Zoekrobot Google denkt erover na om zoekresultaten niet langer op basis van populariteit, maar op basis van betrouwbaarheid te ordenen. Een slimme, maar gevaarlijke zet. 'De vraag is of we de waarheid door een algoritme moeten laten bepalen.'
Het internet bevat een schat aan informatie. Nuttige en leerrijke informatie, maar evengoed websites vol bagger en onwaarheden. Links naar aanbieders van
wonderbaarlijke afslankmiddeltjes, penisverleningen of uiterst voordelige leningen zijn nooit veraf. Het is immers niet de meest betrouwbare informatie die het snelst in het oog springt, wel de populairste.
En populariteit is gemakkelijk te beïnvloeden. Hoe meer links naar een bepaalde site verwijzen, des te hoger die website in Googles zoekresultaten zal verschijnen. Op die manier kan zelfs een site vol foutieve informatie snel in de ranking stijgen.
Kortom, niet meteen het meest betrouwbare systeem. En dat beseft Google ook.
Volgens het populaire wetenschappelijk tijdschrift New Scientist experimenteert de webgigant daarom met Knowledge Vault, een systeem dat zoekresultaten ordent op basis van betrouwbaarheid. Informatie die op het internet staat, wordt met feitelijke gegevens vergeleken waarvan het web unaniem beslist heeft dat de feiten kloppen.
Webpagina's die contradictorische informatie bevatten, komen lager in de ranking terecht.
Machtige speler
"Bedrijven als Google, maar ook Facebook, proberen het waarheidsgehalte van hun informatie te verhogen", zegt technologie-expert Frederik Tibau van DataNews. "De hoeveelheid onjuiste informatie online wordt immers alsmaar groter, er zijn steeds meer hackers en cybercriminelen. Het komt de reputatie van Google niet ten goede als gebruikers telkens met valse berichten overspoeld worden. Een algoritme dat de onbetrouwbare berichten kan labelen, zou een geweldige stap vooruit zijn. Maar voorlopig gaat het om een voorzichtige eerste oefening. Dit is een puur theoretisch model."
Het klinkt mooi: grote reus Google als beschermer van al die miljoenen individuele gebruikertjes. Te mooi. "Google is een zeer machtige speler die meer en meer uit eigenbelang werkt. Je mag niet onderschatten wat dat betekent", zegt Bart De Waele, CEO van internetbedrijf Wijs. "Aan natuurlijke zoekresultaten verdient Google niets.
Negentig procent van de inkomsten haalt het bedrijf uit gesponsorde zoekresultaten.
Eenmaal een bedrijf de toestroom van surfers gewoon is, kan het daar maar moeilijk afscheid van nemen. Google verandert daarom geregeld zijn algoritmes, net zoals het met Knowledge Vault test, zodat niet-betalende sites weer wat gebruikers
kwijtspelen. Heel wat van die websites schakelen na een tijdje over naar een betalend model om zeker te blijven van die constante stroom aan bezoekers. Een pure
businessredenering van Google."
Hoewel er voorlopig alleen nog maar met Knowledge Vault geëxperimenteerd wordt, beroert de test toch al de gemoederen. In de Verenigde Staten vrezen anti-
wetenschappelijke bewegingen immers in een mum van tijd in de krochten van het internet terecht te komen. "Ik maak mij hier ernstige zorgen over", zegt Anthony Watts
Di. 10 Mar. 2015, Pagina 15 De Morgen,
Google wil onzin uit zoekresultaten
van Watts Up With That, een site die de klimaatverandering ontkent, aan FoxNews.
"Een significant deel van onze gebruikers komt via Google op onze site terecht. Dit een gevaarlijke weg, want met een machine kun je niet discussiëren."
En niet alleen anti-wetenschappelijke bewegingen zijn bang. Wat is juist of fout wanneer het gaat over religie of politieke meningen? En is het Google dat bijgevolg bepaalt wat juist is en wat niet? "De vraag is inderdaad of we de waarheid moeten laten bepalen door een algoritme", zegt Tibau. "Bij satirische informatie of
geneeskundige vraagstukken is die lijn niet zo gemakkelijk te trekken. Idem voor politieke informatie. Wat Google als beste resultaat geeft, zal niet overeenkomen met wat zijn Russische tegenhanger, de zoekmachine Yandex, naar voren schuift."
Keukenmes
"Betrouwbaarheid is relatief", zegt ook De Waele. "Het hangt ervan af waar je in gelooft. Al ben ik er wel van overtuigd dat ethiek niet in de tool zit, maar in het gebruik ervan. Je kunt een keukenmes gebruiken om een boterham mee te smeren, maar ook om iemand dood te steken. Het hangt ervan af met welk belang je iets gaat gebruiken. Al kun je er niet omheen dat de meeste zoekresultaten vanuit een blanke, westerse bril aangeboden worden."
En waarschijnlijk zal dat in de toekomst ook zo blijven. Aangezien Google van
advertenties leeft, zal het zijn bedrijfsklanten heus niet zo snel voor het hoofd stoten.
Eigenbelang of algemeen belang, wie zal het zeggen. Al is eigenbelang momenteel wellicht de beste optie. Ook al bestaat Knowledge Vault voorlopig alleen nog maar in theorie, andere voorbeelden uit de praktijk wijzen nu al op eigenbelang. Zo moet u online maar eens naar de leeftijd van pakweg Madonna zoeken. Google zal u automatisch een antwoord geven, zonder dat u moet doorklikken naar een externe website. De zoekrobot heeft voor u beslist dat zijn antwoord geloofwaardig is en verschalkt daarmee Wikipedia en andere concurrenten. Allemaal om de surfer bij zich te houden.
JOHANNA LAURENT ■
