politiek strijd

JANUARI 1964

De anti-imperialistische strijd van de CPN II Aardgas

Misdaad en politiek

Een wankele "hausse" in de Verenigde Staten AANTEKENINGEN:

Wie beheerst de as Bonn-Parijs?

blz.

A. Averink 1

F. Baruch 11 C. Klaphek 21

Victor Perlo 27

Een Franse visie op de verhouding Frankrijk-West-Duitsland 41

Geloof en wetenschap 44

POLITIEK EN CULTUUR

versehij n t maandelijks bij uitgeverij Pegasu9 Leidsestraat 25, Amsterdam-C., tel. 23 11 38.

De abonnementsprijs is f 5,50 per jaar, f 2,75 per half jaar, losse nummers 50 cent.

Ons gironummer u 173127, gemeentegiro: P 1527. Correspondentie over betalingen en verkoop zenden naar de administratie pfa Pegasus.

JanuarlttHM . ·

Politiek en

Galtuur·

maandbla~, gewiJd aan 'de theorie en praktijk van het

marxisme-leninisme onder lelding van het partiJbestuur der c.p.n.

De anti-imperialistische strijd

van de C.P.N.

(Il)

De

geboortedag van de Republiek Indonesië

QP

14 augustus 1945 capituleerde Japa~ onvoorwaardelijk. Drie

da-&en daarna werd onder invloed van de gedurende de Japanse be-zetting'-8egroeide nationale bevrijdingsbeweging de Republiek Indo-... . _ nesië uitg~roepen.

Dit historische feit vernietigde in één slag het toekomstbeeld, dat de. Nederlandse regering te Londen voor ogen stond, namelijk Iil11-. " donesië in de één of andere vorm voor de Nederlandse koloniale

kapitaalsbelangen te behoud.en. ·

Na de overrompeling van Indonesië door Japan, werd

ov

7 decem-ber 1942 een Ronde-Tafel-Conferentie in het vooruitzicht gesteld, waar gesproken zou kunnen worden over "interne zelfstandigheid'' binnen het Nederlandse Rijk. Het was een stap vooruit, nadat de Ne>-derlandse regerill:g nog, kort voor de bezetting door de Hitter-legers alle eisen van de nationale beweging in Indonesië had afgewezen. Maar het was te laat en te weinig. Het aanbod drong nauwelijks tot· Indonesië doot.

Onmiddellijk na de wapenstilstand in het Verre Oosten greep het Indonesische volk zijn kans, ontwapende de Japanners, nam het landsbestuur over, vormde een eigen regering en eigen strijdkrach-ten. In de bedrijven werden arbeidersmilities gevQrmà om de eigen-dommen van de Republiek te beschermen. ·· - · ' ·

Wat Paul de Groot op 2 maart 1942 in de illegale "waarheid" schreef,. n.l. "Ook het Indonesische volk zal bevrijd worden op de~

dag der grote afrekening m)lt de fascistische bandieten-as",,; was werkelijkheid

geworden.,L(:-Ook nu was het in Den Haag nog niet doorgedrongen, dat men aan ·het begin stond van een nieuwe ontwikkeling die niet meer. te stuiten was. De koloniale bourgeoisie probeerde steeds opnieuw het

rad der geschiedenis terug te draaien. ·

70ALS gezegd, werd reeds gedurende de Duitse 6ezetting een

voor~

· gevecht geleverd over de tçekomsttge status van Indonesiê. Er · werd ook druk gediscussieerd in de illegale pers en later in het over~ . leg, dat tot stand gekomen was tussen vertegenwoordigers der

"ille-galiteit". ·

De hand van de Unilever, die haar stempel drukte op de Londense , regering, was duidelijk zichtbaar. Zij had in versch.mende illegale

bladen haar politieke vertegenwoordigers.

N•de arrestaties in 1943 van een reeks leden der illegale leiding· was het oude beproefde "Driemanschap", ondèr wier leiding de CPN de bezettingsjaren inging- P. de Groot, L. Jansen en J. Dieters - uiteengeslagen .. De Communistische Partij had een zeer groot verlies geleden aan -geschoolde kaders. Er werd een nieuwe leiding

gevormd. ·

In een verklaring van "Het Parool" en "Vri; Nederland~', waarbij zich ook "De Waarheid" aansloot, werd de zogenaamde gemene-best-politiek gelanceerd. Deze leuze werd in het najaar van 1944

door de illegale leiding van de CPN zelfstandig overgenomen in het zogenaamde Volksprogrfm onder het hoofd "Staatkundige vormen van het Gemenebest". 1_{) ·}

Onder invloed hiervan werd in de eerste ontwerp-Beginselverkla-ring voor het Partijcongres in januari 1946 nog gesproken over "Grondwetsherziening ·en de vorming van een Gemenebest, [welis" waar daarin opgenomen Indonesië als zelfstandige staat) in het raam waarvan de onderscheiden gebiedsdelen van het Rijk

samen-werken". ~.

In het program, dat op dit congres werd aangenomen, st'aé!-t: "Zij [de CPN) wijst elke vorm van koloniale overheersing af, erkÈnît h&t ·

recht der koloniale volkeren om een zelfstandige staat te vormen en ondersteunt de strijd, die zij daarvoor voeren. Zij streeft naar vruchtbare samenwerking met de volken van Indonesiê, Suriname en Curaçao. Deze is echter alleen mogelijk O.P de grondslag van de erkenning van hun recht op zelfstandig staatsbestaan, van vrijwil-ligheid en gelijkwaardigheid ... ".

De CPN was door deze beginselverklaring theoretisch weer op het marxistisch-leninistische spoor gezet. In de praktijk had zij altijd de strijd voor een onaflhankelijk Indonesiê met kracht ondersteund.

be regering Draes-Schermerhom stond onder zware druk van de kolQniale bourgeoisie, die met de Indonesische regering niet wilde _

praten. " I

Op 16 oktober 1945 verklaarde prof. Logeman (de minister voor: Overzeese Gebiedsdelen) bij de eerste regeringsverklaring, dat de regering zich van de aanvan& af voor ogen had gesteld, dat "praten met het Sukarno-regime even onwaardig als onvruchtbaar moest

. zijn" . . . I

nOnvruchtbaar, omdat met deze leider - met niets minder tevre-1) De CPN in de Oorlog,. Rapport aan het 19e partijcongres.

den dan volstrekte onafhankelijkheid - geen gemeenschappelijke

basts van bespreking te vtnden kan ·zijn/" ·

De gehele Tweede Kamer was het roerend met hem eens, behalve

de communistische fractie. . ·

Toen de gouverneur-generaal Van Moock in deze houding niet volharden kon, (deze stond weer onder druk van de Engelsen, die . met behulp van de Japanse bezettingstroepen "orde en rust" moes-ten handhaven) werd hij door Den Haag gedésavoueerd, zoals dat

~~

.

Maar omdat er toch gepraat moest worden, pastte. de koloniale bourgeoisie haar oude recept toe van "verdeel en heers". Zij pro-beerde met de verschillende Indonesische regeringen, die in de loop der jaren aan het bewind waren, tot verschillende overeenkomsten te komen. Het doel bleef echter hetzelfde: de Republiek t.üteen te laten vallen in deelstaatjes, ·onder leiding van marionetten-regerin-gen en het geheel onder te brenmarionetten-regerin-gen in een Unie met Nederland.

Op deze wijze wilde men Indonesiê behouden voor de economische ea politieke kapitaalsbelangen van Nederland. Het eerste gebod daarbij was tijd te winnen. Nog vóór de besprekingen met de Indo-nesische regering waren begonnen, had Van Moock reeds een begin

met de oprichting van deelstaatjes gemaakt (bekend onder de naam < "Malino-politiek"). Dit was mogelijk, omdat de Nederlanders toen de buitengewesten bezet hielden.

*

Î

Het januari-congres van de CPN in 1946 rekende af met de ge-·menebest-gedachte.

Het Partijbestuur zou in 1948, na de opgedane ervaringen en ver-. anderingen, die in de lijn van de PKI plaats vonden, uitgewerkt in

de "Djalan Baru" (De nieuwe weg), uitvoeriger conclusies trekken. In 1946 stönd Nederland voor de taak de enorme schade, aange-richt door de Duitse nazi-bez·etting te herstellen. Daarom had de communistische partij de regering-Schermerhom steun beloofd bij alle vooruitstrevende maatregelen, maar ze hield haar handen vrij voor bestrijding van alles, wat de doeleinden van de feactie diende. De gebeurtenissen bevestigden de juistheid van deze nouding.

"Wij sparen Schermerhom en Drees onze kritiek niet en bestrij- -den hen,· waar het nodig· is. Maar wij zien in de reactie, in de ver-. tegenwoordigers van het grootkapitaal, de hoofdvijandver-. Alleen door

het voornaamste vuur op de hoofdvijand te richten, en hem te ver-slaan, kan ook onze invloed pp de kl_einburgerlijke~massa en sociaali-democraten worden verkregen en kunnen dèze-gestuwd worden op de weg van de vooruitgang." 2

)

• In zijn congresrede zei Paul de Groot verder: "De zelfstandigheid van Indonesiê is thans niet meer een wens, doch een feit geworden. Zij is niet meer weg te r~~ren en riiet meer weg te bombarderen." Het càngres stelde de els: "Geen interventie-oorlog tegen Indo-nesiê" en waarschuwde, daj zulk een oorlog niet alleen misdadig

2) Rede Paul de Groot, CPN-congres 7. januari 1946.

• 3

wl!S,':doch ook

óp

ee~

zekerè

neclîfftaá&,~ou~utti~~li., ~.Vrii~lfe?i~{

,

derianders zijn nooit bereid het 'beulswerk- van Bekassi te yerrich"' , ten!'11₎

In dit verband moet ook een ·Opmerking over het Marshall~plan

gemaakt worden. i' ·

Als enige partij in Nederland wees de CPN de ,,Marshall-h,ulp" af. "Het Marshall-plan beoogt de enorme grondstoffenvoorraden van Indonesië te monopoliseren:, natuurlijk tegen door Amerika vastgec. legde "redelijke" prijzen.

Reeds nu. maken de Amerikaanse trusts zich meester van de tin-, nikkel- en copra-onderriemingen in de gebieqen, waar door Spoor-orde en rust is hersteld." 4

)

De CPN nam echter geen nihilistisch standpunt in ten aanzien

van de verhouding tot Indonesië I '

In de "Algemene richtlijnen v.oor een Nationaal Welvaartsplan" ( 1947) wees de CPN o.a. op de betekenis, die de scheepsbouwindu-strie voor Indonesië kan hebben, indien door de regering een vriend-schappelijke politiek tegenover Indonesië wordt gevoerd, die zou leiden tot "een rechtvaardige economische overeenkomst op voet _van gelijkwaardigheid, de enige basis waarop een belangrijk

han-delsverkee:{' met Indone~ië kan worden opgebouwd".

I

_{TEGEN DE KOLONIALE OORLOG}

DE CPN voerde vanaf 1945 een grote agitatie om de bevolking te waarschuwen voor het dreigende gevaar van een koloniale oor-log, die onder dekking van besprekingen werd voorbereid.

Deze agitatie richtte zich in de eerste plaats tegen de uitzending van mjlitairen en was gericht .op vrede met Indonesië. Ditg{:lq!3urde . -op het tijdstip, dat van alle zijden alleen maar geruststellendè woor-den werwoor-den gesproken, alsof er geen vuiltje aan de lucht was en toen de verbindingen met Indonesië uiterst slecht waren.- ·

Terwijl in de officiële propaganda in de loop -van het jaar !1.956 voortdurend beweerd werd, dat de Britse troepen in Indonesië waren om orde en rust te herstellen of te handhaven, was de werkelijkheid, dat er 'Voortdumnd gevechten plaatsvonden, met het doel de macht van de jonge Republiek te breken.

De vertegenwoordiger van de Sowjet-Unie, Manoeilski, had toen in de Veiligheidsraad van de UNO stopzetting van de oorlogshande-lingen ge~Hst.

De CPN ontplooide van haar kant een grote activiteit. . De Amsterdamse arbeiders gaven gelloor aan de parolen van de CPN. Op zaterdag 21 1

september 1946 von<jen massale demonstraties plaats in de binnenstad, waarbij de politie hardhandig optrad en van de .vuurwapenen gebruik maa~te. Hierbij vielen één dode en vele 8) Bekassi ..:.. een plaats op Java, waar kort te voren een massale moordpartij op de bevolking had plaatsgevonden. ._ ·

4) "Het communisme in opmars" inleiding ov-er de binnen- en buitenlandse toestand en

de taak van de CPN, gehouden op de landelijke conferentie van 23 november 1946 dóor · Paul de Groot. ·

gewond.eh. Dit politie:optreden deed. de verontwaardiging eiî

ver-ontrustin~ slechts groeien. 1 . •

Op 23 september 1946 publiceerde het. Partijbestuur van de CPN

e~en in scherpe toon gesteld manifest "De maat is vol'!, "Weg met de regering-Beel''.

Zij stelde o.a. de volgende eisen:

. - Onmiddellijke wa.,enstilstand in Indonesiä; -- Geen man en geen cent voor de koloniale 'oorlog; - Geen enkel troepentransport meer naar Indonesië I

De volgende dag was de staking· in Amsterdam algemeen. · Amster-dam herinnerde aan de dagen van de roemrijke Februari-staking tijdens de Duitse bezetting. De tr,ams reden niet. De arbeiders trok-ken van bedrijf tot bedrijf om deze stil te leggen. Winkeliers sloten hun zaken. Op het Waterlooplein vond een meeting plaats met 50.000 stakers, oll!danks het ·verbod. 's Avonds namen tienduizenden . deel aan een ketting-meeting van de CPN in de Apollohol. De

vol-gende dagen breidde de staking zich uit tot de Zaanstreek en de pro-vincie Groningen.

Op 25 september waarschuwde de algemeen-secretaris van de CPN in de Tweede Kamer: "Als de regering de tekenen niet wil verstaan, .zal zij voor pijnlijke verra~singén komen te staan."

Op 14 oktober kwam de wapenstilstand tot stand. Prof. Schermer-hom zegde toe, met de inmiddels ingestelde commissie-generaal die met{ndonesië moest onderhandelen, de beperking van het getal der Nederlandse troepen te willen bespreken.

Het Was een succes van de vredelievende krachten.

DE OVEREENKOMST VAN LINGGADJATI DE commissie-generaal, die onder leiding van Schermerhom naar

Indonesië was gestuurd, bereikte een accoord met de regering~

Sjahrir, de overeenkomst van Linggadjati.

In deze overeenkomst erkende de Nederlandse regePing het ge-,zag van de Republiek Indonesië ~de facto over Java, Madura en

Su-matra. · ·

Op de Partijconferentie van de CPN. van 23 november 1946 werd de overeenkomst van Linggadjati uitvoerig besproken. Hier volgt nu een aanhaling uit de rede van Paul de Groot, waardoor de lezer een inzicht krijgt in de situatie van toen en het standpunt, dat de CPN innam.

"Aan de ene kant brengt deze ov~teèîlkomst de for.mele erkenning van de Republiek. Dit is een belaxf!.grijke zaak. Wij kunnen ons als partij er op beroemen, dat wij de enigen in Nederlimd waren, die van begin af aan deze eis hebben gesteld. Zelfs op haar Indonesië-con-gres in augustus· heeft de PvdA het niet verder kunnen brengen dan het vaststellen, dat de Re:tJ.l:lbliek een "politieke 'realiteit" is."

"De erkenning van dE:VFepubliek geeft ook het Amerikaanse en Engelse kapitaal de nodige ruimte om op grotere schaal dan voor-heen in Indonesië binnen te dringen, daar het thans niet meer met de Nederlandse, maar met de ln!donesische regering te maken heeft. Voor de oorlog waren de kapitaalbeleggingen in Indonesië voor

' ariekwart,in·Nederlandse handen. bit Nederlandse kapitaalzatt·batis ' meer en meer door het Amerîkaanse en Engelse worden verdrongèn.

Heeft dus,. als som van al deze omstandigheden de Republiek haar erkenniÎtg weten te verkrijgen, toch is' daarmee de zelfstandigheid van Indonesië nog niet bereikt. Indonesië blijft' een afhankelijke staat. In de eerste plaats, o·mdat door de vorm van 'de ontworpen Unie de Republiek op het gebied van de buiJ;enlandse politiek,. pe militaire. macht, de financiële en economische politiek, van Neder-land .afhankelijk blijft. In de tweede plaats door de teruggave en herstel in hun oude rechten van de buitenlandse ondernemingen, waardoor negentig procent van het economische leven van Indo-nesië in vreemde handen terug komt. In de derde plaats blijft daar· de Nederlandse militaire basis,· in elk geval in de Buitengewesten, die als gevolg van de vage termen der wapenstilstandsovereenkomst .. voortdurend versterkt kan worden en ook wordt. Zo spreekt de wa-penstilstandsovereenkomst wel over de beperking van het aantal troepen, doch niet over hun bewapening en niet over de zee- of luchtmacht. De beperking geldt ook niet voor de 'Buitengewesten." ;,Wij zeggen: zt>wel de Republiek als de Nederlandse democratiè moet het gewonnen punt, de erkenning, incasseren en er strijd .voor voeren, dat het door

q,e

koloniale "dieha~ds" niet meer teniet wordt gedaan. Terzelfdertijrl. maken wij voorbehoud ten. opzichte van de overeenkomst in zijn geheel, die geen oplossing van het

·Indonesit-sche vraagstuk brengt. ·

Wij moeten de strijd voortzetten voor:

-· Afschaffing van de beperking van de zelfstandigheid van Indo-nesië op het gebled van de buitenlandse, militaire, economische

eri financiële politiek; 1

Terugtrekking van de Nederlandse strijdkrachten uit Indpnesië,

zowel te land als ter zee; ~ ·

Versterking van de solidaritait van de Nederlandse arbeidersbe-weging .met· de Indonesische revolutie en van de Nederlandse de-mocratie met de .Indonesische Republiek.

Als wij tenslotte het geheel overzien, dan kunnen wij gerust zeg-gen, dat het Nederlandse koloniale kapitaal, de bron van de reactie in ons land, een eerste nederlaag heeft geleden, die aan onze strijd ten goede zal komen."

Aldus het standpunt van de CPN in 1946.

De koloniale reactie echter nam geen genoegen met haar poli-· tieke nederlaag. Zij spande al haar krachten in om de overeenkomst van Linggadjati - onder aanvoering van Romme - van zijn wezen- _ lijke inhoud te ontdoen.

Op 31 oktober 1946 werd de Grondwet gewijzigd om het zenden van dienstplichtigen naar Indonesië mogelijk te maken. Voordien konden alleen beroepsmilitairen naar Indonesië worden gezonden. De communistische partij verzette zich fel hiertegen. Die troepen konden immers maar één bestemming hebben: vechten tegen de Re-publiek Indonesië I De CPN eiste tegelij kartijd de terugtrekking van de reeds aanwezige troepen. Toen naar het inzicht van de reactie voldoende troepen waren gestuurd, stelde de Nederlandse regering

eenoUltimatum aan de Republiek en vel'V'olgens gaf de inmiddels op-.getreden regering-Be&l-Drees op 20 juli 1947 de opdracht tot de ko-loniale oorlog. Het Nederlandse leger overschreed de grenzen van de Republiek en schond daarmee liet Accoord van Linggadjati.

Van de voorgenomen snelle doorstoot naar Djokja kwam niets te-recht. De Nederlandse troep·en ontmoetten felle tegenstand. Het Nederlandse imperialisme leed een militaire nederlaag en werd en-kele màanden later gedwongen de strijd te staken, die in de hele wereld grote verontwaardiging en protest teweeg had gebracht.

Het was onder druk hiervan en het kraChtige optreden van de Sowjet-Unie in de Veiligheidsraad, dat deze gedwongen werd de Nederlandse imperialisten opdracht te .geven "het vuren te staken", ;;,· en Nederland aan _te wijzen als agressor. De Veiligheidsraad be~o

·noemde èchter. gelijktijdig een commissie van goede diensten, die ., . . zou bemiddelen tussen Nederland en IndonesHt Vanaf dat ogenblik

begon de openlijke inmenging van Amerika, dat door middel van onderhandelingen poogde de I:pdonesische bevrijdingsbeweging zijn wil op te leggen. Amerika had de Britse imperialisten reeds uit de positie van "bemiddelaar" gestoten. · .

- De Amerikanen stelden op 21. november 1947 het oorlogsschip de "Renville" ter beschikking voor nieuwe onderhandelingen. Hier kwam een basis-overeenkomst tot stand, die als grondslag moest dienen voor eèn later te houden Ronde-Tafel-Conferentie. .·.

Maar in 1948. trad een nieuwe verscherping van de. situatie in. . In"al?ril 1948 verklaarde generaal Spoor, toen opperbevelhebber van het't koloniale leger, dat de 7 December-divisie (vanaf 1946 i:n Indonesiä) niet naar huis zou terugkeren, zoals was beloofd. Ook de oorlogsvrijwilligers (die erheen waren gestuurd "om tègen Japan te strijden") bleven voor het grootste deel waar ze waren.

De 1 Mei-viering werd in het door Nederland bezette deel van In-done&iä verboden, op straffe van 1 jaar gevangenisstraf en 1000 gul~ den boete.

· Op 10 juni trok de Nederlandse vertegenwoordiger bij de UNO, Van Kleffens, van leer tegen "inmenging" van de Ventgheldsraad "die meer kwaad dan goed doet."

Op 30 januari 1948 waarschuwde 11De Waarheid", dat er een nieu- · we militaire actie op til is. Minister-president Beel antwoordde, dat hij "in deze publicatie, welke in flagrante strijd is met de werkelijk-heid niets anders ziet, dan een bedenkelijke verkiezingsmanoeuvre'".

De CPN had. het echter bij het-rechte eind: een tweede koloniale oorlog werd voorbereid. In datz~lfde jaar werd de vertegenwoordiger van de CPN, Paul de Groot, uitgesloten van de yasteKamercommisste voor Buitenlandse Zaken en Overzeese Gebiedsdelen.

UIT }}E RESOLUTIE VAN HET PARTIJBESTUUR

/. DER CPN (MEI 1948)

r

.

··. . . . ~~

.

-

.

. ;lover

de~:~trfjd tege;n·opportunisme

éri-t

iUl'Jgel~Uj·~

naaste tàken der Partij/! · . . , ,

Zij bevatte een uitwerking vaQ. het standpunt der CPN. Zij. was èen bijdrage ·in de anti-koloniale strijd.

-In dit verband moet er op gewezen worden, dat inzake de houding jegens Indonesië resten van de ideeën uit de bezettingstijd ·over waren gebleven. Uit het contact met de "linkse" groepen van de voormalige illegaliteit was een commissie van "linkse" elementen en. enkele Indonesische en Nederlandse. communisten uit de illega-liteit tot stand gekomen,. die een na"oorlogs program voor Indonesië had uitgewerkt, op grondslag van het Gemenebest-idee.

Deze "gemenebest~politiek" heeft een schadelijke invloed op de strijd voor de zelfstandigheid van· Indonesië u_itgeoefend. In Indo-' nesië leidde zij tot zeer ernstige fouten van de communisten, zoals

o.a. het principieel aanvaarden van de Linggadjati-politiek en van. het "Renville-dictaat", waardoor de Ind'onesische revolutie in groot

gevaar werd gebracht. ·

In de Indonesië-politiek van onze Partij werd eveneens niet con-sequent genoeg gebroken met de "gemenebest-politiek", wat tot ge-volg had, dat zij nog lange tijd aan de leuze der

"Nederlands-Indo-nesische Unie" bleef vasthouden. _

-Weliswaar verkla~de zij, dat deze "Unie" uit twee zelfstandige . staten:'Nederland en de Indonesische Republiek, moest bestaan,-doch het voorop stellen van eeti "Unie", op welke wijze dan ook, was niet in overeenstemming met het recht van zelfbeschikking van het

In-donesische. volk, tot aan de afscheiding toe. Het Partijbestuur her-stélde deze fout in haar zitting van mei 1948 en besloot onvoorwaar-delijk voor de volledige zelfstandigheid van Indonesië op te komen. De ontwikkeling in Indonesië bevestigt de juistheid van .deze

stel-lin[name. . . . ~'

-.. Hét Amerikaanse imperia1isme had zich toen van doorslagge.vende economische en politieke machtsposities, zowel in de bezette gebie-den als in de Republiek, meester gemaakt. Het had de Indonesische bourgeoisie en de feodale elementen in de Republiek, waarv;m Hatta de vertegènwoordiger was, gecorrumpeerd en in zijn dienst gesteld. Deze Hatta-groep had volledig met de Indonesische revolutie ge- . braken. Nadat de Indonesische Communistische Partij ( PKI), onder leiding van Moeso, haar fouten herzien had, ging haar massa-invloed met sprongen vooruit en is zij tot de leidende kracht in de natio-nale vrijheidsstrijd geworden, die door een nationaal· front wordt

aangevoerd. · ·

"De Indonesische nationale vrijheidsstrijd heeft thans, àldus de resolutie, "enorme moeilijkheden te overwinnen, doch de positie van de Amerikaans-Nederlandse imperialisten en hun handlangers uit de marionettenstaten en de Republiek wordt zienderogen slechter. Öé•

nood ván de arme boeren en arbeiders stijgt en de opstandige be-weging breekt zich, ondanks alle terreur, verder baan."

van

h~t lev;~spe~l

der Nederlaridse werkérs,

~oet

zij opkomen voor de redding van de gevangen Indonesische vrijheidsstrijders uit de · ll.eulshanden, voor de stopzetting van de fascistische terreur in de ·bezette gebieden en in de Republiek, en met meer kracht dan ooit opkomen voor de terugtrekking van alle Nederlandse troepen uit Indonesië."

"De PKI is de enige Indonesische partij, die het Nederlandse wer'-.kende volk als haar vriend beschouwt, zij is de bondgenoot van het

NederlaQdse volk."

"De PKI treedt op voor de volledige zelfstandigheid van Indonesi~,

doch zij streeft tevens naar samenwerking van Indonesië :rltet Neder-· land op handelsgebied, waarbij zij bereid is Nederland als bevoor-rechte natie te behandelen. De ~trijd van de PKI is onze·strijd."

"Ter verbetering van haar actie tegen het imperialisme, moet de Partij zich ook toeleggen op de studie van de vraagstukken, waar

.pe

PKI zich voor gesteld ziet en in het algemeen van de theoretische vraagstukken der nationaal-democratische revolutie in Azi~."

DE STRIJD VOOR DE VERNIETIGING VAN DE KOLONIALE RTC-OVEREENKOMST DE tweede . "politionele actie" die volgde op de

Renvilie-overeen-komst en op Kerstmis 1948 een aanvang nam, leidde tot een tweè(:le militaire nederlaag. Nederland werd toen gedwongen op-nieuw te gaan onderhandelen. De RTC-overeenkornst van 1949. was

hier het gevolg van. · .

De RTC-overeenkmnst hield de souvereiniteitsoverdracht in van

Nederlands-Oost-Indi~ aan ·de Republiek Indonesit! (met uitzonde!-·ring van Nieuw Guinea, waarover later gesproken zou worden). Dit·

accoord werd in de Tweede Kamer aangenomen .met 71 tegen 29 '",. stemmen.

De CPN stemde tegen. Paul de· Groot verklaarde in de rede, waar-in hij de stern van de Partij motiveerde: "Mijn fractie gaat uit niet alleen van de belangen van het werkende volk van ons land in en-gere zin, doch betrekt hierin ook de belangen van het Indonesische · volk en in het bijzonder van de gemeenschappelijke strijd van de progressieve- krachten van Nederland en Indonesië tegen het

irn-. perialisrneirn-." ·

Het voornaamste van de RTC-accoorden was, dat zij de imperialis-tische belangen in Indonesië in. 'elk- Opzicht moest waarborgen, om de democratische ontwikkeling1_{\ in dat deel van de wereld te}

ver-hinderen. · · .-·

De CPN ontmaskerde de koloniale inhoud van de RTC-accoorden op de congressen van de Partij, in officiële publicaties van het Pafl-tijbestuur, in haar orga:geh "De Waarheid", "Politiek en Cultuur" en in talrijke brochurè,s. /

Van meer belang isrliet thans te bezien, wat er van de uitvöering van dit koloniale accoord is terecht' gekomen.

In 1951 kon er nog meer winst naar Nederland worden overge-maakt dan· sedert het economische hoogtijjaar 1929 het geval was

.. ·-.,. - __

..

-~ __ ... ,·~ '

-gewee8t 6) In'totaal "verdiende" het Netletlandse lroloiliale kápitaal-338 miljoen gulden, waarbij de kapitaälsbeleggingèn op 6 miljai·d

gulden geschat werden.

>

Volgens het hoofdbestuur van de Sabupri, de bond yan Indonesi-~ sche landarbeiders, werd er door ..de Nederlandse ondernemingen in Indonesiê in 1952, 550 miljoen gulden winst gemaakt. Thans zijn de Nederlandse ondernemingen genationaliseerd.

De militaire missie - een "vrucht" van de RTC-overeenkomst ~,

bestaande uit oud-KNIL-officieren, om het Republikeinse leger te helpen "opbouwen", is reeds lang terug.

Ondanks RTC-besluiten ging in Indonesië en Nederland de strijd verder. De PKI verwierf grote invloed en trad op als leidster eri stuw-kracht in de nationale bevrijdingsbeweging. Regeringen kwamen en gingen, de koers was: volledige onafhankelijkheid voor de Republiek.

Ook de Communistische Partij in Nederland volgde deze koers. Van de hele opzet van de RTC-overeenkomst bleef niets over. De • strijd voor de vernietiging van dit smadelijke accoord voltrok zich in. etappes, van beperking- van de winstovermaking tot natlonalisatiè van de Nederlandse koloniale bezittingen. 1

De pogingen om in Indonesiê steun te verlenen aan separatistische bewegingen en om eep marionettenregering aan het bewind te bren-gen, stuitten regélmptig af op de grote eenheid in de strijd van het Indonesische volk voor de verdediging en versterking van haar on-afhankelijkheid.

In de verhouding Nederland-Indonesiê kwamen dieptepunten, zo-als het afbreken van de diplomat_ieke betrekkingen, die onnodig zou-den ·zijn geweest, als er in Den Haag een regering had gezeteld, die

oog voor het nieuwe had gehad. ,

De gevolgen van de RTC-accoorden zouden nog heel lang, een be-lan~ijke rol spelen in de Nederlandse politiek. Op het November-congres van de CPN. in 1952 riep Paul de Groot on om de solidariteit te versterken.

"Wij staan aan de zijde van het gehele Indonesische volk in zijn rechtvaardige strijd voor onvoorwaardelijke verbreking van de im-perialistische Ronde-Tafel-Overeenkomst, voor terugtrékkirig van de Nederlandse marine en stopzetting van alle imperialistische inmen-. ging. Ons voorbeeld blijft hierbij Piet van Staveren, 6

) voor wiens

bevrijding wij onze strijd moeten voortzetten. Wij staan ook aan hun zijde voor de onvoorwaardelijke en rechtmatige overdracht van Nieuw· Guinea aan de Indonesische Republiek."

Over de ontWikkeling van het West-Irian-(Nieuw-Guinea) vraag-!>tuk na 1949 zullen we in een slotbeschouwing nader spreken .

. _ ANNIE AVERINK

6) P. de Groot, ,.Romme legt de kaarten op tafel", 1954.

,AARdGAS

HET Nederlandse volk zit boven .een goudmijn, - de toegang tot · die mijn is in handen van twee buitenlandse monop.crlies, hoewel één ervan een Nederlandse naam heeft..

Het aardgas in onze grond vertegenwoordigt een ongekende rijk-dom. De omvang er van wordt nog steeds geheim gehouden, de waarde van de bekende voorraden, eveneens.

Aardgas, wanneer het eenmaal aangeboord is, komt praktisch ge-sproken zonder noemenswaardige kosten naar boven. Het is de goedkoopste warmtebron en de goedkoopste grondstof voor al-lerlei producten, waarover de moderne maatschappij beschikt.

De in Groningen aangetoonde voorraden worden thans reeds als de grootste ter wereld beschouwd, groter dan de gasbel van Pan~

handle in Amerika, die tot voor kort als de belangrijkste op onze

aardbol gold. · ·

De voq.rraad van Slochteren staat - wat de brandstofwaarde be-treft - gelijk aan de dubbele hoeveelheid steenkool, die in Limburg nóg uit de grond gehaald kan worden. Indien men jaarlijks elf mil-jard kubieke I1leter uit de gasbel van Slochteren zou halen, zou men gedurende honderd jaar daar evenveel energie kunnen produceren,

al~ thans jaarlijks uit de Limburgse mijnen komt.

Îftlt verschil is alleen, dat productie en transport praktisch niets

koste~ terwijl in Limburg elke dag duizenden arbeiders onder de grond moeten om daar zwaar en altijd gevaarlijk werk ten bate van de gemeenschap te verrichten.

Het gas is een "geschenk van God", zei onlangs de AKU-directeur, prof. L. H. de Langen. Dat is waar. Het. is een geschenk van de na-tuur en er is niemand die er aanspraak op kan maken, behalve het .Nederlandse volk. Dat het volk zijn rechten opeist, wordt

belangrij-ker en dringender naarmate dit geschenk der natuur groeit. Hoe groot zal het uiteindelijk blijken te zijn? Reeds thans wordt er ge-sproken over een totale voorraad in Groningen, Friesland, bij De Lier in het Westland, van niet minder dan 6 000 miljard kubieke me-ter, bijna z·es keer zoveel als thans officieel als de voorraad van Slochteren wordt opgegeven.

WAT KOST HET? AARDGAS, afkomstig uit CaJtáda·,-wordt in de stad New York na een-transport van ongeveer 3\000 km, voor zevencent verkocht. De consumenten van Chicago kopen hun aardgas voor dezelfde prijs · van de "Peoples Gas Light and Coke Company", die het uit Texas, enkele duizenden kilometers ten zuiden van die stad, haalt. De in-koopprijs is anderhalve cent. Zowel dit gas als dat uit Canada heeft bovendien een. belangrijk hogere verbrandingswaarde dan het àard-gas van Slochteren (ruim 9 000 in plaats van ca. 7 800 calorieën per kub. meter.)

De Franse aardgasmaatschappij ziet kans haar gas uit de Sahara

niètwirist aan Engéland

tè

ver:k:opan. Dit gas fuoet eersiroef eètt

ptjp2

lelding naar de Afrikaanse kust ·gebracht worden, daar wordt het onder hoge druk in speciale tankers geladen en vervolgens naar-Grööt-Brittamiië gebracht; Dft is de kostbaarste vorm van transport, die men kent. De totale afstand van de Sahara tot Engeland bedraag·t · ca., 4 000 krii. Niettemin wordt het daar voor eveneens zeven cent verkocht.

In het ·zuiden van Frankrijk, bij het dorp Lacq, wordt s~nds enkele jaren eveneens aardgas geproduceerd. Dit is gas, zwaar vermengd met zwavel en andere verontreinigende stoffen. Om het boven de grond te brengen heeft men speciale buizen van edelstaal nodig, om-. dat het zwavel alle andere metalen in de kortst mogelijke tijd ver-nietigt. Vervolgens moet dit gas gezuiverd worden in dure instal-laties. Een deel ervan wordt naar het 700 km verderop gelegen Parijs gebracht en. daar verkocht voor de helft van de prijs, die men nu in Nederlantl wil vragen, nl. ca 3,5 cent.

Niemand zal geloven, dat de Franse oliemaatschappijen minder_ happig op winst zijn dan de onze. Niemand zal dus geloven, dat zij hun betrekkelijk dure gas in Parijs als weldoeners der menshèid

met verlies verkopen. .

En toch beweert on;e eigen minister van Economische Zaken, de heer Andriessen, · da( productie- en transportkosten van het Gro-ningse gas ongeveer 3,5 tot 4 cent zouden bedragen I Dit gas is van nature zuiver. Er zitten geen schadelijke bijproducten in. Onder ho-ge druk komt het uit de grond, met wat zand en vocht, die door een eenvoudige installatie er aan onttrokken worden. ·

Wat zijn nu de productie- en transportkosten?

Burgemeester Thomassen van Enschede heeft gezegd: hoqguit an-derhalve cent. Verscheidene dagbladen [zoals bv. het Eindhovense

"Noord-Brabant") hebben soortgelijke bedragen berekend. ,,. Minister· Anctriessen heeft ze "onrealistisch" g_enoemd, maar :hij kwam niet met andere cijfers voor de dag. 0, jawel, hij wees erop, dat de Ned. Gas-Unie goedgunstig 125 miljoen gulden ter beschik-king wil stellen voor de nodige ombouw van gastoestellen en gas-fornuizen. Maar als men het omslaat op de voorraad van Slochteren, dan is het toch niet meer dan één honderdste cent voor een kubieke meter gas. Voor de Gas-Unie [waarin de Koninklijke Olie en de Esso zich met de Staatsmijnen verenigd hebben) speelt het dus geen en-kele rol.

Maar, zo zegt men, vergeet dan nililt de kosten van het opsporings-werk en van het boren.

Nu goed: minister De Paus, de voorganger van de heer Andriessen, heeft destijds cijfers_ voor het opsporingswerk genoemd, waaruit blijkt, dat de Kon.-Olie en Esso, verenigd in de Ned. Aardolie Maat-schappij [NAM) hiervoor ongeveer 2 miljoen gulden hebben uitge-geven. Dat bedrag kunnen we dus meteen verwaarlozen.

Vervolgens heeft een deskundige, ir. C.

J.

Oosterholt, vorig jaar geschat dat de totale kosten met de boringen op ongeveer één mil~

Sindsdièn is gebleken, 'dat· de voorraad van Slochteren ·veel gróter is, dan deze desku,ndige toen

kon

weten. Er

zal

dus ook meer ge~

investeerd moeten worden. Laten we dus aannemen, dat de kosten dubbel zo hoog zijn: twee miljard gulden. Daar komen dan nog de kost,en voor aanleg van het landelijke buizennet en van transport bij. Het grootste deel van dit net (2 QOO km) bestaat al en is voor 112 miljoen gulden aan de Gas-Unie overgedaan. Er zal nog ongeveer

1000 km buisleiding bij moeten komen. Als we de totale kosten van transport binnen Nederland zeer ruim op één miljard stellen, zijn we aan de veilige kant.

Bij elkaar kan men dus rekenen, dat voor productie en transport ' drie miljard gulden nodig zijn .. Dat is een groot bedrag, inderdaad. Maar omgerekend op de 1100 miljard kubieke meter gas van Sloch-teren, is het toch nog iets minder dan vier-tiende van een cent, nog

geen halve cent dus 11_{) •}

WAT KOST HET ONS?

.

·DE. kosten dalen, naarmate de aa~wezige voorraden stijgen. Maar de aangehaalde cijfers tonen al voldoende, dat het hier inder-daad om een unie·k "geschenk van de natuur" gaat.

Nu heeft de regering-Marijnen haar goedkeuring gehecht aan een verkoopprijs aan de gemeenten van 7 tot 6 cent. Op grond van deze prijs is een tabel opgesteld voor de consumentenprijs. De gemeenten hebben ook bepaalde kosten en zij. willen een bepaalde winst maken, dh:kzij als redelijk beschouwen. Dit moet. men bij de uiteindelijke

cons~entenprijs natuurlijk in de beoordeling betrekken. ·

Maar de tabel ziet er als volgt uit (bij de hieronder genoemde prijs i&,.het verschuldigde vastrecht inbegrepen):

Bij een maandverbruik van:

Prijs per kub. meter

5 kub. meter 45 cent

10 " " 35

_"

15 ,, " 31,7 " 20 " " 30

_"

25 " " 29 _" 30 " " 27;5 " 40 " " 25,6 " 50 " " 24,5 " 100 " " 17,3 " 200 " " 13~6 " 1 000 " " 1 10,7 ."

1) Inmiddels heeft de president-co~'missaris van de. Gas-Unie; ue commissaris der Ko-ningin in Groningen, mr. Fock, volgens De V:olkskrarit van 14 deç. jl. meegedeeld, dat ·de• Gas-Unie voor het buizennet een bedrag van 785 miljoen gulden zal investeren. Het door ons genoemde bedrag van 1 000 miljoen is dus inderdaad aan de veilige kant. Omgerekend . op de voorraad bij Slochteren alléén (maar het buizennet kan natuurlijk ook voor de overige gasvoorraden gebruikt worden), komt dit neer op een honderdste cent per kubieke meter ga$. Volledigheidshalve vermelden we nog, dat het Gasbedrijf Zaanstreek-Waterland in een schrijven van 9 dec. jl. aan de Tweede Kamer op grond van door ministér Andriessen

·ge-noemde investeringsbedragen tot de conclusie is gekomen, dat de kostprijs van het aardgas . 1,5 cent is - hetzelfde cijfer, dat door de minister in de Kamer "onrealistisch" werd ge-noemd!

13

·

Vèrg~Utk

deze pritzen

in

de eerste plattts,met de halve cent, dtè

productie en transport tot aan de pöort van de gemeenten kosten. Voorts moet men weten, dat industriële grootverbruikers volgens geheime tariev.en bediend zullen worden. Zij zullen in elk geval niet meer betalen dan de gemeenten en waarschijnHik minder. Gespro-. ken wordt over 5 centGespro-. Wat is dit anders dan grove discriminatie ten

koste van de minst draagkrachtigen, voornamelijk de ouden van da-gen, die uiteraard de kleinste verbruikers zijn?

Zij zullen tot 45 cent moeten betalen, de grote ondernemers als Philips krijgen het voor 5 cent en de leveranciers kost het gas waar-schijnlijk dus een halve cent!

Minister Anctriessen heeft ons vo01;gehouden, dat het aardgas voor de consument een voordeel van 20 tot 25 pCt oplevert, als die het voor verwarming gebruikt. Maar zelfs dat wordt sterk in twijfel ge-· ·trokken. Een Haagse deskundige, de heer P. E. Wolter; heeft in de

Nieuwe. 11ott. Cou1'ant uitgerekend, .dat men gemiddeld in ons land 16 hl. kolen per stookseizoen gebruikt. Tegan de•oude prijs van

f.

13;50 is dit

f•.

216,- per jaar. De overeenkomstige hoeveeiheid aardgas is ruim 1250 kub. meter; om precies te zijn: 1267. Dit gas zou volgens het hierboven genoemde tarief 213 gulden kosten I

Waar is nu wel ~ "voordeel" dat de bewindsman ons beloofd heeft? .. ·

Dat bestaat daarin, dat men dan ook voor het tarief van omstreeks 17 cent koken kan. (Gezien de dubbele verbrandingswaarde, is deze prijs ca de helft van ons gewone gas.) Dat zou dan in elk geval iets zijn. Maar men had een belangrijke vermindering van de kosten van vèrwarming in het vooruitzicht gesteld! Eri daar lijkt onder de be-staandè' omstandigheden niets van terecht te komen. ·

WAAR BLIJFT DE. WÏNST?

ALS men van het voorgaande kennis heeft genomen, is men na-tuurlijk nieuwsgierig naar de winst.

Allereerst de vraag: wie krijgt die winst? Minister Anctriessen

be-weert, dat 70 pCt daarvan aan het Rijk ten goede komt. Dat zou op zichzelf niet zo slecht zijn. Maar het is zeer de vraàg of deze be-wering meer waard is dan zijn bebe-wering over de kostprijs.

Om dit te begrijpen, moeten we even heel in het kort vertellen hoe de winning en distributie geregeld zijn.

De opsporing van het aardgas is door de NAM geschied. Zoals reeds vermeld is de NAM een gemeenschappelijke onderneming van .. Esso en Kon. Olie. De Esso is een Amerikaans monopolie. De Kon. • Shell een Nederlahds-Engèls concern, dat voor een derde in

Ame-rikaanse handen is. Zij zitten samen met de Staatsmijnen in een nieuwe maatschappij, die het veld van Slochteren en alle overige gasvelden exploiteert. De NAM heeft 60 pCt en de Staatsmijnen 40 pÇt van de aandelen.

10pCt.-' 10pCt.-'

,

.

De minister· rekent ons. dan voor, dat de winst van de Staatsmijnen naar het Rijk gaat en bovendien moeten de twee vennootschappen ook nog vennootschapsbelasting betalen. Dat zou uiteindelijk op 70 pCt winst voor het Rijk neerkomen. Maar daar hoeven we niets van te geloven. Want op speciaal "verzoek" van de twee olieconcerns, valt de verkoop van aardgas naar het buitenland geheel buiten deze regeling.

OP WENS VAN DE OLIECONCERNS QP wens van de olieconcerns heeft de regering-De Quay er in toe· gestemd, dat deze export door de NAM geschiedt. Het ligt in het voornemen het grootste deel van het aari:lgas in het buitenland te verkopen. De jaarproductie zal over enkele jaren 35. miljard kubieke me.ter zijn. De Nederlandse consument krijgt ca. 2,5 mUjard per }aar. De industrie zal een onbekende hoeveelheid afnemen, waarschijnlijk ook enkele miljard kubieke meter. De rest, het grootste deel van de productie dus, zou dan over de grens g~an. ·

De techniek is als volgt: In West-Duitsland zijn de twee oliecon-cerns ook vertegenwoordigd. Ze hebben er een speciale verkoop-maatschappij. Die kan het gas tegen een extra lage prijs in Sloch-teren kopen, waardoor dus hier de winst gedrukt wordt. Dit is geen fantasie van ons. Want een zekere dr. A. de Boer heeft in een

eco-n~misch tijdschrift onlangs erop gewezen, dat de exportprijs

bene-·dert,de binnenlandse prijs zal liggen. De Westduitse dochtermaat-schap?ij van de twee concerns kan dan een extra-winst maken, die buiten elke Nederlandse regeling valt en ook geen belasting in ons. land hoeft te betalen. Deze methode wordt door de olieconcerns ook in de Arabische landen en overal ter wereld toegepast. De deur is dus wagenwijd opengezet voor het verschuiven van een zeer groot , deel van de winst naar buitenlandse dochtermaatschappijen van de ·twee ·internationale concerns. Minister Andriessen poogt ons gerust · te stellen met de bepaling, dat hij controle heeft op de exportprijs.

Maar dat is een schrale troost.

Hij h~ft de door zijn voorganger De Pous uitgestippelde lijn over-genomen en die heeft zicb, bij de verdediging van zijn gasbeleid in de Tweede Kamer herhaaldèlijk op de wenseiJ. van de twee interna-tionale concerns beroepen: zij "wensten" de verkoop naar het bui-tenland in eigen hand te· houden.

Zij hebben de ingewikkelde opbouw van exploitatie en verkoop be-dacht, zij hadden er "bezwaat'' tegen, dat daarvoor één onderneming zou komen en de regering a:chtte het "niet oppoJ:'tuun" zich ertegen ·te verzetten. Maar vooral achtte de regeringnet "onbillijk en

onver-standig" de twee olieconcerns van het "plukken der vruchten" uit

te sluiten. ,

Men ziet, hoezeer de bewindslieden met de wensen van de buiten-landse concerns rekening houden. Het recht op ministeriële "con-trole" op de exportprijs geeft derhalve geen enkele gariintie en de 70 pCt, waar minister Anctriessen het over had, is een bewering. die

hij niet waar kan maken. ·

. . . . . ' . . . . .

. Màiu'

laten.weDnS-VefÖnderS~êllen,·.dirf

dtt · ...• ·

...

juist is;

Op-wel~

·,ke winsten kunnen d~ oliemaatschappijen. dan rekenen en \.Vat Zàl

het Rijk aan het aardgas verdienen?

01ll aan de zeer veilige kant te ·blijven, zullen we niet van een kostprijs van een halve, maar. van anderhalve cent uitgaan. Voorts zullen we zeggen, dàt het gas gemiddeld voor vijf cent verkocht zal worden (de gemeenten moeten, zoals gezegd, zes cent betalen). De totale opbrengst van· de gasbel van Slochteren alfeen is dan 55 miljard gulden (altijd uitgaande van de veronderstelling, dat de voorraad niet meer dan 1100 miljard kub. meter is]. Daar gaan !de veronderstelde maximale kosten van 15 miljard gulden af, zodat er een· winst van 40 mlljard gulden overblijft. .

Volgens de rekenkunde van de heer Andriessen zoudèn twee olie-concerns dan een schone winst van 12 miljard gulden maken, het. · Rijk zou er 28 miljard aan overhouden.

{Indien de berichten over een totale voorraad van 6 000 miljar:d kubieke meter juist zijn, moet U deze fantastische bedragen in astro-nomische veranderen: 63 miljard gulden voor de olieconcerns en 147 miljard voor het Rijk.)

NATIONALISEREN I

MET welk recÏ\t maken de olieconcerns aanspraak op deze win-sten? De regering zegt; dat het "onbillijk" en "onverstan~ig"

zou zijn, ze uit te sluiten. Ze hebben toch recht op "vindersloon":? Twaalf miljard en waarschijnlijk een meervoud van dit reusachtige

. bedrag? '

We danken de vondst aan de olieconcerns. Dit is een ondeugdelijke bewering. De regering heeft hen concessie verleend om te b9ren. Zé · had dat net zo goed in eigen hand kunnen houden. In vele '8ruiere landen is dat tJ,'ouwens gebruik.

Toen al lang bekend was dat er kolen onder de Limburgse grond zaten, besloot de toenmalige regering niettemin op initiatief

van

ir.

·c.

Lely, de bouwer van de grote Afsluitdijk, in 1902 een.

Staatskolen-bedrijf te stichen, onze huidige Staatsmijnen. Op dezelfde. 1tîjze had een Staiitsaardgasbedrijf gesticht kunnen worden, toen het gas een-maal ontdekt was. Dit ligt trouwens geheel in de lijn van de Neder-landse traditie: gaslevering is een zaak van de overheid. Maar :o.u is een geweldige stap terug gedaan en worden twee internationale con-cerns in feite beheersers van onze warmte- en energievoorziening.

Het particuliere belang moet wijken voor. het algemene belang, zegt men. Het algemene belang bestaat daarin, dat de gasvoorzie'-ning een 1evensno9dzaak voor iedereen is geworden. Dit verklaart waarom zij bij ons altijd in overheidshanden is geweest.

1

'.· :·- ' ' - ' ' . ~ _.. . . - - - . ,!

-mene

welvaartspeil 'van de massa der Nederlandse w~rkers te ver" · hogen.

Men zégt, dat de NAM toch een "nationale" onderneming is. Dat

is

niet waar. De NAM is formeel voor de helft in handen van de ESSO-Amerika (Rockefeller] en voor de helft in handen van de Kon. Shèll. Deze is op haar beurt voor een derde in Amerikaanse, voor ongeveer een zelfde percentage in Britse handen. Voorts zijn er Franse, Zwit-serse en natuurlijk ook nog Nederlandse aandeelhouders. De meer-derheid van de NAM is. in Amerikaanse handen. Dit blijkt hieruit

zonder meer. · , . ·

Op grond van al deze overwegingen hebben de commQÏJ.isten zich zowel in de Kamer als daarbuiten van het begin áf aan voor natio-nalisatie van de aardgasexploitatie uitgesproken. Dit kan alsnog beuren. Ook in de PvdA zijn er brede groeperingen die met deze ge-dachte instemmen. Alle gemeentebesturen hebben er belang bij. Maar . vooral is het de grote meerderheid van de bevolking die er belang

bij heeft.

WAT IS ER TEGEN EEN LAGE PRIJS?

. DIT

blijkt uit ,de onaanvaardbare situatie dat een groep Amerikaan-se, BritAmerikaan-se, FranAmerikaan-se, Zwitserse en Nederlandse financiers de vruch-ten dreigen te gaan opstrijken.· Dit blijkt uit het feit, dat de

mono-p~ies de prijs van aardgas met alle mogelijke argumenten hoog trachten te houden. Zowel minister Anctriessen als zijn voorganger De Po~ hebben waarschuwend de vinger opgestoken en gezegd: na-tuurlijk de prijs zou lager kunnen. Maar wij vragen een "commer-ciële prijs", omdat anders een onvoorstelbare chaos op de "energie-markt" dreigt te ontstaan.

Zij hebben -de voorstanders van lage prijzen ervan bescnuldigd, de· mijnindustrie te willen vernietigen. Ze hebben gezegd: de belangen van de electrische centrales kornep in gevaar, die met kolen of olie stoken. Zij hebben verklaard, dat de "oliemarkt" verstoord zou wor-den.

Daarop antwoorden wij :·Met de belangen van de oliemonopolies hoeven we geen rekening te houden. In de eerste plaats is hun pro-ductie in Drenthe maar een fractie van een procent van qun totale wereldproductie. In de tweede plaats hebben ze daar al meer dan 300 miljoen gulden schoon verdiend en in de derde plaats is een normaal mens in elk geval niet ,verplicht met de heilige belangen van een stel internationale aandeelhouders rekening te houden. Trouwens, zij verliezen er in het geheel niets dobr. Hen ontgaat al-leen een winst waar ze geen recht op hebben.

Het vraagstuk van de electrische centrales en de mijnen is iets in-gewikkelder. De electrische centralés · zoudén niet geriBge kosten over kunnen schakelen op aardgas. Maar dan vallen ze weg als af-nemer van de IIli.jnen.

Dit is mogelijk, maar onder bepaalde voorwaarden.

Eerst nog een opmerking over de huisbrand. Het grootste deel daarvan komt uit het . buitenland. Huisbrand is schaars. Bij

gang

nà'ar

gasverwarming :Zou de invoer· sto.pgezet

kunnen

wordq · · en dit zou een geweldige besparing aan deviezen opleveren. Er zal verder - hoeveel aardgas in ons land ook verbrand zou worden -een stijgende vraag naar cokes blijven voor de metaalindustrie. Er woildt. van kolen steeds meer gebruik gemaakt als grondstof voor de chemische industrie. (Reeds thans is de chemische productie van de Staatsmijnen evenveel waard als de kolenproductie I)

Maar het is volkomen waar, dat de prijs van huisbrand zou moeten dalen indien het aardgas tegen een billijke prijs verkocht zou wor-den. Dit z.ou dus verlies voor de Staatsmijnen opleveren en gevaar voor de we'rkgelegenheid van de mijnwerkers.

Daar is niemand van gediend.

Maar het vraagstuk kan heel eenvoudig opgelost worden: de ko-lenproductie kan Uit de winsten op het aardgas gesubsidieerd wor-den. Want zelfs als hèt tegen een lage prijs, - zeg 2,5 cent - ter beschikking komt, dan zou er nog een winst

xan

66 pCt op de kost-prijs gemaakt kunnen worden.

Daarmee zou ook het vraagstuk van dè electrische centrales

op-. gelost zijnop-. ·

Het denkbeeld van subsidie aan de mijnen wordt ook door anderen gedeeld. De hierboven reeds aangehaalde dr. be Boer acht het voor

verwerkelijking vátbaar. •

Nee, zegt de regering, dat kan niet vanwege het "Europese ene~

giebeleid". Als Nederland op het gebied van de energie een "goed-koopte-eiland" zou blijven, zou daar niets van terecht komen. Maar moeten we voor zulk een argument wijken? Nóch West-Duitsland, nóch Frankrijk ·hebben zich ooit iets van Nederland aangetrokken. Het mag niet, zegt de regering. We mogen de mijnen niet subsi-diëren. Dat is onzin. Bonn geeft nu ook zware subsidies ~an zijn

mijnindustrie. ~ 1 ~

Het mag niet, zegt de regering verder, omdat we onze EEG- en KSG-partners vr~je toegang tot het aardgas moeten geven. Zij heb-ben het recht om aardgas te kopen. Dit argument is reeds verleden jaar in de Tweede Kamer afdoende weerlegd. Wanneer er ~én maat-. schappij ·voor winning en verkoop zou bestaan, kan die haar beleid

bep~len, zoals zij wil. Als zij het gas tegen een lage prijs in Neder-land wil verkopen en export weigert, is dat háar zaak en nóch 'EEG, nóch KSG, hebben er iets over te zeggen. Dat heeft zelfs de heer ·Nederhorst van de PvdA in de Kamer moeten erkennen.

·Kort en goed: steekhoudende bezwaren tegen een lage gasprijs· zijn èr niet.

VOORDELEN VOOR DE CONSUMENT

UIT

het b{;;lvenstailnde"blijkt nog eens extra, hoe nuttig

nationalis~-. tie van het aardgasbedrijf zou zijn. Er blijkt ook uit, dat men zich in Den Haag niet alleen door de monopoliebelangen, maar ook door de belangen van de EEG-partners als West-Duitsland heeft la-ten leiden, toen men nationalisatie van de hand wees.

ment - de grote massa van het volk en de arbeiders in het bijzon-, cler.- zou bieden?

Dit "is een zeer urgente vraag, gezien de golf van prijsstijgingen van de laatste tijd en het voornemen van de rElgering om het levens-peil nog duurder 'te maken.

Een voornaam punt is natuurlijk de mogelijke besparing op de gas- en kolenrekening. Na onze uiteenzettingen .over de werkelijke kostprijs van het aavdgas is het niet meer nodig de omvang van die besparingen te becijferen. Ze spreken voor zich zelf, als men be-denkt dat levering voor een derde en zelfs een kwart van de hui-dige prijs van gas en kolen mogelijk is. (Daarbij is dan nog reke~.

ning gehouden met de dubbele verbrandingswaarde van het aard-gas.)

Misschien nog belangrijker zouden de indirecte voordelen kun-nen zijn. Zelfs, wanneer ci.e toestand blijft, zoals hij thans is. Want dan is er in elk geval een zeer ingrijpende verlaging van de· belas-tingen mogelijk. Denk aan de minimale winst van het Rijk ten be-drage van 28 miljard gulden. Dat is bij een exploitatieperiode van 35 jaar bijna één miljard per jaar!

Een lage aardgasprijs heeft echter meer gevolgen. Energie is één der voornaamste kostenbestanddelen van elk product. Voor het trans-port is het zelfs de belangrijkste. Doo.r het aardgas zowel voor ener-gie-opwek!_{ipg als voor andere doeleinden op de grootst mogelijke seq.aal in het binnenland te gebruiken - krijgen wij een prachtige · karis-.om het prijspeil over de gehele linie te verlagen.

De klittipende inflatie zou tot staan komen. Het reële loon, het reële salaris ën het inkomen van alle zelfstandigen, de koopkracht van de gepensioneerden zouden omhooggaan. Dit alles kan, mits van het aavdgas op de juiste wijze gebruik wordt gemaakt.

VOORDELEN VOOR DE ZELFSTANDIGEN

HET aardgas kan ook de belangrijkste factor worden voor de ver-sterking van de positie van onze .lçtndbouw, van het ambacht en de kleine industrie. De massa van (fe klelne boeren vooral in Dreh-· the, Groningen en Friesland kan gQ.e.dkope energie uit aardgas op eigén bedrijf toepassen. Dit geldt nog meer voor de tuinders. Eén belangrijke uitbreiding van teelt-onder-glas met aardgas als bron van verwarming is denkbaar.

De vele kleine industrieën, die in hun bestaan bedreigd worden door de opmars van de grote ondernemingen, kunnen op dezelfde wijze voordeel trekken van het gas.

Voorwaarde is natuurlijk - en dat geldt ook voor boeren en con-sumenten - dat een einde wordt gemaakt aan de discriminatie in de tarieven. Waarom is het nodig dat Philips het gas goedkoper krijgt dan kleine industrieën?

Dit wil niet zeggen, dat wij tegen levering van gas aan grote in-dustrieën zijn. De ~ömmunisten zijn echter van opvatting, dat het aardgas in de eerste plaats aan de massa van de kleine verbruikers ten goede moet komen.

' (', . . . . .· .. ·. . . . !". .. Wij zijn daarnaast van opvatting, dat het gas op grote schaal· toe• · . gepast kan worden voor· nieuwe industrie~n. zoals dat ook in Zuid~~

Fran-krijk geschiedde. Allerlei chemische industrie~n kunnen het als energiebron, of. als grondstof voor producten gebruiken. Er wordt· gesproken over een aluminiumbedrijf in Delfzijl. Dit bedrijf heeft goedkope energie op massale schaal nodig, op te wekken uit aard~

gas. Wat hiervoor mogelijk is, is ook voor andere. industrieên die veel energie verbruiken mogelijk. Met dit aluminiumplan wordt met~

een de bewering van de regering-Marijnen, dat het gebruik van aard-gas voor electrische centrales onvoordelig zou zijn, weerlegd!

Door toepassing van aardgas als leveranCier van energie en van grondstof voor nieuwe chemische industrie~n zou ook de export-positie van Nederlanq buitengewoon versterkt worden. Daar klagen de grote ondernemers immers over in verband met de

loonsverho--~

'

Kort samengevat moet men dus zeggen, dat

1. het aardgas als de goedkoopste brandstof en grondstof voor in-dustrie die denkbaar is, in Nederland moet blijven en op de breedst mogelijke schaal dient .te worden toegepast;

2. dat nationalisatie va..a-het aardgasbedrijf met democratische con-trole op zijn beleid, de beste methode is om alle voordelen voor het Nederlandse volk te behouden.

Export van gas kan op de tweede of derde plaats komen en vooral zijn wij niet verplicht de Westduitse grootindustrie aan goedkope energie te helpen.

Nationalisatie van het aardgasbedrijf zou een gevoelige slag voor de monopolies betekenen. Zij zijn volksvijand nummer één. Zij wil-len het gas vooral exporteren, omdat zij op deze wijze de ,grootste winst kunnen maken en het Rijk én het volk het meest kunnen be-nadelen. Dit hebben wij hierboven aangetoond. Zij denken

-er-

ook aan de hoge aardgasprijs te gebruiken om de kosten van olieboringen elders in de wereld, die niets hebben opgeleverd, te dekken. D.aar bedankt het Nederlandse volk voor I

De monopolies willen het gas gebruiken om hun eigen P9Sitie in

Nederl~nd verder te versterken. Daar heeft het volk geen enkel be-lang bij, gezien de reactionaire politiek op binnen- en buitenlands terrein, die zij voorstaan.

Van welk gezichtspunt men de zaak ook bekijkt - vanuit het standpunt van de belastingbetaler, van de consument, de boer of de tuinder, .de kleine zelfstandige, de lndus~ie of de belangen van het volk als geheel - er is maar één gevolgtrekking m(}gelij k:

Het aardgas moet zo goedkoop mogeli;k aan het volk ter beschik-king komen.

En deze eis wordt belangrijker naarmate zal blijken, dat de voor~

raden groter zijn dan de regering en de twee monopolieswillen toe-geven!

F.BARUCH

MISDAAD 'EN POLITIEK

VAN Lineains baar is, na bijna een eeuw, e~n Amerikaanse presi-dent naar zijn laatste rustplaats gebracht. Weer maakte een politieke sluipmoord een. einde aan het leven van een vooraanstaàn-de politicus op het ogenblik, dat vooraanstaàn-deze een gunstige richting had in-geslagen op de hachelijke weg naar een vreedzaam bestaan.

En ook zonder die baar zou men op zo een moment aan Lincoln denken, die de vrijverklaring van de slaven met de dood heeft moe-ten bekop.en.

Maar ook in Europa en ook in de tijd dichter bij ons, treft men dit soort gewelddaden te kust en te keur aan. Zij zijn als waarschu-wingssignalen voor oorlog en reactie, overvallen en fascistische staatsgrepen geweest en men behoeft niet in fatalisme te vervallen om ze ernstig te nemen.

STARTSCHOT VAN DE OORLOG

DE

grote ramp. van de Eerste Wereldoorlog brandde los met het ·do-. delijke schot van de 28ste juni 1914 op Frans Ferdinand, aarts-hètj:og van Habsburg en erfgenaam van de Oostenrijkse troon, die toeri,<poewel eeuwenoud, geen lustrum meer voor de boeg had. Een Servische nationalist schoot in de· Bosnische hoofdstad Serajewo op de troonopvolger; een koortsachtige diplomatieke a.ctiviteit volgde, waarin de regering van de Duitse keizer Wilhelm, dié zich "hun oor.log" niet wilden laten ontgaan, de eerste krijgsviool speelde. Pressie, provocatie en intimidatie werden toegepast. Die zomer van 1914 zou de "belle épöque", de' "go~e,{ludé tijd" in hét slijk van de · loopgraven zien verzinken. Het walren.d~ kinderjaren van het impe-rialisme, dat zovelen de bedriagelijke aanblik van in walstempo wiegelende rust had gegeven, omdat zij het rijzende verzet van de zeer velen en de aangewakkerde roofzucht" van de enkelen niet on-derkenden en dus de op elkaar intbeukende koloniale grootmachten niet konden horen naderen.

Toch zouden die aankomende -imperialisten en aftandse monar-chen net veertig maanden na dat fatale schot de door Marx voor-spelde doodgravers in levenden lijve tegenover zich zien, in de per-soon van de bolsjewiki, de revolutionaire sociali§ten van Rusland.

Maar op 31 juli 1914, één dag voor het heÜevuur ·begon, knalde er nog één enkel schot: het doodde Q.e grote Jean Ja.urès, Frans so-cialistenleider, geschiedschrijver en begenadigd redenaar, maar vóor alles consequent strijder tegen oorlog (ook in de koloniën!) letter-lijk tot de dood er op volgde. De dader, in de geschiedenisboe-ken steeds kuis als "nationalist" aangeduid, heette Villain wat ploert betekent; hij werd in 1919 vrijgesproken. Men bracht kort daarop het lijk van zijn slachtoffer toen maar naar het Panthéon over ...

HET Wilhebhinische Duitsland kwam als republiek van Weimar-uit de Eerste. Wereldoorlog te voorschijn, een bedeesde republiek in een verslagen land, waar de oude ook nu nog steeds machtigen _,. de revolutionaire vonken en vuurtjes konden uittrappen; Weer vie-len vooraanstaande arbeidersleiders, Rosa Luxemburg en Karl Lieb-knecht, ten offer aan sluipmoord: het doel was ditmaal de revolutie .

te onthoofden. J

Maar de duistere machten, die het vooral begrepen hebben op ver-antwoordelijke regeerders, die niet strikt in hun schuitje varen, stonden schietklaar. Hun mikpunt: Matthias Erzberger, een van de ondertekenaars van de wapênstilstand van Versailles in 1918. De kleine W.P. van 1949 zegt_ het kernachtig: "Voorstander van loyale uitvoering van het verdrag van. Versailles. In 1921 vermoord." Na-dat, mag men eraan toevoegen, de reactionaire Duits-nationalen. al · . via de legale weg, n.l. een proces, geprobeerd hadden hem kwijt te

raken. Toen restte nog de kogel.

De keizer was, met achterlating van zijn generaals, gegaan; de scheepskoning Stinnes, di~ niet alleen wat reilde. en zeilde, maar al wat los en vast was, opkocht, zou de belichaming van het nieuwe Duitsland worden. liJ. deze jaren waren herstelbetalingen en herstel van de economiscihe en politieke betrekkingen in Europa aan de or-de. De Amerikaanse invloed. in de oude kapitalistische landen. was een feit, de Russische revolutie eveneens. Dat betekende, vroeg of laat, erkenning van de nieuwe Sowjet-republiek.

Er kwam een conferentie bijeen te Genua, de eerste, waar de ar- · beiders- en boerenstaat met de burgerlijke machten aan tafel ging zitten: nog wel in het Palazzo . San Giorgio, Europa's oudsta rbank. Men schreef 10 april 1922. Voor hen, die elke week nog moeten

ont-dekken, dat Chroestsjow niet om vechten zit të. springen en dan trouw van een "nieuwe koers" spreken, volgen hier de openings-. woorden van de Sowjet-vertegenwoordiger Tsjitsjerin: ·

"Zonder het standpunt van de communistische beginselen op te ge-ven, erkent de Russische delegatie, dat in de huidige historische periode, die het naast elkaar bestaan van de oude en de nieuwe maatschappelijke orde in wording mogelijk maakt, de economische samenwerking tussen de staten, die deze twee stelsels van eigen-dom vertegenwoordigen, een gebiedende noodzaak voor de alge-mene· economische wederopbouw is."

In plaats van een overeenkomst met de Entente kwam, na veel loven en bieden, het verdrag van Rapallo uit de bus: een accoord tussen Duitsland en Sowjet-Rusland, voornamelijk over wederzijdse schaderegelingen en handel. De diplomatieke betrekkingen werden hersteld. Het opende wat rooskleuriger perspectieven voor een de-mocratische, vreedzame ontwikkeling in Duitsland, zoals een schoor~.

dèn: Rathenau was eigenlijk een .J;egenstander van het verdrag met de rode Russen.!

Het zou geheel verkeerd zijn in de concerndirecteur Walter Ra-thenau (hij v;olgde zijn. vader op als president van de AEG), orga;- , nisator van de Duitse grondstoffenvoorziening in de oorlog en van de wederopbouw daarna, een soort revolutionair te zien. Hij was een burgerlijk politicus met een heldere blik, een gecultiveerd za-kenman. Hij wenste, in wezen, dat het economisch achterlijke, door de burgeroorlog platgebrande Rusland door een kapitalistisch con-sortium weer zou worden "gerepareerd".

De inhoud van het verdrag vim Rapallo was niet de hoofdzaak. Het feit, dat heCer was, veranderde alleen al bet wereldevenwicht, merkte de Duitse publicist Leopold Schwarzschild op. "Zelfs in de oorlog hebben we niet zo een treurige Paasdag beleefd!" verzuchtte

de secret~ris van Lloyd George. _

Dat het een belangrijke actiefpost betekende voor het rijk (al-weer volgens de reeds genoemde Schwarzschild] heeft Rathenau niet kunnen constateren. Hij overleefde de afspraak in het luxe-hotel aan de blauwe baai. amper twee maanden. Op 26 juni 1922 vond men zijn lijk in zijn met kogels doorzeefde auto in Grunewald bij Berlijn. Een andere auto vol. scherpschutters had zijn lot beze-geld. Twee der moordenaars - prae-nazi's noemt Schwarzschild hen - zijn lat~r door de politie opgedreven en schoten zicl;l dood, als op de film, in een oude Duitse burcht.

Sti.nnes kon met zijn financiële trucs de kalif worden van een op·. waaràeloos papier en Gründlichkeit gefundeerd rijk met .de door en door reactionaire kanselier Cuno als grootvizier. Dat was de vrucht van twee politieke moorden, alleen al op regeringsniveau, in

de na-oorlogsjaren in Duitsland. ·

MATEOTTI EN SO\YJET-DIPLOMATEN GETROFFEN (-.

•"··

ALLE gei10emde politieke moorden wàren of "voorschoten" voor de oorlog of ten gunste van oorlogsdrijvers of revanchisten uit-gevoerd. Maar sinds de Russische revolutie èn de aanwezigheid van een staat z.onder kapitalistenklasse, is vrijwel elke politieke mis-daad tegen dit mene tekel der reactie gericht. ·

Natuurlijk kondigde het eerste fascistische regime, nog meer op oorlog· gespitst dan andere kapitalistische regimes, die Jaurès al had aangeklaagd, zich in Italië aan met een politl,eke moord: die op Giacomo Mateotti in juni 1924, enkele dagen nadat deze lelder der socialisten in de Kamer scherp stelling had genomen tegen Musso-lint en zijn miliziabenden. Het was de inleiding tot bijna een kwart eeuw onderdrukking en oorlog. Maar, zegt de anti-fascistische schrij-ver Valiani, de actie van die bènden en de mars op Rome ware11 rliet mogelijk geweest, "zonder het klimaat van contra-revolutionair ter-rorisme, dat in midden-Europawas geschapen en vandaar in de roe-rigste lagf:ln van de ·bourgeoisie was doorgedrongen."