Column
C U R R I C U L U M VITAE
Prof.dr.F.R.Rosendaal (1959) is hoogleraar Klinische Epidemio-logie, in het bijzonder van Hemo-stase en Trombose, aan de Uni-versiteit van Leiden. Hij heeft tevens een aanstelling aan de universiteit van Washington te Seattle (USA) en de universiteit van Vermont te Burlington (USA). Hij studeerde ge-neeskunde in Rotterdam en promo-veerde in Leiden op onderzoek naar hemofilie.
Het onderzoek van de Leidse groep rieht zieh vooral op oorza-ken en management van trombose (trombosebeen, longembolie, hart-infarct), waarbij de nadruk aan de etiologische kant ligt op de geneti-ca, maar ook geneesmiddelen on-derzocht worden die trombose als bijwerking hebben (orale anti-conceptie, postmenopauzale hor-moonsubstitutie). Het onderzoek naar het beleid bij trombose rieht zieh in het bijzonder op antistol-lingstherapie, waarbij nagegaan wordt wat de optimale duur en in-tensiteit van de therapie is, en hoe deze veiliger kan worden gemaakt.
De invloed van de farmaceutische Industrie:
informatiev erschaffing of manipulatie?
De farmaceutische Industrie geeft jaar-lijks meer geld uit aan marketing dan aan onderzoek en ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen. Om haar wa-ren aan de man te bwa-rengen geeft zij miljoenen uit aan advertenties in me-dische tijdschiften, artsenbezoekers, Stands op congressen en Sponsoring van allerlei activiteiten van artsen. De vraag doet zieh voor wiens belang daarmee gediend of geschaad wordt.
Reclame is overal. Het oorspronke-lijke doel, het geven van zakeoorspronke-lijke in-formatie over aard, kwaliteit en prijs van een product, Staat hierbij zelden meer voorop. Integendeel, reclamebu-reaus gaan met een product om als 'spin-doctors' met een verkiezingskan-didaat in de Verenigde Staten: het eer-ste doel is naamsbekendheid, het twee-de doel is een imago te kweken waar-bij een product aantrekkelijk wordt voor een bepaalde doelgroep. Zie bij-voorbeeld hoe een nieuwe frisdrank aan een marktsegment geholpen wordt, zoals 'Red Bull': in geen enkele reclame wordt iets gezegd over de smaak, terwijl de nadruk ligt op de energieverschaffende werking van het drankje. Dit blijkt gebaseerd op een lichte toevoeging van caffe'ine, in een dosis die gelijk is aan die in een kop koffie of een glas cola. De consument op het verkeerde been zelten is dus een standaardonderdeel van reclame.
Bij reclame voor geneesmiddelen ligt een en ander echter nog iets anders dan bij het aanprijzen van consumen-tenproducten. Ten eerste is het voor de patient, zeker wanneer het om chro-nische condities of preventieve thera-pie gaat, moeilijk om zelf een oordeel te vormen over de kwaliteit van het middel. Ten tweede, en dit is het be-langrijkste, doet het er eigenlijk weinig toe wat de patient vindt, aangezien niet hij, maar de dokter bepaalt welk ge-neesmiddel voorgeschreven wordt. Het is daarom nodig dat artsen goed gemformeerd zij n, maar vooral dat zij alleen op medische gronden voor-schrijven, en zieh niet laten manipule-ren. De patient vertrouwt hier, terecht, op.
De farmaceutische Industrie zou dus louter informatie moeten verschaffen. De werkelijkheid is dat haar reclame-campagnes op dezelfde wijze gevoerd worden als die voor andere producten en dat zij aanzienlijk verder gaat in haar pogingen tot bemvloeding. Artsen, werkzaam op het gebied waar een bepaalde fabrikant een product heeft, worden op kosten van de indu-strie naar congressen gevlogen waar zij anders niet heen zouden gaan; bijscho-lingscursussen worden georganiseerd door de Industrie in oorden waar diep-zeeduiken of skien bij de cursus inbe-grepen is; artsen worden betaald om patienten in onderzoek op te nemen waar geen wetenschappelijke vraag aan ten grondslag ligt ('marketing'- of 'seeding'-trials, bedoeld om de pen van een arts aan de naam van een middel te laten wennen); bij congressen zij n er honderden Stands van de Industrie, met gratis cd's en ballpoints.
Eenieder zal zelf moeten beslissen waar de grens ligt: bij het aanpakken van een pen, of bij een business-class-trip naar een congres, gesitueerd dicht bij een golfbaan. Wie echter denkt niet bemvloed te kunnen worden, is na'ief: reclame werkt. Onlangs is aangetoond dat zelfs onderzoek bei'nvloed wordt:1
onderzoeken met Sponsoring door de Industrie vallen aanmerkelijk vaker posi-tief uit voor een geneesmiddel dan on-derzoek met Sponsoring uit onafhanke-lijke bronnen. Gegeven het vertrouwen dat de patient mag hebben in een onaf-hankelijk voorschrijvend arts, dienen grenzen gesteld te worden; door de over-heid, maar ook door de beroepsgroep zelf.
Ik geef de pen door aan professor Meinders (LUMC).
P R O F . D R . F . R . R O S E N D A A L epidemioloog
L I T E R A T U U R
1 Djulbegovic B, Lacevic M, Cantor A,
