deel 53 nr. 2 1988
nederlands elektronica-
en radiogenootschap
N e d e r l a n d s E l e k t r o n i c a - en R a d i o g e n o o t s c h a p
P o s t b u s 39, 2260 AA L eid sc h e n d a m . Gironummer 94746 t . n . v . P e n n i n g m e e s t e r NERG, L eid schendam .
HET GENOOTSCHAP
De v e r e n i g i n g s t e l t z i c h t e n d o e l h e t w e t e n s c h a p p e l i j k o n d e r z o e k op h e t g e b i e d v a n de e l e k t r o n i c a en de i n f o r - m a t i e t r a n s m i s s i e en - v e r w e r k i n g t e b e v o r d e r e n en de
v e r b r e i d i n g en t o e p a s s i n g van de v e rw o rv e n k e n n i s t e s t i m u l e r e n .
BESTUUR
P r o f . I r . O . W . Memelink, v o o r z i t t e r I r . H . B . G roen, s e c r e t a r i s
I r . J . v a n Egmond, p e n n i n g m e e s t e r
D r . I r . A . J . V in ck , programma c o m m i s s a r i s I r . J . W . M . Bergmans
Dr.G.W.M.van M i e r l o I r . 0 . B . M . P i e t e r s e n D r . I r . P . P . L . R e g t i e n
I r . J . B . F . T a s c h e LIDMAATSCHAP
Voor l i d m a a t s c h a p wende men z i c h t o t de s e c r e t a r i s
Het l i d m a a t s c h a p s t a a t open v o o r a c a d e m i s c h g e g r a d u e e r den en h e n , w i e r k e n n i s o f e r v a r i n g n a a r h e t o o r d e e l van h e t b e s t u u r e e n v r u c h t b a a r l i d m a a t s c h a p m o g e l i j k m aak t.
De c o n t r i b u t i e b e d r a a g t f l . 6 0 , - p e r j a a r .
S t u d e n t e n a a n u n i v e r s i t e i t e n en h o g e s c h o l e n komen b i j g e v o r d e r d e s t u d i e i n a a n m e r k in g v o o r e e n j u n i o r - l i d - m a a t s c h a p , w a a r b i j 50% r e d u c t i e w o rd t v e r l e e n d op de
c o n t r i b u t i e . Op a a n v r a a g kan d e z e r e d u c t i e ook a a n a n d e r e n w orden v e r l e e n d .
HET TIJDSCHRIFT
Het t i j d s c h r i f t v e r s c h i j n t ze sm a a l p e r j a a r . Opgenomen worden a r t i k e l e n op h e t g e b i e d van de e l e k t r o n i c a en van de t e l e c o m m u n i c a t i e .
A u t e u r s d i e p u b l i c a t i e van hun w e t e n s c h a p p e l i j k werk i n h e t t i j d s c h r i f t w ensen, w o rd t v e r z o c h t i n e e n v r o e g s t a d i u m k o n t a k t op t e nemen met de v o o r z i t t e r van de r e d a c t i e c o m m is s ie .
De t e k s t e n m o e ten , g e t y p t op d o o r de r e d a c t i e
v e r s t r e k t e t e k s t b l a d e n , g e h e e l p e r s k l a a r v o o r de o f f s e t d r u k worden in g e z o n d e n .
Toestem m ing t o t overnem en van a r t i k e l e n o f d e l e n d a a r v a n k a n u i t s l u i t e n d worden g e g e v e n d o o r de r e d a c t i e c o m m is s ie . A l l e r e c h t e n worden v o o rb e h o u d e n .
De a b o n n e m e n t s p r i j s v a n h e t t i j d s c h r i f t b e d r a a g t f l . 6 0 , - . Aan l e d e n w o rd t h e t t i j d s c h r i f t k o s t e l o o s t o e g e s t u u r d .
T a r i e v e n en v e r d e r e i n l i c h t i n g e n o v e r a d v e r t e n t i e s worden op a a n v r a g e v e r s t r e k t d o o r de v o o r z i t t e r van de r e d a c t i e c o m m i s s i e .
REDACTIECOMMISSIE
Ir.M . S t e f f e l a a r , v o o r z i t t e r I r .C .M . H u i z e r
ONDERWIJSCOMMISSIE
I r . P . Van d e r Wurf, v o o r z i t t e r I r . R . B rouw er, s e c r e t a r i s
I r . J . D i j k
OVERWEGING NAMENS HET BESTUUR VAN HET WETENSCHAPPELIJK RADIOFONDS VEDER BIJ DE UITREIKING VAN DE VEDERPRIJS 1986
uitgesproken door Prof.dr.ir. J. Davidse Technische Universiteit Delft
Het Bestuur van de Stichting Wetenschappelijk Radiofonds Veder heeft besloten de Vederprijs voor het jaar 1986 toe te kennen aan dr.ir. J. Biemond, werkzaam in de Faculteit Elektrotechniek van de TU Delft. Het Bestuur heeft mij verzocht bij gelegenheid van de uitreiking van deze prijs, die traditioneel plaats vindt in een werk
vergadering van het NERG, dit besluit kort toe te lich
ten .
Het wetenschappelijk werk waarvoor aan de heer Biemond de prijs is toegekend heeft betrekking op de digitale bewerking van beeldinformatie. Beeldinformatie is een type informatie dat voor de mens van bijzonder groot belang is omdat mensen bijzonder goed geëquipeerd zijn voor het omgaan er mee en voor de interpretatie er van.
Eén van de kenmerkende eigenschappen van beelden is dat hun primaire informatie-inhoud bijna altijd zeer groot is. Dit heeft gevolgen voor alle technische operaties op beeldinformatie; steeds krijgt men te maken met het pro
bleem van het zeer grote totale informatiebestand waarop de operaties betrekking hebben. Veel van het wetenschap
pelijk werk van de heer Biemond op het gebied van de be
werking van beeldinformatie is van groot belang voor de overdracht en voor de weergave van beeldinformatie en daarmee voor het specifieke aandachtsveld van het weten
schappelijk radiofonds Veder.
Het met de Vederprijs bekroonde werk heeft betrekking op twee belangrijke onderwerpen op het terrein van de be
werking van beeldinformatie, nl. de beeldrestauratie en de beeldcodering. Restauratie van beelden houdt in het zo goed mogelijk terugwinnen van de oorspronkelijke in
formatie wanneer deze ergens in de bewerkingsketen ver
minkt is. De verminking kan van stochastische dan wel var deterministische aard zijn. Een voorbeeld van het laatst«
type verminking is bewegingsonscherpte of verlies van scherpte door defocusserende effecten, afbeeldingsfouten enz. Omdat bij de bewerking van beeldinformatie de tota
le informatie-inhoud altijd zeer groot is, is het van groot belang dat restauratieve technieken efficiënt zijn.
Biemond heeft baanbrekend werk verricht op dit terrein door methoden te ontwikkelen die de totale hoeveelheid
Tijdschrift van het Nederlands Elektronica- en Radiogenootschap deel 53 - nr. 2 - 1988 33
uit te voeren elementaire bewerkingsoperaties sterk re
duceren. Hij heeft de door hem uitgedachte methoden en de daarmee verkregen resultaten vastgelegd in een proef
schrift en in vele wetenschappelijke publicaties. Zijn werk op dit terrein heeft overduidelijk internationale erkenning gevonden en hij is een vooraanstaande expert op
dit gebied.
Het tweede terrein waarop Biemond belangrijk werk heeft verricht, heeft betrekking op het comprimeren van de
informatie-inhoud van over te dragen beeldsignalen, ten
einde overdracht mogelijk te maken via transmissiewegen die ontworpen zijn voor het transport van signalen met een aanzienlijk geringere informatie-inhoud. Het behoeft geen betoog dat deze compressie van groot belang is voor de inpassing van beeldoverdracht in allerlei netwerken voor de overdracht van uiteenlopende soorten informatie, zoals zgn. Integrated Digital Services Networks (ISDN's) en in het algemeen in alle communicatiesystemen die ge
baat zijn bij minimalisering van de hoeveelheid over te dragen informatie. Het door Woods voorgestelde, maar door Biemond zeer creatief verder ontwikkelde principe van subband coding, is op dit terrein een zo belangrijke bijdrage geweest, dat ook hier van een doorbraak mag
worden gesproken. Het onderzoek van Biemond heeft geleid tot een reële voorsprong van de Nederlandse wetenschap in het coderen van tweedimensionale beelden met een aan
zienlijke (tot ca. 20-voudige) compressie bij behoud van een hoge kwaliteit. Ook dit werk geniet internationale erkenning en waardering.
Samenvattend stelt het Bestuur van de Stichting Weten
schappelijk Radiofonds Veder vast dat dr.ir. J. Biemond op verscheidene deelgebieden van het terrein van de digitale bewerking van beeldinfromatie baanbrekend on
derzoek heeft verricht, dat geleid heeft tot belangrijke en aantoonbare vooruitgang in de overdracht en de weer
gave van beeldinformatie. Het onderzoek heeft wezenlijk bijgedragen tot de vooruitgang in de communicatietech
niek, het centrale aandachtsgebied van de stichting. De op grond hiervan toegekende Vederprijs zal thans worden uitgereikt door de voorzitter van de Stichting,
Mevrouw E. Kosters.
34
Professor Bahlerprijs 1987 toegekend aan Ir. R. van der Wal
Aan het slot van een lezingendag van de Afdeling voor
Telecommunicatie te Delft op woensdag 16 maart 1988 is de Professor Bahlerprijs 1987 uitgereikt. Deze prijs wordt jaarlijks door de Afdeling toegekend aan een student,
afgestudeerd in het vakgebied van de telecommunicatie aan een van de Nederlandse technische universiteiten. Voor het verstreken studiejaar is de prijs toegekend aan
Ir. R.v.d.Wal, afgestudeerd aan de Universiteit Twente.
Ir. W. Bahler, zoon van de legendarische Delftse hoogle
raar voor telecommunicatietechniek naar wie de prijs is✓ vernoemd, verrichtte de uitreiking en sprak de conside
rans uit. Na afloop daarvan hield de prijswinnaar een korte voordracht over het door hem verrichte werk.
Het afstudeeronderwerp van Ir. Van der Wal kreeg als titel "Design and realization of an 8 Mbit/s plastic optical transmission system". Zijn werk paste in het kader van ESPRIT project 43; dit project heeft tot doel een voorstel te formuleren voor een standaard eindappara
tuur aansluiting, het zgn. E-interface, voor local area networks. Binnen dit project heeft hij een onderzoek naar de haalbaarheid van plastic fibers voor optische trans
missie uitgevoerd, resulterend in ontwerp en bouw van een 8 Mbit/s transmissiesysteem voor locale afstanden. Boven
dien werd door hem een voorstel ontworpen voor een archi- tecturele specificatie voor het E-interface.
De heer Van der Wal heeft hiermede een belangrijke, actuele en toekomstgerichte bijdrage geleverd in een
internationale werkgroep. Zijn aanpak is systematisch en terzake. Hij weet de wetenschappelijke grondslagen van het vakgebied uitstekend en doeltreffend toe te passen bij het daadwerkelijk ontwerpen, bouwen en beproeven van een systeem. Bovendien is gebleken dat hij in de interna
tionale werkgroep sinderen door zijn helder technisch inzicht weet te overtuigen en te stimuleren.
De conclusie van de beoordelingscommissie is dan ook dat hier zeer goed ingenieurswerk is verricht, dat verdient met de Professor Bahlerprijs te worden beloond.
Niet onvermeld mag blijven dat de beoordelingscommissie ook grote waardering heeft voor de drie andere voor
bekroning voorgedragen afstudeerwerken, te weten:
Ir. J.P.M.G. Linnartz:
Ir. P.P.G. Mols:
Ir. N. den Besten:
Spatial distribution of traffic in a cellular mobile data net
work (TU Eindhoven)
Modelling of the dynamic beha
vior of the double cannel planar buried hetero structure semi
conductor laser (TU Eindhoven) Het automatisch genereren van protocol implementaties in C
(TU Delft).
De prijsuitreiking vond plaats tijdens een lezingendag met een aantal voordrachten gewijd aan de "Telecommunica
tie gezien vanuit de infrastructuur en de consumenten
sector". De dag werd besloten met een druk bezochte borrel.
Tijdschrift van het Nederlands Elektronica- en Radiogenootschap deel 53 - nr. 2 - 1988 35
H oofdbestuur N ederlandschc V ereeniging voor R adiotelegrafie 1926.
i. A. Veder, R otterdam , voorzitter. 2. A. J. J. M. Niem er, A m ster- dam. 3. Ihr. Mr. J. C. Schorer, Culcm borg, vice-voorzitter. 4. Dr.
W. H. K oom ans, Bloem cndaal. 5. Ir. A. H. de V oogt, ’s Graven- hage. 6. B. Slikkerveer, ’s G ravenhage, secretaris-penningm eester.
7. Mr. A. F. Poggenbcek, R otterdam . 8. Mr. J. Stam , Tiel.
Anthony Veder 1879 - 1928
Op 23 f e b r u a r i 1988 vond in een NERG vergadering de u i t r e i k i n g van de V ederprijs 1986 p l a a t s . In 1927 r i c h t t e Anthony Veder de ’’S t i c h t i n g Wetenschappelijk Radio- fonds Veder" op, d ie o.m. j a a r l i j k s de V e d erp rijs beschikbaar s t e l t . Dit ja a r werd deze u i t g e r e i k t door z i j n k le in d o c h te r, de huidige v o o r z i t t e r van de S t i c h
tin g , Mevrouw E .J .K o ste rs van Hoboken.
Om de leden van h et NERG i e t s meer idee te geven wat Veder t o t h et i n s t e l l e n van deze p r i j s bewoog. Welke z i j n b e l a n g s t e l l i n g was, en in welke t i j d h i j d i t i n i t i a t i e f nam, h e e f t de r e d a c t i e gezocht naar g e s c h r i f t e n waaraan h i j meewerk
te . In 1926 bestond de Nederlandsche Vereeniging Voor R a d i o te le g r a f ie ti e n ja a r . Veder bood b i j d ie gelegenheid de vereeniging een gedenkboek aan. U v in d t hie rn a de a a n b ie d in g s b rie f en h et e e r s t e a r t i k e l h erd ru k t.
Myne H e e r e n ,
T e r g e l e g e n h e i d v a n h e t 1 0 - j a r i g b e s t a a n d e r N e d e r l a n d s c h e V e r e e n i g i n g v o o r R a d i o t e l e g r a f i e h e b i k my i n myne k w a l i t e i t v a n V o o r z i t t e r d i e r V e r e e n i g i n g a f g e v r a a g d , w a t i k p e r s o o n l i j k d e n
l e d e n z o u k u n n e n a a n b i e d e n , om by h e n de h e r i n n e r i n g a a n d i t L u s t r u m l e v e n d i g t e h o u d e n .
T o en my n u g e b l e k e n w a s , d a t v a n v e r s c h i l l e n d e z y d e n de w e n s c h w e r d u i t g e s p r o k e n , t e r h e r d e n k i n g v a n d i t f e e s t e e n b o e k w e r k u i t t e g e v e n , m e e n d e i k n i e t b e t e r t e k u n n e n d o e n d a n d e z e n w e n s c h i n v e r v u l l i n g t e b r e n g e n . En zoo i s h e t my d a n e e n b y z o n d e r g e n o e g e n , d e n l e d e n h i e r b y e e n G e d e n k b o e k t e k u n n e n a a n b i e d e n . I k v e r z o e k h u n a l l e n , d i t w e r k t e w i l l e n a a n v a a r d e n a l s b e w y s v a n myne g r o o t e e r k e n t e l i j k h e i d v o o r a l l e s , w a t de l e d e n i n de a f g e l o o p e n j a r e n v o o r d e n b l o e i o n z e r V e r e e n i g i n g g e d a a n h e b b e n , e n t e v e n s a l s e e n b l y k v a n myne p e r s o o n l i j k e b e l a n g s t e l l i n g i n d e o n t w i k k e l i n g d e r R a d i o t e l e g r a f i e e n - t e l e f o n i e , w a a r t o e , n a a r i k my v l e i , jook o n z e V e r e e n i g i n g n a a r de m a t e h a r e r k r a c h t e n h e e f t b i j g e d r a g e n .
Z o o a l s d e n b e l a n g s t e l l e n d e n l e z e r b l y k e n m o g e , h e b i k g e t r a c h t , i n d i t b o e k b y e e n t e b r e n g e n e e n a a n t a l a r t i k e l e n b e t r e f f e n d e de o n t w i k k e l i n g v a n de R a d i o t e l e g r a f i e en - t e l e
f o n i e i n N e d e r l a n d z o o w e l a l s i n h e t b u i t e n l a n d . I k h e b d a a r v o o r de m e d e w e r k i n g v e r k r e g e n v a n v e r s c h i l l e n d e by u i t s t e k d e s k u n d i g e n op R a d i o - g e b i e d , w a a r b y u i t d e n a a r d d e r z a a k z o o v e e l m o g e l y k o o k a a n d e a m a t e u r s g e l e g e n h e i d i s g e g e v e n e e n b i j d r a g e t e l e v e r e n .
W a n n e e r i k d a n n u e e n b l i k s l a op h e t r e s u l t a a t v a n d e z e n a r b e i d , d a n w e n s c h i k i n d e a l l e r e e r s t e p l a a t s u i t i n g t e g e v e n a a n myne e r k e n t e l i j k h e i d j e g e n s Zyne E x c e l l e n t i e I r . M. C. E.
B o n g a e r t s , M i n i s t e r v a n W a t e r s t a a t , v a n w i e n s h a n d i k e e n e b y d r a g e v o o r d i t b o e k m o c h t o n t v a n g e n , w a a r d o o r Zyne E x c e l l e n t i e b l y k h e e f t g e g e v e n v a n e e n b e l a n g s t e l l i n g i n h e t s t r e v e n o n z e r V e r e e n i g i n g , d i e d o o r o n s i n h o o g e m a t e
° P P r ü s w o r d t g e s t e l d . I n de t w e e d e p l a a t s g e v o e l i k my g e d r o n g e n , myne g r o o t e d a n k b a a r h e i d
t e b e t u i g e n a a n H .H . E x c s . de G e z a n t e n , a l s m e d e a a n d e H o o g e d e l g e s t r e n g e H .H . C o n s u l s - Gene r a a i e n C o n s u l s v a n de v e r s c h i l l e n d e l a n d e n , w i e r g r o o t e b e r e i d w i l l i g h e i d my i n s t a a t g e s t e l d h e e f t , de m e d e w e r k i n g t e v e r k r i j g e n v a n t a l v a n d e s k u n d i g e n i n h e t b u i t e n l a n d . Aan d e z e d a n k b e t u i g i n g v e r b i n d i k t e r s t o n d h e t u i t s p r e k e n v a n myn g r o o t e e r k e n t e l i j k h e i d j e g e n s a l l e n ,
d i e a l s a u t e u r s v a n d e v e r s c h i l l e n d e a r t i k e l e n b e l a n g e l o o s h u n n e g e w a a r d e e r d e m e d e w e r k i n g h e b b e n v e r l e e n d , w a a r d o o r d i t b o e k n a a r myne o v e r t u i g i n g e e n m e e r d a n g e w o n e b e t e e k e n i s h e e f t v e r k r e g e n .
Op g e l y k e e r k e n t e l i j k h e i d h e e f t r e c h t de H e e r J . C o r v e r , d i e z i c h op myn v e r z o e k b e l a s t h e e f t m e t de s a m e n s t e l l i n g v a n d i t b o e k en a a n w i e n s v o o r t v a r e n d h e i d h e t n i e t i n d e l a a t s t e p l a a t s
t e d a n k e n i s , d a t v e l e b e r o e m d e n a m e n a l s a u t e u r op d e z e b l a d z i j d e n p r y k e n . I n é é n adem w e n s c h i k h i e r b y t e n o e m e n d e n H e e r N. V e e n s t r a , d i e a l s u i t g e v e r z y n t o e g e w y d e z o r g a a n d e u i t g a v e v a n h e t b o e k b e s t e e d h e e f t , w a a r b y d a n k b a a r g e p r o f i t e e r d w e r d v a n z y n k u n d e e n l a n g j a r i g e e r v a r i n g , d i e hem t e r e c h t e e n e e r e p l a a t s o n d e r de u i t g e v e r s h e b b e n b e z o r g d . I k b e t u i g hem op d e z e p l a a t s myn d a n k b a a r h e i d v o o r d e b o v e n a l l e n l o f v e r h e v e n w y z e , w a a r o p h y a a n d e z e a r t i k e l e n
l y n e n v o rm h e e f t w e t e n t e g e v e n , w a a r b y h e t u i t e r l y k g e w a a d z i c h op w a a r d i g e w yze a a n p a s t .
H e t zy my t e n s l o t t e v e r g u n d t e e i n d i g e n m e t d e n w e n s c h u i t t e s p r e k e n , d a t d i t b o e k de b e l a n g s t e l l i n g moge v i n d e n , w a a r o p de s a m e n s t e l l e r s r e c h t h e b b e n . Moge h e t d e n l e d e n e e n b l i j v e n d e h e r i n n e r i n g z y n a a n h e t 1 0 - j a r i g b e s t a a n h u n n e r V e r e e n i g i n g en d a a r t o e e e n p l a a t s j e v i n d e n i n h u n n e b i b l i o t h e e k op h e t g e b i e d v a n R a d i o t e l e g r a f i e e n - t e l e f o n i e ! Geve h e t d e n b e l a n g s t e l l e n d e n n i e t - l e d e n o n z e r V e r e e n i g i n g e e n g o e d e n i n d r u k v a n d e n b l o e i e n d e n t o e s t a n d d e r N e d e r l a n d s c h e V e r e e n i g i n g v o o r R a d i o t e l e g r a f i e ! D a t d e z e b l o e i z i c h o o k i n de k o m e n d e j a r e n moge b e s t e n d i g e n , i s de o p r e c h t e w e n s c h v a n
A. VEDER,
V o o r z i t t e r d e r N . V . V . R . R o t t e r d a m , M a a r t 1 9 2 6 .
Tijdschrift van het Nederlands Elektronica- en Radiogenootschap deel 53 - nr. 2 - 1988 37
HET RADIO-AM ATEURISM E IN NEDERLAND EN DE N. V. V. R.
In Nederland dateert het gebruik van draadlooze telegrafie uit
’t jaar 1902, toen een verbinding werd tot stand gebracht tusschen Hoek v. Holland en het lichtschip „Maas”. De eerste gebeurtenis, die hier in breedere kringen belangstelling wekte voor de draad
looze, was evenwel de Marconi-dienst voor het „Handclsblad in 1903. Uit dat jaar stammen ook eigenlijk de eerste Nederlandsche amateurs.
liet moest intusschen nog tien jaren duren, voordat hier te lande iets ontstond van een amateur-bezveging. Die is ontstaan in het jaar 1913.
Aan den eenen kant was het zuiver technische belangstelling, die hier als drijfkracht optrad en o.a. in den Haag al dadelijk een clubje deed ontstaan, aan den anderen kant was het de belang
stelling voor de weerberichten, die de Eiffeltoren sedert 1911 uitzond en die in 1913 een groote uitbreiding ondergingen, welke bijv. Dr. van Gulik te Wageningen deed optreden als strijder voor het officieel toelaten van gebruik van ontvangtoestellen door
particulieren.
Onder den invloed van het Haagsche clubje spande de Ned. Ver.
voor Weer- en Sterrenkunde zich voor deze zaak en belegde een vergadering, waar de heer Lugard als vertegenwoordiger van den A. N. W. B. tegenwoordig was, mèt Dr. van Gulik, de heeien Oorver, de Voogt en anderen en waar een motie werd aangenomen voor de vrijlating van ontvangst.
Hieraan was reeds voorafgegaan een stap van den heer Oorver persoonlijk" bij den loenmaligen minister van W aterstaat, den heer l.ely. om dezen op het ongewensehtc en onhoudbare van een ont- vangverbod opmerkzaam te maken, een stap, die in goede aarde viel en die — gesteund door de uitspraak der door Weer- en Ster
renkunde belegde vergadering — in begin 1914 tot de uitvoering van een gratis-vergunningsstelsel leidde.
In enkele maanden steeg het aantal aangevraagde vergunningen tot boven 400. Na korten tijd werd echter de verlcening stopgezet omdat de Minister van W aterstaat Lot het inzicht was gekomen, dat ’t meer practisch en administratief minder omslachtig zou zijn, de ontvangst eenvoudig vrij te laten en dit bij Kon. Besluit vast te leggen. Dit geschiedde bij Kon. Besluit van 11 Juli 1914* waar- door geen vergunning meer noodig was.
I Iet genoegen, dat men daarvan beleefde, duurde niet lang, want eind Augustus brak de groote wereldoorlog uit en 5 Sept. 1914 werd bij Bekendmaking van den Minister van Oorlog het gebruik van particuliere draadlooze ontvanginrichtingen verboden.
Over de wenschelijkhcid en mogelijkheid om een radio-ver- eeniging op te richten, was tot op dit oogenblik wel al herhaaldelijk gesproken, maar de amateurs waren te veel verspreid over hel land, zonder van eikaars bestaan veel af te weten.
Daarin kwam eenige verandering toen begin 1915 r.le heer Corver in een uitgebreide correspondentie werd gewikkeld naar aanleiding van de verschijning van zijn eerste boekje over de constructie van draadlooze toestellen. De verschijning was door den oorlog ver
traagd, maar aangezien de belangstelling der liefhebbers door het verbod van practisch werken toch geenszins verflauwd bleek, en aangezien men toen algemeen nog een spoedig einde van den oorlog verwachtte, werd in 1915 de uitgave doorgezet. Met als gevolg de correspondentie met amateurs in alle deelen van het land.
Het bestaan van het luisterverbod deed de wenschelijkheid van
aaneensluiting en gemeenschappelijke actie des te meer uitkomen, doch deed tevens gevoelen, dat de medewerking van gezaghebbende personen moest worden verkregen, wilde men het eerste doel: de opheffing van het luisterverbod, bereiken.
* * *
In het voorjaar van 1916 werd dan ook ten huize van den heer
Hoofdbestuur der N. V. V. R. in 1918.
Van links naar rechts de hecrcn: L. A. Bakhuis (Penningmeester), J. Corver (Secretaris), Dr. Ir. N. Koomans, Mr. J. F. van Royen,
F. A. Koch, A. Veder (Voorzitter) en J. H. Hummel.
A. Veder, den huidigen Voorzitter der N. V. V. R.f een vóórver
gadering belegd, waar behalve de heer Veder aanwezig waren de heeren J. Corver, A. H. de Voogt, O. P. Koch en F. A. Koch. Op deze vergadering werd de mogelijkheid onder oogen gezien, te komen tot een Nederlandsche Vereeniging voor Radiotelegrafic.
Na nog eenige verdere besprekingen werd dan ook op 19 Maart 1916 overgegaan tot de oprichting dier Vereeniging, waarbij ver
schillende vooraanstaande persoonlijkheden hunne medewerking verleenden. Wjj noemen in dit verband mannen als Prof. C. L. v. d.
Bilt, Dr. N. Koomans, Dr. D. van Gulik, Dr. G. van Dijk (van het Met. lust. te de Bilt), Dr. A. H. Borgesius, en als de heeren H. J. Nierstrasz, L. A. Bakhuis, A. Spanjaard (A. N. W. B.).
Prof. A. J. Mulder.
Het voorzitterschap werd aanvaard door den heer A. Veder te Rotterdam, het secretariaat door den heer J. Corver te den Haag.
In de circulaire, die uitging om tot toetreding als lid uit te noodigen, werd o.a. geschreven:
„liet bestuur meent alle reden te hebben voor de verwachting, dat deze vereeniging op veler belangstelling mag rekenen. W aar bij den opzet volledige samenwerking werd verkregen tusschen hen, die uit wetenschappelijk en technisch oogpunt bij de radiotelegrafie zijn betrokken, en hen, die uit persoonlijken lust of voor studie en ontspanning haar beoefenen, ligt voor de vereeniging een zeer uit
gebreid en in alle opzichten nuttig arbeidsveld open.
„In de eerste plaats wenscht de vereeniging zooveel mogelijk alle krachten, waarover ons land in dit opzicht beschikt, samen te brengen, onderlinge gedachtenwisseling te bevorderen, aanmoedi-
38
ging en leiding te verleenen bij onderzoekingen en proefnemingen, den weg te wijzen aan nieuw toetredende belangstellenden om hun kennis van de zaak te vermeerderen.
,.1 Iet lidmaatschap staat dan ook voor alle belangstellenden open.
,, Daarbij omvat het doek zooals uit de statuten blijkt, een werk
zaamheid in zoodanige richting, dat meer en meer de bijzondere geschiktheid der radiotelegrafie om als verkeersmiddel te worden gebruikt in gevallen, waar geen ander verkeersmiddel zoo uitge- breide mogelijkheden opent, in de practijk naar voren wordt ge
bracht.”
Uit een en ander valt af te leiden, waar eenerzijds het oogenblik voor oprichting eener vereeniging gunstig was omdat de amateurs in den strijd tegen het luisterverbod een reden vonden, die noopte tot aaneensluiting, dat aan den anderen kant de oprichters der N. V. V. R. zich niet tot het engere doel eener uitsluitende
Teckcning, door prof. Max Wie» gemaakt bij een bespreking over gcnercercn van lampen tijdens de tentoonstelling der N. V. V. R. in 1918.
amateursvereeniging bepaalden, maar de belangen van het ama
teurisme plaatsten in het grooterc kader der belangen, betrokken bij de ontwikkeling der radio-technick als geheel.
Bij de ontwikkeling dier techniek, bij de verbreiding van het gebruik van radioverkeer, juist op gebieden, waarvoor deze soort verkeer bij uitstek geschikt is, speelt het bestaan \an een goed onderlegd en in serieuse richting geleid radio-amateurisme een groote rol. Het experimenteele werk op dit gebied, is voor een groot deel amateurswerk in den besten zin van het woord. Voor elk land is het bestaan van een groot aantal in de bediening van toestellen
°etrainde personen van het meeste belang. \ oor het doen dooi- dringen van het gebruik van tijdseinen en weerberichten zijn amateurs als gangmakers noodig. Het geheele omroepinstituut, dat in zijn hoogsten vorm een volksuniversitair karakter draagt en een nieuw cultureel verkeersmiddel van den allereersten rang gaat worden, is ondenkbaar zonder de popularisccring van technische kennis, die door het amateurisme wordt bewerkstelligd.
Nu, in 1926, behoeft bet wel voor niemand meer ccnig betoog, dat in al deze opzichten bet amateurisme pionierswerk heeft te verrichten. In i()i6 getuigde het van breeden blik bij onze voor
mannen van techniek en wetenschap, dat zij dadelijk daadwerkelijke blijken van sympathie en medewerking verleenden om samen wei - king in één vereeniging met amateurs tot stand te brengen.
Als men de N. V. Y . R. de Nederlandsche amateursvereeniging noemt, dan is dit historisch en feitelijk alléén juist, wanneer men onder amateurs verstaat al degenen, die, — vakmcnschen of gewoon belangstellenden, geleerden of minder geleerden — uit een bepaalde roeping zich wijden aan studie en practijk der draadlooze.
Dat neemt niet weg, dat de N. V . Y. R. zich steeds ook den een- voudigen beginner en knutselaar heeft aangetrokken en dat dezen er grootelijks van hebben kunnen profiteeren, dat in de N. V. \ . R.
menschen met hoogcre kennis en oudere practische ervaring mede deelnamen in het vereenigingsleven. Ofschoon behoorende tot de oudste, een geheel land omvattende radioverenigingen in Europa, is de N. Y. Y. R. niet de oudste. De Société française d’ Etude de T. S. F. bestond reeds in 1914.
Anderhalf jaar na de oprichting der N. V. Y . R., den 12 Sep
tember 1917, ofschoon de oorlogstoestand nog voortduurde, werd opheffing van het luisterverbod, waarvoor direct door het bestuur stappen waren gedaan, verkregen. \ oor een groot deel was dat succes te danken aan het breedere kader, waarin de vereeniging
Hoofdbestuur N. V. V. R. en Tentoonstcllings-Commissie 1918.
Staande van links naar rechts de hecrcn: J. H. Hummel, Jlir. Mr. J. C. Schorcr, Ir. A. H. de Voogt, P. H. \V. Zahne, H. J. Nicrstrasz, Ir. TC. F. W. Völler, F. A. Koch, P. C. Tolk, Dr. Ir. N. Koomnns, J. Corver en '1'. F.. \V. v. Dompseler.
Zittende van links naar rechts: Mevr. Zahne, Mevr. M. J. Veder van Hobokcn, de lieer A. Veder, mcj. J. v. d. F.yndc en de heer L. A. Bakhuis.
de amateursbelangen had geplaatst, het hoogere plan, waarop de strijd voor die belangen werd gevoerd.
Intusschen waren tot stand gebracht een voorloopig maande- lijksch orgaan (een deel van het tijdschrift voor Telegrafie en Tele
fonie), een vrij omvangrijke bibliotheek, het begin van een instru
mentarium, dat ook apparaten uitleent aan leden, terwijl verschil
lende commissiën werkzaam waren die ten aanzien van buitenland- schc wetenschappelijke relaties, onderwijs op radio-gebied enz. de vereeniging vertegenwoordigden. Yoor bepaalde gevallen, 'als voor het geven van technisch advies aan belanghebbenden bij een radio
verbinding met Amerika, werden tijdelijke commissies ingesteld.
Een buitengewoon belangrijk jaar voor de N. V. V. R. werd het jaar 1918. Met den aanvang daarvan werd begonnen de uitgave van het geheel zelfstandige maandblad „Radio-Nieuws” , onder redactie van den heer Corver, die tevens ie secretaris bleef. Van 17— 21 Maart werd de grootsch opgezette, eerste Nederlandsche radio-tentoonstelling in de Dierentuinzalen te ’s Gravenhage door de Vereeniging ondernomen. Al waren er toen al een tiental firma s op radio-gebied, die alle aan deze tentoonstelling deelnamen, terwijl ook van tien verschillende rijksinstellingen prachtige inzendingen waren verkregen, toch was deze tentoonstelling in hoofdzaak een typische amateur-expositie. De belangstelling was enorm. Een aantal bezoekers, gedurende 5 dagen, van gemiddeld 1 500 per dag toont dit voldoende. Behalve H.M. de Koningin, Z.K.H . de Prins- Gemaal en H.M. de Koningin Moeder, bezochten verscheidene
Hen krachtige stoot werd hierdoor gegeven aan den opbloei van het amateurisme en van dit moment dagteekent ook de betrekkelijk snelle uitbreiding van den handel in radio-toestellcn en onderdeden.
De N. V. V. R., die tijdens de tentoonstelling ruim 500 leden telde, zag haar ledental in een iaar tijds verdubbelen.
In de eerste jaren van haar bestaan had de vereeniging ook reeds het initiatief genomen tot het organiseeren van de verspreide amateurs in Ned.-Indië, waartoe verschillende naar Indië vertrek
kende leden achtereenvolgens medewerking beloofden. Van den aanvang af stond bij het hoofdbestuur voorop, dat Indië nood
zakelijk een eigen vereeniging moest vormen, maar dan liefst natuurlijk in een verhouding van samenwerking. In 1918 werd een eerste verzoekschrift tot den G.G. gericht om opheffing van het luisterverbod in Indië, waarop een gunstig advies van het dept.
van Koloniën werd verkregen. Later werden nog herhaalde stap
pen gedaan. Maar ofschoon inmiddels een Ned. Indische Vereeni
ging; tot stand kwam, is in 1926 de amateur in Indië nog niet officieel erkend.
Door een prijsvraag voor een golf meter, het verleenen van steun aan de uitgave van een handleiding voor hen, die studeeren voor het radiotelegrafist-examen, door besprekingen met scheepvaart
maatschappijen en met Radio Holland over de regeling der positie van schcepstelegrafisten, door correspondentie met zeevaartscholen over radio-onderwijs aan die inrichtingen en uitgave van een sounderhandleiding, heeft de N. V. V. R. in die eerste jaren zich nuttig gemaakt. Uit den aard der zaak heeft zij zich, zoodra de schcepstelegrafisten een vakvereeniging vormden, teruggetrokken van bemoeiing met engere vakbelangen.
* * *
Hen voorbeeld van snelle organisatie was in 1919 de tot stand brenging van het Vrijwillig Radiotelegrafisten corps, waarvan de leden zich bereid verklaarden, dienst te verrichten in diverse radio
stations, waarvoor geen voldoend bedieningspersoneel beschikbaar was. — In 14 dagen tijds werden 132 leden hiervoor ingeschreven, waarvan 65, die volledig konden seinen en opnemen. De gelegen
heid tot geregelde oefening, ook in het bedienen van zenders, was aanvankelijk toegezegd en was voor de deelnemers — waar Sein- vergunningen nog niet waren verkregen, — een aantrekkelijkheid.
W aar over de mogelijkheid om in Nederland ook seinvergunning voor amateurs te verkrijgen reeds voortdurend polsing van gezag
hebbende personen had plaatsgehad, werd in Juni 1920 een offici- eele stap hiertoe gedaan in den vorm van een adres aan den Minister van W aterstaat. Den 23sten Nov. 1920 werd liierop ten antwoord ontvangen, dat het verzoek ,,niet voor inwilliging vatbaar” was.
O]) het verzoek van het hoofdbestuur der N. V. V. R. om de zaak ook mondeling eens te mogen voordragen, werd niet gereageerd.
Dat intusschen het vraagstuk van zendvergunningen werd warm gehouden in besprekingen met ieder, die daarop misschien ooit invloed zou kunnen oefenen, behoeft wel niet te worden gezegd.
Rn zoo kwam in M aart 1923 bij de behandeling der Postbegrooting in de 2e Kamer deze zaak in de Kamerstukken ter sprake en ver- krecg later de heer Dresselhuys een toezegging van den Minister van W aterstaat, dat hij door het Hoofdbestuur van P. en T. een conferentie over dit vraagstuk zou laten beleggen en daarna zou beslissen.
Na vele maanden kwam inderdaad een conferentie tot stand, waartoe het bestuur der N. V. V. R. werd uitgenoodigd, maar die conferentie bleek te betreffen het Omroepvraagstuk. Hen nieuw adres van de vereeniging was inmiddels ingediend en aan het vol
houden der vertegenwoordigers van de N. V, V. R. aan de toe
zegging eener conferentie over zendvergunningen was het te danken, dat eindelijk een serieusc gedachtenwisseling daarover met de Permanente Interdepartementale Commissie voor de Radio
telegrafie werd verkregen met het gelukkige resultaat, dat een
Bezoek van H. M. de Koningin en Z. K. H. den Prins-Gcmaal aan de Radiotentoonstelling in 1918.
regeling tot stand kwam, waarbij althans afdëelingen van Kon.
goedgekeurde vereenigingen een beperkte zendvergunning op korte golven kunnen deelachtig worden.
Van het feit, dat hiermee niet is verkregen, wat voor Nederland in dit opzicht wordt gewenscht, is het hoofdbestuur der N. V. V. R.
meer dan iemand anders overtuigd. Het is echter goed, dat men inzie, dat op dit gebied de resultaten nu niet zoo heel gemakkelijk te bereiken zijn. In zeer bepaalde gevallen kunnen persoonlijke vergunningen voor proefnemingen ook onder de bestaande rege
lingen in ons land verkregen worden.
* * *
Ter loops werd hierboven de conferentie over het Omroepvraag
stuk aangeroerd.
Vóór dat wij evenwel ook over de bemoeiingen van de vereeniging daarmede iets zeggen, is het goed, eerst de ontwikkelingsgeschiede
nis der vereeniging nog even te vervolgen.
Hen gevolg van den voortdurenden groei was, dat de heer Corver in Juni 1919 de combinatie van het secretariaat met het redacteur
schap niet langer kon voortzetten, zoodat die twee werden ge
scheiden. „Radio-Nieuws” nam geregeld in omvang toe en de stof eischte bovendien steeds meer tijd van bewerking. Daarbij vroeg het houden en organiseeren van voordrachten in de wintermaanden veel tijd. \ oor het gaande houden der zaken van het secretariaat werd eerst een tijd lang een tijdelijke regeling getroffen, totdat door het optreden van den heer B. Slikkerveer, eerst als secretaris, daarna als secretaris-penningmeester, weer een administratie werd geschapen, die den geweldig toegenomen arbeid kon verwerken.
Reeds direct na de oprichting van de N. V. V. R. was in grootere plaatsen de vorming van plaatselijke afdeelingen door leden der vereeniging aangevangen. Na den Haag, Rotterdam, Amsterdam, Utrecht, volgden vele andere, die nu eens slechts een tijdelijk be
staan vertoonden, elders een levendig onderling verkeer tusschen de radioliefhebbers tot stand brachten.
Voorbeelden van hetgeen de afdeelingen voor het vereenigings- leven kunnen beteekenen, vindt men in de stichting van het Club
lokaal te Rotterdam, dat een echt radio-centrum is geworden; in de zeer nuttige actie van het ijverige bestuur der afdeeling Haarlem inzake tramstoringen; in de wijze waarop te Amsterdam, den Haag.
Utrecht, Groningen, Wormerveer en elders de afdeelingsvergade- ringen dienstig worden gemaakt aan gedachtenwisseling en voor
lichting; in de organisatie van meer of minder plaatselijke tentoon-
40
stellingen door de afdeelingen, waarvan de, begin Juni 1925 door de afd. den Haag georganiseerde Eerste Ned. Radio Salon in hel Kurhaus te Scheveningen wel een bijzonder grootsche en geslaagde demonstratie was.
* * *
Toen in November 1922 de sedert drie jaar door de Ned.
Radio-Industrie te den Haag gegeven wordende wekelijksche radio
concerten wegens de financieele lasten daarvan dreigden te worden stop gezet, besloot het hoofdbestuur der N. V. V. R., in afwachting van hetgeen de ontwikkeling van den Omroep in Nederland verder zou brengen, gedurende één avond per week voorloopig een Ver- eenigingsomroep te organiseeren, waarvoor vrijwillige bijdragen werden gevraagd en verkregen en voor welker verzorging een speciale commissie werd benoemd.
Gedurende 1923 en de helft van 1924 heeft dientengevolge de commissie gezorgd voor de op Donderdagavonden door P C G G uit te zenden programma’s en niet het minst de secretaris dier commissie, de heer S. Wijnbergen, en de „Omroeper”, de heer H. Veenstra, hebben daarbij de luisteraars aan zich verplicht. Door de bemoeiingen van den heer Wijnbergen konden geregeld eerste- rangs-kunstenaars en kunstenaressen tot medewerking aan het muzikale gedeelte worden bewogen. Dat op den duur de radio
technische praestaties van den zender werden overvleugeld door die van andere binnen- en buitenlandsche zenders was waarlijk niet de schuld der vereenigings-commissie. Anderhalf jaar lang is met de gelden van het bijeengebrachte fonds gewoekerd. W aar de programma-organisatie intusschen in hooge mate aan den Plaag als plaats van uitzending was gebonden (men vindt nu eenmaal niet in elke willekeurige plaats weer gelijke medewerking) en waar een meer of minder definitieve stopzetting van P C G G tóch dreigde, terwijl bovendien de vrees, dat de Nederlandsche muziek- luisteraars van luisterstof verstoken zouden raken, wel geheel was weggenomen door hetgeen behalve de N S F ook het buitenland was gaan praesteeren, werden blijvende maatregelen om het Om- roepfonds geregeld aan te vullen, maar niet genomen.
In afwachting van hetgeen de gehoopte organisatie van een grooten Nationalen Omroep zal brengen, is de werkzaamheid der Omroepcommissie uit de vereeniging geëindigd.
Wat betreft de Nederlandsche Omroep-organisatie heeft het hoofdbestuur der N. V. V. R. zich op het standpunt geplaatst, dat dit een aangelegenheid was, waarin de N. V. V. R. een aanspraak op medezeggenschap moest doen gelden.
Bij hetgeen wij in den aanvang van dit geschrift hebben gezegd over het doel, waarmee de vereeniging werd opgericht, hebben wij ook reeds aangeduid, hoe zij dientengevolge staat tegenover den Omroep als cultureel verkeersmiddel. En niet alleen daarom, maar ook als lichaam, waarin de luisteraars een over het geheele land vertakte organisatie vinden, ziet de N. V. V. R. den Omroep in Nederland als een zaak, die haar mede aangaat.
Na. de oprichting der vereeniging Radio Omroep Mij. en nadat in haar bestuur de N. S. F., Philips, Western Electric, S. F. R. en Teleftinken waren opgetreden, kwam het tot een zakelijke be
spreking van de mogelijkheid van samenwerking met de N. V. V. R.
in de richting van een Omroep, te bekostigen uit een licentie- heffing, door alle luisteraars aan de telegraafkantoren te betalen en waarbij aan de N. V. V. R. een evenredige invloed op de geheele Omroeporganisatie zou worden ingeruimd. liet hoofdbestuur der N. V. V. R. had voor een werken in die richting noodig het kennen der meening van de leden en bovendien een machtiging van de leden
vergadering. Deze werd door de gewone jaarlijksche ledenver
gadering in 1924 verleend. De heer A. Veder, als voorzitter der
N. V. V. R. heeft daarna deel uitgemaakt van de commissie, onder voorzitterschap van den oud-minister Dr. F. Posthuma, die over de regeling van den Omroep in 1925 een advies uitbracht aan de Regeering. Hierna is gevolgd in het najaar van 1925 de benoeming eener Staatscommissie voor het Omroep-vraagstuk onder voor
zitterschap van den oud-ministerpresident Jhr. Mr. Ruys de Beeren- brouck, in welke Staatscommissie eveneens de heer A. Veder als lid zitting heeft.
In afwachting van een financieel behoorlijk gefundeerden Natio- nalcn Omroep is het de N. S. F. zender te Hilversum, waarmede een Nederlandsche Omroep op de been wordt gehouden.
* * *
De enorme toeneming van het aantal muziekluisteraars was in 1923 één der oorzaken, waardoor dat jaar ook een plotselinge en zeer ongewone stijging van het ledental der Vereeniging intrad.
Van 1752 op i Jan. 1923 steeg het tot 2528 op 3 T Dcc. 1923. Zooals wel verwacht had kunnen worden, waren intusschen niet al deze nieuwe leden ook „blijvers”.
W aar de experimenteerende amateur van een vereeniging als de N. V. V. R., haar instellingen, en haar actie naar buiten, dagelijks het belang gevoelt, daar is niet denkbaar en bestaanbaar wat den muziekluisteraar zonder meer, aan eenige vereeniging zou kunnen binden, nog afgezien daarvan, dat de bevlieging bij sommige toe- stellen-koopers heelemaal slechts kort van duur is.
Als een natuurlijke gang van zaken moest clan ook — mede in verband met den economischen toestand — worden aanvaard, dat op den grooten vloed een diepe eb volgde en dat 1 Januari 1924 met 1900 blijvers werd begonnen. Het aantal groeide in 1924 weer tot ongeveer 2280 en overschreed eind 1925 de 3000.
Voor de toekomst is trouwens rustig de vraag onder het oog te zien of een vereeniging als de N. Vb V. R. wel bestemd is om nu ook zoo veel mogelijk ieder, die maar een toestel bezit, ook als lid te werven. In vroegeren tijd was het bezit van een toestel een zeker teeken van een diepere technische belangstelling en van het bestaan van streven en lust om zich verder te verdiepen in de wonderen der radio-techniek. Van hen, die een radio-toestel als een gebruiks
artikel zien en benutten, kan dit niet worden verwacht. Willen zij een vereeniging als de onze steunen, dan is dat dankbaar te aan
vaarden, maar zij zullen nooit een gelijken band voelen als met de experimenteerende amateurs onderling het geval is. De N. V. V. R.
zal er naar blijven streven, ook den beginner den weg te wijzen als hij zich technisch tot de draadlooze aangetrokken gevoelt. Ook zal de N. V. V. R. zich voor den Omroep als zoodanig wel degelijk interesseeren omdat het een verkeersvorm is, waarin de draadlooze een niet op andere wijze te vervullen taak volbrengt. Maar dat wil niet zeggen, dat de N. V. V. R. een vereeniging van in meerderheid omroepluisteraars moet zijn, die zich trouwens hunnerzijds voor geen enkele vereeniging op dit gebied blijvend sterk zullen interes
seeren. De voeling met den breeder wordenden kring van radio- gebruikers moet men zien te behouden omdat een klein deel ervan geleidelijk tot de experimenteerenden zal toetreden. Maar men moet de door den groei van de draadlooze telefonie ontstanen toestand» duidelijk realiseeren en niet een blijvende evenredigheid tusschen ledental en aantal radio-gebruikers verwachten.
Uit een oogpunt van voeling houden met dien breederen kring is door het hoofdbestuur de regeling beschouwd, die getroffen is ten aanzien van het sedert 1 Maart 1923 naast „Radio-Nieuws” ook als orgaan der vereeniging verschijnende weekblad „Radio-Expres”.
Een feit is, dat dit weekblad voor de N. V. V. R. ook de voeling met nog buiten de vereeniging staande belangstellenden bevordert.
Bovendien werd in 1924, ten einde aan het streven der N. V. V. R. meer bekendheid te geven bij velen, die tot dusver door de vereeniging niet werden bereikt, een Propaganda-bureau ge
vormd en de heer C. H. Hebeis te Rotterdam bereid gevonden, als
C. H. Hebeis, leider van het Propaganda-bureau der N. V. V. R.
voor de zaak te winnen en deze wist een Comité voor Nederland te vormen. Dit Comité, hetwelk officieel heet „Nelerlandsche Af- deeling- van Het Comité International de la T. S. F.”, bestaat uit de navolgende heeren: Mr. G. van Slooten Azn., Ir. Jhr. W.M. de Brauw, Prof. Mr. Dr. J. P. A. François, Dr. N. Koomans, H. G.
Surie, Mr. C. L. Torley Duwel, Mr. A. F. Poggenbeek.
In twee opzichten heeft onze Vereeniging derhalve met deze aangelegenheid te maken. In de eerste plaats doordat de organisatie van het Nederl. Comité feitelijk van onze Vereeniging uit is ge
schied, en in de tweede plaats doordat een Bestuurslid in het Comité zitting heeft.
* * *
Op het groote amateurcongres dat in de Paaschdagen 1925 te Parijs werd gehouden en waar de oprichting der Internationale Amateur Radio Unie tot stand kwam, was ook de N. V. V. R. ver
tegenwoordigd. Bij de vorming der Nederlandsche Sectie van de I. A. R. U. werd een nauwe hand gelegd tusschen deze sectie en de N. V. Y. R., welke laatste ruimte in haar organen ter beschikking stelde voor publicaties. De voorzitter der Ned. Sectie, de heer R. Tappenbeck, vond bij het Hoofdbestuur der N. V. V. R. een open oor voor de belangen van het practisch amateurisme, dat aldus zijn internationale organisatie heeft gevonden.
* * *
leider daarvan op te treden. Aan de onvermoeide werkzaamheid van den heer Hebeis is het inderdaad gelukt, in verschillende deelen des kinds de vereeniging meer op den voorgrond te brengen, het
geen zich verder weer openbaarde in de vorming van een aantal nieuwe plaatselijke afdeelingen.
* * *
In 1923 werd te Parijs opgericht het Comité International de la Télégraphie sans Fil. Men wenschte nationale Comités in de ver
schillende landen, welke een onderdeel zouden vormen van het te Parijs gevestigde Comité International. Hiertoe wendde men zich vanuit Parijs onder meer tot de Nederlandsche Organisatie voor de Internationale Kamer van Koophandel. Deze wendde zich tot de N. V. V. k. en op verzoek van het Hoofdbestuur nam de heer mr.
A. F. Poggenbeek als lid van dat bestuur op zich, verschillende per
sonen erover te polsen. Het gelukte hem Mr. G. van Slooten Azn.
Wij hebben getracht, hier in ’t kort een overzicht te geven, zoo
wel van het ontstaan en den groei der N. V. V. R. als van haar werkzaamheid en van de vraagstukken, waarmee zij in aanraking is gekomen.
lot de werkingssfeer der N. V. V. R. heeft ook behoord en be- hoort nog, een samenwerking met den A. N. W. B. voor de ver
breiding der radioweerberichten, het doen van mededeelingen aan dc leden, wanneer deze door waarnemingen met hun ontvangtoe
stellen \ 001 bepaalde proeven waarelevol materiaal kunnen ver
zamelen, het geven van gelegenheid aan de leden om bij groote, radiotelefonisch uitgezonden redevoeringen en debatten, daarvan een demonstratie te maken.
Dit is voor een deel het kleinere werk van de vereeniging.
De gi ootc lijnen, die haar tot richtsnoer dienen, hopen wij in het voorgaande voldoende te hebben doen uitkomen.
's Gravenhage, Januari 1926.
H E T HOOFDBESTUUR DER N.V.V.R.
42
Over het Testen van Sate11iet-Antennes in Europa.
Ir. C.G.M. van 't Klooster, ESTEC, Noordwijk.
On Satellite Antenna Testing in Europe. Increase in complexity, frequency bandwidth and also other more stringent requirements for satellite antennas have required the development of more sophisticated measurement methods. Examples of implementation of such methods in Europe are discussed. It is shown, that different measurement techniques are operational, among which three near
field measurement methods.
I N L E I D I N G
Ruim tien jaar geleden was de verre-veld meetmethode de manier om het stra 1ingsgedrag van een antenne te bepalen. Bij deze methode is er een directe relatie tussen de lengte van de meetbaan, de afmetingen van de te meten antenne op een bepaalde werk frequent ie ener
zijds en de nauwkeurigheid in het resultaat anderzijds. In de praktijk is genoemde lengte in de orde van meer dan tientallen, soms hon
derden meters voor microgolf antennes, hetgeen dus tot een 'buiten' meetbaan leidt, met de bijkomende complicaties zoals weersinvloeden, geschikte storingsvrije omgeving, etc.
Voor saté 11iet-antennes zijn er speciale eisen voor de behandeling (stofvrij, effect van de zwaartekracht, etc.), zodat een contro
leerbare omgeving gewenst is. Dit heeft geleid tot aanpassingen op verre-veld meetbanen:
radomes of beschutte, van absorber voorziene half-open ruimtes werden rondom de te testen antenne geplaatst.
Niet lang geleden is er gestart met de ont
wikkeling van nieuwe testmethoden, waarmee men op korte afstand van de antenne gegevens kan meten. Bij deze meetmethoden wordt gebruik g e maakt van een zgn. Compact Antenne Test Range
(CATR) of van Nabije-Veld (NV) metingen.
De gewenste verre-veld parameters worden dan direct, zoals bij de CATR, of na data-proces- sing verkregen, zoals bij NV-metingen. Beide meetmethoden zijn aantrekkelijk voor satelliet antennes, omdat in een controleerbare omgeving gemeten kan worden.
De plannen voor implementatie van testfacili- teiten voor saté 11iet-antennes in Europa zijn enkele jaren geleden besproken (ESA SP-127,
1978, Proc. Antenna Workshop ESTEC 1980).
Veel testfaci1 iteiten zijn nu operationeel of in een ver gevorderd stadium.
In dit artikel komen nu de volgende zaken aan de o r d e :
--Er wordt, met verwijzingen naar literatuur, ingegaan op veel gebruikte meetmethoden.
--Er wordt een overzicht gegeven van implemen
tatie van meetmethoden voor het testen van saté 1 1 iet-antennes in Europa. Daarna wordt van iedere besproken nabije-veld methode een voorbeeld van implementatie gegeven.
--Tot slot worden er enkele resultaten bespro
ken, die onlangs zijn gemeten aan de 'Syn- thetic Aperture Radar' (S A R )-antenne voor ERS-1, de Europese Remote-sensing Satelliet.
ERS-1 zal in 1990 gelanceerd worden.
Verschillende Meetmethoden 1. Verre-Veld methode.
Men is bij een antenne vooral geïnteres
seerd in het stralings gedrag op grote afstand Er is een minimale afstand noodzakelijk om de gewenste parameters te meten, tussen antenne en meetpost. De afstand wordt bepaald door de grootte 'D' van de antenne en werk frequent i e . Op deze afstand zijn de omstandigheden zo, dat het lijkt, alsof men zich in het verre-veld van de antenne bevindt. Al jaren geleden is er een soort vuistregel geformuleerd voor deze minimum afstand, een compromis dus, waarbij bepaalde fouten in de meetresultaten beneden een acceptabele waarde zijn.
Dit onderwerp wordt uitgebreid besproken in de literatuur, reeds ver terug in de tijd (S.Sil- v e r , 19 49 ) .
Fouten zijn dus aanwezig in de meetfaci1 iteit, niet alleen door deze eindige afstand, maar ook door gereflecteerde signalen (reflecties aan de grond of aan obstakels) en door bepaal
de stralings-eigenschappen van de antenne op de meetpost. Het herkennen van de fouten en elimineren of reduceren ervan is belangrijk voor nauwkeurige metingen.
Het is duidelijk, dat omgevings parameters en weersinvloeden een belangrijke rol spelen. Een en ander wordt beschreven in beschikbare lite
ratuur (A.Rudge, 1986, Kummer, 1978, Hollis, 1970, IEEE Standards 1978).
2. Compact Antenne Test Range (CATR)
Bij de Compact Range wordt een vlakke golf gecreeerd door een sferische bolgolf vanuit een primaire straler, bijna een puntbron, te transformeren tot een vlakke golf met behulp van een of meerdere focusserende reflectoren.
Er wordt zo een verre-veld conditie gesimu
leerd in de testzone vlakbij de focusserende reflectoren, waarin dan de onbekende antenne gemeten kan worden. Op deze manier is de leng
te van de testbaan zeer kort geworden, vandaar de naam Compact Antenne Test Range (CATR).
De meetprocedures zijn vergelijkbaar aan die voor op een verre-veld meetbaan. Voor de lezer van het NERG-blad is een artikel te vinden over deze manier van meten (Vokurka,1982).
In genoemd artikel wordt met name ingegaan op een meetopstelling, waarin twee cylindrische parabolische reflectoren gebruikt worden.
In de eerste, nog steeds verkrijgbare configu
raties gebruikte men een enkele reflector (offset), die 'dubbe1'-gekromd is met getande reflectorranden, dit laatste om het effect van diffractie aan deze randen enigszins te con
troleren en zo stoorstraling in de testzone te r e d u ceren.
Tijdschrift van het Nederlands Elektronica- en Radiogenootschap deel 53 - nr. 2 - 1988 43
