Eer st wil ik onder st r epen hoe we hebben m eegevoeld m et de aanslagen. We war en geen

'XXU]DPHRQWZLNNHOLQJGUDDJWELMDDQFROOHFWLHYH YHLOLJKHLG

6SHHFKVWDDWVVHFUHWDULV$JQHVYDQ$UGHQQHELMRSHQLQJ IRWRWHQWRRQVWHOOLQJLQ1LHXZVSRRUWVHSWHPEHU

6DPHQYDWWLQJ

1DDVWGHKDUGHDDQSDNYDQWHUURULVPHLVHUHHQDQGHUHYHUGHGLJLQJVOLQLHWHJHQGHWRHQHPHQGH PRQGLDOHRQYHLOLJKHLGLQYHVWHUHQLQGHGLDORRJWXVVHQPHQVHQHQFXOWXUHQLQYHVWHUHQLQKHW WHUXJGULQJHQYDQRQJHOLMNKHLGHQPDUJLQDOLVHULQJ$DQGLHLQYHVWHULQJHQRQWEUHHNWKHWQRJDOHHQV

'DW]HLVWDDWVVHFUHWDULV$JQHVYDQ$UGHQQH2QWZLNNHOLQJVVDPHQZHUNLQJZRHQVGDJVHSWHPEHU LQ'HQ+DDJ=HVSUDNRSGHRSHQLQJYDQHHQIRWRWHQWRRQVWHOOLQJLQ1LHXZVSRRUWRYHUGH

NXQVWDWHOLHUVLQKHW:7&

9ROOHGLJHWHNVW

De dat um 11 sept em ber st aat voor alt ij d in ons geheugen gegr ift . I k ver m oed dat ieder een hier nog pr ecies weet wat hij of zij vor ig j aar op deze dag deed. I k ook: debat t er en. Over de aanschaf van nieuwe j acht vliegt uigen. Het wekelij kse vr agenuur t j e in de Tweede Kam er was nog bezig t oen het ber icht kwam dat t wee vliegt uigen doelbewust op de Twin Tower s war en ingevlogen. We konden het nauwelij ks bevat t en.

Die aanslagen geven ook deze fot ot ent oonst elling zo’n bij zonder e em ot ionele lading. De fot o’s zij n niet lang geleden gem aakt en t och hor en ze al t ot een ander t ij dper k. Dat van voor 11 sept em ber . De kunst enaar s op deze fot o’s zij n nog volkom en onwet end over wat hen boven het hoofd hangt . Die onwet endheid zij n wij voor goed kwij t . We leven in de wer eld van na 11 sept em ber . We st aan nu voor de vr aag hoe we die wet enschap m oet en gebr uiken om de m ondiale veiligheid t e

ver gr ot en. I k wil gr aag kor t ingaan op de r ol die ik daar bij zie voor ont wikkelingssam enwer king.

Eer st wil ik onder st r epen hoe we hebben m eegevoeld m et de aanslagen. We war en geen

buit enst aander s, ook al was het ver weg. De klap r aakt e ook ons. We zagen het als m eer dan een aanval op de Ver enigde St at en. We zagen het als een aanval op univer sele waar den als vr ij heid, r espect en dem ocr at ie. We wer den daar bij in het har t ger aakt . Oude veiligheidsconcept en bleken niet m eer t e wer ken. Je kunt niet m et m ilit aire m iddelen een ver dedigingslinie opbouwen ver van j e eigen bur ger s. Dat helpt niet m eer . Veiligheid in deze nieuwe eeuw ver eist een nieuwe invulling.

Een har de, m ondiale aanpak van int er nat ionaal t er r or ism e is daar een onm isbaar elem ent van. Er zij n het afgelopen j aar successen geboekt . Maar we zij n er nog lang niet . Voor m ij st aat voorop dat de st r ij d t egen het t er ror ism e niet een zaak van de Am er ikanen alleen is. En ook niet m oet wor den.

De ver dediging van vr ij heid, dem ocr at ie en m ensenr echt en gaat ons allem aal aan.

Een har de aanpak van t er r or ism e. Zeker , m aar er is ook een ander e ver dedigingslinie t egen de t oenem ende m ondiale onveiligheid. Dat is invest eren in de dialoog t ussen m ensen en cult ur en, invest er en in het t er ugdr ingen van ongelij kheid en m ar ginaliser ing. We m oet en dus ook ons ont wikkelingsbeleid gebr uiken om de wer eld veiliger t e m aken.

Onder zoeker s zien geen dir ect ver band t ussen ar m oede als zodanig en conflict . Ar m oede is geen voedingsbodem voor t er r eur . Maar ze wij zen wel op een ander ver band: dat t ussen uit zicht loosheid en ongelij kheid en conflict . I n een globaliserende wer eld kunnen we niet m eer veilig acht er onze dij ken blij ven zit t en. We m oet en over de dij ken heenkij ken en m ondiaal denken en handelen.

Veiligheid t huis st aat niet los van ont wikkeling ver van ons bed.

De ongelij kheid in de wer eld is de laat st e j ar en schr ikbar end t oegenom en, zo blij kt uit r ecent e r appor t en van de Ver enigde Nat ies en de Wer eldbank. Het gem iddelde inkom en in de t wint ig r ij kst e landen is nu 37 keer zo hoog als het inkom en in de t wint ig ar m st e landen. Bij na een ver dubbeling van de ongelij kheid in veer t ig j aar . Ook de ongelij kheid binnen landen is gegr oeid. Heer sende elit es lat en zich vaak weinig gelegen liggen aan gr ot e gr oepen van de bevolking en dem ocr at isering blij ft uit . De uit zicht loosheid, die daar van het gevolg is, kan wél een voedingsbodem zij n voor geweld, zoals we gezien hebben in een deel van de islam it ische wer eld.

Die landen zelf zij n de eer st ver ant woor delij ken voor hun eigen ont wikkeling. De bevolking en voor al ook hun leider s. Maar de r ij ke landen k unnen en m oet en wel m eer invest er en in het ver m inder en van ar m oede en ongelij kheid. Bij voor beeld door st eun aan vlucht elingen in de r egio.

Door bet er beleid en best uur t e bevor der en. Door econom ische kansen t e scheppen. Door r espect voor m ensenr echt en en r echt en van m inder heden t e ver st er ken.

Aan die invest er ingen ont br eekt het nogal eens. I k noem t wee voor beelden. I n Afghanist an is gr oot m at er ieel ingezet om het Taliban- r egim e t e ver drij ven en daar m ee ook Al Qa'eda. Daar na heeft de int er nat ionale gem eenschap op een confer ent ie in Japan in t ot aal 4,5 m ilj ar d dollar st eun

t oegezegd voor de weder opbouw, waar van 1,8 m ilj ar d dollar dit j aar . Tot dusver hebben slecht s

enkele landen aan hun ver plicht ingen voldaan, waar onder Neder land. De r est laat het nog afwet en,

t er wij l m ilj oenen Afghanen zich opm aken voor een wint er w aar in voedselt ekort en dr eigen in een land dat er ber ooid bij ligt . Zo bouw j e niet aan ver t r ouwen, zo invest eer j e niet in veiligheid.

Ander voor beeld. I k kom net t er ug uit Johannesbur g. Ook in het handelsbeleid hebben we weinig ver t r ouwenwekkende m aat r egelen gezien. Doha leek een goede aanzet , m aar sindsdien zit de zaak vast . Ook in Johannesbur g is niet echt de vlag uit gest oken. De r ij ke landen st aan in de

beklaagdenbank en we hebben geen goed ver weer t egen de t er echt e aanklacht en uit het Zuiden.

Zo zal globaliser ing ongelij kheid blij ven ver st er ken.

Bij invest er ingen in veiligheid denk ik uit dr ukkelij k ook aan het st im uler en van dialoog. Tussen volken, cult ur en, geslacht en en r eligies - en zeker ook m et de islam . Met nam e de islam wor dt na 11 sept em ber som s neer gezet als br oeinest van fundam ent alism e en haat . Die kant is er - en daar st aat de islam niet alleen in. Maar r eligies hebben voor al ook de kant van ver zoening, de zor g voor elkaar en het zoeken naar inspir at ie en ident it eit . Or ganisat ies m et een r eligieuze ident it eit kunnen een heel posit ieve r ol spelen bij voor beeld door st r ij dende par t ij en aan t afel t e kr ij gen. We m oet en pr oberen die posit ieve r ol t e ver st er ken.

De st r ij d t egen t er ror ism e houdt ook in dat we ber eid m oet en zij n ons echt t e ver diepen in ander e cult ur en en r eligies. Zat er dag hoor de ik de Aga Khan zeggen dat we veel t e weinig kennis hebben van de islam . Hij heeft gelij k. De islam it ische wer eld is onze buur m an. I n eigen land en r egio wonen veel islam iet en. We wet en t e weinig van hoe zij t egen de wer eld aankij ken. Dit leidt t ot ongenuanceer de beelden en uit spr aken en t ot ver har ding van t egenst ellingen. Net als alle r eligies is ook de islam r ij k aan ver scheidenheid. De oor log t egen het t er r orism e is beslist geen oor log t egen de islam .

Met ons ont wikkelingsbeleid kunnen we een bescheiden, m aar st im uler ende bij dr age lever en aan de dialoog. Deels gebeur t dat al. I n Sudan bij voor beeld door vr ouwen uit het hele land en van alle r eligies t e bet r ekken bij gesprekken over vr ede. Ook via par t iculier e or ganisat ies st eunen we in t al van landen de dialoog t ussen r eligies en t ussen et nische gr oepen. Waar m ogelij k en waar zinvol wil ik die lij n ver st er ken - en ander en zullen dat ook m oet en doen. Het zal daar bij door gaans niet gaan om gr ot e bedr agen, m aar het belang van een act ivit eit schuilt niet alt ij d in wat het kost .

Dat geldt ook voor deze t ent oonst elling, waar aan Buit enlandse Zaken een kleine financiële bij dr age

lever t . Het zij n fot o's van de veelzij dige wer eld die schuil ging acht er de st r akke gevels van het

WTC. Een wer eld van k unst enaar s m et de m eest uit eenlopende acht er gr onden die de m eest

uit eenlopende kunst vor m en beoefenden. Nicole Car st ens, de fot ogr aaf, was één van hen. Ze hield

van New Yor k, ze hield ook van de wer eld. I n haar fot oser ie ‘Blue Not es fr om Thin Air ’ liet zij ons

zien ( ik cit eer ) “ .. welke t ol

eist in de m oder ne cult uur aan het begin van deze

21st e eeuw. We zij n bezet en door snelheid; de m eest en van ons hebben gr ot e m oeit e om t e

st oppen of zelfs m aar aan r em m en t e denken. We zij n bang dat ver t r aging ons zal doen vallen,

zoals een st r aalvliegt uig dat zij n st uwkr acht ver liest , neer st or t .” ( einde cit aat ) . Lat en wij nieuwe

st uwkr acht ont lenen aan haar fot o's om t e blij ven invest er en in een bet er e wer eld. I k ver klaar de

t ent oonst elling voor geopend.