Samenvatting van de algemene politieke beschouwingen, die mr.

Het ka

Samenvatting van de algemene politieke beschouwingen, die mr.

Geertsema deze week in de Tweede Kamer hield

Radio-uitzending van de VVD:

vrijdag 17 oktober, van 18.20- 18.30 uur, over de zender Hil- versum I (402 m.).

In verband met de zenderwis- seling - tegenwoordig éénmaal per jaar op de eerste zondag in oktober - hebben onze radio-

uitzendingen thans plaa'ts via de zender Hilversum I (402 m.).

inetsbeleid

"Wij staan zeer huiverig tegenover de plannen ten aanzien van de omzetbe- lasting, vooral omdat wij het gevoel hebben dat de rust aan het prijzenfront een labiele zaak is en dat er niet veel hoeft te gebeuren om de prijzen weer op hol te laten slaan. Wat dat betekent hebben wij in het afgelopen jaar be- merkt. Er is veel lrritiek op het prijzen- beleid geweest, ook van onze kant. Aan de andere kant beseffen wij dat het regeringsingrijpen op dit terrein be- perkte mogelijkheden en vele lmnten

heeft.

Een van die kanten is het belemme- ren van een normale bedrijfsuitoefe- ning, doordat men gestegen inkoopsprij- zen niet mag doorberekenen als gevolg van de z.g. prijsstop. Wij waarderen het overigens dat in deze onnatuurlijke situ- atie door een versoepeling, die onlangs is ingegaan, verbetering is gebracht.

Maar de situatie van het afgelopen jaar smaakt niet naar meer. Het is daarom dat wij op het gebied van de prijzen op de allergrootste voorzichtigheid zouden willen aandringen en met het oog daar- op het liefst zouden zien dat er in 1970 geen verhoging van de omzetbelasting kwam en dat per 1 januari 1971 een zodanige tariefsverhoging zou plaats hebben, dat ook het bedrag van de eventuele achterblijving bij de geraam- de opbrengst er in verwerkt kan wor- den."

Aldus een van de bèlangrijkste passa- ges uit de rede van mr. W. J. Geertse- ma, fractievoorzitter van de .VVD in de Tweede Kamer bij de algemene politieke beschouwingen, die deze week in de Ka-- mer zijn gehouden.

Belastingcorrectie

"Daar komt dan nog bij", zo vervolg- de de heer Geertsema, .,dat mijn frac- tie niet gelukkig is met de wijze waarop het kabinet uitvoering geeft aan de

afspraak die bij de kabinetsformatie is gemaakt en in de regeringsverklaring in 1967 is neergelegd ten aandien van de neutralisering van de progressiewer- king, die voortvloeit uit de nominale stij- ging van het nationale inkomen.

Een loyale uitvoering brengt mee dat ofwel de aanpassing van de tarieven gelijkelijk over vier jaren wordt ver- spreid, dan wel op de helft van de rit plaats heeft. Ik weet dat daarover geen afspraken zijn gemaakt, ik stel slechts dat dit de meest Iogische wijze van uitvoering is. Dat zou dus beteke- nen per 1 januari 1970 een correctie van .f 900 miljoen. Nu hebben wij destijds toegestemd in een verschuiving van f 90 miljoen naar 1 januari 1971 in verband met de hogere defensielasten voor 1970.

Dus blijft er f 810 miljoen over.

Desondanks stelt de regering voor 1970 slechts een bijstelling voor van f 600 miljoen. Wij betreuren dat. Wij betreuren dat temeer omdat de · rege- ring slechts een heel summiere conjunc- turele argumentatie voor deze verschui- ving geeft. Wij zouden het op prijs stel- len als de minister van financiën dit punt nog eens wat uitvoeriger zou wil- len toelichten, temeer omdat een ·tege- moetkoming aan ons verlangen op dit punt een reële verhoging van het besteedbaar inkomen van zeer velen be- tekent.

Ik erken natuurlijk dat beide punten, die ik aan de orde heb gesteld , het dekkingsplan aantasten en mijn vraag is dan ook of de 1'egering voor het geval zij aan deze wensen geheel of gedeelte- lijk tegemoet zou willen komen, met een verantwoord alternatief zou kunnen ko- men. Ik wil wel zeggen dat onze ge- dachten onder meer uitgaan naar een verlaging van de uitgaven. TIJ: besef best dat er al behoorlijk is geknepen, maar wij zijn van mening dat het - mede met behulp van de arbeid van de werk- VERVOLG OP PAGINA 8

Extra partijraad

8 Toegankelijk voor alle leden

• Op 22 november in Hilversum

• Ter gelegenheid van het optreden van mr. W. J.

Geertsema als

fractievoorzitter van de VVD

Zaterdag 22 november belegt de VVD een extra vergadering van de partijraad, die dit keer toegankelijk zal zijn voor alle leden van de partij, om 10.30 uur in de tuinzaal van hotel Gooiland te Hilversum. Deze ver- gadering is uitgeschreven ter gelegenheid van het optreden van mr. W. J. Geertsema als de nieuwe politieke leider van de VVD in de Tweede Kamer.

De heer Geertsema zal spreken over actuele vraagstukken, mr. H. van Riel zal een inleiding houden over "Morgen".

Aandacht zal besteed worden aan voorstellen uit de nota van de KVP, de rapporten van de commissie "Duidelijkheid" (ingesteld door de Groep van Achttien) en van de staatscommissie Cals-Donner.

Nadere mededelingen volgen zo spoedig mogelijk. De leden worden inmiddels uitgenodigd 22 november vrij te houden!

Afscheid

Het bel'icht zal velen, ook in onze partij, toch nog wel verrast hebben, al waren de geruchten de laatste tijd niet uit de lucht. FI·,ac·

· tievoorzitter Toxopeus gaat de Tweede Kamer verlaten en wo1·dt comnlissaris der Koningin in

Groningen.

,Er is veel over gefilosofeerd, wat hem toch wel tot deze stap zou hebben kunnen bewegen. Hier en daar was zelfs enige kritiek te beluisteren.

Iu volle overtuiging \vil iJ;: daar·

van zeggen : ten onrechte !

'I'oxopcus heeft de VVD en het liberalisme op vele terreinen ge·

diend. Als Kamerlid, als fractie- voorzitter, als minister. Op al de·

ze terreinen hebben wij , kunnen profiteren van zijn helder inzicht, van zijn grote (laadkracht, van zijn voortreffelijke welsp1•ekend·

beid.

Wij mogen hem daar bijzonder dankbaar voor zi,jn, maar wij moeten tegelijkertijd beseffen, dat men al deze functies slechts op een zo uitnemende wijze kan uitoefenen, als Toxopeus dat heeft gedaan, indien men zich daarin volkomen gelukkig en op zijn plaats voelt. De overgang· van het ministerschap naar het Ramerlid- maatschap is geen gemaklwlijke.

'I'oxopeus voelde zich - en hoe begrijpelijk is d.at niet - na zes jaar minister van binnenlandse zaken te zijn geweest óiióterk aan- g·etrokken tot bestuurlijke arbeid.

Wie zal het hem euvel duiden, dat hij de kans om zijn bekwa:unhe·

den op dat terrein aan te wenden ten gunste van de p1·ovincie Gro, uingen gaarne aanvaardt?

Wij, de le(len van de Tweede l{amer-fraetie, ziin hem dankbaar vom· betgeen hij in ons midden h~eft verricht, wij zien hem node gaan, maar wij hebben voldoende begrip voor de situatie, om. hem en tevens de provincie Groningen zonder enige terughomlemlheid van ganser harte geluk te wensen met zijn lmmende fmwtie.

Toxopeus, hal'telijk (lanl• en het ga je wel!

W. J. 0 EER'J'SE1\IA

Welko'm

Onze partij heeft een nieuwe politielm leider in de Tweede Ra·

mer gekregen. Nieuw is eigenlijk bet woord niet, want al eerder beeft de heer Geertsema de heer Toxopeus moeten opvolgen als voorzitter van onze fractie. Nu is hij ten tweeden male bereid g·evon·

den deze In.i. zwaarste aller poli·

ticke functies op zijn schouders te nmnen.

Het zou een gemeenplaats zijn om op te merken dat de }Jartij hem daar erl•entelijk voor is. Ik wil het sterker zeggen: de bereid·

beid van Geertsema om wederorn deze taak te aanvaarden naast de andere telmn, die hij tengevolge van zUn uit:wnderlUI'e bestmll'·

lijke bekwaamheden reeds he·

kleedt, kan zonder overdrijving·

een persoonlijk offer genoeind worden, dat 1nede door zijn g·ezin gebracht wordt.

Allen die in de fractie zaten toen bij daar aanvoerder van was, herinneren zieh een voor~it·

ter die alti i<l klaar stond voor ie·

der fractielid dat hem om raad wilde vragen. Waar hij !le ti.itl en de rust dan vandaan haalde is voor mij altijd een raadsel gPble·

ven, n1aar dat is nu eenm:wl zijn geheim en zijn kraeht.

Ik wens de fractie gPluk met deze voorzitter.

H. VAN SO:WEREN-DOWNER.

uitgave van de volkspartij voor vrijheid en democratie nummer 1005 vrijdag 17 oktober 1969

•

2 - vrijdag 17 oktober 1969

Kamerleden spreken

In deze rubriek worden openbare of tenminste voor alle VVD-lede~ toeg~nke­

lijke bijeenkomsten aangek~ndtgd, tydens welke het woord 2'evoerd zal worden dC?or kamerleden van de VVD. Alleen volledige aankondigingen worden gepubliceerd (mi- nimaal moeten worden opgegeven de ge- meente waar de bijeenkomst plaats heeft en het g-ebouw, de naam van de spreker en het tUdstip van aa'?vang). '

Kopij voor deze rubriek dient gezonden te worden aan het algemeen secretariaat van de VVD Koninginnegracht 61 te Den Haag. De rubriek wordt afgesloten op maandagochtend. 12.00 uur voor~~;~g":ande aan de verschïjnmgsdatum van VriJheid en Democratie.

~ankondigingen

in deze rubriek worden korte aankondi- gingen opgenomen van vergaderingen van afdelingen, statencentrales, kamercentra- les en eventuele andere VVD-bijeenkorn-

~ten. Uitzonderinl!' hierop Yormen bijeen~

komsten, tijdens welke het woord gevoerd .,al worden door VVD-kamerleden ·(deze

·worden- aangel{ondigd in de daarvoor be~

stemde ·aparte rubriek) en hijeenltotnst:en die plaats ·hebben· in An1sterdam, Rotter·

d~pn, Den Haag en in de agg·Iotneratie ]~indho,~en (deze worden nanJ,.~;eh:ondigd in de aan deze steden g-ewijde aparte ruiJrie- lien).

De rubriek \Vordt afg-e~;Ioten op de za- terdag, vooraf{.!.'aande aan de verschijnings- datunt van het blad.

Datum 17 okt.

20 okt.

20 okt.

20 okt.

20 okt.

20 okt.

20 okt.

22 okt.

I

I

Wassenaar Hertelaan 1; 10.30 uur mr. J. G. Rietkerk

Heerhugowaard zaal Heiligenberg; 20.00 uur mr.,H. van Riel Zwolle Hotel van Geitenbeek; H. Wiegel

20.00 uur

Stadskanaal Daleman; 20.00 uur Groningen

Hengelo 18.00 uur

Heerlen

Brussel

R. Zegering Hadders drs. Th. H. Joekes mr. H. E. Koning

mr. F. Portheïne

mr. J. F. G. Schlinge- mann

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

I

onderwerp: sociale verzekering; ge- organiseerd door Vrouwen in de VVD

onderwerp: algemene politiek

onderwerp: algemene politieke be- schouwingen; liberale boterham georganiseerd door VVD en mid- denstand

liberale kring

---l---l---l---~~~---1--- mr. A. Geurtsen

24 okt. Rotterdam 24 okt. Zoetermeer

24 okt. Zandvoort

24 okt. Assen

Politiek Café; 21.30 uur Het Trefpunt, Dorpsstraat;

20.00 uur

Gemeenschapshuis, Louis Davidsstr. 17; 20.00 uur ontmoetingscentrum De Kolk

20.0Ó uur

H. J. L. Vonhoff

H. Wiegel

mr. H. van Riel

onderwerp: er staat veel op het spel in de komende jaren

onderwerp: de VVD en de komende verkiezingen

politiek café; onderwerp: wat is politiek en wat doe ik ermee?; met Laurens ten Cate

27 okt. 's-Hertogenbosch Hotel Central; 20.00 uur drs. Th. H. Joekes onderwerp begroting 1970

---l---~--l---l---l--- 27 okt. Leiden Restaurant v.d. Heyden; S. J. v. d. Bergh _onderwerp: Rotterdam, Zuid-Hol-

20.00 uur land en de Gouden Delta

---1---I---I---_{27 okt.} Donkerbroek Het Witte Huis; 19.30 uur mevr. mr. E. Veder-- Smit

27 okt. Capelle a/d IJsel mr. dr. C. Berkhouwer

27 okt. Oss Hotel De Korenbeurs;

20.00 uur mr. H. E. Koning

30 okt. Benthuizen S. J. v. d. Bergh

3 nov. Waalwijk Hotel Verw'iel; 20.00 uur drs. Th. H . .Joekes 3 nov. Rotterdam Hotel Regina; 20.00 uur mr. A. Geurtsen e.a.

4 nov.· Haren Hotel De Horst; 20.00 uur R. Zegering Hadders

6 nov. Delft Café de Koophandel;

20.30 uur

mr. H. van Riel

7 nov. Aalst-Waalre mr. W. J. Geertsema

7 nov. Texel mr. H. E. Koning

7 nov. Renswoude H. J. L. Vonhoff

7 nov. Sleen H. Wiegel

10 nov. Bunnik Churchilllaan; 20.00 uur drs. Th. H. Joekes 10 nov. Zwijndrecht Swindregt; 20.00 uur mr. H. van Riel

10 nov. Bodegraven H. J. L. Vonhoff

10 nov. Leeuwarden H. Wiegel

14 nov. .Jutphaas mr. H. E. Koning

14 nov. Gorredijk De Skans; 20.00 uur ir. J. Baas

17 nov. Assen 17 nov. Ruinerwold 17 nov. Heinkeuszand

drs. Th. H. Joekes ir. D. S. Tuijnman mevr. mr. E. Veder- Smit en dr .. ir. C. W.

C. v. Beekom 17 nov. Deventer Hotel Keyzer; 20.00 uur H. Wiegel

17 nov. Oegstgeest

o De kamercentrale Haarlem belegt op woensdag 29 oktober haar jaarverga- dering in Grand Hotel Krasnapolsky .·te Amsterdam, aanvang 20.00 uur. De pap- tijvoorzitster, mevrouw H. van Some- ren-Downer, zal deze vergadering bij- wonen. Alle leden, ook dus zij die geen bestuurslid of afgevaardigde zijn, zijn welkom. Iedereen kan op deze vergade- ring met vragen of wensen komen.

o De kamercentrale Gelderland houdt haar najaarsvergadering op zaterdag 1 november in Riche-National. te .Arnhem, aanvang 14.00 uur. Na de pauze wordt de vergadering openbaar en zal, onder leiding van de heer W. Inden, een fo- rum zich bezig houden met het werk van de VVD-statenfractie in de afgelo- pen vier jaar en met de problemen die zich thans op provinciaal terrein voor- doen. Het forum zal bestaan uit de statenleden mr. H. P. Jager, ir. J.

Baas, ir. J. N. Kooy en ir. W. Kooy. Zij zullen elk een korte inleiding tot de discussie verzorgen.

• De afdeling Winschoten belegt op maandag 20 oktober een bijeenkomst in hotel Vrijheid, aanvang 2().00 uur. De heer drs. W. L. Christiaanse, gemeente- raadslid te Veendam, zal een inleiding houden over de functie van de gemeen- teraad.

@ De afdeling Zeist crganiseert maan- dag 27 olttober een openbare vergacle- l'ing in l'estaul·ant Figi, aanvang 20.00 uur. Drs. F. A. Hog·endijk, hoofdreelac- teur '.7<1.11 Ji.:JseYicrs \Yccl;;:bh'td, zal een

i:-c1lcic1i~1;;· houc¹,'? r:. OYer , ~Yool·u:tstreYencl Lbel'~·~li0D:.t.:! te?g·.:r;_ovcr const:rvaiiçf libe- 1'::.tlisnle''.

0 De ~-~:.~~1:{·!: ri:1r.:: ZuJ.t-r·~:~n:Iel~~:-:·!~!~rc1

oJ:g:_uüs·:=:·._·ri op lS :::;v;,-"e~-L:. tc1· een bijcc2:.-

H. J. L. Vonhoff

komst in Lion d'Or te Haarlem .. Mr. J:.

G. Bettink zal een inleiding houden over de vraag in hoeverre ,de geestesgesteld- heid. van Macchiavelli en Montesquiei.t nog invloed uitoefent op de tèl5enwo_ordi-

ge maatschappij. -

• Te Middelburg wordt op vrijdag 31 oktober in de Getuigeniskerk een forum- gesprek gehouden, georganiseerd door de Christelijke Plattelands Jongeren Zee- land en de ARJOS, over actuele politie- ke zaken, met name ruimtelijke. orde- ning en grondpolitiek. Voor de VVD zal de heer dr. ir. C. W. C. van Beekom,-lid van het hoofdbestuur, aan het forum deelnemen.

0 De statencentrale Amersfoort houdt op maandag 20 oktober in Motoresto te Bunnik een vergadering, aanvang 20.00 uur, ter samenstelling van de voorlopi- ge kandidatenlijst voor het lid- maatschap van de provinciale staten.

• De Vereniging van Staten- en Raadsleden van de VVD houdt op 25 oktober in restaurant Kobus aan de Poort te Amersfoort (Utrechtsestraat 9) haar jaarvergadering. De bijeenkomst begint om 10.30 uur.

In de ochtendvergadering zal men zich -hoofdzakelijk bezig houden met huishoudelijke aangelegenheden, zoals cle jaarverslagen. Op de agenda staat daarbij o.m. cle verkiezing van iJestuurslcden.

De micldagvergaclel'ing, die om 13.30 uur begint valt in twee clelen u'.Leen. De gcrtlc:cnt'3raadE-·Jecle?n kon1en bij el1:<:._ar

\"OOJ.' de vast:-::·LclUng -van he:t ... \7 .. ·•7D-Gc-

n!C:cntPp~·o~;l';lrn-1~)70 en de ~tz:.J.::::JJ-:dcn

hebtJen e':'n snJncnl;:ornst n1ct c:e l~:.:~~~n

\-~'!1 (~8 E(·~ .c~Lc·I~;_;.r~-,c:r·fJ'etcUs :,-['~1 (i('·

noordelijke kadercursus; onderwerp enige asp'ecten rond provincie en gemeente

politiek café

onderwerp: belastingpolitiek

oprichtingsvergadering onderwerp: de rijksbegroting spreekuur

oprichtingsvergadering onderwerp: woningbouw forum politieke partijen onderwerp: China

debat met J. Veilinga over woning- bouwvraagstukken

onderwerp: problematiek rond sa- menvoeging van gemeenten georganiseerd door staten centrale Heerenveen

liberale kring Meppel

georganiseerd door West-Zuid-Be- veland

onderwerp: een liberale kijk op de toekomst

;-: :vrijhéid è.D. . , , : -=- - :.., 'à.emocrat-i:é'::,._ .. :.

- ~ - < > ., - V

De redactie van het partijblad Vrijheid en Democratie is geves- tigd te Amsterdam, Nieuwe He- rengracht 89-B. Hoofdredacteur en voorzitter van de redactie- commissie is de heer Ph. C. Ia Chapelle jr.

De administratie (zowel voor abonnementen als voor adverten- ties) van het partijblad Vrijheid en Democratie is gevestigd te Rotterdam, Witte de Withstraat 73 (postbus 824). Telefoon (010)- 111000, abonnementen toestel 219, advertenties toestel 224. Postre- kening: 245103 ten name van ad- ministratie Vrijheid en Democra- tie te Rotterdam.

Het algemeen secretariaat van de VVD is gevestig(l te Den Haag, Roninginnegracht 61, tele- foon (O'i0)-60,1803. JPostrclmning:

(}7380 ten na1ne vrrn 1:.fe a!g;2rr-:-cen secretaris van de \l\rD te Den ]Hfaag.

VRIJHEID EN DEMOCRATIE vrijdag 17 oktober 1969 - 3

Ons staatkundig systeem

Mr. H. van Riel, voorzitter van onze Eerste-Kamerfractie, hield op 9 oktober j.l. voor de afdeling Eindhoven een rede, gewijd aan - zoals hem verzocht was - "Nederl~nd en de Nederlanders in 1980". Hij concentreerde zich daarbij echter op de politieke aspecten en dan, naar hij aankondigde, nog. wel in hoofd- zaak liberale politieke aspecten.

In dat kader behandelde hij achter- eenvolgens o.a. de internationale toe- stand, de minder goede werking van het maatschappelijk en politiek systeem, de wijze waarop "kritische denktechnieken door de communicatiemedia worden ge- hanteerd", de ongeschiktheid van ons onderwijssysteem, het vraagstuk van macht en inspraak en het vraagstuk van het staatkundig systeem.

We zullen er ons hier toe moeten be- perken, aan de hand van de ons toege- zonden tekst het laatste gedeelte weer te geven van hetgeen mr. Van Rlel ziet als de oplossing van "het vraag- stuk van het staatkundig systeem". Het zijn, naar men zal begrijpen, strikt per- soonlijke gedachten van de heer Van Riel, die wij als zodanig gaarne aan be- langstellende lezers voorleggen.

Wat betalen wij er voor?

Universiteit van morgen (VIl)

Dit is het zevende artikel in een serie van acht, voor ons blad geschre- ven door de VVD-Tweede-Kamerleden dr. K. van Dijk (links) en H. Wiegel.

Hun laatste bijdrage, die wij in het volgende nummer hopen te plaatsen, zal handelen over de achtste medische fa~

culteit.

In de staat - aldus mr. Van Riel - gaat het op het ogenblik om twee za- ken: effectieve organisatie en effectieve

controle.

"Naar mijn indruk brengt de ontwik- keling van de orga~üsatieleer met zich mede dat in Nederland ook in belang- rijke aangelegenheden veel verder moet worden gedecentraliseerd. Het is daar- om dat ik al enige jaren pleit voor een verdeling vSJn het land in vier grote provinciën, of hoe men die anders noe- men wil, met een aanzienlijke eigen au- tonomie en eigen belastingge bied.

Dat eigen belastinggebied is een van de hoofdzaken. De bevolking in haar geheel moet zien en voelen dat alles geld kost, economische offers vraagt. De be- volking dient de prioriteitskeuze te ma- ken aan de hand van haar eigen inzich- ten omtrent de verdeling van het inko- men tussen geme·enschap en individu.

Op deze wijze krijgt de polit1eke strijd een reële inhoud en wordt een eind ge- maakt aan het streven van sommige lagere organen om het voorzieningenpeil constant op te voeren zonder de eigen kiezers rechtstreeks met de lasten van dat opvoeren te hoeven confronteren.

l!len situatie die onder meer mede - ik zeg niet uitsluitend - tot de desorga- nisatie der financiën in enige gemeen- ten geleid heeft, en bovendien een situa- tie die een zuinig efficiënt beheer op zijn minst niet in de hand werkt.

In mijn systeem zou praktisch het gehele welzijnsbeleid en een stuk van het welvaartsbeleid naar de grote pro- vinciën moeten worden overgebracht.

Dit wat de efficiency aangaat.

En dan de controle. De grote provin- ciën moeten over echte parlementen beschikken met echte parlementariërs, die in staat zijn een bevolking van drie à vier miljoen mensen te representeren en te enthousiasmeren, mede door een intens en veelvuldig regionaal contact.

Een full-time job, '..-waar een salaris als tegenwoordig dat van een Twee- de-Kamerlid op zijn plaats is. En voor dat salaris kan men ook in de tegen- woordige maatschappij mensen . krijgen die de taak aankunnen. Uit de aard der zaak wordt de omvang van de rijkstaak op deze manier veel kleiner en dat opent perspectieven.

Op het ogenblik ligt de grote moei- lijkheid eigenlijk daarin dat men voor een salaris van ruim f 40.000 veelal niet de mensen krijgen kan die zeer moei-

Verdubbeling van het aantal studen- ten tussen 1965 en 1980. Uitpuilende col- legezalen, overvolle praktica.

PlaatsiJllgscommissies, wachtlijsten, dr·eigende numerus fixus voor verschil- lende studierichtingen.

Het aantal eerstejaarsstudenten, dat in 1965 12.500 bedroeg, zal volgens de ramingen in het rapport "Aantallen aca- demici tot 1980 Aanbod en Behoefte"

van de commissie voor statistisch on- derzoek (CSO) in 1980 19.000 belopen.

Het totaal aantal studenten in 1937/38 12.500, in 1957 32.400 en in 1965 65.000, wordt volgens de middenprognoses van de CSO voor 1980 geraamd op 130.000.

Een verdubbeling in vijftien jaar dus, waarbij er in de Academische Raad te·

recht op is gewezen dat deze midden•

prognose met de nodige voorzichtigheid moet worden beschouwd.

Betalen we wel voldoende voor ons (wetenschappelijk) onderwijs?

Eerst enkele cijfers:

Nederland besteedt een groter deel van zijn nationaal inkomen aan onder- wijs dan de meeste landen om ons heen.

Alleen Canada overtreft ons.

Bedroegen de overheidsuitgaven voor bet onderwijs in 1966 5 miljard, uit de Miljoenennota-1970 blijkt dat voor 1969 13,7 was geraamd, terwijl voor 1970 7,8 miljard is gepland.

Was in 1958 het onderwijsaandeel in de rijksbegroting 13,8 pct., iJl1 1967 steeg dit tot 22 pct., terwijl in de Miljoenenno- ta voor 1970 een percentage van 27 wordt berekend.

Van de bedragen op de rijksbegroüng voor onderwijs en wetenschappen uitge·

trokken was in 1966 1,1 miljard, in 1967 1,3 en in 1968 1,5 miljard geraamd. De vermoedelijke uitkomsten voor 1969 gaan de 1,6 miljard te boven, terwijl voor 1970 1,8 miljard op de begroting voor het wetenschappelijk onderwijs is

t.Jitgetrokk~m.

Besteedden wij in 1950 0,4 pct. van de totale rijksuitgaven aan het wetenschap- pelijk onderwijs, in 1970 zal dit tot 6 pct zijn gestegen.

Ondanks deze - dat zal door niemand ontkend worden - enorme stijging van

lijke vraagstukken kunnen overzien en tegelijkertijd weten wat besturen is, hoe relatief de mogelijkheden van

besturen eigenlijk zijn.

Verhoging v·an het salaris tot het thans nodige peil is niet mogelijk en in beginsel niet juist, omdat wijze van taakvervulling en prestaties zeer sterk fluctueren.

Kamerleden zijn zeker niet minder bekwaam dan vroeger, integendeel, ver- moedelijk bekwamer. De vráag naar zeer capabele mensen in Nederland is echter tè groot om voldoende geschikte figuren in voldoende aantallen voor een naar tegenwoordige maatstaven matig betaalde, riskante en soms vervelende en ontmoedigende werkkring te kunnen

krijg·en.

Beschikte Nederland vroeger over een onevenredig groot overschot van be- gaafden, die naar Indië gingen, thans is het tegendeel het geval.

Ik zie wel een oplossing.

A. Een één-Kamerstelsel op basis van evenredige vertegenwoordiging, rechtstreeks gekozen.

B. Twee dagen vergaderen in de week.

C. Een lage honorering, een goede reis- en verblijfkostenregeling, en een :r.eer ruime outillage met wetenschappe- lijke hulpkrachten, secretaresses en bu-

reauruimte.

De besten uit het land zullen zich dan verdringen om lid van een dergelijks Kamer te worden, als hoogste eervolle nevenfunctie.

De omvang van het werk dat over·

blijft in een land als Nederland na de overdracht van taken aan de grote pro- vinciën motiveert het slechts twee da- gen in de week vergaderen, en de voor- bereidingen voor het controle-werk kun- nen door de eigen bureaus geschieden, zoals dat ook bij de Amerikaanse Senaat gebeurt.

Het feit dat men een omvangrijke ge- honore.erde taak kan blijven vervullen, zoals Eerste-Kamerleden dat nu doen, maakt het systeem sociaal gezien niet miJnder democratisch dan het te- genwoordige, en de geboren beroepspar- lementariër - die zijn er op een be- paald niveau velen - vindt zijn le- venstaak in de parlementen der grote provinciën, vlak bij zijn kiezers en met zijn neus op het werk.

Tenslotte voorkomt men door het landsbestuur aldus te organiseren tijd-

de uitgaven voor het wetenschappelijk onderwijs, bestaan er grote twijfels of wij er de komende jaren in zullen sla- gen het aanbod aan studenten volledig op te vangen.

Voor enkele studierichtingen - ge- neeskunde, tandheelkunde en biologie - bestaan reeds plaatsingscommissies die tot taak hebben er voor te zorgen dat de eerstejaarsstudenten gelijkmatig over de universiteiten worden gespreid.

Ook voor de studie in de psychologie - met in 1967 een accres van 3 pct. en in 1968 van maar liefst 22 pct - is de beschikbare accommodatie bij enkele universiteiten onvoldoende om de toe- loop van studenten op te vangen.

Bij de studie in de diergeneeskunde.

waar het aantal eerstejaarsstudenten -

7:0 is in de M. v. T. op de begroting voor 1970 te lezen - in één jaar met 28 pct. steeg van 190 tot 243, doen zich grote moeilijkheden voor.

Het rapport van de. commissie voor statistisch onderzoek geeft voor zowel de studierichtingen psychologie als dier- geneeskunde een duidelijk verschil aan tussen aanbod van studenten en behoefte aan afstuderenden.

Dat brengt ons op de priJllcipiële vraag of wij in de toekomst bij het scheppen van onderwijsfaciliteiten zul- len kunnen en moeten blijven uitgaan van het aanbod van studenten of dat wij ook de toekomstige maatschappelijke behoefte daarbij zullen moeten b~>trek­

ken.

. Namens onze Tweede Kamerfractie is op 17 en 18 december 1968 tijdens het openbaar debat in de Kamer over de begroting voor 1969 gesteld, dat ieder die de vereiste diploma's heeft ook tot de universiteit moet kunnen worden toe- gelatèin, maar dat daarnaast de mi- nister de plicht heeft in die studierich- tingen te investeren waar de noden het grootst zijn en waar de tekorten aan academici het grootst zijn: "de toe- komstige maatschappelijke behoefte (zullen) in dit afwegingsproces een es- sentiële rol moeten spelen."

Tijdens de begratingsdiscussie het vo- rig jaar is de Kamer niet uit de proble-

verlies en kosten, doordat de mogelijk- heid verdwijnt dat mensen die beter kunnen kritiseren dan zelf besturen werk gaan zoeken en op het terrein van de regering proberen te komen.

lk geef deze persoonlijke suggesties nu, omdat minister Beernink het voor- treffelijke initiatief nam decentralisa- tie-beschouwingen tot een actueel onder- werp van beraadslaging te maken.

Resumerend: ik streef naar:

A. vereenvoudigen en doorzichtig ma- ken;

B. kwaliteitsverbetering;

C. intensivering vSJn verantwoordelijk- heidsgevoel en medeleven van de be-

volking. · .

Wat ik zeg lijkt misschien te revoluti- onair, maar ik geef de voorkeur aan een doordachte revolutie binnen de grenzen van wet en recht boven een onwettige revolutie. Dat geldt voor ·de staat, de maatschappij en de univèrsi- teit."

Partij-kritiek

Aan het einde van zijn speech meende de heer Van Riel een kritisch woord ook tegenover de partij te moeten laten ho- ren. Hij zei daarin namelijk : .,De hoofdzaak is, niet langer achter andere partijen .aan te lopen, zoals wij wel eens deden. Eisen de ·socialisten en de linkse katholieken beslissende medezeg- genschap, dan bieden wij een beetje medezegg·enschap, op dikwijls zeer ver- dienstelijke wijze gepresenteerd. Eist D'66 een gekozen minister-president, dan gaan wij overwegen of de Kamer misschien een minister-president moet

aanwijzen.

.,Nodig is daartegenover een uitge- werkt toekomstbeeld, gericht op een volstrekt demócratische maatschappij met strenge selectie, kansen voor een ieder, loon naar maatschappelijke nut- tigheid, via vraag en aanbod te bepalen, bescherming der zwakkeren en een vol- ledig doorzichtige en open machts- en gezagsstructuur, ook in het bedrijfsle- ven. Hoofdaccenten waren te leggen op de werkende, niet-studerende jeugd aan de ene kant en een zo volledig mogelijke inflatie-correctie ten bate van alle gepensioneerden aan de andere kant. Het allerbelangrijkste is echter een bezielende leiding," aldus de heer Van Riel, in Eindhoven.

matiek van het investeringsbeleid geko- men. De minister hield staande dat hij met het investeringsprogram van 300 miljoen per jaar in de periode 1969-1975 gelijk tred zou weten te hou·

den met de toeneming van het aantal studenten.

Dr. Tans, woordvoerder van de PvdA-fractie betoogde, dat de accommo- datie in 1973 aan 25.000 studenten geen ruimte biedt. Hij heeft op 18 december dan ook een motie ingediend waarin de regering werd. gevraagd haar investe- ringsplannen opnieuw in overweging te nemen, omdat de geprogrammeerde 300 miljoen gulden per jaar onvoldoende re- kening zou houden met het aantal stu- denten in de eerstkomende jaren.

De motie kwam niet in stemming om- dat zij werd aangehouden tot een nade·

re discussie in de Kamer over de finan- ciële schema's, de gemaakte wederzijd- se afspraken en de ontwikkelingsplan- nen van de universiteiten.

Die discussie is tot op heden niet ge- houden. Ook bij de komende begro- tingsbehandeling - waar de democra- tisering van de besturen van de uni- versiteiten en de herstructurering van het wetenschappelijk onderwijs weer als hoofdschotel zullen fungeren - bestaat alle kans dat een fundamenteel debat over het investeringsbeleid achterwege blijft.

Dat zou te betreuren zijn.

Want - met alle respect voor de aan openheid en inspraak bestede aandacht - de problemen van bestaande onder- bezetting, noodzakelijke uitbreiding, vor>rtdurende schaalvergroting, uitgaan van aanbod van studenten of van toe- komstige maatschappelijke behoeften zijn van veel wezenlijker belang.

Daarom is het noodzakelijk dat de Tweede Kamer dit jaar een flink deel van haar spreektijd bij de begroting van minister Veringa aan de financiële problemen van ons wetenschappelijk on- derwijs besteedt. Zit dat er niet in, dan is - om te voorkomen dat de bespre- king van het investeringsbeleid weer tussen de wielen raakt - een apart debat over deze problematiek wenselijk.

•

4 ·..:... vrijdag 17 oktober 1969

x

AMSTERDAM

• De aanvraag om een beschermde oversteekplaats aan te brengen in de Ribesstraat iri Amsterdam-Noord ten behoeve van een daar gevestigde kleu- terschool is voor de ·heren G. W. Keja en A. Pais aanleiding geweest b .. en w.

schriftelijk aandacht te vragen voor der- gelijke vraagstukken en voor de voet- gangerssituatie die wenselijk is om de communicatie tussen wijkdelen van de stad te herstellen.

• In schriftelijke vragen aan b. en w.

heeft mevrouw L. Vonhoff-Luijendijk erop gewezen dat op vele plaatsen, zo- als aan de Robert Fruinlaan waar de aanleg van een ventweg ten koste van een stuk trottos~ wordt overwogen, juist het trottoir een noodzakelijk stuk speel- ruimte is in een dichtbebouwde stad.

• Het secr·etariaat van de afdeling Amsterdam van de VVD is sinds 1 sep- tember gevestigd aan de Vondelstraat 60, telefoon 12 89 14.

• De ledenvergadering van de afdeling Amsterdam heeft deze week de kandi- datenlijst opgesteld voor de gemeente·

raadsverkiezingen. Aanvoerder is de heer H. H. Jacobse. De namen van de nummers 2 tjm 10 luiden: G. K. J. M.

Hamm, G. W. Keja, mevr. L. Vonhoff.

Luiendijk, drs. A. Pais, mr. C. H. Goe- koop, ·mej. H. Pleij, P. Roemer,. J. Hop·

man en H. Ooms.

• Bij de statenverkie:~;ingen zal Am- sterdam met een eigen, lijst u.itkomen, waarop drs. A. Pais als nummer 1 is geplaátst. De namen van de nummers 2 t/m 10 luiden: mr. J. R. Voûte, mr.

J. K. 0. Heiligers, ir. H. Makkreel, mevr.

E. Hissink, drs. W. G. M. Haack, mr.

R. alekxtoon, .mej. mr. J. C. M ichels, mevr .. mr. M. Hilgevoord-van Heesik en dr. ·G. · H: · Scholten. ·

ROTTERDAM

• Het bureau van de VVD, afdeling Rotte.rdam, Is gevestigd Avenue Con- cordia 83. Telefoon 133995. ·

• Mr. K. Staab, de liberale fractievoor- zitter In de gemeenteraad, heeft bur- gemeester en wethouders nadere schriftelijke vragen gesteld over de (te ·hoog geachte) rekenvergoeding die betonaannemers hebben toegepast bij de aanbesteding van de Beerbrug hi het Europoortgebled. Had het col- lege vóór de aanbesteding de deel·

nemende aannemers niet aan een selectie onderworpen, zo wil de heer Staab weten, En was mitsdien aan de aanbesteding niet haar openbare ka·

rakter ontnomen? ·

Het schip en de auto

M

Een van de grote zorgen op langere termijn is de ontwikkeling van de Amsterdamse haven, eh de daar ge- vestigde industrie. Het blijft voor de stad een zorgelijke zaak dat - ofschoon de infrastructuur van de haven bepaald niet ongunstig is - de belangstelling van gegadigden voor vestiging geringer is dan die had moeten zijn. Voor een niet gering deel is dat een gevolg van de helaas door de Amsterdamse ge- meenteraad gevestigde indruk dat de stad antagonistisch tegenover industrie staat. Het is misschien niet de bedoe- ling geweest die indruk te vestigen,

maar door de linkse fracties (met uit- zondering wellicht van de CPN die in dit opzicht een beter inzicht heeft ge- toond in de werkelijke problemen dan de rest van de vleugel) zijn eventuele g·egadigden bepaald niet aangemoedigd om door te zetten.

Ma:ar dat is niet het enige probleem.

De groei vatt de gemiddelde scheepsin·

houd en de beperkingen die het sluizen- complex en de Hembrug nog steeds op- leggen, zijn factoren die even zeer mee- tellen. Voor de toegankelijkheid van de haven zelf moet ermee worden gere- kend dat straks de economisch-optimale afmeting van een schip weleens boven de mogelijkheden van het NoordzeekaJ · naai zbu kunnen uitgaan. Vandaar dat het stadsbestuur terecht en met grote kracht aandringt .op verbetering. van de situatie, door de bouw van een tweede grote sluis en van de HemtunneL Daar- naast echter Is vooral de laatste tijd met meer kracht aangestuurd op de vorming van een buitenhaven bij IJmui··

den .. Al geruime tijd is dat geluid ge-

Havenbeheer

WENSELIJK is een ontwikkeling ' ' van gemeentelijk naar regionaal havenbeheer en van een nationaal ha- venbeleid dat - in het kader der ruim- telijke ordening _:_: is gericht op een harmonische ontwikkeling van welzij;n en welva:art en mede de weg bereidt voor internationaal overleg. Handelen wij in deze geest dan is coöperatief optreden in regionale organen en in commissiewerk de consequentie.

Wij streven ernaar."

Ziedaar de passage in de beleidsnota van burgemeester Thomassen ov.er de haven die het voornemen van het dage- lijks bestuur der gemeente bevestigt om ter zake van het havenbeheer en de ha- venexploitatie een andere koers te gaan varen. Bevestigt. Want dat dit voorne- men bestond hadden we al kunnen aflei- den uit de geleidebrief bij de gemeente- begroting voor het komende dienstjaar.

Daarin toch werd aangekondigd dat het gemeentelijk havenbedrijf, gezien de nationale betekenis van de haven, volgend jaar al een meer zelfstandige positie zal krijgen. Die grotere zelfstan- digheid zal vooral hieruit blijken dat het bedrijf de jaarlijkse verliezen niet meer )p de algemene dienst zal kunnen afwen- telen. Het zal die verliezen moeten af- boeken op de aanwezige reserves of het zal - wanneer dit niet (of niet meer) mogelijk is - de tekorten moeten acti- veren,

Legt men de geleidebrief van het colle·

ge en de beleidsnota van burgemeester

hoord, waarbij dan veelal werd gedacht in termijnen van zo'n dertig jaar. De ontwikkeling gaat echter sneller dan was voorzien en de laatste tijd wordt de aandrang dan ook groter. Amsterdam heeft de regering gevraagd de. studie van een buitenhaven met hoge prioriteit ter hand te nemen.

Dat behoeft allerminst te betekenen dat hèt binnen de stadsgrenzen in de Amsterdamse haven minder druk zal worden, integ·endeel. Als· we ervan uit- gaan dat schepen tot 90.000 ton zonder veel moeite de stedelijke havenbekkens kunnen bereiken, dan is daarmee een enorm stuk van de activiteiten behou- den. De buitenhaven zou dan vooral voor de grotere overslag en bulkaan- voer als het ware een tussenstation kun- nen zijn dat de ligtijden van schepen aanzienlijk k.otn verkorten. Daarbij moet ook weer niet worden gedroomd van enorme niammoetschepen, want het is voor schepen boven 300.000 ton straks niet aantreldl:elijk om zelfs Het Kanaal in te varen. Daar komt bij dat het optimale schip waarschijnlijk dichr'ffi"

bij de 150.000 dan bij de 300.000 ton zal liggen. De zeer ingewikkelde vraagstukken die met het beleid van Amsterdam als havenstad samenhan- gen, zullen in de komende maanden en zeker in de algemene beschouwingen bij de begrotingsbehandeling stellig- ter sprake komen.

E

De winkelvereniging Regu-

liersbreestraat heeft dat vraagstuk voor haar stuk van de stad onlangs bespro- ken . mede in verband met de wijzi- . gingspiannen van het Rembrandtsplein.

Daarbij is nadrukkelijk gesteld dat de bereikbaarheid met de auto van dit niet onbelangrijke consumentengèbie<l een van de vitaalste eisen is. Gezocht wordt nu naar mogelijkheden om pàrkeèl;gele-

g~nheden zo te situeren dat de bezoell:er die kan aanvaarden.·

Hoe belangi'ijk dat i:s heeft Haarlem ons recentelijk geleerd. Vele· tientallen jaren lang is het restaurant van Brink-

Thomassen naast e~kaar dán kan word~n geconcludeerd dat er in de boezem van burgemeester en wethouders in beginsel geen bezwaar (meer) wordt gevoeld te- gen onderbrenging van het havenbedrijf in een hoger beheersorgaan eri dat da:arvoor de eerste stap al is gezet.

Hoe dat hogere beheersorgaan er pre- cies 'zal uitzien, valt nu nog niet te zeggen. De beleidsnota van de heer Tho- massen doet diènaangaande geen con- . crete mededelingen. Er zijn verschil- lende mogelijkheden denkbaar, waarin wij ons nu maar niet verder zullen ver- diepen. Volstaan moge worden met de opmerkirig dat naar ons gevoel tegen een andere beheersvorm voor de haven geen bezwaren hoeven te bestaan. De haven is boven de gemeentelijke gren- zen uitgegroeid. Bij die erkenning past dat het beheer in de bovengemeente- lijke sfeer komt te berusten.

Overigens mag niemand uit de jaar- lijks terugkerende tekorten van het ge- meentelijk havenbedrijf de conclusie trekken dat het met de haven zo slecht gaat: De tekorten worden namelijk ver-

oorzaakt door de uitzonderlijk hoge in- vesteringen die Rotterdam zich voor de uitbreiding vim zijn haven moet ge- troosten. Het is duidelijk dat deze in- vesteringen pas rendement gaan opleve- ren, wanneer de we1'ken zover zijn gevorderd dat de gemeente kan over- gaan tot de uitgifte van terreinen.

Men mag dan ook aannemen dat ge- leidelijk de teJwrten in omvang zullen

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

mann daar op de Grote.Marll:t de krach- tige magneet geweest waarom· als het ware de Haarlemse middenstand ge- groepeerd was. Toch is kortgeleden be- kendgemaakt dat. Brinkmann voortaan twee dagen per week de deuren geslo- ten zal houden. De lasten zijn zo groot geworden dat er maatregelen moesten worden getroffen. Een van de hoofdoor- zaken is de tengevolge van ver- keersmaatregelen moeilijke toeganke- lijkheid van de Markt. Dat moet de voorstanders van zeer rigoureuze maat- regelen in de Amsterdamse binnenstad toch te denken geven. Hun ontroe- rend-simpele oplossing van alle moei- lijkheden: het afsluiten van de bin- nenstad voor autoverkeer, is blijkbaar alleen maar simpel, doch niet de oplos- sing die gezocht moet worden. Natuur- lijk wordt geopperd dat niet de ver- keersmoeilijkheden alleen de oorzaak zijn van de affaire-Brinkmann, en dat is juist. Allerlei factoren hebben er ver- moedelijk toe bijgedragen. Maar laat dat vooral geen reden zijn om voorzich- tig te zijn en lering te trekken uit op zijn minst één van de oorzaken.

Congres in

·Amsterdam

Zaterdag 1 november wordt in het Vondelparkpaviljoen te Amsterdam een VVD-congres g·e- houden, toegankelijk voor alle be- langstellende VVD-leden, ondei' het motto Amsterdam - Eurocity, Het congres begint om 10.00 uur en zal omstreeks 16.30 uur beëin- digd worden. De toegang is gi'a- tis. Wie in het Vondelparl,pavil-

.~"en wil lunchen betaalt d.aarvoor

f4.

Pre-adviezen, die de con- gl'esdeeh1emers tevoren zullen worden toegezonden, zullen wor- den opgesteld door de g·emeente- raadsleden. 1nevrouw .L. Von- hoff-Luiendijk en de heren H. H.

Jacobse, G. W. 1\:eja en <lrs. A.

Pais. Deze raadsleden zullen op ltet congres zelf een korte inlei- . dîng . houden, waarna in discussie.

groepen de mogelijkheid bestaat uitvoerig van g·edaehtcn te . wisse- len.

· Belangsteilmuien kunnen nadere l•tlic1Itingen krijgen bi i het secre- tariaat van de VVD-a.fdelillg Amsterdam, Vondelstrant 60, tele-- foon 128914.

teruglopen, al naar gelang zich meer bedrijven op de nieuwe haven- en indus- trieterreinen gaan vestigen. In feite is dat proces van verminderende tekorten nu al waar te nemen. Werd voor het lopende jaar nog een verlies van f 17 miljoen geraamd, voor het komende jaar zal naar verwachting het defi- cit èen bedrag van J 9lh miljoen niet overschrijden.

Door dit tekort aan het bèdrijf zelf toe te schrijven kan de algemene dienst dien- overeenkomstig worden ontlast. Deze financiële operatie gaat als wij het goed zien, in belangrijke mate in de richting van wat de liberale fractieleider mr. K.

Staab al enkele jaren voor ogen staat:

een eigen financieel beleid voor het ha- 'venbedrijf.

Kan ·het liberale raadslid over dit a;;- pect dus wel tevreden zijn, er zullen bij de behandeling van Thomassens be- leidsnota op 17 oktober in openbare commissievergadering en later bij de plènaire behandeling van de begroting - op' 9, 10 en 11 december - nog genoeg zaken overblijven die zijn kri- tische aandacht vergen.

Wij denken er nu alleen maat· aan dat blijkens de beleidsnota burgemeester en wethouders wat sterk de neiging hebben verantwoordelijkheden voor ruimtelijke ontwikkelingen bij de regering te depo- neren. Tegenwoordig krijgen wij vakm·

het gevoel dat het college aan enige on- zekerheid ten prooi is en dat het daar- door weleens uit het oog verliest dat hel in de eerste plaats zelf initiatieven be- hoort te ontplooien en verantwoordelijl{- heden te aanvaarden.

Waarmee we niet gezegd willen heb- ben dat de regering harerzijds ten aan- zien van de ruimtelijke problematiek in de Rotterdamse agglomeratie niet wat besluitvaardiger zou Jmnnen zijn. Er staan in de beleidsnota van de heer Tho- massell dingen die ernstig te denken geven wat dat betreft. Naast de voort- durende kritiek van verschillende kan- ten op de Rotterdamse expansie is het ontbreken van een doelbewuste haven- politiek van de reger·ing verantwoorde- lijk voor het gevoel van onzelrerheid dat burgemeester en wethouderR zo dnide-

lijk beheerst.