hooghe gheboren prince van Spaengien, Philips
bron
Declaratie van der triumphe bewezen den hooghe gheboren prince van Spaengien, Philips. C.
Annout-Braeckman, Gent 1851
Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/_dec001decl01_01/colofon.php
© 2013 dbnl
[Inleiding]
GEENE feesten werden eertyds met meer plechtigheid en luister in de vlaemsche
steden gevierd dan diegene welke toegewyd waren aen de Blyde Inkomsten onzer
vorsten. om ze zoo aenzienelyk mogelyk te maken, spaerde men noch moeite, noch
tyd, noch geld; al de inwoners zonder onderscheid droegen daer het hunne aen toe
met een mildheid waervan men zich hedendaegs niet gemakkelyk een denkbeeld kan
vormen. Onbeambte zoowel als beambte persoonen, burgers, edelen, geestelijken,
kloosterlingen, kunstenaren, letterkundigen, stads-regenten, iedereen deed zijn best
om den nieuwen aangekomen prins op eene deftige wyze te onthalen. Daervan maken
de kronyken en de gemeente-rekeningen, zoo als men weet, breedvoerige melding.
Later werden de merkwaerdigste byzonderheden van die kostelyke volksfeesten met meer nauwkeurigheid geboekt, en de beschryvingen er van, met kostelyke platen versierd, ter pers gebragt. Deze beschryvingen worden thans met de grootste belangstelling opgezocht; volledige verzamelingen derzelve bestaen niet, terwyl enkele stukken reeds als onwaerdeerbare zeldzaemheden worden beschouwd.
De oudste geprente Blyde-Inkomst welke in Vlaenderen schynt gekend te zyn, zou diegene wezen van keizer Maximiliaen I, wanneer deze Vorst, met den jongen Karel V, ten jare 1508, de stad Gent bezocht. Over die, tot het verledene jaer vergetene beschryving, waervan geen enkel exemplaer meer te vinden is, heeft de heer Ph.
Kervyn de Volkaersbeke in den Messager des Sciences Historiques, 1850, een wydloopig en belangryk artikel gegeven en daerin onweêrlegbare bewyzen ten berde gebragt zyner grondige geschied- en boekenkundige kennissen. Niettegenstaende nogtans zyne weluiteengezette pleitreden om het bestaen van dit allerzeldzaemst boekje te bevestigen, kunnen wy niet aennemen uit de woorden: III
eboucken in prenten, welke zich in de stads-rekeningen bevinden en die met eenige andere getuigenissen door den heer Kervyn worden aengehaeld, dat die beschrijving wezenlyk
+
Ter dezer gelegenheid zullen wy doen opmerken dat men een breedvoerige beschryving der intrede van Philips-den-Goeden te Gent, den 18 April 1458, vindt in de Kronyk van Vlaenderen van 580 tot 1467, Gent 1840, door de Maetschappy der Vlaemsche Bibliophilen uitgegeven, II, 212-258.
in druk zy gegeven geweest, na de inkomst van Miximiliaen
+.
Declaratie van der triumphe bewezen den hooghe gheboren prince van Spaengien, Philips
Wat er ook van zy, de opzoekingen van den schranderen oudheidskundige in de oude rekening-boeken onzer stad, leveren ons een volledig tafereel op der
feest-plegtigheden ten dien tyde te Gend gevierd.
Op deze zeldzaemheid der zeldzaemheden volgt een ander gedrukt stukje, dat in de oogen van eenen bibliophiel; niet min waerde bezit dan het vorige: wy bedoelen de beschryving van het onthael, te Brugge, in 1515, gedaen aen den aertshertog Karel van Oostenryk, later keizer Karel. Het boek is getiteld:
‘La triumphante et solennelle entrée faicte sur le nouvel et joyeux advenement de très-hault, très-puissant et très-excellent prince, monsieur Charles, prince de
Hespaignes, archiduc d'Austrice, duc de Bourgogne, comte de Flandre, etc., en la ville de Bruges, l'an 1515, le 18
ejour d'apvril apres Pasques, redigée en escript par maistre Remy du Puys, son très-humble induciaire et historiographe. Gilles de Courmont. Paris, 1515.’
Op het einde der XVI
eeeuw treffen wy nog de twee volgende boeken van den zelfden aerd aen:
1
o‘De beschryvinghe van het ghene dat vertoocht wierdt ter incomste van den prince van Orangiën binnen der stede Ghendt, den 29 Decembris 1577. Ghendt weduwe van Pieter De Clerck. 1577.’
Er zyn drie verschillende uitgaven van dit boek gekend, alle in het jaer 1578 verschenen.
2
o‘De heerlicke incomste van onzen ghenadighen land-
vorst mynheere Francoys van Franckryk, des conings eenich broeder, hertoch van Braband, Gelder, Anjou, Alençon, etc., grave van Vlaenderen, Hollandt, Zeelandt, etc. in zyn vermaerde stadt van Brugghe, den XXVII dach july anno MDLXXXII.’
3
oI
DEM, zyne incomste te Ghendt, den xx oogst 1582.
In de eerste wordt gehandelt over de inkomst van Willem I, gezeid de Zwyger; in de twee andere over de inhuldiging te Brugge en te Gent van dien belachelyken hertog van Anjou die zich zoo gaern koning onzer gewesten had willen maken. Alle deze stukjes worden mede zeer zelden gevonden.
Op de beschryvingen van latere Blyde-Inkomsten onzer vorsten, in de XVII
een XVIII
eeeuwen uitgekomen, stelt men zoo veel prys niet, omdat zy in het algemeen dikwyls worden aengetroffen, en men weet dat voor sommige rechtgeschapen boekenminnaren een oud gedrukt werk slechts eenige waerde bezit wanneer er maer een of twee exemplaren van bestaen; men herinnere zich de fyne grap van den markies de Fortsas, een onwaerdeerbaer liefhebber, welke alleenlyk die boeken in zyne bibliotheek wilde zien pryken, waer slechts éen exemplaer van bestond!
Ter gelegenheid der Blyde-Inkomsten van Philippus, prins van Spanje, te Gent, in 1549, verschenen ook verscheiden beschryvingen en vlugschriften, die thans door hunne zeldzaemheid voor ware juweeltjes doorgaen.
Het is met de herdruk van een dier stukken dat wy heden belast zyn. Het is getiteld:
Declaratie van der triumphe bewezen den hooghe gheboren prince van Spaengien, Philips
‘Declaratie van der triumphe bewezen den Hooghe Gheboren Prince van Spaengien, Philips, des keisers Chaerles van Oostenryc zone, binnen der stad van Ghend, in Vlaender, den xiij julij, anno M.D.XLIX.’
Eén exemplaer slechts is er bekend en behoort tot de kostelyke bibliotheek van den wel edelen heer F. Vergauwen, senateur, te Gent. De Declaratie is door den beroemden Cornelius Manilius, gebortig te Brugge, maer te Gent gevestigd, gedicht en gedrukt. De vlaemsche drukker verschoont zich in zyn werkje over hetgeen hem ontbreekt als dichter, maer deze verschooning hoopt hy te bekomen doordien hy in zyne moedertael den vorst heeft willen toespreken:
Ic meende te doene als ander poëten Die in haer moeders tale veersen telden ...
...
Die zyn tale by d'ander wilt gelijcken.
Hoewel zyne verzen niet zeer hoog vliegen, kan men toch dit gedichtje voor een zeer merkwaerdig staeltje van den poëtischen schryftrant van die tyden beschouwen; ze vloeijen gemakkelyk en onderscheiden zich door eene ongemeene zuiverheid van spelling en tael.
De volgende zinsnede uit stads-rekeningen gehaeld, doet ons den loon kennen aen Manilius voor dit werkje gegeven:
‘Betaelt Cornelius Manilius, prentere, de som van 33 s. 19 ds. gr. ter cause hem
in gratuiteyte by schepenen toegeleyd over dat hy in vlaemsche uutghestelt ende
gheprent heeft de Declaratie vander triumphe, etc., dezelve declaratie ghevisiteert ende gheadmitteert by den secreten raede s'keizers volgens de ammolicie van den secretaris Vlierden.’
In de zelfde rekeningen staen nog aengestipt de sommen betaeld aen Lieven Vander Burcht en aen Bauwin de Feisten, timmerman, voor het maken van arken triumphale, schutselen voor de Rhetorisiens, stellagien etc.; - aen François Vanden Velde, schilder en beeldsnyder, voor het uutzetten van de patronnen ende andere chiraigen van de arcken triumphale, stellagien ende gestoelte van de maegdekens, enz.; - aen de 4 cameren van Rhetoryke voor het leveren van de accoustrementen ende chiragen vander personnagien die ghestaen hebben op de vyf arcken triumphale, enz.; - aen Pieter Vande Walle, koopman te Antwerpen, over eenen zilveren becker lippyn en eenen schoonen zilveren cop, al vergult, wegens de stad geschonken de coninginne
+
