Een nieuwe locatie voor de kermis?
April 2004
Erika Blijleven - SO/BEL Eva Roggeveen - SO/IS Saskia van Walwijk - SO/BEL
Inhoudsopgave Pagina
1. Inleiding 3 2. Kermislocatie 4 2.1 Eisen en wensen aan de locatie 4 2.2 Voor- en nadelen van een kermis in de binnenstad 6 2.2.1 Economische spin-off en evaluatie van de kermis 6 3. Alternatieve locaties in Dordrecht: voor- en nadelen 8 3.1 Locaties in de historische binnenstad 8 3.2 Locaties aan de rand van de historische binnenstad 10 3.3 Locaties buiten binnenstad 15 4. Conclusie's en advies 18 Bijlage A
1. Inleiding
De zomerkermis die in Dordrecht elk jaar in juni plaatsvindt, wordt sinds 1989 gehouden op de Spuiboulevard. Daarvoor stond hij op het Beverwijckseplein, maar moest er weg omdat het plein en de omgeving een andere functie kreeg met bijbehorende inrichting.
Tijdens de zomerkermis worden verkeersmaatregelen getroffen, omdat de Spuiboulevard een belangrijke verkeersader door de stad is die gedurende twee weken wordt afgesloten door de kermis. Tot 2002 leverde dat nauwelijks problemen op. In december 2002 zijn de pollers in de binnenstad echter in werking gesteld, waardoor de binnenstad overdag is afgesloten voor gemotoriseerd verkeer. Tijdens de kermis van 2003 ondervond het verkeer veel overlast. Door zowel de binnenstad als de Spuiboulevard tijdelijk af te sluiten, ontstaat er te veel druk op de ontsluiting via de Johan de Wittstraat. Zowel het reguliere verkeer als het openbaar vervoer, evenals auto's die uit binnenstedelijke parkeergarages kwamen gereden, hadden last van opstoppingen op de Johan de Wittstraat, met een uitstraling naar de omliggende wegen.
Om deze problematiek in 2004 en verdere jaren aan te pakken, heeft het college van B&W gevraagd te onderzoeken of een betere verkeersafwikkeling mogelijk is als de kermis op de huidige locatie plaatsvindt. De contracten met kermisexploitanten zijn voor 2004 namelijk al afgesloten waardoor de kermis hoe dan ook op de Spuiboulevard moet plaatsvinden.
Een tweede vraag die het College van B&W heeft gesteld, is of er voor de jaren erna een betere locatie voor de kermis bestaat. In deze notitie staan de bevindingen van het onderzoek naar een alternatieve locatie. Daarbij is ook bekeken of de locatie geschikt is voor circussen, hoewel dit uiteindelijk niet zwaar meeweegt in de keuze voor een kermislocatie.
In de zoektocht naar een nieuwe locatie is met veel mensen gesproken. Zo zijn de marktmeester van Dordrecht, marktmeesters van andere steden en de Kennisbond geraadpleegd. Zij gaven vooral informatie over de eisen waaraan een kermislocatie moet voldoen (hoofdstuk 2). Bij het afwegen van de mogelijke locaties is gesproken met de vier stadsdeelcoördinatoren van Dordrecht en de projectleiders van de diverse gebieden in de stad die nog in ontwikkeling zijn.
De afweging van de locaties staat in hoofdstuk 3. De notitie besluit met conclusies en advies voor een nieuwe locatie (hoofdstuk 4).
2. Kermislocatie
Voordat een kermis geplaatst kan worden, moet aan een aantal eisen worden voldaan. Daarnaast kan rekening worden gehouden met een wensen van belanghebbenden (paragraaf 2.1).
Het heeft uit verschillende oogpunten voor- en nadelen om een kermis in een binnenstad te plaatsen. Het is van belang dit ook mee te nemen in de afweging van een alternatieve kermislocatie (paragraaf 2.2).
2.1 Eisen en wensen aan de locatie
Locatie zelf Oppervlakte
Momenteel heeft de kermis in Dordrecht 40 a 45 kramen, op een oppervlakte van 8.000 m2. In principe moet op een alternatieve locatie ook 8.000 m2 beschikbaar zijn. Als rekening wordt gehouden met uitbreiding van de kermis in de toekomst, is een groter oppervlakte nodig. Om maximale variatie in het kermisaanbod te kunnen bieden, is uitbreiding naar 60 a 65 kramen wenselijk. Voor een dergelijke kermis van middelgrote omvang is minimaal 12.000 m2 nodig.
Meer attracties zijn niet nodig en ook niet goed; dan is de kans dat er meer van hetzelfde komt groot en als de bezoekersaantallen niet sterk toenemen, gaat het ten kost van de winstmarge.
Aangezien het circus bij voorkeur ook op het terrein geplaatst moet kunnen worden, moet ruimte zijn voor de kleine circustent met een diameter van 40 meter, en voor de grote tent van 80 meter doorsnee.
Ondergrond
Attracties worden steeds groter en zwaarder. Een goede, op grote lasten berekende ondergrond is noodzakelijk om te voorkomen dat er elk jaar na de kermis opnieuw bestraat moet worden.
Verder voorkomt het jaarlijkse reparaties aan attracties.
Obstakels
Gezien de afmetingen van de attracties en minimale doorrijdroutes voor nooddiensten (4,5 meter) is het van belang dat de straten voldoende breed zijn en dat er geen of weinig straatmeubilair aanwezig is, of dat het meubilair in ieder geval demontabel is. (Monumentale) bomen kunnen ook een obstakel vormen.
Vorm
De vorm van een kermis is bij voorkeur vierkant of rechthoekig. Een dergelijk terrein biedt de beste plaatsingsmogelijkheden voor de diverse attracties. Zo biedt een oppervlakte van 100x50
= 5.000 m2 meer mogelijkheden dan een lint van 300 x 1 5 m =4.500 m2 hoewel het verschil slechts 500 m2 is.
Attracties moeten met de voorkant in één lijn kunnen worden geplaatst langs de looproute, zodat ze allemaal evengoed zichtbaar zijn.
Verder is het belangrijk dat begin- en eindpunt van de kermis goed zijn gemarkeerd, bijvoorbeeld door de plaatsing van het reuzenrad aan het einde.
De kermis functioneert het beste wanneer clusters worden gemaakt van attracties die eenzelfde publiek bedienen. In elk geval worden 'groot vermaak' (grote attracties) en 'kindervermaak' (kleinere attracties) altijd gescheiden opgesteld. Daarnaast is er cluster 'behendigheid' (grijpers, darts etc.) en eetkramen (zuurstokken, oliebollen, suikerspin, poffertjes). In de opstelling van de Spuiboulevard zijn al enkele familieattracties aanwezig. Dit aanbod zou kunnen worden uitgebreid (bijvoorbeeld met nostalgische attracties als rups en spookhuis).
Aansluitpunten voor stroom, water, en afvoer (plus de nodige toiletten voor het publiek) Deze infrastructuur is nodig om de kermis te kunnen laten draaien.
Bij voorkeur in de (historische) binnenstad
Kermisexploitanten geven de voorkeur aan een locatie in de (historische) binnenstad of langs één van de aanrijdroutes naar de binnenstad. Naast sfeer een aanwezigheid van publiek is een
wisselwerking met horeca gewenst. Als er geen horeca aanwezig is op of nabij het kermisterrein, moet voor voldoende rustpunten of verblijfshoreca op het kermisterrein worden gezorgd.
Wisselwerking tussen kermis en detailhandel is over het algemeen niet erg sterk aanwezig, zo blijkt uit ervaringen in andere steden. Zie ook paragraaf 2.2.
Zichtlocatie
Om zoveel mogelijk publiek te trekken is het goed om de kermis op een zichtlocatie te plaatsen.
Regiofunctie
Vanuit oogpunt van steeds verdergaande regionale samenwerking en de functie van Dordrecht als centrumstad voor de regio, is het goed als de kermis zich zowel op lokaal als regionaal publiek richt. Daarom is van belang dat de kermis ook voor de regionale bezoekers goed bereikbaar is en bij voorkeur ook goed zichtbaar. Een ander voordeel van een dergelijke locatie is dat er meer publiek wordt getrokken, waardoor er ook meer draagvlak bestaat voor (een mogelijke uitbreiding van) de kermis.
Permanent alternatief
Er is een verzoek van de kermisbond om een nieuw terrein minimaal voor tien jaar aan te wijzen, waarin geen herinrichting plaatsvindt en andere bestemmingen ondergeschikt zijn aan de kermis.
Ook is het wenselijk dat het terrein geen niveauverschillen heeft.
Bereikbaarheid locatie
Vervoer
De kermis moet goed bereikbaar zijn voor alle typen vervoer, dus per auto, met het openbaar vervoer en op de fiets. Aanwezigheid van voldoende parkeerplaatsen en fietsenstallingen is daarom ook belangrijk. Fietsenstallingen kunnen tijdelijk worden ingericht.
Een goed geoutilleerd terrein voor de salon- en pakwagens
Momenteel staan de salon- en pakwagens (respectievelijk woon- en voorraadruimte) op het terrein van Dordt '90, op een oppervlakte van 8.400 m2. Deze locatie is goed in te delen, is overzichtelijk en eenvoudig af te schermen van de omgeving (nodig in verband met de veiligheid).
Deze locatie voldoet goed.
De afstand tussen het terrein voor salon- en pakwagens en de kermislocatie is bij voorkeur maximaal vijf kilometer, dit in verband met maaltijdvoorziening van de exploitanten. Als de kermis naar een andere locatie gaat, moet hier rekening mee worden gehouden.
Veiligheid
Nooddiensten
Voor de nooddiensten is het noodzakelijk dat doorrijdroutes minimaal 4,5 meter breed zijn.
Groepsrisico
Op bepaalde plaatsen in de stad (langs de spoorlijn en de N3) is door transport van gevaarlijke stoffen sprake van groepsrisico. Aangezien de kermis slechts gedurende één week per jaar gehouden wordt, is het groepsrisico wel kleiner dan wanneer gedurende het hele jaar grote groepen mensen langs deze transport-assen zouden verblijven. Desondanks is het toch een belangrijk punt van aandacht.
Sociale veiligheid
Het is belangrijk dat bezoekers zich veilig voelen op de kermis. In de opstelling van de kermis aan de Spuiboulevard wordt daar al nadrukkelijk rekening mee gehouden; naast aanwezigheid van politie zijn donkere hoekjes afgesloten met hekken. Bij alternatieve locaties moet hier ook nadrukkelijk aandacht aan worden besteedt. Sommige locaties - parken bijvoorbeeld - roepen van nature eerder een onveilig gevoel op bij mensen dan andere.
2.2 Voor- en nadelen van een kermis in de binnenstad
Van oorsprong werd een kermis bij de kerk gehouden, dus altijd in een binnenstad. Het plaatsen van een kermis in een binnenstad heeft een aantal voor- en nadelen die mee moeten worden genomen in de keuze voor een alternatieve locatie. De ervaring in andere steden leert dat als de kermis eenmaal uit de binnenstad verdwijnt, deze er nooit meer terugkomt.
Voordelen
Het voordeel van een kermis in of nabij de binnenstad is dat kruisbestuiving met horeca (en in mindere mate detailhandel) kan plaatsvinden. Ervaring in andere steden heeft geleerd dat de effecten voor horeca groter zijn dan voor detailhandel. Winkelend publiek is geen kermispubliek.
In andere steden (bijvoorbeeld Haarlem, Tilburg, Breda en Den Bosch) is de kruisbestuiving met horeca duidelijk aanwezig en positief. In Haarlem is op één van de drie kermislocaties
(Schalkwijk) in detailhandel zelfs sprake van omzetverlies. Een groot deel van de parkeerplaatsen wordt ingenomen door de kermis waardoor het winkelende publiek niet kan parkeren. In
Dordrecht valt de kruisbestuiving met horeca en detailhandel momenteel tegen: zie paragraaf 2.2.1.
De uitstraling en sfeer van een binnenstad en de aanwezigheid van veel mensen maken het prettig om er te verblijven. Dit is positief voor een kermis en vice versa. Een kermis in een centrum trekt meer spontane bezoekers, die eigenlijk met een ander doel naar de binnenstad waren gekomen, maar nu ook een rondje over de kermis lopen en er geld besteden. Het voordeel van een kermis buiten het centrum is dat er voldoende ruimte is en minder overlast, maar een nadeel is dat mensen specifiek bewogen moeten worden om naar de kermis te gaan. In de praktijk blijkt dat daarmee een eenzijdig publiek wordt getrokken; veel jongeren en minder gezinnen.
Nadelen
Het nadeel van een kermis in een binnenstad is, zeker bij een historische binnenstad, dat de straten smal zijn. Hierdoor is er vaak te weinig ruimte voor plaatsing van attracties en als dat al mogelijk is, dan blijft er te weinig ruimte over voor doorrijdroutes.
Verder is de bebouwing erg dicht, waardoor snel conflicten ontstaan met andere aanwezige functies: omwonenden ondervinden geluidsoverlast en de toelevering aan winkeliers ondervindt problemen.
2.2.1 Economische spin-off en evaluatie kermis
In 2003 is een publieksonderzoek gehouden naar de Dordtse zomerkermis. Hiermee zijn onder andere herkomst en profiel van de bezoekers onderzocht en de economische waarde van de kermis voor de stad.
Van het totaal aantal bezoekers van de zomerkermis (100.000) komt 82% uit Dordrecht, 10%
uit de regio en 7% van elders. Het is dus vooral een evenement voor de stad. De zomerkermis trekt hoofdzakelijk mensen tot 39 jaar, veelal gezinnen en jongeren.
De economische spin-off van de kermis naar horeca en detailhandel blijkt beperkt te zijn. Aan de bezoekers is gevraagd wat de door de kermis uitgelokte bestedingen zijn. Dit zijn bestedingen die waarschijnlijk niet in Dordrecht zouden zijn gedaan als de kermis niet zou zijn gehouden. Alleen directe bestedingen aan horeca en detailhandel zijn in beeld gebracht, dus niet bestedingen aan vervoer en indirecte bestedingen.
In het onderzoek naar de zomerkermis is horecaondernemers en detaillisten niet gevraagd naar eventuele inkomstendervingen omdat de binnenstad tijdens de opbouw van de kermis minder goed toegankelijk is en een deel van het publiek de binnenstad wellicht tijdelijk mijdt. Een eventuele inkomstenstijging tijdens de kermis kan op die manier wegvallen tegen een inkomstendaling in de opbouwperiode.
Kermisbezoekers van buiten Dordrecht besteedden op de kermis en in de binnenstad € 263.000, waarvan:
• Attracties kermis: € 218.000 (door 85 % van de bezoekers)
• Eten/drinken in horeca: € 15.000 (door 17 % van de bezoekers)
• Aankopen in de binnenstad: € 30.000 (door 19 % van de bezoekers) Bezoekers uit Dordrecht besteedden € 2.189.000, waarvan:
• Attracties kermis: € 1.924.000 (door 95 % van de bezoekers)
• Eten/drinken in horeca: € 107.000 (door 18 % van de bezoekers)
• Aankopen in de binnenstad: € 158.000 (door 10 % van de bezoekers)
Het totale bedrag dat ten goede komt aan de lokale economie bedraagt € 310.000, waarvan aan:
• Horeca: € 122.000
• Detailhandel: € 188.000
Nu is de vraag welk aandeel deze bedragen innemen in de jaaromzet van horeca en detailhandel.
SGB schat in dat de bestedingen in de horeca door bezoekers aan de Zomerkermis (€ 122.000), afgezet tegen de totale bestedingen in de horeca op jaarbasis hooguit 0,4% bedragen.1 Het lijkt er volgens SGB op dat de Zomerkermis voor de horeca procentueel een grotere spin-off heeft dan voor de detailhandel.
Uit de cijfers blijkt dat bezoekers uit de regio een kermisbezoek vaker combineren met een
bezoek aan detailhandel (19%) dan Dordtenaren (10%). Als deze percentages gerelateerd worden aan absolute bezoekersaantallen, blijkt het aantal mensen dat detailhandel bezoekt, klein. Dit bekrachtigt de ervaring uit andere steden dat kermispubliek geen winkelpubliek is.
De momenteel lage spin-off van de kermis naar horeca (en detailhandel) in Dordrecht is geen argument om binding van de kermis met de binnenstad los te laten. De uitgaven zijn weliswaar niet hoog, maar toch brengt 18% van de kermisgangers ook nog een bezoek aan horeca. In de toekomst zou de spin-off wellicht vergroot kunnen worden door acties van horecaondernemers (en winkeliers).
1 In 2000 heeft ZKA Markt & Beleid in opdracht van de gemeente Dordrecht via een model (het 'Toeristisch-Recreatief Impactmodel') de economische betekenis van het toerisme voor Dordrecht geraamd. Op basis van aantallen
overnachtingen en bezoekersaantallen in 1998 zijn de bestedingen in de horeca geraamd. Volgens dit model bedroegen de bestedingen in de horeca toen zo'n 28,9 miljoen euro (voor de gehele stad). De bestedingen zullen sinds 1 998 in de horeca zijn toegenomen.
3. Alternatieve locaties in Dordrecht: voor- en nadelen
De alternatieve locaties voor de kermis in Dordrecht zijn onderverdeeld in terreinen in de
historische binnenstad, aan de rand van de historische binnenstad en buiten de binnenstad. Aan de hand van de vestigingscriteria zoals toegelicht in hoofdstuk 2, worden per mogelijke locatie voor- en nadelen beschreven.
3.1 Locaties in de historische binnenstad
Algemeen
Een kermislocatie in de historische binnenstad is een groot voordeel vanwege de aanwezigheid van publiek, sfeer en horeca. Nadeel is de beperkte ruimte in de binnenstad en mogelijke overlast voor omwonenden en ondernemers.
In de historische binnenstad is gezocht naar locaties waar voldoende ruimte is voor het opstellen van attracties. Vooral pleinen, maar ook brede kades komen in aanmerking. Bij voorkeur wordt gezocht naar een koppeling met horeca. Over het algemeen zijn de horecaconcentraties gelegen aan of in de nabijheid van de pleinen.
Spuiboulevard
Als in 2004 blijkt dat verkeersmaatregelen tijdens de kermis de doorstroming bevorderen en er geen sprake meer is van onacceptabel oponthoud, is het mogelijk om de kermis op de huidige plaats te behouden. Er is in het verleden al-geïnvesteerd in de ondergrond, de locatie is goed bereikbaar met alle typen vervoer, er is veel parkeerruimte in de directe omgeving
(parkeergarages Spuihaven en Veemarkt) en het is bovendien een veilige en bekende locatie die erg dicht bij de binnenstad ligt.
De kans op spontane bezoekers en gebruik van de horeca is hier groot, al wordt die kans nog niet optimaal benut.
Nadeel van deze locatie is dat de oppervlakte niet zonder meer mogelijkheden biedt voor
uitbreiding. Uitbreiding is denkbaar in oostelijke richting, door het gedeelte van de Spuiboulevard voor het pand van Randstad geschikt te maken voor de kermis. Dat betekent dat hier bomen moeten worden verwijderd en de ondergrond in de middenberm moet worden verhard. Dit is ongewenst.
Nadeel is dat de Spuiweg tijdens de kermis niet langer te gebruiken is voor autoverkeer van en naar de parkeergarage Veemarkt en ook dit verkeer moet worden opgevangen op andere routes en op andere parkeerplaatsen.
Voor nooddiensten moet te allen tijde de Spuiweg en de brug naar Spuiplein en Grote Spuistraat open blijven. Dit betekent een 'knip' in de kermisopstelling.
Statenplein en Scheffersplein met Sarisgang en Visstraat of Achterom
Het Statenplein is het centrale plein en tevens het grootste plein in de binnenstad. Om deze reden is dit de meest aantrekkelijke locatie voor de kermis. De vorm is geschikt, maar naar oppervlakte is het plein te klein. Daarom is aanvulling met andere staten of pleinen noodzakelijk om tot de minimale oppervlakte van 8.000 m2 te komen, de huidige oppervlakte van de kermis.
Combinatie met het Scheffersplein ligt voor de hand, maar het Scheffersplein is niet direct geschikt voor de kermis: de brugconstructie kan geen of hooguit een enkele kleine attractie dragen. Uitbreiding naar de Grote Markt is denkbaar, maar dit plein ligt op grotere afstand van het Statenplein, is niet groot en bovendien gaat bij gebruik voor de kermis de parkeergelegenheid op de Grote Markt verloren.
Statenplein en Sarisgang hebben samen een oppervlakte van 5.040 m2. Nadeel van de Sarisgang is dat dit een langgerekte ruimte is, die alleen een opstelling van kleinere attracties en kramen in de lengterichting mogelijk maakt. Daarbij belemmeren de bomen op de Sarisgang de
gebruiksmogelijkheden.
Om aan een voldoende oppervlakte te komen, kan overwogen worden de lijnopstelling nog uit te breiden naar de Visstraat en/of het Achterom, maar ook daar gaat het om langgerekte ruimten.
Hoewel de totale omvang van de locatie daarmee in principe groot genoeg is, is een langgerekte opstelling niet aantrekkelijk voor de kermis, omdat een aantal attracties daarbij niet kan worden
geplaatst. Bovendien belemmert een kermis op Statenplein, Sarisgang en Visstraat of Achterom het functioneren van het winkelhart dusdanig, dat dit ongewenst is: de winkels zijn moeilijk bereikbaar, wat lastig is voor klanten en toeleveranciers. Ook zou de weekmarkt (vrijdag en zaterdag) dan tijdelijk op een andere locatie moeten worden gehouden. Aangezien een weekmarkt ook bepaalde voorzieningen vergt (stroom), is dit geen eenvoudige opgave. Uitbreiding van de kermis is niet mogelijk.
De bereikbaarheid van de genoemde pleinen en straten is op zichzelf goed. Voor autoverkeer liggen de parkeergarages Drievriendenhof en Visstraat (en de toekomstige parkeergarage
Achterom) in de directe nabijheid. Voor fietsers zijn er rechtstreekse routes. Indien nodig kunnen naast de fietsenstalling Statenplein tijdelijke fietsenstallingen worden opgezet.
Horeca is in de directe omgeving aanwezig, aan het Scheffersplein, het Statenplein, de Nieuwstraat en de Tolbrugstraat Landzijde en verspreid in de winkelstraten in de omgeving.
Houttuinen en omgeving
De Houttuinen is samen met het Blauwpoortsplein en het Grotekerksplein een aantrekkelijke locatie voor de kermis: gelegen op een betrekkelijk goed bereikbare locatie in de historische binnenstad, in een horecaconcentratie en buiten de directe 'loop' naar de winkelvoorzieningen.
Parkeergelegenheid is er in de nabijheid, in de Spuihavengarage.
De plek aan de voet van de Grote Kerk is goed herkenbaar. Van oorsprong staan kermissen in veel steden aan de voet van de kerk.
Houttuinen en Blauwpoortsplein hebben samen een oppervlakte van 7.900 m2. Aangezien er veel bomen staan die niet mogen worden verwijderd, is deze grond niet volledig bruikbaar. De Grote Kerk heeft 2.250 m2 privé-terrein. Deze grond is alleen geschikt voor kindvriendelijk vermaak.
Door de vorm van het terrein is het lastig om voldoende doorgang voor nooddiensten te garanderen. Delen van de locatie zijn minder goed bruikbaar als gevolg van aanwezige bomen en/of het ontbreken van verharding (plein direct rond de kerk). Dit laatste bezwaar is op te lossen door het aanbrengen van een geschikte ondergrond.
Te denken is aan uitbreiding van de mogelijkheden op het water, op pontons. Pontons zijn echter alleen geschikt voor minder grote en zware attracties en vragen de nodige
veiligheidsmaatregelen.
Otto Dickeplein en Merwekade
Buiten de hiervoor genoemde pleinen is het Otto Dickeplein het laatste grote plein in de historische binnenstad. Samen met de brede Merwekade heeft de locatie een omvang van 12.000 m2 en biedt mogelijkheden voor de kermis.
De ligging aan het water maakt de locatie aantrekkelijk. De aanwezigheid van
horecagelegenheden aan het Groothoofd en op het Otto Dickeplein zelf is een voordeel. Met de halte voor de Waterbus is de bereikbaarheid van de locatie per openbaar vervoer vanuit de regio goed. Auto's kunnen parkeren aan de Riedijkshaven of bij het Energiehuis (via de Citybus verbonden met deze locatie). Eventueel is extra parkeerruimte te realiseren door inzet van de 'parkeerboot'.
Nadeel van de locatie is de beperkte bruikbaarheid: door de langgerekte vorm; samen met de eis voldoende ruimte vrij te laten voor nooddiensten, is op de meeste plaatsen slechts één rij attracties in te passen, die niet al te groot zijn. Op enkele plekken is zo weinig ruimte dat, wanneer ook ruimte moet worden vrijgehouden voor nooddiensten, niet overal een
aaneengesloten lint van attracties kan worden geplaatst. Dat maakt de kermis onaantrekkelijk.
Enkele grote attracties kunnen op het Otto Dickeplein geplaatst worden, maar de ruimte hiervoor is beperkt als gevolg van de hoogteverschillen in het plein. Ook is de ondergrond in de huidige situatie niet geschikt voor zware attracties.
Pleinenkermis
Een andere optie is het maken van een Pleinenkermis, waarbij attracties op de diverse pleinen in de historische binnenstad staan. De pleinen moeten dan wel op een aantrekkelijke manier worden verbonden om de bezoekers van het ene naar het andere plein te bewegen. Naast de hiervoor
genoemde pleinen is dan ook te denken aan de kleinere pleinen als Aardappelmarkt, Vismarkt, Botermarkt en Statenplaats.
Een kruisbestuiving met alle horecaconcentraties (Statenplein/Scheffersplein, Houttuinen en Groothoofd) is hiermee mogelijk. Net als bij iedere individuele binnenstadslocatie werkt de beperkt bruikbare ruimte op elk van de pleinen in het nadeel.
Nadeel is ook dat de pleinen op relatief grote loopafstand van elkaar liggen. Dat vraagt aandacht bij de opzet. Om een aantrekkelijke kermis te maken, zullen sommige attracties op meerdere plaatsen aanwezig moeten zijn, mede omdat een bezoek aan elk van de pleinen niet
vanzelfsprekend is. Daarbij is het denkbaar verschil te maken naar thema (kinderkermis, groot vermaak, nostalgische kermis). Het is de vraag of het totaal aantrekkelijk genoeg is voor bezoekers.
Bijkomend nadeel is dat de overlast van de kermis zich over de hele historische binnenstad (binnen de Spuihaven) uitspreidt. Gezien de belangrijke woonfunctie van de binnenstad heeft dit niet de voorkeur. Bewoners krijgen dan nog meer (geluid)overlast bovenop de overlast die zij al ondervinden van het grote aantal evenementen in de binnenstad.
Algemeen oordeel
Met het oog op de aanwezigheid van publiek, de sfeer en de nabijheid van horeca hebben de locaties in de historische binnenstad (binnen de Spuihaven) eigenlijk de voorkeur voor de kermis.
Een aantrekkelijke kermis in de historische binnenstad kan mogelijk ook voor bezoek uit de regio aantrekkelijk zijn.
Als de bestaande kermis met 40 a 45 kramen als uitgangspunt wordt genomen met 8.000 m2, zijn de fysieke mogelijkheden voor plaatsing van de kermis in de binnenstad al uitermate beperkt.
Laat staan dat met de wens van uitbreiding tot 65 kramen rekening wordt gehouden. In feite is geen van de genoemde locaties, buiten de Spuiboulevard, echt geschikt. Van de genoemde locaties is de Spuiboulevard zelf nog de meest aantrekkelijke.
Moet toch gekozen worden voor een andere locatie dan de Spuiboulevard, dan gaat de kermis verloren voor de (huidige) binnenstad. Andere steden hebben ervaren dat verplaatsing naar een locatie buiten de binnenstad vaak nadelig uitwerkt en dat een kermis nooit meer terugkomt in de binnenstad als die eenmaal is verdwenen.
Hoewel niet specifiek genoemd in het voorgaande, is geen van de binnenstadslocaties naar omvang en indeling van de ruimte geschikt voor plaatsing van een circus. Op geen van de locaties is een grote circustent met een doorsnede van 80 meter in te passen, al helemaal niet in combinatie met een kleine tent met een doorsnede van 40 meter.
3.2 Locaties aan de rand van de historische binnenstad
Algemeen
Gezocht is naar locaties in de directe nabijheid van de historische binnenstad, met een omvang die in principe geschikt is voor plaatsing van de kermis. Ook in de directe nabijheid van de historische binnenstad zijn de mogelijkheden beperkt. Kansen liggen er in de beide
ontwikkelingslocaties in de 'flanken' van de binnenstad: Stadswerven en Spoorzone. Een derde mogelijkheid dient zich aan in het Weizigtpark, gezien de ligging direct ten zuiden van het station toch op betrekkelijk korte afstand van de binnenstad.
Stadswerven
In de komende periode wordt de Stadswerven ontwikkeld tot een aantrekkelijk, nieuw deel van de binnenstad. Gelegen 'in de flank' van de huidige binnenstad, centraal in de regio aan het Drierivierenpunt, krijgt het gebied een binnenstedelijke opzet, sfeer en allure. In het gebied komen regionale centrumvoorzieningen op het gebied van cultuur, culturele educatie en uitgaan, naast toeristische voorzieningen. In deze ambiance kan een kermis een toegevoegde waarde bieden.
Mogelijk kan de kermis hier uitgroeien tot een kermis met regionale trekkracht.
10
In het Stedenbouwkundig schetsplan dat momenteel voorligt, is de meest aantrekkelijke locatie voor de kermis het plein bij het mogelijk te bouwen theater op de Kop van de Staart, aan de Wantijzijde. Eventueel is combinatie denkbaar met (een deel van) het Puntpark, ten zuiden en westen van het mogelijk toekomstige theater (geschatte ruimte in totaal ten minste 10.000 m2).
Indien de brug over het Wantij is gerealiseerd, is combinatie denkbaar met de buitenruimte bij het Energiehuis. Hier kan een deel van de kermis worden opgesteld.
Een andere mogelijkheid is het realiseren van een evenementen- en manifestatieterrein bij de Watertoren, aan de zijde van de Oranjelaan. In het voorliggende plan is deze locatie gezien als mogelijke bouwlocatie. Hier is als alternatief een terrein met een omvang van ten minste 7.000 m2 in te passen. Uitbreiding van de bestaande kermis (bijna 8.000 m2) is hier minder goed mogelijk. Mogelijk is wel de directe omgeving van de watertoren bij de locatie te betrekken; dit is afhankelijk van de inrichting.
De bereikbaarheid van de Stadswerven per auto, openbaar vervoer en fiets is nu en in de toekomst goed. Er is veel parkeerruimte voorzien in het plan, aan beide zijden van het Wantij (in de vorm van gebouwde voorzieningen).
Als de Waterbus hier in de toekomst een halte krijgt, is het gebied vanuit de regio ook goed bereikbaar per openbaar vervoer over water.
Vanuit Papendrecht en Sliedrecht is de locatie op de Kop van de Staart goed zichtbaar.
Het nadeel van deze locatie is dat het ver weg ligt voor de bezoekers uit Wielwijk en Sterrenburg, waar veel bezoekers van de kermis (op de fiets) vandaan komen.
Bij een kermis op deze locatie zullen waarschijnlijk vooral de nieuwe horecaondernemingen op de Stadswerven kunnen profiteren van een economische spin-off. Voor horecagelegenheden in de historische binnenstad is die mogelijkheid waarschijnlijk kleiner. De horeca aan het Groothoofd heeft hierbij nog de grootste kans.
De Stadswerven moet in de komende 10 a 20 jaar tot ontwikkeling worden gebracht. Voor de korte termijn is een tijdelijke locatie voor de kermis denkbaar op het inmiddels aangelegde tijdelijke evenemententerrein op de Kop van de Staart.
Indien op korte termijn zou worden besloten tot verplaatsing naar de Stadswerven, zou per jaar een oplossing beschikbaar moeten zijn voor plaatsing van de kermis. Die kan per jaar verschillen, afhankelijk van de bouwfase, maar vindt wel op hetzelfde terrein plaats. Dit vereist een
zorgvuldige afstemming van bouwrijp maken, bewerken van de ondergrond en ontwikkeling.
Kermisexploitanten hebben overigens aangegeven een voorkeur te hebben voor een vaste locatie.
De kermis kan bijdragen aan het bekend maken van de Stadswerven bij de bevolking. Met dit doel worden nu al met enige regelmaat evenementen georganiseerd in het gebied.
Een kermis kan ook een impuls betekenen voor de horeca die zich in de toekomst in dit gebied vestigt.
Het nadeel van deze locatie is dat deze excentrisch ligt binnen Dordrecht. Voordeel is daarentegen de centrale ligging in de Drechtsteden-regio.
Een eventueel evenemententerrein bij de Watertoren is in principe ook geschikt als locatie voor grotere circussen. Op voorhand lijkt de locatie direct naast het mogelijk toekomstige theater hiervoor minder geschikt, vanwege de hoogwaardige uitstraling die dit theater zal krijgen.
Weizigtpark
De totale oppervlakte van het Weizigtpark is 64.600 m2. Een gedeelte hiervan is niet geschikt (te maken) voor kermis, onder andere door de aanwezigheid van bomen die niet verwijderd mogen worden en de kinderboerderij. Het zuidelijke gedeelte van het park is open. Hier staan weinig bomen. Dit gedeelte van het park heeft een omvang van 31.200 m2. De kinderboerderij staat ook in dit gedeelte van het park en moet dus niet worden meegerekend. In totaal blijft er in ieder geval genoeg ruimte genoeg voor de kermis, ook om uit te breiden.
Op dit moment wordt voor de parken in Dordrecht een visie en aanpak voorbereid. In dat verband zullen (delen van) de bestaande parken moeten worden aangepakt en mogelijk opnieuw worden
11
ingericht. De mogelijkheid om de kermis een plaats te geven in het Weizigtpark vraagt daarbij nadere afweging. Nadeel is dat voor dit doel de ondergrond van een groot deel van het park (semi) verhard zal moeten worden. Daarmee zou het park tevens geschikt zijn voor andere evenementen, zoals een circus. De Parkenvisie zegt echter dat het Weizigtpark alleen gebruikt kan worden voor kleinschalige evenementen, omdat het te kwetsbaar is voor grote evenementen als de kermis. Het risico van vernieling van de monumentale bomen en van de beplanting en het vertrappen van de kwetsbare grasmat is te groot bij groepen bezoekers en grote, zware
attracties. Het aanbrengen van verharding zou een oplossing zijn, maar zou de karakteristiek van het park te veel teniet doen.
Het Weizigtpark is als gevolg van de ligging bij het Centraal Station en het busstation, optimaal bereikbaar per openbaar vervoer, zowel vanuit de wijken als vanuit de regio. Voor fietsers zijn er goede verbindingen vanuit alle wijken. Per auto is de locatie redelijk goed bereikbaar.
Aandachtspunt is wel het parkeren van auto's. Op dit moment is ten zuiden van het station een Park & Ride terrein beschikbaar. Mogelijk moet de bestaande parkeercapaciteit hier tijdelijk of permanent worden uitgebreid voor de kermis (en andere evenementen in het park). Voorkomen moet worden dat gebruik van het park voor evenementen tot (nog meer) parkeeroverlast leidt in de aangrenzende woongebieden.
De locatie is niet direct zichtbaar vanuit de binnenstad en het hoofdwegennet. Aandacht is nodig voor het bekend maken van deze locatie, zowel in Dordrecht als in de regio. Het risico bestaat dat het de indruk gaat wekken een wijkkermis te zijn in plaats van een stads- of zelfs regionale kermis. Momenteel komt het merendeel van de kermisbezoekers uit de zuidwesthoek van Dordrecht (Wielwijk, Krispijn en Sterrenburg). Voor hen is deze locatie erg goed bereikbaar.
Zowel vanuit de wil tot behoud van de monumentale bomen als met het oog op de sociale veiligheid rond de kermis, is aandacht nodig voor de opzet en inrichting van de kermis.
Deze locatie ligt op forse (loop)afstand tot de horecavoorzieningen in de binnenstad en daarom is een kruisbestuiving met de horeca niet te verwachten. De verbindende route, via de tunnel onder het spoor door, is in de huidige situatie niet erg aantrekkelijk. Met de aanpak van de
Stationsomgeving komt hier in de toekomst verandering in. Daarnaast kan ook de verbinding via de Krispijntunnel in de toekomst aantrekkelijker worden gemaakt.
Een nadeel van ligging naast de spoorlijn is de aanwezigheid van groepsrisico door vervoer van gevaarlijke stoffen. Weliswaar wordt de kermis slechts gedurende één week per jaar gehouden waardoor het groepsrisico lager is dan wanneer de kermis er permanent zou staan, maar toch moet hier rekening mee worden gehouden. Nader onderzoek op dit punt is nodig.
Spoorzone
Gelegen in de oostelijke 'flank' van de binnenstad wordt de Spoorzone in de komende decennia ontwikkeld tot nieuw onderdeel van de binnenstad als hart van de regio. In dit gebied, tussen spoorlijn en A16, op grondgebied van Dordrecht en Zwijndrecht, wordt het toekomstige zakelijke centrum van de regio ontwikkeld. De Spoorzone krijgt een belangrijke functie voor kantoren, zakelijke dienstverlening en hoogwaardige bedrijvigheid. Daarbij wordt een mix met wonen en mogelijk met andere (binnen)stedelijke voorzieningen voorgestaan.
In het voorliggende Masterplan Spoorzone wordt een stedenbouwkundige opzet voorgesteld, die aan Dordtse zijde in principe twee opties biedt voor inpassing van de kermis, hoewel daar bij de opzet van het plan niet van is uitgegaan.
In het plan wordt een verlegging van de Laan der Verenigde Naties voorzien, tussen de kruising met de A16 en de onderdoorgang van het spoor. Hierdoor ontstaat tussen deze weg en de Oude Maas een wigvormige pleinruimte, deels onder de bestaande infrastructuur (spoorlijnen en afrit van de Zwijndrechtse brug). Deze ruimte krijgt een omvang van naar schatting ruim 19.000 m2 en biedt in principe dus voldoende ruimte voor de kermis, inclusief de gewenste uitbreiding.
Vraagpunt is nog wel in hoeverre de bestaande infrastructuur een belemmering vormt (in de hoogte en mogelijk de sfeer) voor de diverse attracties.
12
Een tweede optie, hoewel hierop niet ontworpen, is de locatie van de beoogde waterpartij langs de A16. Hiervoor moet wel een technische voorziening worden getroffen (mogelijkheid om de waterpartij tijdelijk 'droog te zetten'). Wellicht is deze optie vanuit de beoogde omliggende bebouwing minder aantrekkelijk; de locatie heeft als voordelen het ontbreken van obstakels en ligging in het directe zicht van de A16.
Op dit moment wordt het voormalige rangeerterrein van de NS in de Spoorzone geschikt gemaakt als parkeerterrein. Het terrein heeft een oppervlakte van 12.000 m2 voor ongeveer 480
parkeerplaatsen. De bedoeling is dat dit parkeerterrein vooral tijdens bezoekerspieken
(evenementen, eventueel zaterdagen) bezoekers op gaat vangen. Net zoals nu gebeurt vanaf het parkeerterrein bij het Energiehuis (Stadswerven), worden bezoekers dan met de Citybus van dit terrein vervoerd naar de binnenstad. Het is denkbaar dat ook hier in de toekomst evenementen plaats zullen vinden. Het terrein leent zich hier echter minder goed voor dan het tijdelijke evenemententerrein op de Stadswerven, vanwege de ligging aan het spoor. Bovendien is deze vorm van trekken van bezoekers voor dit gebied minder 'nodig', omdat de beoogde toekomstige functies niet de rol van publiekstrekkers zullen hebben als op de Stadswerven het geval is.
Gebruik van het nieuwe parkeerterrein als tijdelijke locatie voor de kermis is denkbaar, maar niet gewenst, omdat het om een echte tijdelijke locatie gaat. Bij voorkeur wordt gezocht naar een definitieve locatie als alternatief voor de Spuiboulevard.
Zodra met de ontwikkeling van het gebied wordt begonnen, zou de kermis weer weg moeten van deze tijdelijke locatie. De logistiek van de ontwikkeling is met de noodzakelijke bodemsanering, de ontwikkeling van de terrassen (hoogteverschillen) en het verleggen van de infrastructuur al dusdanig ingewikkeld dat het voortdurend 'meeverhuizen' van de kermislocatie op voorhand nauwelijks lijkt in te passen. Voor de relatief korte periode dat het plein bruikbaar is - totdat daar met ingrepen voor de Spoorzone wordt begonnen -, zouden dure voorzieningen moeten worden gemaakt voor elektriciteit, verharding, etcetera. Die investeringen verdienen zich pas terug als de locatie tenminste voor tien jaar gebruikt kan worden als kermislocatie.
Wordt gekozen voor de Spoorzone als definitieve locatie voor de kermis, dan heeft het de voorkeur pas na ontwikkeling van (delen van) het gebied de kermis te verplaatsen.
De Spoorzone is in potentie een aantrekkelijke locatie voor de kermis. Het gebied ligt centraal in de regio, in de aanloop naar de binnenstad. De locatie is goed zichtbaar en bereikbaar. De omringende infrastructuur maakt geluidwerende voorzieningen aan de toekomstige bebouwing noodzakelijk. Naar aard en schaal van het gebied en de beoogde functies is combinatie met een betrekkelijk grootschalige voorziening als een kermis goed denkbaar.
De Spoorzone is nu en in de toekomst uitstekend bereikbaar per auto, zowel vanuit de Dordtse wijken als vanuit de regio. Het plan voorziet in ruimschoots voldoende parkeergelegenheid, in gebouwde voorzieningen onder de bebouwing.
Met de voorziene halte voor HOV-D (Hoogwaardig Openbaar Vervoer Drechtsteden) en de Stedenbaan (light-rail verbinding voor lokaal en intergemeentelijk vervoer op de lijn Dordrecht- Amstelwijck / Leiden) is de locatie uitstekend bereikbaar per openbaar vervoer. Ook per fiets is de locatie in de toekomst goed bereikbaar.
Met de ligging aan spoor en doorgaande wegen en aan één van de stadsentrees, waarschijnlijk zelfs de belangrijkste stadsentree (ook voor verkeer vanaf de A16), is de locatie goed zichtbaar en herkenbaar binnen stad en regio.
De locatie ligt betrekkelijk dicht bij de binnenstad. Visueel wordt de afstand verkort door de zichtbaarheid van de Grote Kerk. Aan de voet van de kerk ligt de horecaconcentratie Houttuinen.
Hoewel de loopafstand nog betrekkelijk fors is, kan door de aantrekkelijkheid van de route mogelijk toch enige spin-off naar de horeca aan de Houttuinen en omgeving plaatsvinden.
Andersom maakt de ligging op redelijke afstand tot de binnenstad de kans op spontaan bezoek groter.
13
Vooralsnog staat de problematiek van het risico van transport van gevaarlijke stoffen per spoor (externe veiligheid) ontwikkeling in de weg. Hierdoor is namelijk groepsrisico aanwezig.
Weliswaar wordt de kermis slechts gedurende één week per jaar gehouden waardoor het groepsrisico lager is dan wanneer de kermis er permanent zou staan, maar toch moet hier rekening mee worden gehouden.
Vooruitlopend op een structurele oplossing van dit probleem, kunnen naar verwachting tijdelijke maatregelen worden genomen om de risico's terug te dringen. Bovendien kunnen delen van het gebied die buiten de veiligheidscontouren vallen mogelijk wel tot ontwikkeling worden gebracht.
Vooralsnog wordt ervan uitgegaan dat ontwikkeling van het gebied zeker nog 5 tot 8 jaar op zich laat wachten.
Algemeen oordeel
Van de drie locaties aan de rand van de binnenstad, scoort de Spoorzone in de eindsituatie naar verwachting het beste als alternatieve locatie voor de kermis. Hier is op grond van de huidige inzichten naar verwachting ruimschoots voldoende ruimte aanwezig. Bereikbaarheids- en
parkeerproblemen zijn niet te verwachten en de combinatie met de beoogde toekomstige functies lijkt niet tot grote problemen te zullen leiden. Voordeel van deze locatie is ook de relatief gunstige ligging ten opzichte van de binnenstad.
Ook op de Stadswerven en in het Weizigtpark is naar verwachting ruimte te creëren voor de kermis. Op de Stadswerven kan de kermis bijdragen aan de betekenis van dit gebied, maar lijken de beoogde functies en bijbehorende allure tegelijk minder geschikt voor combinatie met
grootschalig publieksvermaak.
Bij omvorming van het Weizigtpark tot kermis- en evenemententerrein wordt een zware wissel getrokken op de kwaliteiten van het bestaande park en op de omliggende woonwijken. Voordeel van Stadswerven en Spoorzone is dat het hier nieuwe gebieden betreft, waarvan een
kermislocatie al direct onderdeel kan uitmaken mits dit wordt opgenomen in de plannen. In een bestaande, bebouwde omgeving is een kermis moeilijk in te passen.
Voor elk van de locaties zal aandacht nodig zijn voor promotie en bekendheid. In promotiefolders kan in alle gevallen worden benadrukt dat de kermis zich op loopafstand van de binnenstad bevindt. Een afstand kan in beleving immers groter zijn dan in realiteit.
De drie locaties zijn niet alle even aantrekkelijk voor een circus. Op voorhand is het Weizigtpark het meest aantrekkelijk als circuslocatie. Op de Stadswerven is het de vraag of een grote en een kleine circustent hier op een goede manier inpasbaar zijn. In de Spoorzone is de locatie langs de Laan der Verenigde Naties minder aantrekkelijk voor een circus, vanwege het geluid van
passerende treinen en auto's. Mogelijk is de locatie van de waterpartij aantrekkelijker voor een circus.
Zowel voor het Weizigtpark als de Spoorzone is de problematiek van externe veiligheid mogelijk een belemmering. Deze problematiek speelt niet op de Stadswerven.
Zowel de Spoorzone als de Stadswerven zijn locaties die nog ontwikkeld moeten worden. Voor de Stadswerven wordt uitgegaan van start van de eerste bouwactiviteiten in 2005. In de Spoorzone zullen de ontwikkelingen niet eerder dan over vijf tot acht jaar beginnen en mogelijk nog later.
In de Spoorzone zal, evenals nu op de Stadswerven is gerealiseerd, een tijdelijk parkeerterrein worden aangelegd ten behoeve van de binnenstad. Met name tijdens grotere evenementen zal dit parkeerterrein naar verwachting in een behoefte voorzien.
Omdat de ontwikkeling van de Spoorzone nog een aantal jaren op zich zal laten wachten, is dit tijdelijke parkeerterrein een goed alternatief als locatie voor de kermis. Dit vergt wel een aantal extra investeringen, om het terrein hiervoor ook daadwerkelijk geschikt te maken. Deze
investeringen verdienen zich in ongeveer tien jaar terug.
Indien wordt gekozen voor een tijdelijke locatie voor de kermis, moet wel een keuze voor een definitieve locatie op langere termijn worden voorbereid.
14
Mocht blijken dat de verkeersproblematiek op de Spuiboulevard dit jaar voldoende wordt opgelost door verkeersmaatregelen, is het meer voor de hand liggend om de kermis de komende jaren op de Spuiboulevard te houden.
3.3 Locaties buiten binnenstad
Algemeen
Buiten de binnenstad komen alleen de goed bereikbare, bij voorkeur aan de regionale
hoofdwegenstructuur gelegen locaties in aanmerking voor de kermis. Andere locaties leiden al snel tot overlast in woonwijken of liggen in het buitengebied en zijn om die redenen minder gewenst. Feitelijk komen buiten de binnenstad alle knooppunten aan de N3 in aanmerking als potentiële locatie voor de kermis. Vanuit de ligging en karakteristiek van de beoogde ontwikkeling in elk van deze knooppunten, bieden alle knooppunten in potentie kansen voor een regionale kermis.
Voor al deze locaties geldt dat rekening moet worden gehouden met mogelijk risico van vervoer van gevaarlijke stoffen over de weg (de N3). Het gevaar is minder groot dan bij locaties langs de spoorlijn, maar er moet toch ook rekening mee worden gehouden. Dit vereist nadere studie.
Verder geldt voor elk van deze locaties dat er naar verwachting geen spin-off zal zijn naar de binnenstad. Verwacht wordt dat men de kermis gericht zal bezoeken (al dan niet bij toeval, omdat de kermis in het zicht ligt van de N3) en dat men na dit bezoek niet ook nog doelbewust de binnenstad zal bezoeken. Daarvoor is de afstand tot de (horecavoorzieningen in de) binnenstad te groot. Overal ontbreekt een logische en vanzelfsprekende (zicht)relatie met de binnenstad.
Oostpoort
Op de Oostpoort is ontwikkeling van een voorzieningenknooppunt met grootschalige, regionale voorzieningen uitgangspunt van beleid. In de voorliggende stedenbouwkundige plannen wordt uitgegaan van een knooppunt van grootschalig gezinsvermaak, gecombineerd met enkele grootschalige detailhandelsvestigingen, woon-werkcombinaties en woningen. Naar functie past de kermis uitstekend in deze beoogde ontwikkeling.
Het terrein van de Oostpoort biedt voldoende oppervlakte voor de kermis. Dit gaat wel ten koste van geplande parkeervoorzieningen. De 2.000 geplande parkeerplaatsen zijn nodig voor de beoogde voorzieningen. Als deze plaatsen tijdelijk gebruikt zou moeten worden voor de kermis, ondervinden andere voorzieningen hier (tijdelijk) hinder van. Een andere mogelijkheid is dat in de planvorming rekening wordt gehouden met plaatsing van de kermis. Het gebied heeft een totale oppervlakte van 12 hectare.
De parkeervoorzieningen zijn gepland langs de N3. Als de kermis op dit terrein wordt geplaatst, is er sprake van een groepsrisico. De grond is vervuild in dit gebied en wordt niet gesaneerd, maar afgedekt. Daarna mag de grond in principe niet meer open worden gelegd, wat aanleg van bijvoorbeeld stroomvoorzieningen niet goed mogelijk maakt. Voorzieningen zouden dan ook vooraf moeten worden aangebracht.
De bereikbaarheid van Oostpoort per auto en fiets is goed en in de toekomst zal de locatie ook per openbaar vervoer goed bereikbaar zijn. Er komt een aanlegsteiger voor de fast ferry. Op de brug is een halte van het HOV-D (Hoogwaardig Openbaar Vervoer Drechtsteden) voorzien.
Het is op dit moment moeilijk te beoordelen in hoeverre voorgestane plannen voor Oostpoort zullen worden uitgevoerd. Het terrein is in handen van een particuliere ontwikkelaar. In het oorspronkelijke plan is geen evenemententerrein voorzien. Als de kermis toch op dit terrein moet gaan plaatsvinden, moet het plan in samenspraak met de ontwikkelaar op dit punt worden bijgesteld.
Dordrecht '90/Atletiekbaan
15
In het knooppunt N3/Provincialeweg zijn geen specifieke ontwikkelingen voorzien. Met het stadion van Dordrecht '90, de recent gerealiseerde Atletiekbaan en de bestaande
sportvoorzieningen in de Dordwijkzone heeft dit knooppunt vooral een groen en 'sportief' karakter.
Bij het stadion van Dordrecht '90 is een parkeerterrein aanwezig met een oppervlakte van 8.400 m2. In het terrein zijn voorzieningen als stroom aangebracht. In de huidige situatie is dit het terrein waar de salon- en pakwagens staan - voor verblijf en voorraad van de kermisexploitanten - , naar volle tevredenheid (goed afgeschermd en op redelijke afstand tot de kermis zelf).
Het huidige parkeerterrein is te krap voor de kermis. Uitbreiding van de kermis is dan niet mogelijk. Bovendien moet dan een alternatieve locatie worden gezocht voor de salon- en pakwagens. Ook de atletiekbaan en de sportvoorzieningen in de nabijheid beschikken over parkeergelegenheid. Wellicht zijn daar oplossingen te vinden voor de salon- en pakwagens.
Probleem is dan nog het opvangen van de parkeerbehoefte van kermisbezoekers.
De locatie ligt betrekkelijk centraal in Dordrecht en is vanuit de regio goed bereikbaar. Per fiets is de locatie goed bereikbaar vanuit alle Dordtse wijken. In de toekomst wordt hier een halte van het HOV-D voorzien.
Knooppunt Dordwijk
Knooppunt Dordwijk omvat een ambitieus ontwikkelingsprogramma. Ten noorden van de N3 is realisatie van het Leerpark voorzien, een cluster van voorbereidend en middelbaar
beroepsonderwijs. Hier wordt een aantal opleidingen in eikaars nabijheid gevestigd en wordt voorzien in leerlingwerkplaatsen, kantoren en woningen.
Ten zuiden van de N3 is uitbreiding van het bestaande Albert Schweitzerziekenhuis voorzien, het Gezondheidspark. Tevens worden de bestaande sportvoorzieningen (zwembad, ijshal, tennis- en squashbanen, sporthal) vervangen en omgevormd tot een moderne Sportboulevard. In het middengebied tussen ziekenhuis en Sportboulevard wordt ruimte geboden aan voorzieningen en ondernemingen in de sfeer van gezondheid en gezondheidszorg, verzorging en sport.
Ook in dit deelgebied maakt de woonfunctie deel uit van het programma. In de parkeerbehoefte wordt voorzien met de bouw van parkeergarages, deels onder de geplande bebouwing.
Centraal in dit deelgebied is een haltevoorziening voor stadsbussen en regionale buslijnen voorzien. Ook het Leerpark wordt goed ontsloten per bus. Het Leerpark zal in de toekomst ook beschikken over een halte op het spoor voor de Stedenbaan.
In de plannen voor het Gezondheidspark/de Sportboulevard is een evenemententerrein
opgenomen van ruim 11.000 m2. Dit terrein ligt in de hoek van de N3 en de Overkampweg en daarmee direct in het zicht van de N3.
De rechthoekige vorm van het terrein maakt het geschikt voor zowel een kermis als een circus.
De locatie kan permanent beschikbaar zijn. Op termijn is op deze locatie kantoorbebouwing gedacht. Op dit moment is dit niet te realiseren, vanwege het risico van transport van gevaarlijke stoffen over de N3.
Hoewel het plan voor het gebied voorziet in een groot aantal parkeerplaatsen, is er geen sprake van overcapaciteit waarmee de parkeerbehoefte van de kermis eenvoudig kan worden
opgevangen. Het ziekenhuis heeft 24 uur per etmaal behoefte aan parkeervoorzieningen, met pieken tijdens de bezoekuren. De sportvoorzieningen kennen bezoekerspieken in de avonduren en de weekeinden. Vooral dit zijn ook de momenten dat de kermis de meeste bezoekers zal trekken.
Nadere berekeningen zouden moeten uitwijzen of dit echt tot parkeerproblemen leidt.
De combinatie van een kermis met een ziekenhuis is niet optimaal. Voor bepaalde groepen patiënten, en voor bepaalde groepen bezoekers kan de nabijheid en het lawaai van de kermis als bijzonder hinderlijk worden ervaren.
Ook de combinatie van kermis met scholen is minder gunstig, omdat de kermis de concentratie van de leerlingen niet ten goede zal komen.
16
Amstelwijck/knooppunt A16/N3
Het knooppunt A16/N3, met Amstelwijck als locatie voor een toekomstig NS-station dat tevens het eindpunt zal zijn van de Stedenbaan, is vooral een werkgelegenheidsknooppunt. Ten westen van de A l 6 liggen reguliere bedrijventerreinen. Ten oosten van de A16 is Amstelwijck in
ontwikkeling als hoogwaardig bedrijven- en kantorengebied.
Voor de Smitsweglocatie, ten oosten van de A16 en ten zuiden van de N3, wordt op termijn een mix van stedelijke functies, werkgelegenheid en mogelijk wonen voorgestaan.
Op voorhand is dit gebied vanuit de beoogde ontwikkelingen geen voor de hand liggende locatie voor de kermis: in een overwegend bedrijvengebied, excentrisch en 'achteraf' gelegen ten opzichte van Dordrecht en zeker ten opzichte van de regio.
Als gevolg van het achterblijven van de beoogde ontwikkelingen op Amstelwijck kan de locatie worden gezien als tijdelijke locatie voor de kermis.
De locatie is goed bereikbaar per auto en in mindere mate per fiets en openbaar vervoer. De ligging 'op afstand' van de stad, maken dat extra aandacht nodig is voor de veiligheid op en in de omgeving van de kermis. Vooral voor fietsers/langzaam verkeer is dit van belang.
Juist als gevolg van het achterblijven van de ontwikkelingen, krijgt Amstelwijck op korte termijn nog niet de beschikking over een station. De ontsluiting per bus is beperkt. Voor de kermis kan speciaal openbaar vervoer worden ingezet.
Algemeen oordeel
Alle locaties langs de N3 hebben als voordeel dat ze (in potentie) goed bereikbaar zijn per auto en openbaar vervoer. Per fiets zijn alle locaties behalve Amstelwijck goed bereikbaar.
Alle locaties liggen in het zicht van de N3 als regionale verbindingsweg, wat voor de herkenbaarheid van de kermis (ook in regionaal verband) gunstig is.
Het parkeren is in de meeste gevallen naar verwachting redelijk tot goed op te vangen, maar is een probleem op het knooppunt N3/Provincialeweg.
Van de vier locaties buiten de binnenstad is de Oostpoort het meest kansrijk. De kermis past in de beoogde functie van het knooppunt, de locatie ligt ook regionaal nog betrekkelijk centraal en er lijkt voldoende ruimte om de kermis in te kunnen passen.
Het knooppunt N3/Provincialeweg is niet geschikt als alternatief voor de kermis, gezien de beperkte omvang van de locatie, de huidige functie voor salon- en pakwagens en de beperkte mogelijkheden om het bezoekersparkeren op te vangen.
Voor Dordwijk is de combinatie met de beoogde functies en de te verwachten parkeerdruk minder gunstig. Bovendien kan niet worden gegarandeerd dat dit een permanente locatie is.
Amstelwijck ligt niet gunstig in stad en regio, is minder goed ontsloten en een kermis past hier minder goed bij de toekomstige bedrijfsbestemming.
17
4. Conclusies en advies
Bij voorkeur behoudt de kermis ook in de toekomst een locatie in de (historische) binnenstad, omdat kermis en binnenstad dan het meest van elkaar profiteren. In de binnenstad is altijd veel publiek aanwezig; er vindt uitwisseling plaats met kermisbezoekers. De kermis draagt bij aan de sfeer in de binnenstad. Vooral voor de horeca kan de kermis een spin-off met zich meebrengen, in de vorm van tijdelijk meer omzet. Een gezellige en aantrekkelijke kermis draagt bij aan de bekendheid en aantrekkelijkheid van de binnenstad.
Gebleken is dat in de historische binnenstad de bestaande locatie op de Spuiboulevard de meest aantrekkelijke locatie is, ook in de toekomst. De mogelijkheden elders in de historische
binnenstad zijn niet voldoende om hier een middelgrote kermis tot zijn recht te laten komen.
Indien de verkeersproblemen die zijn ontstaan na invoering van het Verkeersplan Binnenstad (met plaatsing van de pollers) oplosbaar zijn, heeft het de voorkeur de kermis op de huidige locatie te handhaven.
Als blijkt dat de verkeersmaatregelen onvoldoende oplossing bieden en besloten wordt de kermis te verplaatsen, dan zal zij buiten de binnenstad een nieuwe plaats moeten krijgen. Daarbij is de keuze tussen een locatie in de directe nabijheid van de binnenstad of een locatie daarbuiten.
Bij verplaatsing van de kermis naar een andere locatie, gaat de voorkeur uit naar een locatie in de directe nabijheid van de binnenstad. Bij voorkeur in een gemengd gebied, aan de
hoofdwegenstructuur op een herkenbare plek, goed bereikbaar per auto, openbaar vervoer en fiets en met voldoende parkeergelegenheid.
Op buitenlocaties is geen sprake van enige spin-off naar de binnenstad. Er wordt van uitgegaan dat deze locaties minder meerwaarde betekenen voor Dordrecht en de regio dan een locatie in de nabijheid van de binnenstad.
Op korte termijn is binnen Dordrecht geen permanente alternatieve locatie beschikbaar die voldoet aan de eisen, zowel niet in de nabijheid van de binnenstad als buiten de binnenstad.
Zoals gezegd biedt de binnenstad zelf ook geen geschikte locaties. Daarom zal voordat een permanente alternatieve locatie kan worden betrokken, in de tussentijd een tijdelijke locatie geschikt moeten worden gemaakt.
Van de locaties in de nabijheid van de binnenstad heeft de Spoorzone de voorkeur als tijdelijke locatie.
Ook als definitieve locatie voor de kermis biedt de Spoorzone goede mogelijkheden. Hier is in potentie voldoende ruimte aanwezig, de kermis is goed te combineren met de beoogde functies, de locatie is in de toekomst uitstekend bereikbaar per auto, openbaar vervoer en fiets en het parkeren kan worden opgevangen in het gebied. Bezoek aan de kermis in de Spoorzone kan relatief eenvoudig worden gecombineerd met een bezoek aan (horeca in) de binnenstad.
Naast de Spoorzone bieden ook Stadswerven en Weizigtpark mogelijkheden voor de kermis.
Geheel buiten de binnenstad kan worden gedacht aan een locatie in één van de knooppunten aan de N3. Van de bestaande mogelijkheden gaat de voorkeur dan uit naar de Oostpoort. In dat geval moet een kermis worden ingepast in de planvorming.
Bij een keuze tussen een locatie in de nabijheid van de binnenstad of één van de 'buitenlocaties', heeft deze eerste uitdrukkelijk de voorkeur. Op dit moment is de planontwikkeling voor
Spoorzone en Stadswerven in volle gang. Naar verwachting zal de ontwikkeling van de Stadswerven binnen nu en enkele jaren starten, terwijl de concrete ontwikkeling van de Spoorzone naar verwachting nog ten minste acht jaar op zich zal laten wachten. In die periode zou het tijdelijk aan te leggen parkeerterrein aan de Weeskinderendijk in het gebied van de Spoorzone gebruikt kunnen worden als tijdelijke locatie voor de kermis. Investeringen ten behoeve van de kermis verdienen zich in een periode van ongeveer tien jaar terug.
18
Bij keuze voor de Spuiboulevard of de Spoorzone voor de kermis, gaat de voorkeur uit naar een andere locatie voor plaatsing van het circus. Voor circussen is van alle locaties het Weizigtpark het meest aantrekkelijk: een groene omgeving en voldoende ruimte. Aandachtspunt hierbij is de bereikbaarheid per auto en het parkeren van bezoekers. Aandachtspunt voor zowel de Spoorzone als het Weizigtpark is het risico van transport van gevaarlijke stoffen over het spoor.
Samenvattend adviseren wij:
1. Als blijkt dat de voorgestelde verkeersmaatregelen een aanvaardbare oplossing bieden tegen de verkeersproblematiek, de kermis op de Spuiboulevard te handhaven;
2. Als blijkt dat de verkeersmaatregelen niet de gewenste oplossing bieden, dan de kermis te accommoderen op het parkeerterrein in de Spoorzone voor een periode van tenminste acht jaar.
19
Bijlage A
Locatie
Terrein Oppervlakte Mogelijkheden ondergrond Obstakels *) Vorm Aansluitingen In/nabij binnenstad Zichtlocatie stad Regiofunctie kermis Permanente locatie Geen overlast voor omgeving * * ) Plek voor circus
Bereikbaarheid Per auto Parkeergelegenheid (parkeergarages) PerOV Per fiets
Veiligheid ***) Doorrijdruimte nooddiensten
Groepsrisico Gevoel sociale veiligheid Eindoordeel
Spui- blvrd
+ + +
+ + + + + - + +
+ + + +
+ + + +
+
+ + + +
Spoor- zone
+ + + +
+ + - + + + + + + - +
+ + + +
+ + + +
+ +
+ + +
Stads- werven
+ + +
+ + - + + + + + +
± +
+ + + +
+ +
+ +
+ + +
Weizigt- park
+ + -
+ + - - + + + + - + +
+ -
+ + + +
+ +
- +
*) Een positieve beoordeling ( + ) betekent dat er geen obstakels zijn of makkelijk aanpasbaar
* * ) Een positieve beoordeling ( + ) betekent geen overlast voor de omgeving
* * * ) Een positieve beoordeling ( + ) betekent dat het veilig is.
In het eindoordeel zijn doorrijdruimte voor nooddiensten, veiligheidsaspecten en nabijheid van de binnenstad als belangrijke criteria meegewogen.
Aangezien nu nog een groot aantal van de alternatieve locaties in ontwikkeling is, is uitgegaan van de beoogde eindsituatie.
20
