Blauwbaard*
Er is een stuk baard dat in het klooster van de cisterciënzer nonnen in de bergen voorbij Dombovar in Hongarije wordt bewaard. Hoe het in het klooster is terechtgekomen, weet niemand. Sommigen beweren dat het de nonnen waren die wat er van zijn lichaam over was hebben begraven, omdat niemand anders het wilde aanraken. Waarom de nonnen zo'n overblijfsel bewaren is niet bekend, maar het is waar. De vriendin van mijn vriendin heeft het met haar eigen ogen gezien. Ze zegt dat de baard blauw is, met de kleur van indigo om precies te zijn. Hij is zo blauw als het donkere ijs op het meer, zo blauw als de schaduw van een kuil bij nacht. Deze baard werd ooit gedragen door iemand van wie men zegt dat hij een mislukt tovenaar was, een reusachtige kerel die oog had voor vrouwen, een man die bekend stond als Blauwbaard.
1 De Gewone Wereld
Men zei dat hij drie zusjes tegelijk het hof maakte. Maar ze waren bang voor zijn baard met zijn vreemde blauwe kleur, en dus verstopten ze zich toen hij op bezoek kwam. In een poging hen van zijn vriendelijkheid te overtuigen, nodigde hij hen uit voor een tochtje in het bos. Hij arriveerde met een aantal paarden, versierd met bellen en karmozijnrode linten. Hij zette de zusjes en hun moeder op de paarden en daar gingen ze, in galop het bos in. Ze brachten er een heerlijke dag door met paardrijden, terwijl hun honden naast hen en voor hen uit renden. Later stopten ze onder een enorme boom en Blauwbaard onderhield hen met verhalen en gaf hun verrukkelijke hapjes te eten.
De zusjes begonnen te denken: "Nou, misschien is deze Blauwbaard toch niet zo'n beroerde man."
Ze gingen naar huis terug, druk babbelend over wat een interessante dag het was geweest. Hadden ze soms niet veel plezier gehad? Maar het wantrouwen en de angst van de twee oudere zusjes keerden terug en ze zwoeren dat ze Blauwbaard niet meer zouden ontmoeten. Maar het jongste zusje dacht dat als een man zo charmant kon zijn, hij misschien toch niet zo beroerd was. Hoe meer ze zo tegen zichzelf praatte, hoe minder afschuwelijk hij leek, en hoe minder blauw ook zijn baard.
Dus toen Blauwbaard haar ten huwelijk vroeg, zei ze ja. Ze had zijn aanzoek goed overwogen en dacht dat ze met een heel elegante man zou trouwen. En zo trouwden ze en daarna reden ze naar zijn kasteel in het bos.
2. De Oproep tot Avontuur
Op een dag kwam hij naar haar toe en zei: "Ik moet een poosje weg. Nodig je familie hier uit als je wilt. Je mag door het bos rijden, de koks opdracht geven voor een feestmaal, je mag doen wat je wilt, alles wat je hart begeert. Hier heb je mijn sleutelring. Je mag iedere deur van de voorraadkamers en de schatkamers openmaken, iedere deur van het kasteel; maar dit kleine sleuteltje, het sleuteltje met het krulwerk bovenaan, mag je niet gebruiken."
Zijn bruid antwoordde: "Ja, ik zal doen wat u verlangt. Het klinkt allemaal uitstekend. Dus, ga, mijn lieve echtgenoot, en maak u geen zorgen en keer spoedig terug." En zo reed hij weg en zij bleef thuis.
4. Ontmoeting met de Mentor
Haar zusjes kwamen op bezoek en waren, als iedere sterveling, heel nieuwsgierig naar wat de meester gezegd had dat er gebeuren moest terwijl hij van huis was. De jonge echtgenote vertelde het hun opgewekt.
"Hij zei dat we alles mogen doen waar we zin in hebben en iedere kamer mogen binnengaan die we willen, op één na. Maar ik weet niet welke dat is. Ik heb alleen maar een sleutel en ik weet niet op welke deur die past."
De zusjes besloten er een spelletje van te maken om erachter te komen welke sleutel op welke deur paste. Het kasteel was drie verdiepingen hoog, met in iedere vleugel honderd deuren, en er waren evenveel sleutels aan de ring. Ze slopen van deur naar deur en hadden een geweldig plezier met het opengooien van steeds weer een nieuwe deur. Achter één bevond zich de keukenvoorraad, achter een andere de geldvoorraad. Allerlei bezittingen lagen er achter de deuren en alles leek
steeds mooier. Toen ze eindelijk al deze wonderen hadden gezien, kwamen ze ten slotte bij de kelder en, aan het eind van de gang, bij een blinde muur.
De laatste sleutel, die met het kleine krulwerk bovenaan, stelde hen voor een raadsel. "Misschien past deze helemaal nergens op."
5. Over de Drempel
Maar terwijl ze dit zeiden, hoorden ze een vreemd geluid -
"ierrrrrrrrrr". Ze gluurden om de hoek, en nee maar! - daar was een deurtje dat net dichtging. Toen ze het weer
probeerden open te duwen, zat het stevig op slot. Een van hen riep: "Zusje, zusje, breng je sleutel. Dit is vast de deur van dat geheimzinnige sleuteltje."
Zonder na te denken stak een van de zusjes de sleutel in de deur en draaide hem om. Het slot kraakte, de deur zwaaide open, maar binnen was het zo donker dat ze niets konden zien.
7. Afdaling
"Zusje, zusje, haal een kaars." Dus werd er een kaars aangestoken en in de kamer opgehouden.
8. Afbraak wordt Doorbraak
Alle drie de vrouwen gaven tegelijkertijd een schreeuw,want de kamer was geheel met bloed besmeurd en her en der lagen de zwart geworden beenderen van lijken en in de hoeken waren schedels opgestapeld als een berg appels.
Ze smeten de deur dicht, trokken de sleutel uit het slot en leunden hijgend tegen elkaar, met zwoegende boezem. Mijn God! Mijn God!
De echtgenote keek naar het sleuteltje en zag dat het met bloed bevlekt was. Ontzet gebruikte ze de rok van haar japon om het schoon te wrijven, maar het bloed ging er niet af. "O nee!" riep ze.
Elk zusje pakte het kleine sleuteltje en probeerde het weer te maken zoals het vroeger was, maar het bloed ging niet weg.
De echtgenote verstopte het kleine sleuteltje in haar zak en holde naar de keuken. Toen ze daar kwam, was haar japon van de zak tot aan de zoom rood gevlekt, want de sleutel scheidde langzaam donkerrode druppels bloed af. Ze beval de kok: "Vlug, geef me wat paardenhaar." Ze schuurde het sleuteltje, maar het bleef bloeden. De ene na de andere druppel helderrood bloed kwam uit het kleine sleuteltje.
Ze nam het sleuteltje mee naar buiten en wreef er as van de oven op en schuurde het nog e ens.
Ze hield het bij het vuur om het te schroeien. Ze legde er spinrag op om het bloeden te stoppen, maar niets kon het vloeien van het bloed verminderen.
"O, wat moet ik toch doen?" riep ze. "Ik weet wat, ik zal het kleine sleuteltje verbergen. Ik stop het in de klerenkast. Ik doe de deur dicht. Dit is een boze droom. Alles zal goed komen." En dit deed ze.
Haar echtgenoot kwam de volgende morgen thuis. Hij beende het kasteel in en riep zijn vrouw. "En? Hoe is het gegaan toen ik weg was?"
"Heel goed, heer."
"En hoe is het met mijn voorraadkamers?"
baste hij.
"Heel goed, heer."
"Hoe is het met mijn schatkamers?" gromde hij.
"Met de schatkamers is het ook heel goed, heer."
"Dus alles is orde, vrouw?"
"Ja, alles is in orde."
"Nou," fluisterde hij, "dan moest je mijn sleutels maar eens teruggeven." In één oogopslag zag hij dat het sleuteltje ontbrak. "Waar is het kleinste sleuteltje?"
"Dat... dat heb ik verloren. Ja, dat heb ik verloren. Ik was aan het paardrijden en de sleutelring viel en toen moet ik een sleutel verloren hebben."
"Wat heb je ermee gedaan, vrouw?"
"Ik... ik... weet het niet meer."
"Lieg niet tegen me! Zeg wat je met die sleutel hebt gedaan!"
Hij bracht zijn hand naar haar gezicht alsof hij haar wang wilde strelen, maar in plaats daarvan greep hij haar haar. "Trouweloos wicht!" grauwde hij, en hij gooide haar op de grond. "Je bent in de kamer geweest, of niet soms?" Hij gooide haar klerenkast open en het sleuteltje op de bovenste plank had rood bloed doen vloeien op al haar prachtige zijden japonnen die er hingen.
10 Het Masker Afdoen
"Nu is het uw beurt, mevrouw," schreeuwde hij, en hij sleurde haar de gang door naar de kelder tot ze voor die vreselijke deur stonden. Blauwbaard keek alleen maar met zijn gloeiende ogen Het Roofdier naar de deur en de deur ging voor hem open. Daar lagen de skeletten van al zijn vorige echtgenotes.
"En nu!!!" brulde hij, maar ze greep de deurpost vast en liet niet los. Ze pleitte voor haar leven:
"Alstublieft! Alstublieft, laat me tot bedaren komen zodat ik me op mijn dood kan voorbereiden.
Geef me een kwartier slechts, voor u mijn leven neemt, zodat ik me met God kan verzoenen."
"Goed dan," snauwde hij, "je hebt een kwartier, meer niet, dus zorg dat je gereed bent."
De echtgenote vloog de trap op naar haar kamer en posteerde haar zusjes op de borstweringen van het kasteel.
9 Hernieuwd contact met het Vrouwelijke
Ze knielde neer om te bidden, maar riep in plaats daarvan naar haar zusjes.
10 Het Masker Afdoen
11 Contact Herstellen met Moeder en Man
"Zusjes, zusjes! Zien jullie onze broers al komen?"
"We zien niets, niets op de open vlakten."
Om de paar minuten riep ze naar de borstweringen: "Zusjes, zusjes! Zien jullie onze broers al komen?"
"We zien een wervelwind, een zandhoos misschien in de verte."
Ondertussen brulde Blauwbaard dat zijn vrouw naar de kelder moest komen zodat hij haar kon onthoofden.
Opnieuw riep ze: "Zusjes, zusjes! Zien jullie onze broers al komen?"
Blauwbaard schreeuwde weer om zijn vrouw en begon de stenen trap op te klossen.
Haar zusjes riepen uit: "Ja! We zien ze! Onze broers zijn er en ze zijn net het kasteel binnengereden."
Blauwbaard beende de gang door naar de kamer van zijn vrouw.
"Ik kom je halen," bulderde hij. Zijn voetstappen waren zwaar; de stenen in de gang schudden los, het zand van de mortel stroomde op de grond.
Terwijl Blauwbaard met uitgestrekte handen om haar te grijpen haar kamer binnensjokte, galoppeerden haar broers te paard door de poort van het kasteel en stormden ook haar kamer binnen.
12 Samen op Reis
Daar joegen ze Blauwbaard naar buiten, de borstwering op. Onmiddellijk vielen ze hem met hun zwaarden aan, en ze sloegen en hakten, houwden en kapten, wierpen Blauwbaard tegen de grond en doodden hem tenslotte, waarna ze zijn bloed en kraakbeen voor de gieren achterlieten.
*deze tekst van Blauwbaard is overgenomen uit De Ontembare Vrouw van Clarissa Pinkola Estés De analyse is deels gebaseerd op De Ontembare Vrouw, deels op The Heroine's Journey van Maureen Murdock, en deels op eigen studie en inzichten.
etappes in Blauwbaard
1. de gewone wereld
de illusie van de volmaakte wereld laten zien hoe zij tot nu toe in de wereld heeft gestaan hoe zij samen met zusjes en moeder met Blauwbaard uitgaat en onder zijn invloed raakt 2. de oproep
er gebeurt iets dat de Heldin tot handelen dwingt motivatie weergeven waarom zij moet veranderen
Blauwbaard gaat weg en verbiedt haar de kleine sleutel te gebruiken 3. de oproep weigeren
verandering is eng, dus eerst doen of er niets aan de hand is bewuste keuze weergeven ja hoor, zegt zij gehoorzaam
4. de mentor
ouder en wijzer iemand die de Heldin op deze reis is voorgegaan aangeven welke kennis zij nodig heeft
haar zusjes gaan samen met haar op speurtocht door het kasteel 5. over de drempel
De Poorten van Veroordeling: drempelwachters beletten haar om te vertrekken innerlijke remmingen concreet maken
een letterlijke drempel: een echte deur die op slot zit 6. draken bestrijden
om welk probleem draait het en welke ervaringen heeft zij nodig om het op te lossen?
zij vinden de kelder vol skeletten 7. afdaling
de tocht naar de diepte, naar de duistere godin. Taak: daar durven zijn laten zien wat er nodig is voor de voorbereiding op de grote strijd
ze vraagt haar zusjes om een kaars te halen 8. afbraak wordt doorbraak
de innerlijke tiran (de roofvijand) onttronen de Heldin is voor het eerst in staat om voor zichzelf op te komen
het bloedende sleuteltje, er is geen houden meer aan, de dood dreigt 9. hernieuwd contact met het vrouwelijke
het oog van de storm: even rust zij begint te beseffen wie zij is en wat zij weet. Luisteren naar de stem van haar lichaam.
geen tijd voor rust. Ze roept haar zusjes 10. het masker afdoen
zij mag (van zichzelf) zijn wie zij werkelijk is zij toont aan de buitenwereld wie zij is en wat zij weet
de heldin in Blauwbaard komt nu eindelijk voor zichzelf op 11. contact herstellen met moeder en man
zij kan voor zichzelf zorgen, en staat stevig in de wereld een goede moeder voor zich zelf zijn, en goede mannelijke eigenschappen ontwikkelen: staan waar je voor staat, wat zij belangrijk vindt.
zij roept niet om haar onnozele moeder, maar om haar broers om haar te redden 12. samen op reis
als geïntegreerde persoonlijkheid een volgende reis beginnen, bv een Heldenreis naar een bepaald doel, maar niet als eenzame strijder maar in verbinding met anderen.
zij integreert de wijsheid van haar zusjes en broers
Analyse van Blauwbaard
De natuurlijke roofvijand van de psyche
- Als een vrouw omringd wordt door mensen die vijandig of onverschillig tegenover haar diepste zielenroerselen staan, dan stimuleert dit de roofvijand en wordt hij sterker in haar psyche, en agressiever tegen haar. Ieder mens heeft deze Roofvijand in zich, die zich voedt met alle negatieve boodschappen die een mens in het leven te horen krijgt.
- De roofvijand begrijpen, is een volwassen dier worden dat niet kwetsbaar is door naïviteit, onervarenheid of dwaasheid.
- De omweg naar bewustwording gaat via gehoorzaamheid = aanpassing aan het patriarchaat.
- De roofvijand kan de Innerlijke Patriarch zijn (MM)
- Ook de Innerlijke Criticus, de Censor (HK)
Heb jij ook zo'n Roofvijand in je ziel? Herken je zijn stem? Wat zegt hij tegen je?
Wie heeft dat eerder in je leven tegen je gezegd?
Naïeve vrouwen als prooi
- Het verhaal van Blauwbaard gaat over het bewustworden en het onderwijzen van de psychische kern: net als in een biologische cel de oersubstantie van waaruit zich een compleet individu kan ontwikkelen.
- De jonge vrouw schuift haar intuïtie terzijde, ze overtuigt zichzelf ervan dat Blauwbaard niet gevaarlijk is: de draken van leugens en illusie.
- Vanaf heel jong wordt meisjes al geleerd om "niet te zien", om "aardig" te zijn, maw om zich aan de Roofvijand te onderwerpen. Vanaf hun twaalfde worden veel meisjes afgeleid van hun eigen waarheid: de draken van schuld en schaamte.
- Ze laat zich ook lokken door de genoegens van het ego: de draak van gehechtheid.
- De moeder van het meisje gaat mee staat symbool voor haar innerlijke moeder, die onbewust en naïef is, zoals vaak bij jonge meisjes, of niet-bemoederde vrouwen
- De oudere zusjes (wijzere ikjes) zeggen dat het niet verstandig is, maar de jonge vrouw luistert niet, want ze wil haar illusie behouden: "ik zal hem wel genezen", en "jij wordt mijn koningin" maar in werkelijkheid beraamt hij haar moord.
- Het is Blauwbaard die haar onderdrukt, maar de Roofvijand in haar eigen ziel werkt eraan mee.
ik werk niet langer mee aan mijn eigen onderdrukking
De sleutel tot kennis: het belang van snuffelen
- "Doe wat je wilt," zegt Blauwbaard (illusie van vrijheid).
- De zusjes zijn nieuwsgierig de juiste impuls tot bewustwording.
- Het bevel van de roofvijand negeren is belangrijk!
- De deur als psychische barrière de Drempel.
- Vaardigheid die geleerd moet worden: Het vermogen om te verdragen wat we zien.
- De juiste vraag stellen is de sleutel tot transformatie.
Welke vraag zou jij jezelf moeten stellen?
De beestachtige bruidegom
- De beestachtige bruidegom = iets boosaardigs vermomd als iets goedaardigs. Iemand die "het beste met je voorheeft" maar intussen alleen eigenbelang dient. Het saboteert in de psyche alle initiatieven van de vrouw. Dit moet zij onder ogen leren zien, en vaak verschijnt er dan in haar dromen een aangenaam ogend iemand die heel griezelig blijkt.
- De jonge vrouw vindt de schokkende slachting van haar belangrijkste doelen, haar dromen en alles waar ze op hoopte. Dit is de kern van het sprookje, de draak van de angst voor de dood.
- De sleutel houdt niet meer op met bloeden, met schreeuwen dat er iets mis is. Ze kan het niet meer ontkennen.
De geur van bloed
- De vrouwen gooien de deur van de kelder dicht, maar de sleutel houdt niet op met bloeden. Alle kleren raken bebloed. Kleren = persona, het masker dat iemand draagt en aan de wereld toont.
Maar deze wetenschap kan niet achter de façade verborgen blijven.
- De sleutel = sleutel tot kennis, tot inzicht. De juiste vraag is: "Wat in mij is gedood of stervende?"
Is er in jouw leven momenteel iets stervende?
Is het iets dat je weer tot leven zou willen wekken?
Of is het iets waarvan het goed is dat je het loslaat?
- Licht werpen in de psyche maakt de duistere kanten nog donkerder. We moeten ons in deze duisternis verdiepen.
- De Ontembare Vrouw is niet bang voor vuilnis, verrotting, bloed, botten, stervende meisjes of moordzuchtige echtgenoten. Ze kan het zien, ze kan het verdragen. Dit is wat de jonge vrouw moet leren = de draak van de angst bestrijden.
- Kerker = afdaling naar wie vermoord is of zijn.
- Ik kwam op internet een prachtige afbeelding tegen die "Duke Bluebeard's Castle" heette. Dat is precies het soort collage dat ik je aanraad te verzinnen, al is het alleen maar in gedachten. Met wat voor beelden komt jouw onbewuste?
Wegduiken en omlopen
- Een omtrekkende beweging maken om achter de rug van het roofdier weer tevoorschijn te komen.
- Via andere wegen jezelf vanuit een ander perspectief waarnemen = het vermogen om wérkelijk te zien.
- Nu moet ze een uitwendige verandering tot stand brengen.
In haar psyche is een strijd gaande tussen de roofvijand (woedend omdat ze de verboden deur heeft geopend) en haar innerlijke kracht. Ondanks dodelijke vermoeidheid mag ze nu niet in slaap vallen. Ze moet nu het beslissende werk verrichten.
De roep om kracht
- De zusjes (wijzere ikken) worden de ogen van de jonge vrouw.
- De jonge vrouw doet een beroep op haar psychische broers. Zij zijn de van nature agressieve krachten van de psyche, die erop getraind zijn te vechten tot de dood erop volgt.
- De vrouw weet nu een innerlijke mannelijke kracht aan zich te verbinden, die haar te hulp komt.
(Jung: animus) Wanneer deze kracht gezond is, houdt hij van de vrouw waarin hij huist. Voor de vrouw vormt hij de brug tussen de innerlijke wereld en de buitenwereld.
- Hier vervullen haar broers de rol van deze kracht (van dit archetype) maar het kan bv ook een berg zijn die opeens dichtklapt en het monster verzwelgt.
De zonde-eters
- De gieren eten het lichaam van Blauwbaard op en daarmee het psychisch afval van zijn leven.
- We moeten zelf de roofvijand in onze psyche in stukken hakken, door nooit meer tegenstrijdige gedachten over onze eigenwaarde te hebben, door onze instincten te bewaren.
- Als de roofvijand verslagen is, krijgen we nieuwe energie. De woede van de roofvijand kan worden omgezet in een zielevuur voor het volbrengen van een taak in de wereld.
De duistere man in vrouwendromen
- In dromen komt de roofvijand vaak voor als een indringer (moordenaar, verkrachter,
terrorist) die het huis binnenkomt = het besef dat de roofvijand in de psyche actief is, begint te dagen (mooie Oproep!).
"Wie behandelt mij als een bruut?"
"Op welke manier behandel ik mijzelf zoals een bruut zou doen?"
- Deze droom kan bij elke 'overgang' in het leven terugkomen. Er is altijd weer een nieuwe
inwijding, een nieuwe 'eerste keer'. Deze droom is altijd een teken dat er iets moet veranderen, en dat de vrouw met volle kracht en inzet moet strijden.
"Wat is hier stervende?"
- Gezondheid, dromen en intuïtie op het spel gezet, niet luisteren naar de wijsheid van het lichaam - Deze droom is vaak een teken dat we niet doen wat ons na aan het hart ligt, dat iets in de psyche een lage dunk van ons heeft. Smoezen: geen talent, geen opleiding, geen ideeën, geen tijd … Als je geen aandacht aan kostbare dingen besteedt, zullen ze je ontnomen worden.
- Bewustwording is het pad dat van de duistere man wegvoert. We moeten verdragen wat we zien, en onze waarheid met heldere stem verkondigen. En handelen naar wat we weten dat waar is.
Wanneer het zielenleven bedreigd wordt, is het noodzakelijk een grens te trekken en voet bij stuk te houden.
moderne Blauwbaards
- In moderne verhalen heet hij misschien 'gewoon' een lady- killer. Het woord zegt het al!
- Alle griezelfilms waarin het onschuldige jonge meisje juist wél het donkere steegje inloopt
- Denk aan een film als Gaslight, waarin een jonge vrouw met opzet gek wordt gemaakt door haar echtgenoot.
- Denk aan Jane Eyre, waar de vorige echtgenote op zolder zit opgesloten.
- In Rebecca, het boek van Daphne du Maurier, krijgt een tweede echtgenote te maken met een dode voorgangster.
Hoewel haar man zelf helemaal geen Blauwbaard is, gaat ze hem wel steeds meer verdenken. Dit is een heel mooi voorbeeld van het Roofdier in de Ziel, het archetype dat in háár ziel actief is, helemaal losstaand van haar man.
- Blauwbaard als archetype kan zelfs gespeeld worden door een vrouw, zo'n femme fatale die mannen verslijt of het handtasjes zijn.
