Vraag nr. 28
van 29 november 2000
van mevrouw RIET VAN CLEUVENBERGEN Kinderpsychiaters – Behoefte
Er zijn kinderpsychiaters tekort. En wel om twee r e d e n e n . Al te weinig artsen volgen in V l a a n d e r e n een opleiding kinderpsychiatrie. Degenen die een diploma kinderpsychiater hebben, gaan daarenbo-ven vaak in Nederland werken.
De oorzaken zijn bekend : de werkomstandigheden zijn in Nederland beter omdat de geestelijke ge-zondheidssector er beter is uitgebouwd, men door-loopt er zijn stage. Daarnaast heeft men in Neder-land een beter statuut en een hogere verloning. N e-derland is trouwens een aantal jaren geleden een wervingscampagne begonnen in Vlaanderen ... Studies wijzen uit dat er jaarlijks tien nieuwe kin-derpsychiaters voor het werkveld in V l a a n d e r e n nodig zijn, terwijl er de laatste tijd soms maar twee of drie afgestudeerden in Vlaanderen aan de slag gingen.
In onze complexe samenleving verhoogt de vraag vooral in de kinder- en jeugdzorg. Een multidisci-plinair team zonder een kinderpsychiater kan al deze problemen niet aan. Daarenboven speelt – ook in de ambulante geestelijke gezondheidszorg – de medische verantwoordelijkheid voor dit ge-beuren.
Het is daarom van belang dat de bevoegde minis-ter de evoluties met betrekking tot de verschillen-de beroepsgroepen zelf opvolgt, en dit niet alleen overlaat aan de provinciale commissies of de fede-rale Planningscommissie Medisch Aanbod.
1. Heeft de minister zicht op het aantal beroepsac-tieve kinderpsychiaters per provincie ? Wa a r worden de tekorten vooral gesignaleerd ? 2. Hoelang duurt het om een vacature voor
kin-derpsychiater in een CGG (centrum voor gees-telijke gezondheidszorg) in te vullen ? Hoelang duurt dit in Limburg en West-Vlaanderen ? N.B. Een vraag over deze problematiek werd ook
gesteld aan mevrouw Marleen Va n d e r p o o t e n , Vlaams minister van Onderwijs en Vo r-ming.
Antwoord
Reeds een aantal jaren wordt een tekort aan kin-derpsychiaters in Vlaanderen gesignaleerd. E n e r-zijds zouden te weinig artsen een opleiding kinder-psychiatrie kunnen volgen, anderzijds zouden de afgestudeerde kinderpsychiaters als werkterrein Nederland boven Vlaanderen verkiezen.
Vanuit de bekommernis van de Vlaamse volksver-tegenwoordiger en onder impuls van herhaalde parlementaire vragen, wordt het probleem van de schaarste aan kinderpsychiaters geregeld opge-volgd.
1. Op dit ogenblik zijn er bij de Vlaamse Ve r e n i-ging voor Kinder- en Jeugdpsychiatrie 144 b e-roepsactieve kinderpsychiaters aangesloten. H e t aantal effectieve kinderpsychiaters kan dus hoger liggen, want niet elke kinderpsychiater is lid van de Vlaamse Vereniging voor Kinder- en Jeugdpsychiatrie.
Op basis van de beschikbare gegevens qua werkplek en werkplaats is een benaderende spreiding van het aantal kinderpsychiaters per provincie mogelijk : Brabant : 30-35 Antwerpen : 30-35 Limburg : 10-15 Oost-Vlaanderen : 10-15 West-Vlaanderen : 10-15
Daarnaast zijn achttien van de aangesloten leden werkzaam in Nederland.
De concentratie in de provincies Brabant en Antwerpen is verklaarbaar doordat de twee op-leidingsmogelijkheden voor kinderpsychiater gesitueerd zijn in Leuven en in Antwerpen. Zoals de Vlaamse volksvertegenwoordiger w e e t , behoort de opleiding en daarmee samen-hangend de erkenning van geneesheren-specia-listen tot vandaag nog steeds tot de bevoegd-heid van de federale overbevoegd-heid.
Op korte termijn zijn er dus weinig veranderin-gen te verwachten in het aanbod. De vraag daarentegen zal in de zeer nabije toekomst nog stijgen.
Een aantal bijkomende vacatures voor kinder-en jeugdpsychiaters wordt verwacht in de intra-murale sector. Door de reconversie zal er een toename zijn van minstens 25 % K-bedden en 5 % K-plaatsen (K : diensten neuro-psych i a t r i e voor kinderen – red.).
Geraamd wordt dat hier vier of vijf bijkomende plaatsen voor kinderpsychiaters zullen worden gecreëerd.
Op l a n g e re termijn zijn er bovendien een aantal onzekerheden of mogelijk ook wel problemen te verwachten door de numerus clausus.
In het koninklijk besluit (KB) van 7 november 2000 (Belgisch Staatsblad 8.12.2000) tot wijzi-ging van het KB van 29 augustus 1997 tot vast-stelling van het globaal aantal geneesheren, o p-gesplitst per gemeenschap, die toegang hebben tot het verkrijgen van bepaalde bijzondere be-roepstitels, is het volgende vastgesteld :
globaal 400 voor 2004 350 voor 2005 300 voor 2006
voor de Vlaamse Gemeenschap 240 voor 2004
210 voor 2005 180 voor 2006
Dit betekent concreet dat zowel op korte als op langere termijn er een s c h a a r s t e zal zijn van kin-d e r- en jeugkin-dpsychiaters, op lange termijn ook van algemene psychiaters.
Ook recente ontwikkelingen op de N e d e r l a n d s e a r b e i d s m a r k t maken ons niet optimistisch : i n vacatures wordt een verhoging van de functie-waarderingsschaal (salarisschaal) vastgesteld, een marktschaarstepremie van 10 %, ...
Ko r t o m , Nederland verhoogt zijn inspanningen om Vlaamse psychiaters en kinderpsychiaters aan te trekken.
2. Als we kijken naar het aantal kinderpsychiaters dat in de CGG-sector werkzaam is, dan is dit
slechts een beperkt aantal. Van de 144 aangeslo-ten leden vermelden er slechts een twintigtal een centrum voor geestelijke gezondheidszorg als hun werkplaats, veelal in een deeltijdse func-tie.
Het mogelijke werkveld van de kinder- en jeugdpsychiaters is dan ook ruimer dan de CGG-sector en omvat kinderpsychiatrische diensten in academische ziekenhuizen, K - d i e n-sten in psychiatrische voorzieningen, andere re-sidentiële structuren (OBC, MPI) en ambulante structuren (revalidatiecentrum, privé-praktijk). (OBC : centrum voor observatie, oriëntering en m e d i s ch e, p s y ch o l o g i s che en pedagogische be -handeling ; MPI : m e d i s ch - p e d a g o g i s ch instituut – red.)
De invulling van een vacature voor kinderpsy-chiater in een CGG is dus niet voor de hand ligend en kan twee jaar of langer aanslepen. S i g-nificante verschillen tussen de provincies zijn er niet.
De moeizame invulling van de functie kinder-psychiater is volgens de CGG-sector aan de vol-gende factoren toe te schrijven :
– Centra voor geestelijke gezondheidszorg zijn geen erkende stageplaatsen voor psychiaters in opleiding.
– De verloning in de CGG-sector voor de psy-chiatrische functie is ongunstig ten opzichte van de andere sectoren (MPI, r e v a l i d a t i e, K -diensten) of andere landen (Nederland). D e verloning zou 25-40 % lager liggen dan in andere werkcontexten.
– In de CGG-sector gaat het meestal om een klein pakket aan uren in een kleine equipe die wordt overstelpt met hulpvragen.
– Het bediendenstatuut is op het vlak van so-ciale zekerheid niet aantrekkelijk als het geen halftijdse (19/38) functie betreft. Va a k gaat het om minder dan 19 uren, w a a r d o o r de psychiater-werknemer geen recht heeft op kinderbijslag vanuit het bediendensta-tuut.
– Kinderpsychiaters verkiezen een job in de residentiële sector wegens meer uren per lo-c a t i e, een betere verloning op basis van een 24-uren werkweek, een betere inbedding in grotere teams.
– De inkomsten voor zelfstandige psychiaters in de CGG-sector zijn veeleer problema-t i s c h . Bij heproblema-t werken voor sociaal en finan-cieel zwakkeren is het risico dat de cliënt vaak niet kan betalen groter.
– De noodzakelijke teamvergaderingen en overleg met welzijns- en gezondheidswerkers worden in principe niet vergoed aan de psy-chiaters met zelfstandig statuut. Voor kinder-psychiaters is het absoluut noodzakelijk niet per prestatie te moeten werken.
Men kan concluderen dat de problemen zijn ge-situeerd op verschillende niveaus van opleiding, statuut en werkcontext. Oplossingen zullen maar kunnen worden aan- en samengebracht vanuit verschillende bevoegdheden.
Overleg en communicatie tussen de federale en de Vlaamse overheid zal hier noodzakelijk zijn om onze complexe samenleving toch een zekere garantie op gespecialiseerde kinder- en jeugd-psychiatrische zorg te kunnen geven.
