Liberaal Beraad

Woelingen ^{1n •} Willemstad

Het VVD-Tweede Kamerlid H. J. L Vonhoff levert in dit artikel commentaar op de recente gebeurtenissen in Willemstad

Voor de tweede keer zal de culturele commissie van de VVD een cultureel congres or·

ganiseren. Dit congres wordt gehouden op zaterdag a' ^novem·

ber 1969 in de Stadsgehoorzaal te Leiden. Nadere gegevens volgen zo spoedig mogelijk.

Radio-uitzending van de VVD: donderdag 19 iuni van 18.20-18.30 uur, over de·

zender Hilversum 11 (298. m)

Een boekje, dat in 1967 is verschenen van de hand van Hans van Han..'1au begint als volgt: "Welvarend Curaçao een van de weinige Caraïbische eilan- den, waarvan de levensstandaard te

vergelijke..'1 is met die van de meer ontwikkelde l'anden van Noord-Amerika."

Mooie kleurrijke foto's tonen flaneren- de toeristen, die zich prettig verpozen in

de zon.

Daartegenover de rauwe televisiebeel- den. De straten bevolkt door politieman- ni:m tevens brandweerlieden en mari- niers.

Welke onevenwichtigheden hebben in belangrijke mate bijgedragen tot deze uitbarsting? In het oog springend is dan àls hoofdfactor de we:t:kloosheid. Vooral de rationalisatie in de olie-industrie speelt daarbij ee..'1 belangrijke rol. Het is mogelijk gebleken om met minder personeel meer en daardoor goedkoper te produceren. Dit is gebeurd omdat de · grote raffinaderijen. op deze eilanden op wat langere termijn bezien. dubieuze posten zijn. Het. is .veêl voordeliger de ruwe aardolie in mammoettankers ;naar

·de · consUmptiegebieden te transporteren en daar te raffineren en uit te splitsen in de talrijke produitten waaraan in on- · . ze moderne samenleVing · behoefte

bestaat, dah · dit te doen bij de Vind- . plaatsen.- De verschillende produkten . moeten dan gescheiden getransporteerd worden en dat is uiteraard. kosten ver- hogend. De Curaçaose en Arubaanse raffinaderijen dienen biede zo efficiënt mogelijk te werken, anders is een nog ernstiger tElrugslag op de11 duur onver- mijdelijk. Al is het wel zo dat de afvoer van de. ruwe aardolie uit Venezuela niet of nog niet met.·· mammoettankers kan plaatsvinden.

L.'i.middels heeft de afstoting van personeel tot ernstige gevolgen geleid.

Want er zijn weliswaar tal van stimule- ringsplannen, maar. daarvan kan slechts op den duur wórden verwacht dat ze een gunstige i.'1vloed hebben. In .die tus-

sentijd is er een situatie waarin de lo- nen laag gehouden kunnen worden. Een vakbeweging die hier redelijk tegenspel kan biede.:1 ontbreekt. Een aantal van deze vwkbondsfunctionarissen heeft hier een scholing·scursus van het N.V.V. ge- kregen, teneinde hen in staat te stellen de zakeJ;J. be'ter in de hand te krijgen.

Dat is nodig gezien de kennelijke on- macht van deze vakbondsleiders om zich als gesprekspartners op de Antillen waar te maken. Dat is geen verwijt, het ontbreekt hen aa1:1 de meest elementaire instrumenten daartoe. Zo is er geen staf, die de relevante feiten en gegevens kan produceren. Wellicht heeft dat gevoel van machteloosheid aanleiding gegeven tot demonstratie van machtsvertoon.

De gevolgen zijn beke.~1d.

Deze ontwikkeling is vooral triest· om- dat aantrekken van· hi.dustrieën moeilijk genoeg is. Er is vrijwel geen thuismarkt, de grondstoffen moeten over lange afstanden worden aange- voerd, de produkten moeten die lange weg weer terug; allemaal hindernissen van formaat voor industrievestiging.

Daartegenover staat dat er een · steeds betere infrastructuur . is aan te bieden, ee.:1 ruime arbeidsmarkt en een stabiele politieke situatie. Wie dat ondermijnt graaft de toekomst onder deze eilanden WElg. DaLmaakt de uitbarsting tot zo'n

hoogst ernstige zaak.

Het toerisme heb ik niet genoemd.

Dat dit op korte termijn sterk terug zal lopen is geen onoverkomenlijke zaak,

· Dat zal zich geleidelijk wel weer herstellen. Dit super de luxe toerisme

· gaàt gepaard met ec~1 uiterlijke de- monstratie van rijltdom en accentueert daardoor de schrijnende tegenstellingen eens te meer.

Hierop zal :inen zich terdege hebben te bezinnen want de lage lonen, die het Antilliaanse personeel ontvangt werken ten opzichte van de uitgestalde rijkdem al evenzeer psychologisch glad ver·

keerd.

Deze problemen worden sterk meege-

·voeld door een groep jo..'1ge intellectue- len, die in Nederland opgeleid, terugke- rend, stuiten op een beperkte, hier en daar vastzittende maatschappij. De oP- richting van de DRA (Union .Reformista Antilliano) in . deze kri.'1g is een teken aan de wand. Ongetwijfeld· wil deze groep een lossere band met Nederland, maar het geheel loslaten er van vonden zij - althans een ·jaar geleden - be- paald .:1iet wenselijk.

In deze situatie van onevenwichtig- heid is het tot een gewelddadige ex- plosie gekomen. In die situatie kan de regering niets anders doen dan steun te verlenen bij het herstel va.:1 de opènba- re orde.

Het zenden van een detachement ma- riniers ter aanvulling va11 het overbe- 'laste normale detachement moest als

onvermijdelijk worden · beschouwd.

. Maar herstel ·van orde ~1 veiliglteid i.s geen einddoel van eèJ.i. beleid, maar ·uit- gangspun~. Er zal· . duidelijk ·• prioriteit gegeven moeten wordeli' aan. het soCiaal beleid op de Antillen, het bev:ordeten van de ïnfrastructuur is dtiisJ,elijk gee..'i oplossing voor de accute problemen~ · ..

Een verdere politieke bezinning op dè toekomst van het koninkrijk kart even~' eens· niet uitblijven.· Maar het doe;,"l van · uitspraken op dit punt op dit ogenblilt'iS .volstrekt verwerpelijk. Juist in. het be.;

lang van de economische en s'ociale misdeelden op de Nederlandse. Antillen is het nodig oni daar welovervioge..'1 over te beslissen en niet eenzijdig bi]

wijze van overijlde improvisatie.·· Die speelt alleen de onverantwoordelijlte elementen (zoals de P.S.P.) in de kaart.

Het statuut l•ent andere overlegmoge- lijkheden, zoals art. 37, dat de kans biedt tot speciaal overleg . tusse..'1 twee koninkrij·k partners. Ik neem d'at dat de juiste weg is en het verheugt me dat minister Baltker mij heeft toegezegd de·

ze mogelijkheid te zullen exploreren.

Liberaal Beraad

Op 3 juni heeft het Liberaal Beraad besproken op welke wijze de tot nog -toe uitgebrachte rapporten het best in de verschillende organisaties zoud.en kun- nen worden behandeld.

Nadat ook het hoofdbestuur zich hier- over tevoren had beraden is het Libe- raal Beraad tot de conclusie gekomen dat nog niet met zekerheid kon worden beslist of t.z.t. voor wat de VVD betreft een buitengewone algemene vergade- ring gehouden zou moeten worden, die uitsluitend gewijd zou zijn aan het Li- beraal Beraad, dan wel of de resultaten van het Liberaal Beraad hun weg zou- den moeten vinden naar het door de algemene vergadering van de VVD vast te stellen verkiezingsprogram 1971.

In ieder geval' achten het Liberaal Be- raad en het hoofdbestuur het gewenst dat de discussie over de nota's zo spoe- dig mogelijk in alle afdelingen van de partij op gang komt.

Ten einde deze discussies te bevorderen heeft het hoofdbestuur besloten vragen- lijsten op te stellen naar aanleiding van de discussienota's van het Liberaal Be- raad en aan de afdelingen te vragen·

werkgroepen in te stellen die deze vra- genlijsten zullen behandelen.

De bedoeling is dat de behandeling van , deze vragenlijsten in het najaar plaats heeft, zodat het .algemeen secretariaat in januari 1970 kan beschikken over de antwoorden van de afdelingen., Eventu- eel zouden deze antwoorden .door de lta-

mercentrales gecoördineerd moeten worden.

Het Liberaal Beraad hoopt begin 1970 eveneens gereed te zijn~met de beant- woording van vraagpunt 4, waarover de werkgroep zich thans nog buigt.

Vervolgens kan het Liberaal Beraad na- gaan of op grond van vraagpunt 4 en de reacties van de afdelingen tot het opstellen van conclusies of ont- werp-resoluties kan wo::den overgegaan.

Deze conclusies of ontwerp-resoluties zouden dan in de vier organisaties waarvan de dagelijkse besturen het Li- beraal Beraad vormen ter definitieve behandeling (amendering, goedkeuring) kunnen worden voorgelegd.

Naast de discussies in werkgroepen naar aanleiding van de vragenlijsten acht het Liberaal Beraad het houden van forum-vergaderingen van groot be- lang.

• Forum in Utrecht

De eerste forumvergadering is reeds door de afdeling Utrecht georganiseerd op 5 jwli. Het f6hlm bestond uit me- vrouw H. van Raalte-Heimansson (LDC), J. H. Ekkers (JOVD), J. G. C.

Wiebenga (LSVN) en ondergetekende.

Nadat de leden van het forum een zeer korte toelichting op de werkzaam- heden en de opzet van het Beraad had- den gegeven, onderwierp het Utrechtse

bestuurslid de heer Delvaux de beant- WoOl·ding van de vraagpunten 2 en 3 aan een zeer kritische beschouwing. On- der leiding van dè voorzitter van de afdeling Utrecht, de heer Van der Ruit, werd vervolgens tussen forumleden en aanwezigen gediscussieerd over de door de heer Dalvaux aangeroerde puntèn van kritiek. Het Liberaal Beraad is zich altijd ervan bewust geweest dat de discussienota's zeker voor kritiek vat- baar zijn. Het is daarom wellicht goed vast te stellen dat de tot nu toe gepubli- ceerde nota's niet zijn bedoeld als een definitieve standpuntbepaling van de be- trokken besturen, maar als zuivere discussienota's. Dat in eventuele defini- tieve standpuntbepalingen nog wel de nodige wijzigingen .ozullen dienen te wor- den aangebracht, werd - voor zover nodig - door de discussie duidelijk.

Ook werd duidelijk dat door besprekin- gen van deze aard de betekenis van de discussienota's voor de leden meer gaat leven. De afdeling Utrecht heeft met het beleggen van deze forumavond een initiatief genomen dat op grote schaal navolging verdient. Het Liberaal Be- raad is groot genoeg om voor vele fo- rumbijeenkomsten sprekers te leveren, mits het algemeen secretariaat de vrij- heid krijgt over de samenstelling van de forums in overleg met de deelne- mers aan het Beraad te beslissen.

MR. F. KORTHALS ALTES

uitgave van de volkspartij voor vrijheid en democrati~ nummer 998 vrijdag 13 juni 1969

~.

2 - vrijdag 13 juni 19~9

Kamerled·en.

spreken

In deze rubriek worden korte medede- lingen opgenomen, zoals mutaties in be- sturen, van afdelingen, staten- en kamer- centrales, de instelJing van commissies en andere daaryoor in aanmerking- komende wetenswaardigheden. Voor uitvoerige ver- slagen van gehouden afdelingsvergaderin- gen is :een ruimte beschikbaar.

Wetenswaardighedèn betreffende de af- delingen .Amsterdam, Rotterdam, Den Haal! en die in de agglomeratie Eindho·

ven, worden vermeld bij de aparte aan deze steden gew\jde rubrieken,

Kopij voor deze rubriek dient de redactie te bereiken uiterlijk op de zaterdag voor- afgaande aan de verschijningsdatum van Vr~jheid en Democratie. Telefonisch ·wordt geen kop\j voor deze rubriek geaccepteerd,

Datum Gemeente Gebouw en tijdstip Spreker.

13 juni Middenmeer hotel Smit, 20.00 uur mr. dr. C. Berkhouwer.

13 juni Wassénaar Schaapskooi, Duinrell, mr. E. H. Toxopeus 20.00 uur

16 juni Voorburg wijkgebouw De Regenboog, H. J. L. Vonhoff 20.00 uur

16 juni Dordrecht Wantig Paviljoen, 20:00 uur H. Wiegel

23 juni Hengelo -- mr. Portheïne

25 juni Maassluis De Ridderhof, 20.00 uur mr. A. Geurtsen '

7 juli Delft De Koophandel, 20.30 uur mevr. mr. M .. N. w.

0 Dettmeijer-Labberton

0 De afhandeling van het rapport Her- zie.."ling van het Ondernemingsrecht zal als volgt plaatsvinden. De partijraad zal in zijn vergadering op 27 septem- ber zich over het laatste deel beraden en de ingediende amendementen zo mo- gelijk bundelen. De eindstemming zal geschieden op de_ algeme.."le vergadering van 27 en 28 februari 1970 te Breda.

0 De commissie ad hoc ter besfude- ring van "de Ge,meentewet herzien"

heeft op 21 mei 1969 vergaderd. De commissie is thans zover gevorderd met haar werkzaamheden, dat zij in de eerstkomende vergadering haar rapport definitief zal vaststellen.

Aankondiging

0 De heer R. Zegering Hadders, lid van de Tweede Kamer, houdt op 23 juni spreekuur van half 5 tot half 6 in hotel Overcingel te Assen. Zij die gebruik willen maken van dit spreekuur, dienen tevoren telefonisch contact op te nemen met de heer· Zegeri:(lg Hadders (vanaf vrijdag 20 junt), tel. 05910-11014). In verband met de vakanties in de maan- den juli en augustus geen spreekuur.

Verkiezing Eerste Kamer

'Voensdag 2 juli heeft een verkiezing van leden van de Eerste Kamer plaats in de groepen I (Noord-Brabant, Zee- land, Utrecht en Limburg) en III

(Noord-Holland en Friesland). In ver- band daarmee zijn op 10 juni door de VVD-statenfracties in de desbetreffende provincies de volgende kandidatenlijsten ingediend.

Groep I (Noord-Brabant, Zeeland, Utrecht en Limburg) ·

1. drs. Y. P. W. van der Werff, Breda 2. prof. mr. W. L. Haardt, Wassenaar 3. mr .. J. Schuttevaer, Utrecht

4. P. M. H. Crombag, Bunde 5- ir. W. Landheer, Vlissingen

6. mevr. C. M. s'Jacob-des Bouvrie, Leersum 7. mevr. H. J. Schlemper-v. Gijn, Vught 8. H. G. Jung, Kloetinge

Groep 111 (Noord-HoÜand en Fr~esland) 1. mr. J. de Wilde, Amsterdam 2. dr. P. · G. van de Vliet, Hilversum 3. prof. mr. W. L. Haardt, Wassenaar 4. mr. J. E. Goudsmit, Haarlem 5. mr. D. F. Went, Leeuwarden 6. G. de·Jong, Wormerveer

7. mevJ:, A. Fortanier-de Wit, Overveen 8. mr. É. P. van der Veen, Leeuwarden Momenteel hebben in de Eerste Kamer zitting voor Groep I: mr. D. A. Delprat te Amsterdam en voor Groep III: mr.

J. de Wilde te Amsterdam en dr. P. G.

van de Vliet te Hilversum.

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

Overige bijzonderbeden onderwerp: De liberale koers VVD en JOVD; onderwerp: Actuele politiek

onderwerp: Hoe gaan wij het verkie- zingsjaar 1970 tegemoet?

onderwerp: Universitaire bewegin- gen

onderwerp: Algemene en plaatselijke middenstandsproblemen

politiek café; georganiseerd mede met Maasland

onderwerp : Cultuur in de Kamer

~, ,-vpijhe;id en

·-:- ·'" "demp eratie -·

De redactie van bet partijblad Vrijheid en Democratie is geves- tigd te Amsterdam, Nieuwe He- rengracht 89-B. Hoofdredacteur en voorzitter van de redactie- commissie is de heer Ph. C. la Cbapelle jr.

De administratie (zowel voor abonnementen als voor adverten- ties) van het partijblad Vrijheid en Democratie is gevestigd te · Rotterdam, Witte de Withstraat 73 (postbus 824). Telefoon (010)- 111000, abonnementen toestel 219, advertenties toestel 224. Postre- kening: 245103 ten name van ad- ministratie Vrijheid en Democra- tie te Rotterdam.

. ~lgemeen , . .- _ se<?retariaat .

Het algemeen secretariaat van de · VVD is gevestigd te Den Haag, Koninginnegracht 61, tele- foon (070)-604803. Postrekening:

67880 ten name van de algemeen secretaris van de VVD te Den Haag.

Buitenlands overzicht

een kiezersmoeheid te ZlJn. Met Pompi- don als vrijwel zekere winnaar zullen de kiezers die slechts uit angst voor anarchie en revolutie -gaullistisch heb- ben gestemd, ge.."leigd zijn zondag ande- re geneugten te zoeken dan een bezoek aan het stemlokaal. Vandaar de moge- lijkheid dat Pompidou niet met de in- drukwekkende cijfers uit de bus zal ko- men die voor zijn prestige nuttig en nodig zijn.

door mr. L Meijer

Communisten in Moskou

De potentiële dreiging va..'1 een 700 miljoen Chinezen blijft knagen ·aan het Sowjet-communistische hart. Deze kna- ging is stellig één der - overigens niet erkende - rede.~en waarom de commu- nistische wereldconferentie de 5de juli te Moskou haar poorten opende. Brezj- new. ging in zijn grote rede wel gewel- dig tegen de (Westerse) "imperialisten"

te keer .. Maar ook zijn aanval op het communistische China dat - zo heette het - een kernoorlog tegen Rusland voorbereidt, was niet mals. En dit, ter- wijl hij blijkbaar beloofd had op zijn congres van 75 communistische partijen zich van kritiek op China te onthouden.

Eén en ander dan ook niet naar genoe- gen van de Roemeen Ceaucescu en de vertegenwoordigers van een aantal Westerse communistische partijen, waaronder Engeland, Italië en Austra- lië.

Vermakelijk hoe diezelfde Brezjnew verklaarde dat de imperialisten van alle landen "bang zijn voor onze eenheid".

Want ten eerste is die eenheid op deze dusgenaamde "wereld"-conferentie, ge- zien tal van dissidente meningen - zo over Tsjechoslowakije - zelfs onder de Oosteuropese satelliet-staten niet boven- matig groot. Ten tweede schitteren ver- tegenwoordigers van ruw geschat 20 miljoen ·partijleden - zo van China, Noord-Korea, Joegoslavië - door afwe- zigheid. Waarover men het wèl eens zal kunnen worden, is "de leidende rol van de partij" en de "dictatuur van het proletariaat". Dit alles neemt niet weg:

er is te Moskou nog altijd grote angst dat de Tsjechische bacil naar elders in Oost-Europa overslaat. Er zijn verder twee communistische machtscentra:

één te Moskou, één te Peking. En ten slotte, sterker nog dan de commu-

nistische impuls is de naakte concurren- tiestrijd tussen twee in wezen imperia- listische mogendheden, die elkaar geen duimbreed grond è..'1 invloed gunnen:

Rusland en China.

Gaullistische president

Als niet alle voortekenen volmaakt be- driegen kiest Frankrijk a.s. zondag zijn tweede gaullistische president. De eerste - de echte - zal met zijn voort- treffelijke pen nu weer de tijd vinden om zijn mémoires mét nieuwe delen aan te vullen. Hoe men hem ook moge beoor- delen, zijn plaats in de geschiedenis van Frankrijk heeft hij veroverd. Zijn opvol- ger Pompidou heeft een moeilijke taak.

Hij mag niet gaullistischer zijn dan de Gaulle. Toch moet hij vier jaar lang regeren met een parlement· met een forse gaullistische meerderheid. Hij zal dus, zonder zijn kiezers teleur te stel- len, vóór alles moeten trachten zichzelf te zijn.

Tijdens de tweede ronde va.'1 deze verkiezingscampagne moet Pompidau's hoofdbron van onrust zijn, te worden verkozen met een te kleine meerder- heid. Automatisch zal - de OV,!'rlopers niet meegereke.."ld - het centrum op Poher stemmen. De communis'tische lei- ders hebben hun kiezers op het hart gedrukt n i e t te stemmen. Zij gaan van het principe uit dat een komend gaullistisch bewind het toppunt zal zijn van reactionair conservatisme. Pompi- dou, heeft één der communistische lei- ders verklaard, is onze beste propagan- da-chef. Zij speculeren dus op onrust op termijn.

Men mag aannemen dat een drie- kwart der communistische kiezers aan de oproep om thuis te blijven gehoor zal geve..'1. Maar los ook van de commu- nisten schijnt er onder de Fransen thans

Nederland en de WEU

Zo is dan onder voqrzitterschap van mr. Luns de ministerraad van de West Europese Unie in Den Haag bijeengeko- men. Zonder Frankrijk. Omdat het sinds de vergadering te Luxemburg in februa- ri de WEU-vergaderingen boycot. Vroe- ger hebben wij uiteengezet hoe de juri- dische basis van deze boycot wordt ge- vormd door een betwistbare interpreta- tie van het WEU-verdrag. Hoe dan ook, Frankrijk was afwezig. Jammer genoeg had men om dit land niet te "prikke- len" erva..'1 afgezien de Europese Com-

missie naar Den Haag· uit te nodigen.

De aanwezigheid van die commissie zou o.a. in verband met de Britse aanvrage van het _EEG-lidmaatschap nuttig zijn geweest. Met minister Luns kunnen wij - al moet over dit lidmaatschap inder- daad te Brussel worden onderhandeld - deze gang van zaken betreuren. Maar er is het troostend spreekwoord van het goede vat. Laat ·ons dus niet te zuur zijn.

Belangrijk resultaat van deze bijeen- komst is de eensgezindheid der WEU-ministers over een te houden Eu-··

ropese veiligheidsconferentie. Ook mi- nister Luns bleek daar onder zekere voorwaarden een voorstander van te zijn, Voor ons is het overduidelijk dat daaraa..'1, naast West- en Oost-Europa ook Amerika en Canada moeten deelne- men. Wie niet van-èlk historisch ,besef is gespeend, kan zich herinneren dat deze overzeese mogendheden in twee wereldÓorlogen de Europese veiligheid hebben verdedigd. En de wereld is sindsdien aanzienlijk kleiner geworden.

Dat zulk een conferentie niet op korte termijn verwezenlijkt kan worden is manifest. Zeer grondige diplomatieke voàrbereidi."lg zal noodzakelijk zijn. Mi·

nister Luns noemde als mogelijke tijden van samenkomst zomer of herfst 1970.

Een veiligheidsconferentie van Oost en West, het klinkt ons als muziek in de oren. Als toekomstmuziek.

VRIJHEID EN DEMOCRATIE vrijdag 13 iuni 1969 ....; 3

De excessen-nota

tiek-parlementaire omstandigheden en opvattingen van die eerste -na-oorlogse jaren (Elseviers Weekblad van 19 april, 3 en 17 mei, 7 juni en hetgeen nog zal volgen).

Terecht schrijft minister-president De Jong in de regeringsnota, dat het niet viel te vermijden, dat zich onder de ruim 200.000 man, die in de periode van vier jaren in actie zijn geweest; ook .personen bevonden, die op grond van welke omstandigheid dan ook hun hou- ding niet juist konden bepalen. Genera- liseren zou niet gerechtvaardigd zijn.

De regering betreurt, dat er zich exces- sen hebben voorgedaàn, maar zij hand- haaft haar opvatting, dat de krijgsmacht als geheel zich in Indonesië correct heeft gedragen. De verzamelde gegevens bevestigen, dat van systema- tische wreedheid geen sprake is ge- weest. Een voorbehoud wordt daarbij gemaakt voor de Zuid-Celebesaffaire en - hoewel geen archiefmateriaal terzake is aangetroffen-- ook voor hetgeen ·kan zijn geschied ter verzameling van in- lichtingen omtrent de tegenstander. De gegevens, die in de departementale ar- chieven aanwezig zijn, wijzen niet uit dat excessen door de verantwoordelijke autoriteiten stilzwijgend zijn toegelaten.

of verheimelijkt.

door A. W. Abspoel

·-

Prikkels

• De Belgische oud-minister Paul-Henri Spaak in zijn juist verschenen memoires, over mi- nister Luns : .,Hij heeft in zijn land een onbetwist gezag, terwijl hij mij toch de minst Hollandse lijkt van alle Hollanders, die ik ontmoet heb. ( ... ). Een beminne- lijke bon vivant", met wie ik dikwijj~ uitstekende maaltijden gedeeld heb. Hij staat bekend als een grote tegenstander van de Franse politiek in de Europese ge- meenschap. Dat belet hem niet elke keer als hij Parijs aan doet een bezoek te bengen aan de Quai d'Orsay en Couve de Murville met een ontwapenende gemeen- zaamheid Maurice te noemen. Ik heb altijd goed met hem kunnen opschieten."

• Uit een 4 verslag in Het Vrije Volk: ,.De AR-radicaal Feddema heeft op het convent van zijn par- tij in Utrecht zijn partijbestuur gevraagd niet te kort voor de ver- kiezingen duidelijk neen te zeggen tegen de VVD. ;Hij kreeg daar- voor applaus van een radicale minderheid, boe-geroep van een meerderheid en een ontwijkend antwoord van partijvoorzitter Veerman".

• Ingezonden stuk in Het Pa- rool: ,.Feiten: 1. Socialistische Jeugd, Politeia, D'66 en anderen zijn sterk vóór (uitbreiding van) ontwikkelingshulp; 2. Op Curaçao breken enkele duizenden inwoners hun moeizaam opgebouwde eco- nomie in één dag af. ·conclusie:

het zenden van mariniers om dè orde op Curaçao te handhave_n i~,

ook in het kader van ontwikke- lingshulp, nóodzakelijk. Vraag:

waarom protesteren. S. J., Poli- teia, D'66, e.a. eigenlijk?"

• Weekblad Accent:. "Piet Nak is een simpele Nederlandse staatsburger die te pas en te on- pas gebruik maakt van zijn grondwettige vrijheid om over al~

Ierlei zaken wazige, -tegenstrijdig·e en emotionele uitspraken te doen, die soms kant noch wal raken.

Met het al dan niet juist zijn van die beweringen heeft zijn ver- zetsverleden niets te maken.

Goed beschouwd is Piet Nak een zielig geval. Zolang hij de man- tel van het verzet draagt, wordt hij door verschillende groepen goed genoeg gevonden om voor- op te marcheren. Waarheen doet er niet toe."

• Prof. dr. F. Hartog in het Al- gemeen Handelsblad: .,Men wordt veel liever gemarteld door een volkscommissaris dan door een kolonel. Wie helemaal niet ge- marteld wil worden, moet zowel ultra-rechts als ultra-links ver- werpen. Zij mogen, naar uit het

>:<?Orgaande gebleken is, niet op een hoop gegooid worden. Anders blijft volkomen onverklaard het feit dat de één ieders afkeer wekt en de ander bij beperkte groepen een grote sympathie. Maar in fei- telijke sfeer lijken ultra-linkse en uiterst-rechtse regimes op elkaar als twee druppels water."

De regering verdient een pluim voor de stipte en uitvoerige wijze, waarop zij aan haar toezegging omtrent het onderzoek naar eventuele wandaden of excessen, door Nederlandse militairen in Indonesië tijdens het politionele op- treden aldaar begaan, heeft gevolg ge- geven. Uiteraard geldt dat voor· wat de uitvoering betreft op gelijke . wijze voor degenen, die in opdracht van de regering de eigenlijke opsporingsarbeid in de archieven hebben verricht.

Reeds iri ons nummer van 31 januari schreven wij, geen ogenblik te veron- derstellen dat er nooit iets ongeoor- loofds zou zijn voorgevallen. Het feit, dat we allen wisten dat een aantal ge- vallen op grond van ingediende klachten.

destijds was onderzocht en berecht, toonde dat trouweris reeds aan.

·In zijn begeleidende ·nota bij de 15 bijlagen met overzichten en rapporten merkt de minister-president o.a. op, dat de regering zich van meet af aan de vraag gesteld heeft, of de uitkomsten van het onderzoek afzonderlijk openbaar zou- den kunnen worden gemaakt. Een even- wiohtige prestatie, weLke ook de positie- ve zijde van het optreden van de Neder- landse troepenmacht zou belichten en die een volledig beeld zou geven van de omringende politieke verhoudingen en verantwoordelijkheden, zou uit een oog- punt van verantwoorde voorlichting en geschiedschrijving uiteraard verre de voorkeur hebben verdiend. Zij zou ech- ter ettelijke jaren van nauwgezet histo- risch onderzoek vereisen.

De veelheid en heftigheid van de re;

acties, die door de (zacht gezegd) kri~

tische uitlatingen over het gedrag van de Nederlandse militairen waren opge- roep·en, zijn voor de regering terecht echter aanleiding geweest om te beslis- sen dat in elk geval op een zo kort mogelijke termijn een zo groot moge- lijke klaarheid zou moeten worden geschapen over f~iten, die (althans .ten dele wellicht) in het verleden verborgen zouden ·zijn gebleven. Deze eis heeft voor de regering zwaarder gewogen dan de duidelijke bezwaren die kleven aan de eenzijdige en geïsoleerde benadering van alleen de negatieve kanten van een bepaald historisch gebeuren. De aange- troffen gegevens betreffende de aard en de omvang van de gepleegde excessen zijn thans in de op·enbaarheid gebracht, zij het zonder vermelding van namen.

• .Oe archieven spreken

Vastgesteld is, dat zich in de archie- ven van het Hoog Militair Gerechtshof te 's-Gravenhage ruim 12.000 dossiers van strafzaken bevinden, die in de jaren 1946-1950 in eerste - meestal enige - instantie zijn behandeld door ).Uilitaire rechtscolleges en die feiten betreffen, welke zijn gepleegd in Indonesië door militairen · in Nederlandse of Neder- lands-Indische dienst.

Dat betreft niet alleen dus een tijdvak van vijf jaren en een geleidelijk. tot 200.000 man opgevoerde krijgsmacht, maar men kan tevens in de nota ver- meld vinden, dat daarvan meer dan 10.000 ·zaken betreffen overtredingen te- gen de krijgstucht, verkeersdelicten, commune vermogensdelicten, kortom zaken die met bedoelde militaire exces- sen niets te maken hebben en dus ge- heel buiten het onderzoek staan.

Van de zaken, die voor het onderzoek wel van belang bleken te zijn, is nu een overzicht samengesteld, dat men in de bijlagen kan vinden. Het zijn in totaal 500 à 600 zaken, verdeeld in twee hoofd- groepen; geweldsmisdrijven en plunde- ringen. Behoudens wellicht enkele uit- zonderingen, zijn de geweldsmisdrijven (141 van het totaal) ernstiger dan de plunderingen. In vele gevallen _besto~d

een plundering die tot veroordelmg leid- de, üit het wegnemen van een vo?rwerp van geringe waarde, een kledmgstuk een klein geldsbedrag. Daarom is beslo- ten alleen de overzichten waarin de ge~eldsmisdrijven zijn opgenomen, on- der de bijlagen te publiceren en zijn de overzichten die de vonnissen terzake van plundering kort weergeven, ter in- zage gelegd.

Aan het rapport over de Zuid-Cele- besaffaire zijn toegevoegd de beschou- wing en conclusies van het rapport-Ent- hoven dat op 6 december 1948 voor vertrouwelijke kennisneming ter griffie van de Kamer is gedeponeerd, en de conclusies van het in 1954 aan de rege- ring aangeboden rapport-Van Rij/Stam, dat thans alsnog ter vertrouwelijke ]{ennisname aan de Kamer is toegezon- den. Hetgeen van deze rapporten thans

in de openbaarheid is gebracht geeft in de aard van het militair optreden van . . Nederlandse- zijde op Zuid-Celebes in de

maanden december 1946 en januari 1947 en in de beslissingen, die in dat verband zowel voor als na de gebeurtenissen door militaire en burgerlijke autoritei- ten zijn genomen, een goed beeld.

• Guerrilla en terreur

-In de regeri~gsnota wordt melding ge- maakt van een uitvoerige brief van de toenmalige Hoge Vertegenwoordiger van de Kroon in Nederlands-Indië, de heer Lovink~ welke deze in het voorjaar van 1949 strikt persoonlijk richtte aan de minister, naar aanleiding van door de heer Goedhart in de Kamer ter spra- ke gebrachte klachten. De heer Lovink zette daarin de uiterst ongunstige omstandigheden uiteen, waaronder de

•

Nederlandse troepen -in het veld ston- Wanneer dit nummer van ons blad den, en legde vooral de nadruk op de verschijnt, is inmiddels wellicht bekend gruwelijke en gevaarlijke kanten van de geworden, wat het presidium van de guerrillastrijd. Kamer omtrent de behandeling van de

Het is ons opgevallen, dat prof. Scher- regeringsnota voorstelt.

merhom tegenover het Algemeen Han- De heer Den Uyl scheen alweer te deisblad naar aanleiding van de rege- spelen met de gedachte van de instel- ringsnota de juistheid van het aandui- ling van een speciale Kamercommissie, den van de Indonesische guerrilla-acti- die nu zelf aan het werk zóu gaan en viteiten als "terreur-daden" in twijfel zelfs eventueel zou pogen verhoren af te trok. Men gaat dan, aldus de heer nemen. Een _ al dan niet verkapte - Schermerhorn, voorbij aan de realiteit enquête dus. In ons nummer van 21 dat de laatste vijftig jaar geen kolonial_e februari jl. hebben we al uitvoerig uit- oorlog is gevoerd, die niet tegen guerril- eengezet, dat en waarom wij een. parle- la's ging. Van Indonesische kant mentaire enquête in dit geval princi- bestond, zo meende hij, geen andere pieel onjuist en in feite ook een onmoge.

mogelijkheid dan de guerrilla-oorlog. lijkbeid achtten. Tot ons genoegen bleek Wat daarvan zij, dit neemt niets weg later dat ook onze Kamerfractie op dat van ee!J. andere "realiteit", namelijk standpunt stond.

dat onze troepen zich door die guerril- zeer toe te juichen is daarentegen, lastrijd voortdurend in een uiterst moei- dat de regering voornemens is de nu lijke en gevaarlijke. positie bevonden. verrichte werkzaamheden door een al- Een positie, welke· door de voortdurende gemeen historisch onderzoek te laten bedreiging met sluipmoord soms tot - volgen en completeren. In opdracht van uiteraard . betreurenswaardig ge- de regering en van de Rijkscommissie lijksoortig tegenweer leidde. voor. Vaderlandse Geschiedenis, is reeds Het was trouwens prof. Schermerhorn: ~- met voortvarendheid, onder ·leiding van zelf, die als lid van de commissie-gene- de Utrechtse hoogleraar prof. dr. S .. L.

raai in zijn telegram van 17 juli 1947 van der Wal, een historisch-we- aan de regering het Indonesische rege- tenschappelijk onderzoek in deze mate- . r!ngs- en hoofdkwartier Djokjakarta een rie begonnen.

"geestelijke pesthaard" noemde. Het Onder de bijlagen treft men ook een was ook het kabinet-Schermerhorn, dat nota van bedoelde Rijkscommissie van op 16 oktober 1945 in de "tijdelijke" historici aan. Daarin vermeldt 'zij, dat Tweede Kamer bij monde van minister zij op zich heeft genomèn, dit werk op Logemann "praten met het Soekarno-re- zijn wetenschappelijke betrouwbaarheid gime even onwaardig als onvr~chtbaar': te garanderen. Het eerste van de ver-

noemde. moedelijk vier delen aan bronnenpubli-

Bovendien: prof. Schermerhorn heeft ka tie zal waarschijnlijk over twee jaar als minister-president en later als voor- kunnen verschijnen.

zitter van de commissie-generaal óók De commissie schrijft in haar nota tegenover de geallieerde bondgenoten o.a. nog: "De door de regering betoon- steeds weer betoogd, dat Nederland de bereidheid tot samenwerking met geen "koloniale oorlog" voerde en wilde historici ter ontsluiting vim het recente voeren. Nederland wilde, overeen- verleden,_ is niet alleen in de Neder- komstig de befaamde Koninklijke rede, Iandse verhoudingen nieuw; in het bui- een Rijksconferentie van al de delen tenland is deze bereidheid nog niet van van het Koninkrijk (Nederland, Neder- regeringswege getoond. Dat de historici lands-Indië, Suriname en de Neder- en allen die in het jongste verleden zijn landse Antillen) "Qeleggen, waarop in on- geïnteresseerd, deze ontwikkeling met derling overleg nieuwe verhoudingen in grote geestdrift heboen begroet, staat het leven zouden worden geroepen. va,st."

Daarbij zou worden uitgegaan van ge- Het komt mij voor; dat de Tweede lijkwaardigheid, terwijl erkend werd Kamer goed zal doen na een bespreking dat duurzame samenwerking alleen op van de regeringsnota deze harerzijds basis van vrijwillige aanvaarding moge- "voor kennisgeving" te aanvaarden en lijk was. Daarvoor was het echter n9- haar ingenomenheid te betuigen met het dig, dat orde en rust bewaard bleven of inmiddels aangevangen historisch-we- hersteld werden en dat zowel de tiendui- tenschappelijk onderzoek.

zenden aanwezige Nederlanders als gro- te delen van de Indonesische bevolking tegen terreur werden be!'chermd.

En om nog een goede bekende van prof. Schermerhorn, namelijk dr. W.

Drees, te citeren, deze schetst in zijn

"Zestig jaar levenservaring" de situa- tie, onmiddè1lijk voorafgaande aan de tweede politionele actie van december 1948 aldus: "De republiek had een wa- penstilstand gesloten, klaarblijkelijk zonder een ogenblik van plan te -zijn zich eraan te houden. Zij was daarbij van een verbijsterende openhartigheid.

Op klachten van Nederlandse zijde bij de Commissie van Goede Diensten der Verenigde Naties ontkende zij die schendingen of béweerde zij dat zij die niet had uitgelokt en ze betreurde." In werkelijkheid, zo constateert de heer Drees, "werden de guerrilla, de moor- den, de sabotage, de vernielingen, voor een groot deel van Djokja uit geleid en gefinancierd." •

Wie deze materie interesseert, moge worden verwezen naar de nog lopende reeks artikelen in Elseviers Weekblad over de na-oorlogs ministers-presiden- ten en het beleid van hun kabinetten, waarin schrijver dezes getracht heeft ook de Indonesische affaire - zij het uiteraard slechts schetsmatig te plaatsen tegen de achtergrond der poli-

ALLE

VERZEKERINGEN

•

HYPOTHEKEN

•

FINANCIERINGEN

•

makelaarskantoor

arawog5 wassenaar tel; 01751·567$•