Zijlstra, de

• •

fl

NUMMER 895

Zijlstra, de

gevangene

Minister Zijlstra heeft zijn korte bewind als premier en minister van financiën van een interimkabinet met eert karakteristieke regeringsverkla- ring ingezet: kort, zakelijk en !map wat zijn analyse van de economische toestand betrof. Op staatsrechtelijk terrein was zij tè bondig, maar dat viel uit de vreemde loop van de informatie-Beel en zijn eigen forma- tie wel te verklaren. Vooral dank zij de scherpzinnige interventie van de heer Toxopeus kwamen die aspecten tijdens het Kamerdebat van woens- dag en donderdag voor het publiek duidelijker uit de verf.

Politiek gesproh:en blijft het een uiterst vreemde en onbevredigende situatie: dit minderheidsbewind van twee partijen die behalve de grond- slag der confessie slechts dit met elkaar gemeen hebben dat zij tot elke prijs een samengaan met so- ' cialisten of liberalen vóór de ver-

kiezingen wensen te vermijden.

Niettemin is het een winstpunt dat de algemene en financiële leiding van het landsbestuur op dit kritieke mo- ment van onze economische ontwik- keling in handen zijn gekomen van iemand, wiens deskundigheid op dit gebied boven twijfel verheven is.

Dat de heer Zijlstra de verantwoor- clelijkheid aandurfde toen de KVP zo jammerlijk bleek te hebben ge- faald, heeft begrijpelijke waardering geoogst.

Dat mag ons echter niet verblin- den voor het feit dat hij blijkens de door hem voorgestelde maatrege- len de gevangene is geworden èn van zijn eigen partij, die evenals de so- cialisten hardnekkig weigert aan het peil van de overheidsuitgaven te laten tornen, èn van het feit dat hij de meeste leden van zijn ploeg uit het kabinet-Cals 4eeft overgenomen.

Ook zij willen kennelijk in hun nieu- we gedaante geen genoegen nemen met een bescheidener budget dan zij in hun vorige staat van leven had- den weten te bedingen.

Daardoor is het uitgavenniveau een onwrikbaar politiek gegeven ge- worden, zelfs voor de man die zijn naam gaf aan de Zijlstra-norm, hoe- wel de voor 1967 voorgestel<1e uit- gaven die n0rm duidelijk overschrij- den. Immers, hun stijgingspercen- tage is groter dan het trendmatige stijgingspercentage van het nationa- le inkomen. Wel komt nu onder Ziji- stra duidelijker tot uiting dan onder Vondeling zou zijn gebleken dat dit bij behoorlijke financiering, zeker in de huidige economische situatie, tot een verzwal'ing van de belastingdruk m o et leiden. Maar dat is een schra- le troost.

Wanneer men het uitgavenpeil als een oriwril,baar gegeven aanneemt, beperkt men zich daarmee echter ook in de keuze van de maatregelen, die tot herstel van het economisch even- Wicht kunnen worden genomen. Dat er wel degelijk andere - en betere - wegen zijn om uit de moeilijkhe·

den te raken wist prof. Witteveen aan te tonen, Opnieuw bewees hij dat hij als geen andere Nederland·

se politicus de kunst verstaat moei·

Ujke economische begrippen i.ll be-

. .-;~

et

ocra te

PRIKKELS-

• De heer D. Roemers in

"Opinie": "VVD en PvdA be- hoeven hun bestaansrecht nau- welijks te verdedigen. Alleen . dr. Conwenberg zag geen prin·

cipiële vei·schillen tussen deze partijen, Hij leek echter meer thuis in moeilijke boeken dan in de praktische politiek."

• Mr. Cammelbeeck op het PvdA-congres over zijn partij- genoot prof, Patijn: "Het be- toog van Patijn komt uit een wereld, die ik helemaal niet begrijp".

• Meningen van het bestuur van de OH-kiesvereniging in Enuneloord (volgens "De Zwol- sche Courant") : "Het bestuur meent dat de CHU niet vol- doet aan de eisen, die aan een moderne partij gesteld moeten worden. Zij betreurt het, dat er nog steeds - na zoveel jaren beraad - geen nieuw beginsel- program is, zodat de leden nog steeds genoegen moeten nemen met tal van achterhaalde ideeën van Groen van Prinste- rer en van Hoedemalmr. Ver- der meent het bestuur, dat de OH-fractie in de Tweede l{a·

mer een meer verantwoorde op- positie had moeten voeren door het duidelijlmi' stellen van .al- ternatieven."

e De NRC in een houfd- artikel: "De achteruitgang van lle waarde van de gulden, het toenemende telwrt op de beta·

lingsbalans, de uitzonderlijke verkrapping van de kapitaal·

markt, de kentering op de ar·

beidsmai·kt waren evenzovele tendenties die het economiscl1e leven van ons land lnvetsbaar maalden en verzwakten, maar lij riepen bij het kabinet-Cals geen adequate reacties op.

Daarom is het goed dat het kabinet-Cals verdween."

grijpelijke taal uiteen te zetten.

Hij prees de analyse van minister Zijlstra, die dan ook in belangrijke mate overeenkwam niet de beschrij- ving die Witteveen zelf al in oktober van de economische situatie had ge- geven, al was het beeld inmiddels nog ongunstiger geworden. Hij onder- schreef de ernst van de crisis op de kapitaalmarkt, maar noemde als kernprobleem de stijging van ons kostenpeil. De snel teruglopende voor- . spellingen over de omvang van onze uitvoer in 1966 vormen daarvan wel een heel duidelijk bewijs.

Evenals de regering zijn de libera- len van mening dat de begroting -

dus de verhouding tussen uitgaven en middelen - verbeterd moet worden.

Maar aangezien de in oktober door Witteveen aangeduide beperking van de uitgavenstijging met f 600 miljoen niet volledig in één jaar bereikt kan worden, terwijl de gewenste verbete- ring ook met het oog op de nijpende kapitaalschaarste op korte termijn nodig is, zal in het licht van de jongste gegevens de uitgavenstijging met niet meer dan ca. f 300 miljoen beperkt kunnen worden, d.w.z. met rond anderhalf procent van het totaal der rijl'suitgaven voor 1967.

Een dergelijke beperking zou het uitstel van de verlaging van loon- en inkomstenbelasting tot 1 juli, zo- als voorgesteld door minister Zijl- stra, onnodig malwn. En dat niet alleen. De belastingverlaging werkt in dezelfde richting op de aarzelende .conjunctuur in als een overeenkom-

stig bedrag aan overheidsuitgaven, Maar de belastingverlaging, die aan a 11 e loon- en inkomstenbelasting betalende Nederlanders ten goede lwmt, heeft daarbij nog het grote voordeel dat zij voor een stuk loons·

verhoging in de plaats kan treden en dus kosten-drukkend werkt. Zo.

wel voor onze uitvoer als voor onze werkgelegenheid zou dat van enorm belang zijn.

VRIJDAG 2 DECEMBER 1966

Bij de BOste verjaardag van onze

·ÛP 5 december hoopt mr. P. J. Oud zijn 80ste verjaardag te vieren. Dat zal, naar zijn eigen wens, uit- sluitend In de familie- kring geschieden.

Naar aanlelding van zijn 65ste verjaardag, op 5 december 1951 - de heer Oud was toen, behalve Kamerlid, ook nog burgemeester van

Rotterdam ver-

scheen op Initiatief van het Genootschap R o - te r o d a m u m als huldeblijk het boek- werk: "Mr. P. J. Oud, gezien door zijn tijd-

genoten".

Zijn burgemeester- schap, op verzoek van de toenmal i ge regering ondanks de leeftijds- grens nog korte tijd voortgezet, duurde toen niet lang meer. Maar een nieuwe functie, die een bekroning vorm- de van mr. Ouds arbeid als wetenschapsbeoe- fenaar, wachtte hem nog, Hij werd benoemd tot buitengewoon hoog- leraar In het staats- en administratief recht aan de Nederlandse Economische Hoge- school te Rotterdam.

Een functie, die hij nog ' vijf jaar lang - van

erevoorzitter

nove!!iber 1952 tot november 1957 - heeft vervuld, tot de onherroepelijke leeftiJdsgrens ook daaraan een einde maakte.

Op 4 decem~er 1961, één dag vóór zijn 75ste verjaardag, vond - op zijn verzoek In kleme kring - In de Societeit "De Witte" te Den Haag een be- scheiden huldigingsbijeenkomst plaats. Daar kon prof. mr. D. Simons de heer Oud o.a. mededeling doen van de voorlopige Inhoudsopgave van een aan hem opgedragen bundel opstellen. Deze verscheen onder de verzameltitel· Libe- rale Gedachten", enige tijd later ook (bij Nijg'h & Van Ditmar) in keu.ri~' ver- zorgde uitvoering.

Twee jaat• later volgde voor de heer Oud de dag, waartegen hij waarschijnlijk ' het meest heeft opgezien, maar die door de overweldigende opkomst en ge- too~de hartelijkheld en erkentelijkheld tenslotte toch een van de meest waardevolle h.ermnerlngen voor hem zal zijn gebleven: zijn officiële afscheid van het prak- tische politieke leven, dat zich over bijna eet:~ halve eeuw had uitgestrekt.

Had de heer Oud reeds besloten, zich bij de verkiezingen van 1963 In ver- band met zijn leeftijd niet meer kandidaat voor de Tweede Kamer te stellen, In de op zaterdag 9 november 1963 In de Rotterdamse Rivièrahal belegde buitengewone vergadering van de VVD nam hij tevens afscheid als voorzitter van de partij. Het was hier, dat zijn opvolger als partijvoorzitter, Ir. K. van der Pols, hem het erevoorzitterschap van de VVD aanbood. Het was ook bij deze gelegenheid, dat de toenmalige minister-president, mr. V. G. M. Marijnen, nem kon mededelen, dat de Koningin hem had benoemd tot Minister van Staat.

Aan welke mededeling de minister-president de wens toevoegde dat het hem gegeven zou zijn In die functie nog vele malen Hare Majesteit van advies te ~o­

gen dienen. Staande brachten de aanwezigen, eregasten en geestverwanten van de scheldende politicus, hem een langdurige ovatie toen mr. Marijneo.- hem het document van dez.e eervolle benoeming - het sluitstuk op zijn eervolle en lang- jarige loopbaan - overhandigde,

ZO heeft het land en heeft ook de partij mr. Oud In de afgelopen jaren geëerd.

Maandag, op zijn tachtigste verjaardag, zal de heer Oud daar zeker met erkentelijkheid aan terugdenken, maar deze dag wenst hij nu uitsluitend als

"ambteloos burger" in de familie- en naaste kennissenkring door te brengen.

De partij zal deze wens van haar erevoo.rzitter uiteraard eerbiedigen. I'J ie- mand zal echter kunnen vergeten dat het mr. Oud Is geweest, die aan de wieg van de VVD heeft gestaan en die haar, In de letterlijke zin, heeft groot- gebracht. En die nu, met ons, het genoegen mag smaken dat juist háár ge- boorte. en bestaansrecht, anders dan dat van menige andere partij, algemeen wordt erkend, omdat In haar bestaan, als representante van het liberalisme In Nederland, geen onnatuurlijke kenmerken zijn gemengd. Welke structurele veranderingen ons partijwezen In de toekomst ook moge ondergaan, de liberale stroming In ons land Is, mede dank zij mr. Ouds doelbewuste en principiële lelding In de beginjaren, weer zo krachtig geworden dat te allen tijde toch een bedding nodig zal zijn om daar lelding en richting aan te geven.

Wij wensen de heer Oud een goede tàchtlgste verjaardag toe, waarbij wij on·

zerzijds de wens uitspreken dat wij onze erevoorzitter nog menigmaal tijdens hoogtepunten In ons partijleven In ons mldden zullen mogen zien.

IA. w. A..

2 - vriidag 2 december 1966

Mededelingen

van het hoofdbestuur van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie

BESGHRIJVIN GSBRIEF VOORDE

BUITENGEWONE ALGEMENE VERGADERING-

te houden op ZATERDAG 10 DECEMBER 1966, des voormiddags te 10.30 uur,

Agenda:

in "Musis Sacrum",

Velperpl~in te Arnhem

1. Openmg door de voorzitter.

2. Benoeming van de Notulencommissie voor de Buitengewone Algemene V er- gadering van 10 december 1966.

3. Bespreking van het besluit van de Verkiezingsraad en definitieve vast- stelling van de door de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie in te dienen kandidatenlijsten voor de in 1967 te. houden verkiezing van leden van· de Tweede Kamer der Staten- Generaal.

4. Sluiting door de voorzitter.

Toelichting:

De Verkiezings,raad heeft het volgende besluit genomen:

a. ^In iedere kieskring zal een afzonder- lijke lijst worden ingediend.

b. Op alle lijsten zal de eerste plaats worden ingenomen door mr. E. H.

Toxopeus.

c. Op de plaatsen 2 tot en met 25 zul- len op elke lijst dezelfd~ kandidaten worden geplaatst, echter op de plaat- sen 2 tot en met 10 in wisselende volgorde, voor elke lijst door de be- treffende kamercentrale zelve te bepalen.

d. Op de plaatsen 26 tot en met 30 van de lijsten in iedere kieskring zullen naar voorkeur die vijf kandidaten geplaatst worden, die in die kies- kring de grootste bekendheid en aantrekkingskracht bezitten. De be- zetting dezer plaatsen zal voor elke lijst aan de betreffende kamercen- trale worden overgelaten.

e. Voorts heeft de Verkiezingsraad de in te dienen kandidatenlijsten voor- lopig vastgesteld.

Het hoofdbestuur van de VVD, K. van der Pols, voorzitter.

W. H. D. Quarles van Ufford, algemeen secretaris.

-Vrijheid enrvv1- DemocratieLEA

Weekblad "an de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie.

Adres van cte administratie (zowel voor abonnementen ai!O voor adver·tenties): Witte de Withstraat 73 te Rotterdam (postbus 824 te Rotterdam) fel. 010-11 10 00, abonnemen·

ten toestel 219. advertenties toestel 224. Postgiro: 245103 t.n.v. Administratie Vrijheid eu Democratie te Rotterdam.

Hoofdredacteur:

Ph. C. la Chapelle jr.

Adres van de redactie:

Nieuwe Herengracht 89 B te Amsterdam-C.

De vervroegde Tweeàe-Kamerverlde- zing maakt het noodzakelijk de proce- dure voor de vaststelling der kandida·

tenlijsten en voor de totstandkoming van het Verkiezingsprogram belangrijk in te korten.

De dag der kandidaatstelling is im- mers reeds dinsdag 3 januari, de dag der stemming woensdag 15 februari.

In verband ·hiermede deelt het hoofd- bestuur het volgende mede:

1. De Buitengewone Algemene Ver- gadering ter definitieve . vaststelling van de kandidatenlijsten, die aanvankelijk zou worden gehouden op zaterdag 28 januari 1967, zal thans plaats hebben op zaterdag 10 december a.s., om 10.30 uur, in Musis Sacrum, Velperplein te Arnhem.

2. Het verkiezingsprogramma zal wor- den vastgelegd door een openbare Bui- tengewone Algemene Vergadering, tP houden op vrijdagavond 6 en zaterdag··

7 januari 1967 in het Rijnhotel, Mali- ritsweg 3 te Rotterdam. Het hoofdbe- stuur acht het niet verantwoord voor deze . vergadering een latere datum te kiezen. Reeds thans zal het Verkiezings- program niet eerder dan half januari - vier weken vóór de verkiezingen -- in druk kunnen verschijnen. De gekozen data .maken een vervroeging der overige termijnen voor de totstandkoming van het programma nodig. Het hoofdbestuur is zich ervan bewust hiermede ongerief te bezorgen, doch het is overtuigd dat men begrip zal hebben voor het feit, dat overmacht hiertoe dwingt. De pro- cedure is thans als volgt:

De termijn van inzending van amen·

dementen op de ifl het nummer van vrijdag 4 november j.l. van "Vrijheid en Democratie" gepubliceerde Discussie- nota wordt vervroegd van zaterdag 31 december tot donderdag 8 december a.s.

Een kleine commissie zal de ingedien- de amendementen in de Discussienota verwerken, voor zover zij daarvoor naar haar mening in aanmerking komen. De- ze commissie bestaat uit de volgende leden: mr. E. H. Toxopeus, dr. H. J.

Witteveen, mr. H. P. Talsma, dr. A. J.

Vis, jhr. mr. W. H. D. Quarles van Ufford, mr. F. t{orthals Altes, mevr.

mr. E. V.eder-Smit en H. J. L. Vonhoff.

Het secretariaat der commissie zal worden waargenomen door mr. E. C.

*

EEMSKANAAL Z.Z. 19 GRONINGEN

Tel. 05900 36541*

de Mooij, adviseur van de Tweede-Ka- merfractie, Karel Doormanlaan 76, te Rijswijk (Z-H).

De bewerkte Discussienobt, die inmid- dels de vorm zal hebben aangenomen van een ontwerp-Verkiezingsprogram, en de niet overgenomen amendementen zul- len ter kennis van de partij worden ge- bracht door publikatie in het nummer

van donderdag 22 december a.s. van

"Vrijheid en Democratie".

Eventuele nagekomen amendemen- ten, voorzien van een advies van de commissie, kunnen nog worden gepubli- ceerd in het ~ummer van "Vrijheid en Democratie" van vrijdag 6 januari 1967.

Het · hoofdbestuur vertrouwt dat een ieder aan deze door de omstandigheden gedwongen versnelde procedure mede- werking zal verlenen.

3. Ten slotte: de jaarlijkse Algemene Vergadering op 10 en 11 maart 1967 zal normaal doorgang vinden. De Beschrij- vingsbrief voor deze vergadering zal echter niet voor eind januari - moge- lijk eerst in februari - worden ver- zondeny

Van ons allen wordt in d_e komende maanden een grote krachtsinspanning gevraagd. Moge deze beloond worden met een voor onze partij goede ver·

kiezingsuitslag !

Radio-uitzending van de VVD: dinsdag, 13 december 1966, van 18.20-18.30 uur over de zender Hilversum I (402 n).

SPREEKBEURTEN

periode 2 december tot en met 2 januari 196'l.

De afdelingen worden erop gewezen dat de mogelijkheid bestaat dat in verband met kamerzittingen en fractieberaad de sprekers hun toezeggingen niet kunnen nakomen.

2 december 2 december 3 december 7 december 8 december 9 dt>cernber 9 december 9 december 9 december 12 december 12 december 14 december 15 december 15 december 16 december 16 december 17 december 19 december 20 december 21 dPcember

Assen (JOVD) Zoelen (JO':'D)

Aken (Jeunesse liberale Europ.) Delft (koffietafel Lib. Stud. Ver.) Deventer (opricht. JOVD) Franeker (Lib. Kring)

Rotterdam (koffietafel Lib. Stud.) Gouda

Arke! (Streekverg.) Zeist

Zuidwolde Leiden (JOVD) Amersfoort

Den Haag (Jongeren academie forum) Statencentrale Hilversum

Beilen (JOVD, midden Drenthe) Terschelling

Arnhem (Org. Vrouwen in de VVD) Coevorden

Haarlem (JOVD, debat VVD-D '66)

R. Zegering Had de! s H. Wiegel

Mr. dr. C. Berkhouwer Mr. F. Portheïne H. Wiegel

R. Zegering Hadders Mr. H. van Riel Mr. W. J. Geertsema Drs. Th. H. Joekes Prof. dr. H. J. Witteveen G. M. Larobers

H. Wiegel

Prof. dr. H. W. J. Wijnholcts Mr. F. Korthals Altes Mr. W. J. Geertsema Dr. K. van Dijk H. J. L. Vonhoff Ir. J. Baas

R. Zegering Hadders H. Wiegel

N.B. In deze opgave zijn niet verwerl.t die spreekbeurten, welke door onze Immer- leden en andere sprekers buiten het verband van onze partij gehoudewworden.

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

Kopij voor deze rubriek te zenden aan meJ.

Joh. H, Springer, Alexanderstraat Hi, Haarlem

Zeist

op donderdag 8 december komt de vrouwengroep te Zeist bijeen ten huize van de dames J. en L. de Snoo, Pr. Beatrixlaan 20, Zeist, des middags om half drie.

Dr. J. D. Lebret, .wethouder van de gemeente Zeist, zal een inleiding houden over zijn ervaringen van zestien jaren schoolarts.

Venlo

TOT ons genoegen ontvingen wij be- richt dat er in Venlo een vrouwen- groep is opgericht. Het voorlopige cor- respondentieadres is mevr. A. A. M. van de Straat-Westerhof, Hertog Eduard- straat 1.

Het doet ons des te meer genoegen, omdat het de eerste VVD-vrouwengroep in Limburg is. Misschien zullen er nu wel meer volgen!

Leeuwarden

O^p een bijeenkomst van de Vrouwen in de VVD in het Oranjehotel te Leeu- warden op 7 nov., gaf de presidente, mevr. J. v. d. Mey v. Zwet, een over- zicht van de geschiedenis van de vrouwengroep, die in 1950 werd op--- gericht. Het oude bestuur, bestaande uit mevr. J. v. d. Mey-v. Zwet, mevr. G. de Zeeuw-Buisman en mevr.

I. Roelofs.Hoekstra, trad voltallig af en werd op zeer hartelijke wijze door de centr. vertegenwoordigster, mevr. mr.

E. Veder-Smit, toegesproken. In het nieuwe bestuur werden gekozen mevr.

M. A. v. Dijk-v. Terwisga, mevr. A.

Iest-v. d. Zee en mevr. I. Kortleven- Bosma.

Mevr. Veder-Smit gaf op deze bijeen- komst haar visie op de val van het kabi- net Cals-Vondeling. Daarbij wees zij o.m.

op het feit dat dit kabinet gevormd is buiten de uitspraak der kiezers, hetgeen zij bedenkelijk noemde. Nu achtte zij het uitschrijven van nieuwe verkiezingen op korte termijn noodzakelijk. Mevr. Veder eindigde haar betoog met de stelling, dat de confessionele partijen het land lang- zamerhand moeilijk bestuurbaar maken.

Zij vroeg zich o.a. af hoe het mogelijk was dat deze partijen de keuze tussen socialisme en liberalisme als "lood om oud ijzer" beschouwen. Een beginneling in de politiek kan de verschillen tussen deze twee partijen zien, zo zei zij. Zolang men deze keuze niet wil of kan maken, zal de politiek~ onzekerheid in ons land voortduren, alsdus mevr. Veder. Hierna werden nog veel vragen aan mevr. Veder gesteld en was er een levendige dis-

cussie. I. K.-B.

Jaarverslag

O^NS jaarverslag loopt altijd van zomer tot zomer. Dat van 1965/1966 is nu verschenen en reeds naar de centr.

vertegenwoordigsters ter verspreiding

g~zonden.

Het bestuur beveelt aan, nieuwe vrou- welijke partijleden een exemplaar te geven, zodat zij een indruk krijgen van de betekenis van onze organisatie.

Er is nog een aantal beschikbaar en daarvoor kan men zich tot ondergeteken- de wenden. Wij stellen ons voor, de aan- vragen in december te verzamelen, te zien hoe royaal wij kunnen zijn en de toegewezen exemplaren na Kerstmis te verzenden.

De voorraad is beperkt en nabestellen is duur. Zou dat nodig zijn, dan zouden wij de kosten in rekening moeten bren-

gen. J. H. S.

Lib. Studentenver. A' dam

Het bestuur van de liberale studenten- vereniging Amsterdam is voor het jaar 1966--1967 als volgt samengesteld: A. M.

Liedenbaum, praeses; A. Th. Pasman, vice-praeses I; J. W. Th. van Doormaal, vice-praeses II; mej. M. E. W. Welis- felt, ab actis; R. Mars, questor; B.

Bremer, assessor I; L. H. W. Wassen- berg, assessor IT.

VRIJHEID EN DEMOCRATIE vrijdag 2 december 1966 - 3

Exportbevordering levensvoorwaarde

GEOGRAFISCHE SPREIDING VAN ONZE EXPORT

DE Nationale Exportdag 1966 is een belangrijke manifestatie geworden, waarbij de overheid en het bedrijfsleven met de neus op de harde feiten zijn ge- drukt. Er is duidelijk gezegd waar het op staat met betrekking tot de toekomst van de Nederlandse export; waar geva- ren dreigen, welke matigingen men in acht moet nemen en wat het Neder- landse bedrijfsleven van de overheid zal mogen verwachten; die overheid die bij de industrie haar eisen op tafel heeft .?,"elegd. Iedereen weet, dat de export en de exportbevordering levensvoorwaarden zijn voor Nederland nu en in de toe- komst. Ex-minister Den Uyl heeft in de Groeinota als voorwaarde gesteld, dat de Nederlandse export per jaar met .f 2.2 miljard moet toenemen om een re- delijke evenwichtige groei mogelijk te maken en een bevredigend peil van de werkgelegenheid te handhaven.

Tijdens deze Exportdag heeft een drietal vooraanstaande leden van de VVD het woord gevoerd en zonder aan de beschouwingen van andere inleiders afbreuk te willen doen zijn het vooral prof. dr. H. J. Witteveen, de oud-minis- ter van financiën, de heer Sidney J.

van den Bergh, voor21itter van de Cen- trale Kamer van Handelsbevordering, die de exportdag organiseerde en drs. P. Th. van Leeuwen, lid van de raad van bestuur van P. de Gruyter en Zoon NV, die zonder terughoudendheid hebben gezegd waar het om gaat.

IMAGO

In het internationale handelsverkeer, maar ook in andere sectoren van het maatschappelijk leven speelt het ima- go, het beeld dat de buitenwereld van ons heeft ·een zeer grote rol. Het is met name m het internationale handels- verkeer doorslaggevend, dat Nederland er bij het buitenland goed op staat. Dat mag op bepaalde punten het geval zijn - de Nederlandse zakenman wordt als uiterst fatsoenlijk beschouwd, een man waarop men aan kan, wàt boers in zijn optreden - maar in het algemeen moet er aan de reputatie van Nederland nogal het een. en ander worden gedaan. Dat die reputatie niet zo goed is als men wel zou willen, blijkt duidelijk uit een aantal rapporten en studies van onder- zoekbureaus ·en al die rapporten stem- men in hun conclusies wonderwel over- een. De Centrale Kamer van Han- delsbevordering heeft het onderzoekbu- reau Makrotest een onderzoek laten doen in twee geïndustrialiseerde landen, t.w. Japan en Frankrijik en in twee on- derontwikkelde gebieden t.w. Nigeria en Peru. En nu is het merkwaardig dat ons land er in de laatste twee landen heel wat beter opstaat. Verklaring: de onderontwikkelde landen zien tegen West-Europa op en Nederland is nu een- maal een deel daarvan en profiteert dus van dat totaalbeeld.

In Frankrijk en Japan en misschien met die .'anden ook andere westers ge- oriënteerde landen moet men ons niet zo erg. Onze arrogantie, onze stugheid, ons gebrek aan initiatief, ons weinig soepel zakendoen maakt ons nu niet direct tot geliefde handelspartners. Met name bv. in Japan werd de opmerking gehoord dat de Nederlandse zakenman zich te weinig inspant om de zakenmen- taliteit te leren verstaan en nadien te respecteren. En de Franse opmerking, dat de Nederlandse zakenman over de grond kruipt als er maar een stuiver valt op te rapen, geeft ook al te denken.

Daar komt bovendien bij dat alle pro- paganda ten spijt de buitenwereld nog altijd met het idee rondloopt dat we een hardwerkend agrarisch land zijn waar aan industrie nauwelijks iets wordt ge- daan. Allemaal imago's waar wat aan gedaan moet worden; een reputatie die in een betere richting moet worden om- gebogen. Mr. J. F. A. de Soet, hoofd van de commerciële dienst van de KLM, die de resultaten van deze onderzoekin- gen belichtte kwam met Makrotest tot de conclusie, dat wil Nederland export- markten behouden en uitbreiden de Ne- derlandse zakenman beter geïnstrueerd dient te worden en verder het Neder- landse produkt beter moet- worden ge- presenteerd, niet slechts lettend op de werkelijke intrinsieke waarde van het produkt, maar ook op de componen- ten als status, als speelsheid en moder- niteit.

GEVARENZONE

Dan mag het zo zijn dat het imago iets is, dat inherent i:s aan de persoon-

IijkheidsstrucJ:uur van het Nederlandse volk. Om dat te veranderen zijn waar- schijnlijk heel wat jaren nodig. Er zijn andere facetten betreffende de export, die met politiek en met economie te maken hebben en die kunnen sneller·

worden veranderd, wanneer men een duidelijke politieke keus wil gaan doen.

Op die economische facetten en op die politieke keus heeft prof. Witteveen ge- wezen.

Er is nu eenmaal een onverbrekelijke band tussen de exportpositie, onze ex- portprijzen en het kostenniv~au. En dat kostenniveau brengt juist die exportpo- sitie in de gevarenzone. In het verleden hebben de resp. Nederlandse regerin- gen er steeds voor gezorgd, dat Neder- land t.o.v. het buitenland goedkoop kon produceren en leveren. In die politiek zijn vooral de monetaire- en de loon- politiek gehanteerd. Er is steeds ge- streefd naar een onderwaardering van de gulden, die in 1957 nog 20 pct. onder- gewaardeerd was t.o.v. de Amerikaan- se dollar .. Door revaluatie van de gul- den in 1961 en door een gestage loon- stijlging is die onderwaardering geleidelij·k teruggelopen tot 5 pct. en op dit ogen-

blik is de grens voor een evenwichtige expansie bereikt.

Het ziet er echter naar uit dat de con- currentiepositie er nu jaar op jaar· op achteruit · gaat, veroorzaakt door de loonstijging en mede beïnvloed door een sterke stijging van overheidsuitgaven en b,;!!stingtarieven.

Dat de stijging van de export procen- tueel achteruit is gelopen werd door prof. Witteveen aan de hand van een reeks CBS-cijfers geïllustreerd. In sep-

tember van dit jaar is de stijging t.o.v.

dezelfde maand van het vorige jaar ruim 6 pct. .gèweest. Maar in de afge- lopen jaren was deze stijging resp. 11.5 17.5 en bijna 13 pct. Deze geringe groei van de uitvoer gaat bovendien samen met de ontspanning op de arbeidsmarkt.

Daarbij moet nog worden gevoegd de achteruitgang in de opbrengsten van het dienstenverkeer, waar met name in het toerisme het prijs-effect zijn ongunstige invloed heeft laten gelden. Wat staat ons nu te wachten? "Volgens de cijfers van de macro-economische verkennin- gen", aldus prof. Witteveen, "ZiOU een verdere verslechtering van onze concur- rentiepositie alleen te voorkomen zijn

Gispen- Culemborg

I~

·stalen meubelen

AFRIKA

N.

z.

wanneer de loonstijging in de contracten niet boven de 372 pct. uitgaat. Wij moe- ten ons er scherp van bewust zijn dat

elke procent loonstijging boven deze grens nu op korte termijn een ongeveer even grote procentuele daling van de we·rkgelegenheiJd kan veroorzaken. Dit . betekent dat 1 pct. extra loonstijtging e81Il stijging van werkloosheid met 1 pct. of 30.000 man kan veroorzaken. Bovendien komen dan ook de investeringen onder druk, waardoor gemakkelijk een cumu- latief proces kan ontstaan dat op lan- gere termijn de groei' in gevaar brengt."

Het ligt dus voor de hand dat een beheersing van de lonen e.n de politiek inzake de sociale verzekeringen gezien moeten worden binnen het kader van onze gehele economische ontwikkeling en het is een duidelijke zaak dat dit een ombuiging vraagt in het beleid. En dat weer vraagt een politieke keus. Vandaar dat de voordracht van prof. Witteveen misschien wel de belangrijkste bijdrage is geweest aan deze Nationale Export- da.g.

OPEN HUIS

Drs. Van Leeuwen als man uit de praktijlk van het dagelij:kse mkendoen stelde dat het Nederlandse bedrijfsleven op zoek naar markten prioriteiten moet stellen. Men zou zijn produkt overal wil- len verkopen, maar aangezien de com- municatie een kostbare zaak is, moet men zich dus beperken in zijn markten.

Vooral geografisch. Veel belangrijker is dat er zich een markt ontwikkelt van mensen beneden de 30 jaar. Volgens sta- tistische -;tudies is het zo dat in denken en smaak en behoeften de binnen tien jaar bijna de helft der bevolking uit- makende generatie onder de 30 jaar in Milaan, Londen, Parijs, Frankfort en Amsterdam, geringer verschil vertoont dan de generatie met zijn eigen ouders.

In de consumptiemarkt is leeftijd be- langrijker dan nationaliteit en sociale klasse.

Voor zijn export is het een dwingende eis dat Nederland in het beeld komt

Maak uw familie

en vrienden in 't buitenland blij én "bij"Jnet een

gratis kerstnummer

van de overzeese weekeditie datdeN. R.C.

rechtstreeks per luchtpost aan hen ver~

stuurt. Zonder kosten van wie dan ook!

Zet hun naam en adres op een briefkaart en stuur die naar de N.R.C., postbus 824,- Rotterdam, of pak de telefoon: 010- 111000 (toestel 229).

EUROPA

1925 1955

1960

E.E.G. LANDEN

1965

1925 1955 1960 1965

maar ook in het beeld blijft. Daarvoor is het nodig dat Nederland zich presen- teert als een dynamische maatschappij, die bij de tijd is en allesbehalve een boerenmaatschappij; dat die maatschap- pij prettig is om er mee te werken; een maatschappij ook die zakelijk soepel denkt, waar intelligentie en scherpzin- nigheid hoog worden geschat; een maat- schappij die succes heeft vooral ook in- dustrieel. Daarnaast moet Nederland het beeld vertonen van West-Europa, met een hoge graad van beschaving en bo- vendien solide.

Maar, aldus drs. Van Leeuwen, om dat alles te bereiken is hulp van de overheid nodig. Een hulp, die hij zich als volgt zou kunnen voorstellen: Ge- middeld één pro mille van het export- bedrag terug uit vennootschapsbelasting als het dubbele van dat bedrag wordt besteed aan collectieve export-reclame.

Daarbij is een bundeling van krachten nodig. Er moet een slagvaardig team komen, dat genoeg vrijheid bezit om bij- zondere dingen te doen en om effectief te werken. Vandaar van Leeuwen's eind- conclusie : "de wereld houdt open huis, en u fabrikant Holland, bent uitgeno- digd!"

EXPORTNOTA

In ZiJn slotrede heeft de heer Sidney J. van den Bergh op een rij gezet wat er moet gebeuren, wanneer het Neder- landse bedrijfsleven de eis van de over- heid: exporttoename van ongeveer drie miljard gulden per jaar, wil waarma-

ken. - ·

Dat verlangt van het bedrijfsleven in de eerste plaats ook een exportnota waarin het exporterende bedrijfsleven zijn visie geeft. Maar dat is niet het enige. De hele Nederlandse economie zal zich moeten wijzigen. Een structuurver- andering is nodig in de richting van een kapitaalsintensievere produktie, die de arbeidsproduktiviteit doet stijgen.

Daarnaast zal het bedrijfsleven weer die saamhorigheid moeten opbrengen, die het na de oorlog kenmerkte. Het lag voor de hand, dat de heer Van den Bergh, zij het slechts terloops, een op- merking maakte aan het adres van hen, die een structuurwijziging voorstaan in de onderneming. In de verscherpte con- currentie ·van het ogenblik en van de

•toekomst moet de vrijheid van de onder- - nemer niet in gevaar worden gebracht.

"Dreigt men vandaag met structuurver- andering, aan bereikt men dat de Neder- landse ondernemer geen grote investe- ringen meer aandurft en uitziet naar het

buitenland voor een vrijer en rustiger klimaat. Dan bereikt men voorts, dat de buitenlandse ondernemer die een ves- tigingsplaats zoekt in Europa zich niet in Nederland zal vestigen, ten koste vfl.n de werkgelegenheid en ten koste van de exportpositie van ons land."

Daarbij valt op dat de Nederlandse export procentsgewijze in stijging achter blijft bij die van Japan, Italië, België, Luxemburg en Zwitserland, terwijl de stijging van 6.9 pct. in 1966 tot nu toe maar een bedroevende zaak is.

Wanneer men bedenkt dat de export eenzijdLg is en zich voor meer dan 3/5 deel richt op Europa en d!at verder 2/3 deel van de totale export wordt geleverd door 99 bedrijven en het overige één- derde-deel door meer dan 4500 bedrijven, dan valt die eenzijdigheid des te meer op.

(Vervol~ op pagina. 5)