Kennisprogramma Deltaproof: kennis voor zoet en veilig water, voor nu en later

Hele tekst

(1)KENNIS VOOR ZOET EN VEILIG WATER. VOOR NU ÉN LATER. KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF. 2010. 40.

(2) KENNIS VOOR ZOET EN VEILIG WATER. VOOR NU ÉN LATER. KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF. KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF | 01.

(3) COLOFON. 2 | |KENNISPROGRAMMA 02 KENNISPROGRAMMADELTAPROOF DELTAPROOF.

(4) COLOFON. Uitgave Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer, Amersfoort. Programmateam Deltaproof s Michelle Talsma (Programmaleider Deltaproof, onderzoekscoördinator Watersysteemonderzoek STOWA); s Ludolph Wentholt (onderzoekscoördinator Waterweren STOWA); s Rob Ruijtenberg (programmasecretaris Deltaproof, Bureau WeL). Redactie Jaap van Peperstraten. Eindredactie Bert Jan van Weeren (Tekst en Van Weeren). Vormgeving Shapeshifter, Utrecht. Fotografie Istockphoto. Druk Libertas, Bunnik. STOWA-rapportnummer 2010-40 ISBN 978.90.5773.499.1 STOWA Amersfoort, november 2010. Copyright Teksten uit dit rapport mogen alleen worden overgenomen met bronvermelding.. Disclaimer De in dit document gepresenteerde kennis en diagnosemethoden zijn gebaseerd op de meest recente inzichten in het vakgebied. Desalniettemin moeten bij toepassing ervan de resultaten te allen tijde kritisch worden beschouwd. De auteurs en STOWA kunnen niet aansprakelijk worden gesteld voor eventuele schade die ontstaat door toepassing van het gedachtegoed uit dit rapport.. KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF | 03.

(5) STOWA IN HET KORT. %F4UJDIUJOH5PFHFQBTU0OEFS[PFL8BUFSCFIFFS 4508" JTIFULFOOJTDFOUSVN WBOSFHJPOBMFXBUFSCFIFFSEFSTJO/FEFSMBOE4508"POUXJLLFMU WFS[BNFMUFO JNQMFNFOUFFSULFOOJTEJFOPEJHJTPNEFPQHBWFOXBBSEFXBUFSCFIFFSEFSTWPPS TUBBO HPFEVJUUFWPFSFO%FOLBBOHPFEFBGWBMXBUFS[VJWFSJOH LMJNBBUBEBQUBUJF IFUIBMFOWBODIFNJTDIFFOFDPMPHJTDIFXBUFSLXBMJUFJUTEPFMTUFMMJOHFOFOWFJMJHF SFHJPOBMFXBUFSLFSJOHFO%FLFOOJTLBOMJHHFOPQUPFHFQBTUUFDIOJTDI OBUVVS XFUFOTDIBQQFMJKL CFTUVVSMJKLKVSJEJTDIFOTPDJBBMXFUFOTDIBQQFMJKLHFCJFE 7PPS IFU CFQBMFO WBO EF LFOOJTEPFMFO TUFMU 4508" TBNFO NFU EF XBUFSCFIFFS EFSTQFSJPEJFLFFOTUSBUFHJFOPUBPQ)JFSJOXPSEFOWPPSFFOQFSJPEFWBOWJKGKBBS EF IPPGEMJKOFO WBO LFOOJTPOUXJLLFMJOH WBTUHFTUFME %F[F XPSEFO VJUHFXFSLU JO FFOBBOUBMLFOOJTQSPHSBNNBµT)FUWPPSEF[FQSPHSBNNBµTCFOPEJHEFPOEFS[PFL MBBU4508"VJUWPFSFOEPPSHFTQFDJBMJTFFSEFJOTUJUVUFOFOCVSFBVT+BBSMJKLTXPSEU EFTUSBUFHJFOPUBPQSFMFWBOUJFHFUPFUTUFO[POPEJHIFS[JFO1SPHSBNNBFOCFHF MFJEJOHTDPNNJTTJFTCFNFOTUNFUWFSUFHFOXPPSEJHFSTVJUEFBDIUFSCBOTQFMFO CJOOFO4508"FFOCFMBOHSJKLFSPM1SPHSBNNBDPNNJTTJFTBMTNFEFCFQBMFSTWBO LFOOJTQSPHSBNNBµT CFHFMFJEJOHTDPNNJTTJFTBMTCFHFMFJEFSTWBOVJUUFWPFSFOPO EFS[PFL0QEF[FNBOJFSXBBSCPSHUEFTUJDIUJOHEFLXBMJUFJUFOUPFQBTCBBSIFJE WBOEFPOUXJLLFMEFFOCJKFFOHFCSBDIUFLFOOJT 4508"XFSLUTBNFONFUNJOJTUFSJFT -/7 78 730. FOJOTUFMMJOHFOPNPO EFS[PFL PQ FMLBBS BG UF TUFNNFO PG HF[BNFOMJKL VJU UF WPFSFO %BU HFCFVSU CJK WPPSCFFMECJOOFOIFULFOOJTQMBUGPSN/#8 /BUJPOBBM#FTUVVSTBLLPPSE8BUFS FO CJOOFOHSPUFLFOOJTQSPHSBNNBµTBMT´,FOOJTWPPS,MJNBBUµ0QXBUFSLFUFOHFCJFE XFSLUEFTUJDIUJOHOBVXTBNFONFU,838BUFSDZDMF3FTFBSDI*OTUJUVUF TUJDIUJOH 3JPOFEFO3JKLTXBUFSTUBBU8BUFSEJFOTU4508"[PFLUPPLJOUFSOBUJPOBBMOBBSTB NFOXFSLJOH0OEFSNFFSCJOOFOEF(MPCBM8BUFS3FTFBSDI$PBMJUJPO FFOXFSFME XJKE POEFS[PFLTQMBUGPSN PQ XBUFSLFUFOHFCJFE %F SFEFOFO WPPS TBNFOXFSLJOH [JKOHSPUFSFXFUFOTDIBQQFMJKLFTMBHLSBDIU TZOFSHJFFO¾OBODJqMFWPPSEFMFO /BBTUIFUPOUXJLLFMFOFOCJKFFOCSFOHFOWBOLFOOJT XFSLU4508"BDUJFGBBOIFU POUTMVJUFO WFSTQSFJEFO EFMFO FO WFSBOLFSFO FSWBO %BU HFCFVSU WJB IFU VJUHF WFO WBO LFOOJTSBQQPSUFO IBOESFJLJOHFO NPEFMJOTUSVNFOUFO TUBQQFOQMBOOFO . 04 | KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF.

(6) XFHXJK[FST FE.BBSPPLEPPSQVCMJDBUJFTJOWBLCMBEFOFOWJBEFFJHFOXFCTJUF TQFDJBMFUIFNBTJUFT EJHJUBMF OJFVXTCSJFWFO EBUBCBTFT GPMEFSTFOCSPDIVSFT8F PSHBOJTFSFOCJKFFOLPNTUFOPWFSTQFDJ¾FLFLFOOJTPOEFSXFSQFO7FSEFSGBDJMJUFFSU EFTUJDIUJOHEFTLVOEJHFOQMBUGPSNTXBBS4508"EFFMOFNFSTFOWFSUFHFOXPPSEJ HFSTWBOLFOOJTJOTUJUVUFO VOJWFSTJUFJUFOFOBOEFSFFYUFSOFBEWJTFVSTLFOOJTFO FSWBSJOHFOLVOOFOVJUXJTTFMFO %FFMOFNFSTBBO4508"[JKOBMMFCFIFFSEFSTWBOHSPOEXBUFSFOPQQFSWMBLUFXBUFS JOMBOEFMJKLFOTUFEFMJKLHFCJFE CFIFFSEFSTWBOJOTUBMMBUJFTWPPSEF[VJWFSJOHWBO IVJTIPVEFMJKL BGWBMXBUFS FO CFIFFSEFST WBO XBUFSLFSJOHFO %BU [JKO BMMF XBUFS TDIBQQFO QSPWJODJFTFO3JKLTXBUFSTUBBU(F[BNFOMJKLCSFOHFO[JKIFUCFOPEJHEF HFMECJKFFOWPPSIFUXFSLWBOEFTUJDIUJOH *OCFESPFHIFUUPUBMFCVEHFU NJMKPFOFVSP NJMKPFOEBBSWBOCFTUPOE VJUCJKESBHFOWBOEF4508"EFFMOFNFST%FSFTUFSFOEF NJMKPFOLXBNCJOOFO WJBTVCTJEJFTFOCJKESBHFOWBOEFSEFOJOQSPKFDUFO DE MISSIE VAN STOWA )FU TBNFO NFU SFHJPOBMF XBUFSCFIFFSEFST EF¾OJqSFO WBO IVO LFOOJTCFIPFGUFO FO LFOOJTMFFNUFO PQ IFU HFCJFE WBO IFU XBUFSCFIFFS FO IFU WPPS nO NFU EF[F CFIFFSEFSTPOUXJLLFMFO CJKFFOCSFOHFO CFTDIJLCBBSNBLFO EFMFOFOWFSBOLFSFO WBOEFCFOPEJHEFLFOOJT STOWA 1PTUCVT $%"NFSTGPPSU Bezoekadres 4UBUJPOTQMFJO WJFSEFFUBHF -&"NFSTGPPSU U F TUPXB!TUPXBOM J XXXTUPXBOM. KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF | 05.

(7) INHOUD. STOWA in het kort. 04. Ten geleide. 08. 1. INLEIDING. 10. 1.1. Doel en werkwijze. 11. 1.2. Organisatie Deltaproof. 12. 2. WAAROM EEN KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF?. 14. 2.1. Aanleiding. 15. 2.2. Financiering. 15. 2.3. Uitgangspunten Deltaproof. 16. 2.4. De kennisvragen. 16. 2.5. Uitwerking programma. 17. 3. RELEVANTE ACTUELE ONTWIKKELINGEN. 18. 3.1. Beleid. 19. 3.2. Waterveiligheid. 20. 3.3. Zoetwater. 22. 3.4. Lopende kennisprogramma’s. 23. 4. INVENTARISEREN EN PRIORITEREN VAN KENNISVRAGEN I.K.V. DE DELTAOPGAVEN. 24. 4.1. Het proces. 25. 4.2. De inventarisaties. 25. 4.2.1. Inventarisatie 1: Bestuurlijke vragen en aandachtsgebieden. 25. 4.2.2. Inventarisatie 2: Vragen van de waterschappen. 26. 4.2.3. Inventarisatie 3: Workshop Klimaat, duurzaamheid en energie. 26. 4.2.4. Inventarisatie 4: Scenariodag Kennisagenda Deltaproof. 28. 4.3. Criteria kennisvragen Deltaproof. 28. 06 | KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF.

(8) 5. WAT GAAT DELTAPROOF DOEN?. 30. 5.1. Kennisnetwerk Deltaproof. 31. 5.2. Programmering 2010. 32. 5.2.1. Zoetwater: regioproof maken NHI. 33. 5.2.2. Zoetwater: zelfvoorzienendheid. 33. 5.2.3. Waterveiligheid: normen en beheer. 35. 5.2.4. Waterveiligheid: meerlaagse veiligheid. 37. 5.2.5. Waterveiligheid: veenkaden. 38. 5.3. Het kennisprogramma in 2011 en verder. 38. 6. FINANCIËN. 40. 7. BIJLAGEN. 44. Bijlage 1. Samenstelling programmateam en denktank. 45. Bijlage 2. Randvoorwaarden voor aansluiting bij lopende programma’s. 46. Bijlage 3. Proeftuinen: aspecten die een rol spelen bij proeftuinen. 47. Bijlage 4. De Stichting IJkdijk. 48. Bijlage 5. Zes pilots veiligheidsconcepten. 49. Bijlage 6. Vragen van Kennis voor Klimaat, thema Veiligheid (1) en Zoetwatervoorziening (2). 50. Bijlage 7. Meerlaagse-veiligheidsconcept. 51. Bijlage 8a. Pilot Waternet over meerlaagse veiligheid. 53. Bijlage 8b. Pilot Hollandse Delta over meerlaagse veiligheid. 54. Bijlage 9. Overzicht van vragen, opmerkingen, voorgestelde proeftuinen geopperde rol/opgaven voor STOWA door de waterschappen i.k.v. Deltaproof. 56. Bijlage 10. De belangrijkste kennisvragen uit de Werkconferentie. 66. Bijlage 11. Overwegingen voor het kennisnetwerk Deltaproof. 67. KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF | 07.

(9) TEN GELEIDE. 8 | |KENNISPROGRAMMA 08 KENNISPROGRAMMADELTAPROOF DELTAPROOF.

(10) TEN GELEIDE. 4JOETBVHVTUVTJT/FEFSMBOEPG¾DJFFMPQEFMUBIPPHUF&FOIJTUPSJTDINP NFOU NBBSEBBSNFF[JKOXFOJFULMBBS*OUFHFOEFFM.FUIFUWFSTDIJKOFOWBOIFU BEWJFTWBOEF%FMUBDPNNJTTJF DPNNJTTJF7FFSNBO JOTFQUFNCFSFOIFUPWFS OFNFOWBOEBUBEWJFTEPPSIFULBCJOFU XFSEEVJEFMJKLEBU/FEFSMBOEEFLPNFOEF EFDFOOJBWPPSUXFFCFMBOHSJKLFOJFVXFXBUFSPQHBWFOTUBBUWFJMJHIFJEUFHFOPWFS TUSPNJOHFOFOIFU[FLFSTUFMMFOWBOEF[PFUXBUFSWPPS[JFOJOH%JUJTPPLWFSXPPSE JOIFU/BUJPOBBM8BUFSQMBOEBUIFULBCJOFUJOEFDFNCFSIFFGUWBTUHFTUFME %F XBUFSTDIBQQFO HBBO FFO FTTFOUJqMF SPM WFSWVMMFO CJK IFU PQMPTTFO WBO EF[F PQHBWFO)JFSWPPS[JKOOJFVXFLFOOJTFOJOOPWBUJFTFTTFOUJFFM%F6OJFWBO8B UFSTDIBQQFO IFFGU WJB IFU CFTUVVSMJKL ,FSOUFBN %FMUBQSPHSBNNB BBO 4508" HFWSBBHEIJFSWPPSFFOLFOOJTQSPHSBNNBUFTUBSUFO4508"IFFGUPOEFSEFUJUFM %FMUBQSPPGEF[FVJUEBHJOHJOTBNFOXFSLJOHNFUEFXBUFSCFIFFSEFSTPQHFQBLU 7PPSVMJHUIFUTUBSUSBQQPSUWBOEJULFOOJTQSPHSBNNB)FUCFTDISJKGUEFSPVUFEJF HFWPMHEJTPNUPUFFOWSBBHHFTUVVSEQSPHSBNNBUFLPNFO EFTQFFSQVOUFOEJFJO IFUQSPHSBNNBHFGPSNVMFFSE[JKOFOEFXJK[FXBBSPQ4508"EFLFOOJTPOUXJLLF MJOHWPSNHBBUHFWFO)FUQSPHSBNNB EBUHBBUMPQFOUPUFONFU XPSEUOBBS WPPSUTDISJKEFOEJO[JDIUTUFFETWFSEFSJOHFWVMEFOHFDPODSFUJTFFSE8JK[JFOIFUBMT FFOTQBOOFOEFVJUEBHJOHPNTBNFONFUEFXBUFSCFIFFSEFSBBOEFTMBHUFHBBO 4FQUFNCFS IR.J.M.J. LEENEN %JSFDUFVS4508". KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF | 09.

(11) H1 INLEIDING. 10 | KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF.

(12) 4JOETIFUWFSTDIJKOFOWBOIFUBEWJFTWBOEF%FMUBDPNNJTTJF DPNNJTTJF7FFSNBO JOTFQUFNCFSFOIFUPWFSOFNFOWBOEBUBEWJFTEPPSIFULBCJOFU XFFUXB UFSCFIFSFOE /FEFSMBOE XBBS IFU EF LPNFOEF EFDFOOJB JO IPPGEMJKOFO BBO UPF JT %F[F IPPGEMJKOFO [JKO WFSXPPSE IFU /BUJPOBBM 8BUFSQMBO EBU IFU LBCJOFU JO EFDFNCFS IFFGU WBTUHFTUFME 8FMJTXBBS JT EF QPMJUJFLF CFTMVJUWPSNJOH OPH OJFUBGHFSPOE [PBMTPWFSEFWFJMJHIFJETOPSNFO NBBSEFCBLFOTWPPSIFUCFMFJE [JKOHF[FU7FJMJHIFJEUFHFOPWFSTUSPNJOHFOFOIFU[FLFSTUFMMFOWBOEF[PFUXBUFS CFTDIJLCBBSIFJE[JKOEFUXFFLFSOQVOUFOWPPSEFLPNFOEFUPUKBBS.BBS IPF [PSHFO XF FSWPPS EBU XF NFU IFU PPH IJFSPQ EF HPFEF EJOHFO EPFO FO EBU XF EJF EJOHFO PPL HPFE EPFO PQ FFO LPTUFOFGGFDUJFWF NBOJFS %BBSCJK NPFUFO XBUFSCFIFFSEFSTOJFUBMMFFOOBBSIFUEPNFJOXBUFSLJKLFO NBBSPPLOBBSSVJN UFMJKLFPSEFOJOH SFDSFBUJF OBUVVS NPCJMJUFJUFOFDPOPNJTDIFPOUXJLLFMJOH0N EF[FWSBHFOUFCFBOUXPPSEFO JTFFOTUFWJHFLFOOJTJNQVMTOPEJH [PBMTPPLEPPSEF DPNNJTTJF7FFSNBOJTBBOHFHFWFO %FXBUFSTDIBQQFOPOEFSTDISJKWFOEFOPPE[BBLUPUIBOEFMFO0PLPOEFSTDISJKWFO [FEFOPPE[BBLUPUIFUPQ[FUUFOWBOFFOLFOOJTBHFOEB0NEBUEFXBUFSTDIBQQFO FFOFTTFOUJqMFSPMWFSWVMMFOCJKIFUVJUWPFSFOWBOEFUXFFLFSOQVOUFO XJMMFO[F OJFUBMMFFOCJKESBHFOBBOEFVJUWPFSJOHWBOIFU/BUJPOBBM%FMUBQSPHSBNNB NBBS PPL FFO JNQVMT HFWFO BBO EF WPPS IFU SFHJPOBBM XBUFSCFIFFS CFOPEJHEF EFMUB LFOOJTFOCJKCFIPSFOEFJOTUSVNFOUFO%FLFOOJTCFIPFGUFONPFUFOHFEF¾OJFFSE XPSEFO EFLFOOJTNPFUWFSHBBSEXPSEFOFOCJKEFXBUFSTDIBQQFOFOPWFSJHFCF USPLLFOJOTUBOUJFTXPSEFOWFSBOLFSE%F6OJFWBO8BUFSTDIBQQFOIFFGUWJBIFU CFTUVVSMJKL,FSOUFBN%FMUBQSPHSBNNBBBOEF4UJDIUJOH5PFHFQBTU0OEFS[PFL8B UFSCFIFFS 4508" WFS[PDIUEJUPQUFQBLLFO%BUJTHFCFVSEWJBIFUPQ[FUUFOWBO IFULFOOJTQSPHSBNNB%FMUBQSPPGJOTFQUFNCFS 1.1. DOEL EN WERKWIJZE *OEJUEPDVNFOUHFFGU4508"EPFMFOXFSLXJK[FWBOIFULFOOJTQSPHSBNNB%FM UBQSPPGXFFS FFOJOWFOUBSJTBUJFWBOEFLFOOJTWSBHFOCJKXBUFSCFIFFSEFSTFOIPF 4508" WJB %FMUBQSPPG HBBU XFSLFO BBO EF IFU CFBOUXPPSEFO WBO EJF WSBHFO )JFSCJK [BM 4508" [FLFS BBOTMVJUJOH [PFLFO CJK MPQFOEF LFOOJTPOUXJLLFMJOHJOJ UJBUJFWFOFOQSPHSBNNBµTWBOBOEFSFQBSUJKFOPNEVCCFMXFSLUFWPPSLPNFO*O IPPGETUVLHBBOXFJOPQEFBBOMFJEJOHPNUFLPNFOUPU%FMUBQSPPG JOIPPGETUVL HFWFOXFFFOPWFS[JDIUWBOEFBDUVFMFLFOOJTPOUXJLLFMJOHJOJUJBUJFWFOFOQSP HSBNNBµT)PPGETUVLHFFGUIFUQSPDFTXFFSPNEFLFOOJTWSBHFOUFWFS[BNFMFO. KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF | 11.

(13) EJFTQFDJ¾FLWPPSEFXBUFSTDIBQQFOHFMEFO*OIPPGETUVLTUBBOWPPSTUFMMFOWPPS POEFS[PFLPNBOUXPPSEFOUFWJOEFOPQHFEF¾OJFFSEFLFOOJTWSBHFO )FULFOOJTQSPHSBNNBJTJOFFSTUFJOTUBOUJFCFEPFMEWPPSEFWJFS4508"QSPHSBN NBDPNNJTTJFTFOWPPSBMMFCJKIFUEFMUBQSPHSBNNBCFUSPLLFOXBUFSCFIFFSEFST%F MPPQUJKEWBOIFULFOOJTQSPHSBNNBJTJOFFSTUFJOTUBOUJFWBOUPUFONFU %JUQSPHSBNNBHFFGUBBOXBBSEFGPDVTWPPSPQMJHUFOXBBSNFFFFOTUBSUHF NBBLUXPSEU%FJOWVMMJOHWPPSFOWFSEFSHFCFVSUPQFFOMBUFSUJKETUJQ 1.2. ORGANISATIE DELTAPROOF %F4UJDIUJOH5PFHFQBTU0OEFS[PFL8BUFSCFIFFS 4508" JTIFULFOOJTDFOUSVNWBO SFHJPOBMFXBUFSCFIFFSEFSTJO/FEFSMBOE4508"POUXJLLFMU WFS[BNFMUFOJNQMF NFOUFFSULFOOJTEJFOPEJHJTPNEFPQHBWFOXBBSEFSFHJPOBMFXBUFSCFIFFSEFST WPPSTUBBO HPFEVJUUFWPFSFO%FOLBBOBGWBMXBUFS[VJWFSJOH LMJNBBUBEBQUBUJF IFUIBMFOWBODIFNJTDIFFOFDPMPHJTDIFXBUFSLXBMJUFJUTEPFMTUFMMJOHFOFOWFJMJHF SFHJPOBMFXBUFSLFSJOHFO%FLFOOJTLBOMJHHFOPQUPFHFQBTUUFDIOJTDI OBUVVSXF UFOTDIBQQFMJKL CFTUVVSMJKLKVSJEJTDIFOTPDJBBMXFUFOTDIBQQFMJKLHFCJFE 7PPS EF CFMFJETWPSNJOH FO CFQBMJOH WBO EF HFXFOTUF LFOOJTVJUXFSLJOH CFTUBBU 4508"VJUFFOCFTUVVSFOWJFSQSPHSBNNBDPNNJTTJFT%F[FSJDIUFO[JDIPPLPQ EPFMFOXFSLXJK[FWBO%FMUBQSPPG7PPSEFVJUWPFSJOHWBOIFULFOOJTQSPHSBNNB %FMUBQSPPGIFFGU4508"FFOTQFDJBBMQSPHSBNNBUFBNHFGPSNFFSE%JUUFBNLSJKHU POEFSTUFVOJOH WBO FFO EFOLUBOL XBBSWBO EF MFEFO BGLPNTUJH [JKO VJU EF SFHJP OBMFXBUFSCFIFFSEFSTFOEF6OJFWBO8BUFSTDIBQQFO%FEFOLUBOLBEWJTFFSUIFU QSPHSBNNBUFBNWBO%FMUBQSPPGPWFSEFUFWPMHFOBBOQBL#FTMVJUWPSNJOHWJOEU QMBBUTWJBEFSFHVMJFSFMJKOWBOEF4508"QSPHSBNNBDPNNJTTJFTFOCFTUVVS%F TBNFOTUFMMJOHWBOIFUQSPHSBNNBUFBNFOEFEFOLUBOLTUBBUJOCJKMBHF. 12 | KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF.

(14) KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF | 13.

(15) H2 WAAROM EEN KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF?. 14 | KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF.

(16) 2.1. AANLEIDING 3FHJPOBMFXBUFSCFIFFSEFSTNPFUFO[PSHFOWPPSWFFSLSBDIUJHF EVVS[BNF WFJMJHF FOLMJNBBUCFTUFOEJHFSFHJPOBMFXBUFSTZTUFNFOFOWPPSFFOPQUJNBMF[PFUXBUFSCF TDIJLCBBSIFJE0NEF[FEPFMFOUFCFSFJLFOXPSEUFS CFIBMWFOBBSXBUFS PPLHF LFLFOOBBSEFSVJNUFMJKLFFOEFFDPOPNJTDIFBHFOEBWBOSFHJPOBMFPWFSIFEFOFO OBBS JOUFS SFHJPOBMFCFTUVVSMJKLFWFSBOUXPPSEFMJKLIFJETWFSEFMJOH&SJTWFFMLFO OJTOPEJHPNEJUUFCFSFJLFO%FMUBQSPPGQSPHSBNNBIFFGUBMTEPFMEFCFOPEJHEF LFOOJTWPPSEFSFHJPOBMFXBUFSCFIFFSEFSTCFTDIJLCBBSUFLSJKHFOFOUPFQBTCBBSUF NBLFO6JUHBOHTQVOUIJFSCJKJTIFU/BUJPOBBM%FMUBQSPHSBNNBEBUWPPSULPNUVJU IFUBEWJFTWBOEFDPNNJTTJF7FFSNBOFOIFULBCJOFUTTUBOEQVOUEBBSPWFS 8BBS IFU %FMUBQSPHSBNNB [JDI JO IPPGE[BBL SJDIU PQ IFU IPPGEXBUFSTZTUFFN CF[JFU%FMUBQSPPGEF%FMUBWSBHFOWPPSBMWBOVJUIFUSFHJPOBMFXBUFSCFIFFS)FUJT WBOHSPPUCFMBOHEBUEFSFHJPOBMFFOMBOEFMJKLFPQMPTTJOHFOWPPSEF[FWSBHFOJO TBNFOIBOHXPSEFOCFLFLFO%FPQMPTTJOHFOEJFOFOFMLBBSUFWFSTUFSLFOBGXFOUF MJOHWBOQSPCMFNFONPFUXPSEFOWPPSLPNFO %FMUBQSPPGNPFUXBUFSTDIBQQFOEVJEFMJKLNBLFOXFMLFCJKESBHF[JKLVOOFOMFWF SFO BBO IFU PQMPTTFO WBO EF %FMUBPQHBWFO JO IFU MJDIU WBO LMJNBBUWFSBOEFSJOH FO JO CFFME CSFOHFO XFMLF LFOOJTJOJUJBUJFWFO FS MPQFO HFMFU PQ IFU /BUJPOBBM %FMUBQSPHSBNNB)FU%FMUBQSPPGQSPHSBNNBWFSTUFSLUEBBSNFFEFFJHFOWFSBOU XPPSEFMJKLIFJEWBOEFXBUFSTDIBQQFOJOEFEJTDVTTJFTSPOEEF%FMUBWSBBHTUVLLFO %BBSOBBTU NBH WBO IFU LFOOJTQSPHSBNNB %FMUBQSPPG WFSXBDIU XPSEFO EBU IFU IFMEFSJOLBBSUCSFOHUXFMLFFJTFOIFUSFHJPOBMFXBUFSTZTUFFNTUFMUBBOIFUIPPGE XBUFSTZTUFFN HFMFU PQ WFJMJHIFJE EVVS[BBNIFJE FO [PFUXBUFSWPPS[JFOJOH 0PL LBO%FMUBQSPPGWBOEJFOTU[JKOCJKIFUGPSNVMFSFOFOPQTUBSUFOWBOSJKLTTUVEJFT. 2.2. FINANCIERING %FVJUWPFSJOHWBOQSPKFDUFOPOEFS%FMUBQSPPGWJOEUQMBBUTWJBEFCFTUBBOEFUBBL WFMEFOFOPOEFSWFSBOUXPPSEFMJKLIFJEWBOEFCFTUBBOEFQSPHSBNNBDPNNJTTJFT %FFYUSB¾OBODJqMFNJEEFMFO CPWFOEFSFHVMJFSFCVEHFUUFO EJFOPEJH[JKO [VMMFO EPPS4508"BBOEFCVEHFUUFOWBOEFCFUSPLLFOQSPHSBNNBDPNNJTTJFTXPSEFO UPFHFWPFHE %FCFOPEJHEFFYUSBCVEHFUUFOXPSEFOHFTDIBUPQDJSDB NJMKPFOFVSPUPU %JUJTHPFEHFLFVSEEPPSIFU#FTUVVSMJKL,FSOUFBNFOHFBDDPSEFFSEJOEFMFEFOWFS. KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF | 15.

(17) HBEFSJOHWBOEF6OJFWBO8BUFSTDIBQQFOPQKVOJ%PPSIFSBMMPDBUJFWBO NJEEFMFOCJOOFOEFMPQFOEFQSPHSBNNFSJOHLPNUIFUUPUBBMPQ NJMKPFOFVSP WPPS%FMUBQSPPG UITGANGSPUNTEN DELTAPROOF. 2.3. 7PPSEFBBOQBLFOEFVJUXFSLJOHWBOIFULFOOJTQSPHSBNNB%FMUBQSPPGHFMEFOEF WPMHFOEFVJUHBOHTQVOUFO s. )FULFOOJTQSPHSBNNBIFFGUFFOEZOBNJTDIFOJUFSBUJFGLBSBLUFS FSXPSEUTUFFETHF TDIBLFMEUVTTFOQMBOOFOFOOJFVXFPOUXJLLFMJOHFO. s. &SWJOEUBGTUFNNJOHQMBBUTNFUIFU/BUJPOBBM%FMUBQSPHSBNNB. s. )FULFOOJTQSPHSBNNBSJDIU[JDIPQSFBMJTBUJFWBOEF%FMUBPQHBWFOPQSFHJPOBBMOJWFBV NFUIFUPPHPQEFWFJMJHIFJEFOEF[PFUXBUFSCFTDIJLCBBSIFJEXPSEUIFUIPPGEXB UFSTZTUFFNJOTBNFOIBOHCFLFLFONFUIFUSFHJPOBBMXBUFSTZTUFFN. s. )FUQSPHSBNNBJTWSBBHHFTUVVSEWBOVJUEFSFHJPOBMFXBUFSCFIFFSEFST. s. %VCCFMXFSLNPFUXPSEFOWPPSLPNFO [PXFMPQSFHJPOBBMBMTPQMBOEFMJKLOJWFBV EBBSPNXPSEUEBBSXBBS[JOWPMBBOHFTMPUFOCJKMPQFOEFQSPHSBNNBµTWBOEFSEFO%F SBOEWPPSXBBSEFOEBBSUPFTUBBOJOCJKMBHF. s. &SXPSEUBBOHFTMPUFOCJKEFFJHFO4508"QSPHSBNNFSJOH [PBMTEF[FJTWBTUHFMFHEJO ´,PFSTµ. s. &SXPSEU[PWFFMNPHFMJKLHF[PDIUOBBSQSBLUJTDIUPFQBTCBSFLFOOJTEJFXPSEUPWFSHF ESBHFOBBOBMMFXBUFSCFIFFSEFST. s. %FMPPQUJKEWBOIFUQSPHSBNNBJTJOFFSTUFJOTUBOUJFWBOUPUFONFU)FU WPPSMJHHFOELFOOJTQSPHSBNNBIFFGUCFUSFLLJOHPQ XBUHFTUBSUXPSEUJO . 2.4. DE KENNISVRAGEN %FTUSBUFHJTDIFLFOOJTWSBHFOWPPSEFLPNFOEFKBSFO[JKOPQIPPGEMJKOFOCFTDISF WFOJOEF/BUJPOBMF,FOOJTFO*OOPWBUJF"HFOEB8BUFSVJUIFU/BUJPOBBM8BUFS QMBO /,*"8 %JUKBBS XPSEUIFU/BUJPOBBM%FMUBQSPHSBNNBHFDPODSFUJ TFFSENFUUBBLTUFMMJOHFOFOBBOKBBSUBMMFOHFLPQQFMEFEPFMFO%FLFOOJTWSBHFO WBO EF OFHFO EFFMQSPHSBNNBµT LPNFO NFEJP JO CFFME CJK EF QSFTFOUBUJF WBOEFEFTCFUSFGGFOEFQMBOOFOWBOBBOQBL%F[FBDUJFMFJEUUPUFFOVQEBUFWBO EF/,*"8 ,FOOJTWSBHFO[JKOPWFSJHFOTOJFUPOXSJLCBBS0QCBTJTWBOWPPSUTDISJKEFOEJO [JDIU JO IFU /BUJPOBBM %FMUBQSPHSBNNB FO QPMJUJFLF CFTMVJUWPSNJOH LVOOFO EFLFOOJTWSBHFOFFOBOEFSBDDFOULSJKHFOPGHFIFFMWBOHFEBBOUFWFSBOEFSFO. 16 | KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF.

(18) )FULFOOJTQSPHSBNNB%FMUBQSPPGNPFUEBBSNFFFFOEZOBNJTDILBSBLUFSIFCCFO PNJOUFLVOOFOTQFMFOPQBDUVFMFFOWFSBOEFSFOEFWSBHFO0NEJFSFEFOIFFGU IFUIVJEJHFLFOOJTQSPHSBNNBNFUOBNFCFUSFLLJOHPQXBBSXFJONFFTUBS UFO +BBSMJKLT [VMMFO XF BBO EF IBOE WBO OJFVXF JOGPSNBUJF FFO HFBDUVBMJTFFSE LFOOJTQSPHSBNNBPQTUFMMFO%BBSJOCF[JFOXFXFMLFLFOOJTWSBHFOVSHFOU[JKOFO XBBSLBOTFOMJHHFOPNEF[FPQUFQBLLFO UITWERKING PROGRAMMA. 2.5. 7BOVJUFFOMBOHFUFSNJKOQFSTQFDUJFGXJMMFOXFJO%FMUBQSPPGTUFFETPQOJFVXCFQB MFOXBUFSWPPSEFLPSUFUFSNJKOPQHFQBLUNPFUXPSEFO%JUPNUJKEJHWPPSCFSFJE UF[JKOPQEFSFHJPOBMFFGGFDUFOWBOLMJNBBUWFSBOEFSJOHEJFFFOSJTJDPLVOOFOWPS NFOWPPSEFWFJMJHIFJEFO[PFUXBUFSCFTDIJLCBBSIFJE(FMFUPQEFPO[FLFSIFEFO JOEFLMJNBBUWFSBOEFSJOH JTFSHSPUFCFIPFGUFPNCJKIFUPOUXJLLFMFOWBOLFOOJT OBESVLLFMJKLUFLJKLFOOBBSOPSFHSFUNBBUSFHFMFONBBUSFHFMFOEJFHFFOPOPNLFFS CBSFOFHBUJFWFFGGFDUFOIFCCFO *OIPPGEMJKOFOCFTUBBUEFVJUXFSLJOHVJU s. IFUWFSHBSFOWBOLFOOJTWSBHFOCJKEFXBUFSTDIBQQFOFOBGTUFNNJOHNFUIFU/BUJ POBBM%FMUBQSPHSBNNB. s. IFU TJHOBMFSFO WBO BDUVFMF LFOOJTPOUXJLLFMJOHJOJUJBUJFWFO FO JEFFWPSNJOH UBW XBUFSWFJMJHIFJEFO[PFUXBUFSCFTDIJLCBBSIFJE. s. BGTUFNNJOHFOTBNFOXFSLJOHNFUMPQFOEFLFOOJTQSPHSBNNBµT. s. EF¾OJqSFOWBO FOCFTMVJUFOPWFSOJFVXFPOEFS[PFLTWPPSTUFMMFOPNBOUXPPSEUF LSJKHFOPQTQFDJ¾FLFLFOOJTWSBHFO. s. IFUCFBOUXPPSEFOWBOEF[FWSBHFO )FULFOOJTQSPHSBNNB%FMUBQSPPGXJMNFUOBNFWJBJOOPWBUJFWFQSPFGUVJOFOFO WPPSCFFMEQSPKFDUFOXFSLFOBBOQSBLUJKLHFSJDIUFLFOOJTPOUXJLLFMJOH3FEFOJTEBU EPPSIFUHFCSVJLWBOQSPFGUVJOFOUIFPSFUJTDIFLFOOJTEJSFDUUPFQBTCBBSHFNBBLU XPSEUFOEFQSBLUJTDIFLOFMQVOUFOCJKEFVJUWPFSJOHTOFMIFMEFSXPSEFO 7FSEFS[BM%FMUBQSPPG[JDIXBUCFUSFGUEFTDPQFWBOIFUXFSLOJFUBMMFFOSJDIUFOPQ LFOOJTWSBHFONFUFFOUFDIOJTDIFPSJqOUBUJF NBBSPPLLJKLFOOBBSTPDJBBMNBBU TDIBQQFMJKLFBTQFDUFOFOEFSPMWBOXBUFSCFIFFSEFSTJOEFSVJNUFMJKLFPSEFOJOH )JFS[BMCJKEFPQ[FUWBOQSPFGUVJOFOPPLSFLFOJOHNFFXPSEFOHFIPVEFO.FFS JOGPSNBUJFPWFSEFQSPFGUVJOFOTUBBUJOCJKMBHF. KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF | 17.

(19) H3 RELEVANTE ACTUELE ONTWIKKELINGEN. 18 | KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF.

(20) 7PPSFFOCFUFSCFHSJQWBOEFLFOOJTWSBHFOEJF[JKOWFSHBBSE IPPGETUVL JTIFU FFSTUOPEJHFFOCFFMEUFHFWFOWBOEFBDUVFMFLFOOJTPOUXJLLFMJOHFOPQIFUHFCJFE WBOWFJMJHIFJEFO[PFUXBUFSCFTDIJLCBBSIFJE%JFPOUXJLLFMJOHFO[JKOUBMSJKL [PBMT ¾HVVSMBBU[JFO%PPSEBBSPPHWPPSUFIFCCFO POUTUBBUFSPPLFFOCFUFSCFHSJQ WPPSEFLFOOJTWSBHFOEJF%FMUBQSPPGWJBPOEFS[PFLXJMPQQBLLFO. Fig 3.1. OMGEVING VAN DELTAPROOF. KENNISAANBIEDERS EN KENNISPROGRAMMA’S ) Deltares ) Alterra ) Universiteiten ) Kennis voor klimaat ) Ingenieursbureaus ) WINN ) Rioned ) Wetsus VRAAGARTICULATIE ) Waterschappen ) Unie van waterschappen ) Provincies ) RWS; Waterdienst ) Gemeenten. 3.1. DELTAPROOF. RIJK ) Deltaprogramma; 9 Delta deelprogramma’s ) V&W; kennisagenda water ) Waterdienst ) LNV ) VROM. BELEID 8BUCFUSFGUCFMFJE[JKOFSUXFF[BLFOWBOCFMBOHIFU/BUJPOBBM%FMUBQSPHSBNNB FOIFU/BUJPOBBM8BUFS1MBO )FU/BUJPOBMF%FMUBQSPHSBNNBWMPFJUWPPSUVJUIFUBEWJFTWBOEF$PNNJTTJF7FFS NBO FO CFWBU NBBUSFHFMFO FO WPPS[JFOJOHFO WPPS EF XBUFSWFJMJHIFJE FO [PFUXBUFSWPPS[JFOJOH JODMVTJFGEFQMBOOJOHEBBSWBOFOFFO HMPCBMF SBNJOHWBO. KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF | 19.

(21) EFLPTUFO)FU/BUJPOBBM%FMUBQSPHSBNNBLFOUOFHFOEFFMQSPHSBNNBµT%SJFHF OFSJFLFQSPHSBNNBµT8BUFSWFJMJHIFJE ;PFUXBUFSFO/JFVXCPVX)FSTUSVDUV SFSJOHFO[FTSFHJPOBMFEFFMQSPHSBNNBµT8BEEFOHFCJFE ;VJEXFTUFMJKLF%FMUB *+TTFMNFFSHFCJFE 3JKONPOE%SFDIUTUFEFO 3JWJFSFOFO,VTU#JOOFOIFU-BOEFMJKL ,FOOJTOFUXFSL %FMUBQSPHSBNNB XBBSJO 4508" QBSUJDJQFFSU WJOEU BGTUFNNJOH WBOEFLFOOJTBHFOEBµTQMBBUT &JOE XFSE IFU /BUJPOBBM 8BUFS1MBO HFQSFTFOUFFSE XBBSJO EF IPPGEMJKOFO WBOIFUXBUFSCFMFJEWPPSEFLPNFOEFEFDFOOJBVJUFFO[JKOHF[FU&FOCFMBOHSJKL POEFSEFFMFSWBOJTEF/BUJPOBMF,FOOJTFO*OOPWBUJF"HFOEB8BUFSXBBSJOEFCJK CFIPSFOEFTUSBUFHJTDIFLFOOJTWSBHFO[JKOOFFSHFMFHE%F[FWPSNUIFUWFSUSFLQVOU WPPS EF LFOOJTQSPHSBNNFSJOH WBO EF WFSTDIJMMFOEF LFOOJTJOTUJUVUFO %F[F LFO OJTBHFOEBXPSEUJOHFBDUVBMJTFFSENFULFOOJTWSBHFOVJUEFOFHFOEFFMQSP HSBNNBµTWBOIFU%FMUBQSPHSBNNB%F6OJFWBO8BUFTDIBQQFOFO4508"ESBHFO CJKFOQBSUJDJQFSFOJOIFULFOOJTQMBUGPSN8BUFS IFUQMBUGPSNXBBSJOEFLFOOJTB HFOEB8BUFSWPSNHFHFWFOXPSEU WATERVEILIGHEID. 3.2. 0QIFUHFCJFEWBOXBUFSWFJMJHIFJE[JKOEFMBBUTUFKBSFOEJWFSTFPOUXJLLFMJOHFOJO HBOHHF[FU&FOLPSUPWFS[JDIU s. *OIFULBEFSWBO87 8BUFSWFJMJHIFJETUFFFVX %(8BUFS JOUFSEFQBSUFNFO UBBM XPSEUOBHFEBDIUPWFSOJFVXF TUSFOHFSFOPSNFOWPPSQSJNBJSFXBUFSLFSJO HFO%BBSCJKXPSEUSFLFOJOHHFIPVEFONFUTDIBEFFOTMBDIUPGGFSTPQCBTJTWBOFFO SJTJDPCFOBEFSJOH0PLXPSEUHFCSVJLHFNBBLUWBOFFOPWFSTUSPNJOHTLBOT#JOOFO IFU%FFMQSPHSBNNB7FJMJHIFJEWBOIFU%FMUBQSPHSBNNB[JKOFSEFWPMHFOEFEFFM QSPKFDUFO%FMUBEJKLFO #VJUFOEJKLT (FCJFETQJMPUT /PSNFSJOH 5PFUTJOHXBUFSLF SJOHFOFO&63JDIUMJKOPWFSTUSPNJOHTSJTJDPµT. s. %F6OJFWBO8BUFSTDIBQQFOFOIFU*10IFCCFOBGTQSBLFOHFNBBLUPNUF[PSHFO EBUSFHJPOBMFLFSJOHFOJO´PQPSEFµ[JKO%BUHFCFVSUWJBFFOTZTUFNBUJFLEJF PPL CJK QSJNBJSF XBUFSLFSJOHFO XPSEU UPFHFQBTU BBOXJK[JOH XFMLF LFSJOHFO OPSNFSFO IPFWFJMJH UPFUTFO WPMEPFOEFIPPHFOTUFSL WFSCFUFSFO CFIFFSFO POEFSIPVE0N[FEBBSCJKUFIFMQFOTUBSUUF4508"JOPQESBDIUWBO6OJFFO*10 IFU 0OUXJLLFMJOHTQSPHSBNNB 3FHJPOBMF 8BUFSLFSJOHFO 03, )JFSJO XPSEFO QSBLUJ TDIFMFJESBEFOFOIBOESFJLJOHFOPOUXJLLFMEPNUPF[JDIUIPVEFSTFOXBUFSJOHCF. 20 | KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF.

(22) IFFSEFSTUFPOEFSTUFVOFOCJKEFQSBLUJTDIFFOVOJGPSNFVJUWPFSJOHWBOEFTZTUF NBUJFL 1SPWJODJFT FO XBUFSTDIBQQFO [JKO JONJEEFMT HFTUBSU NFU OPSNFSJOH FO UPFUTJOH WBO IVO SFHJPOBMF LFSJOHFO %BBSVJU CMJKLU EBU WFFM WBO EF[F LFSJOHFO OJFU WPMEPFO BBO EF HFTUFMEF OPSNFO %JU MFJEU UPU FFO HSPPU JOWFTUFSJOHFOQSP HSBNNBBMTVJUHFHBBOXPSEUWBOEFWBTUHFTUFMEFOPSNFOFOWFJMJHIFJETFJTFO s. *OIFU/BUJPOBBM8BUFS1MBO %(8BUFS XPSEUIFUCFHSJQŃFFSMBBHTFWFJMJHIFJEµHF JOUSPEVDFFSE%JUIPVEUJOEBUIFUWFJMJHIFJETCFMFJEXPSEUPOEFSWFSEFFMEJOESJF MBHFO QSFWFOUJF JOSJDIUJOH SVJNUFMJKLFPSEFOJOH FO SBNQFOCFTUSJKEJOH %FVJUXFSLJOHWBOEFFFSTUFMBBHTMVJUBBOCJK87. s. *OEFBGHFMPQFOKBSFO[JKOFSXBUFSLFSJOHFOCF[XFLFOXBBSPQIFUPPHXFJOJHNFF BBOEFIBOEMFFLUF[JKO%JUMFJEEFUPUEFWSBBHIPFXBUFSLFSJOHFOCFUFSCFHSFQFO FOCFXBBLULPOEFOXPSEFO CJKWPPSCFFMENFUCFIVMQWBONPOJUPSJOHTTZTUFNFO *OIFU*+LEJKLQSPKFDUXPSEUOJFVXFTFOTPSUFDIOPMPHJFHFUFTUJOLVOTUNBUJHBBOHF MFHEFXBUFSLFSJOHFOWPPSWFSTDIJMMFOEFUZQFOEJKLGBMFO4508"QBSUJDJQFFSUJOEF 4UJDIUJOH *+LEJKL EJF IFU QSPKFDU VJUWPFSU *O CJKMBHF NFFS JOGPSNBUJF PWFS EF 4UJDIUJOH*+LEJKL. Fig 3.2. KERING VEILIG BIJ ELKE STORM?. KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF | 21.

(23) 3.3. ZOETWATER *OIFUBMHFNFFOJTFSJO/FEFSMBOEWPMEPFOEF [PFU XBUFSCFTDIJLCBBS&FOHSPPU EFFMWBOIFUEJUXBUFSXPSEUWBOVJUIFUCVJUFOMBOEBBOHFWPFSE WJBEF3JKOFOEF .BBT)FUIVJEJHFXBUFSCFIFFSJTFSPQHFSJDIUWPMEPFOEF[PFUXBUFSWBOEFKVJTUF LXBMJUFJU PQ EF KVJTUF QMFL UF LSJKHFO FO UF IPVEFO PN JO EF IVJEJHF HFCSVJLT GVODUJFTUFLVOOFO CMJKWFO WPPS[JFO*OMBBH/FEFSMBOEJTIFUCFIFFSFSPQHFSJDIU WFS[JMUJOHFO[PVUJOESJOHJOHUFHFOUFHBBO *ODJEFOUFFM USFEFO JO EF [PNFS MBOHEVSJHF UFLPSUFO PQ .FU BMT HFWPMH TDIBEF WPPSEFTFDUPSFOMBOECPVX JOEVTUSJF TDIFFQWBBSUFOWPPSOBUVVS%FMBOEFMJKLF ESPPHUFTUVEJF IFFGUBBOHFUPPOEEBUIFUBBOQBLLFOWBOEF[FUFLPSUFO[FFS XBBSTDIJKOMJKLOJFUSFOEBCFMJT7PPSVJU[POEFSMJKLFPNTUBOEJHIFEFOUSFFEUEF/B UJPOBMF 7FSESJOHJOHTSFFLT JO XFSLJOH %F[F SFFLT SFHFMU EF QSJPSJUFSJOH WPPS EF WFSEFMJOHWBO[PFUXBUFS)FUCFTUBBOEFCFMFJEJTFSPQHFSJDIUEFIVJEJHFXBUFS UFLPSUFOBBOUFQBLLFOWPMHFOTEFBGTQSBLFOWBOIFU/BUJPOBBM#FTUVVSTBLLPPSE 8BUFS /#8 )FU VJUHBOHTQVOU JT WBTUIPVEFO CFSHFO FO BBOWPFSFO WBO XBUFS %FWFSXBDIUJOHJTEBUEPPSEFLMJNBBUWFSBOEFSJOHEFXBUFSCFTDIJLCBBSIFJEJOEF [PNFSQFSSFHJPBGOFFNUFOEFWFS[JMUJOHUPFOFFNU%FPQHBWFEJFIJFSCJKTQFFMUJT PNIFUCFTDIJLCBSFXBUFS[PPQUJNBBMNPHFMJKLUFWFSEFMFOFOXBBSNPHFMJKLEF [FMGWPPS[JFOFOEIFJEWBOEFSFHJPµTUFWFSHSPUFO. Fig 3.3. UITGEDROOGDE BODEM. 22 | KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF.

(24) #JOOFO IFU EFFMQSPHSBNNB ;PFUXBUFS CFTUBBU FS WPPS EF POEFSCPVXJOH WBO EF CFTMVJUWPSNJOH FFO LFOOJTTQPPS ´;PFUXBUFSWFSLFOOJOH /FEFSMBOEµ *O EF[F WFS LFOOJOH OFFNU IFU /BUJPOBBM )ZESPMPHJTDI *OTUSVNFOUBSJVN /)* FFO CFMBOH SJKLFQMBBUTJO)FU/)*JTPOEFSEFFMWBOIFU%FMUBNPEFM EBUHFCSVJLUXPSEUPN JOEFFMQSPHSBNNBµTPQMPTTJOHTSJDIUJOHFOEPPSUFSFLFOFOFOEFFGGFDUJWJUFJUWBO NBBUSFHFMFOUFCFQBMFO"BOEBDIUTQVOUFOWPPS[PFUXBUFSWPSNFOEFXBUFSWSBBH EF EPPSSFLFOJOH WBO EF FGGFDUFO WBO NBBUSFHFMFO WJB TDFOBSJPµT FO EF HFTDIJLU IFJEWBOIFU/)*WPPSSFHJPOBMFUPFUTJOH 3.4. LOPENDE KENNISPROGRAMMA’S #JKEFWSBBHXFMLFLFOOJTWSBHFOPQHFQBLUHBBOXPSEFO LJKLUIFULFOOJTQSPHSBN NB%FMUBQSPPGOBBSEFLFOOJTEJFFMEFSTPOUXJLLFMEJTPGXPSEU7BOVJUEFJONJE EFMTCFqJOEJHEFLFOOJTPOUXJLLFMJOHTQSPHSBNNBµT´-FWFONFU8BUFSµFO´3VJNUF WPPS,MJNBBUµJTSFFETLFOOJTCFTDIJLCBBSHFLPNFOEJFWPPSEFXBUFSCFIFFSEFST JOUFSFTTBOUJT3FFETPOUXJLLFMEFLFOOJTEJFWBOCFMBOHJTWPPSEF%FMUBPQHBWFO WBOEFSFHJPOBMFXBUFSCFIFFSEFST [VMMFOXFCJOOFO%FMUBQSPPG[PWFFMNPHFMJKL OBBSEFQSBLUJKLWFSUBMFOFOUPFHBOLFMJKLNBLFO 0OEFSEFUJUFM´,FOOJTWPPS,MJNBBUµ ,W, JTFFOPNWBOHSJKLPOEFS[PFLTQSPHSBN NBPQHF[FUXBBSJOLFOOJTXPSEUPOUXJLLFME EJFOPEJHJTPNUPFLPNTUJHFJOWFT UFSJOHFOJOSVJNUFFOJOGSBTUSVDUVVSUFCFPPSEFMFOPQLMJNBBUCFTUFOEJHIFJEFO [PNPHFMJKLBBOUFQBTTFO*OIPVEFMJKL[JKOWPPSIFULFOOJTQSPHSBNNB%FMUBQSPPG NFFSEFSFUIFNBµTWBO,W,WBOCFMBOH0NUPUFFOFG¾DJqOUFJO[FUWBONJEEFMFO UFLPNFO [BM%FMUBQSPPG[JDICJKEFTQFDJ¾FLF,W,LFOOJTUIFNBµT FOBBOTMVJ UFO,W,UIFNB XBUFSWFJMJHIFJE SJDIU[JDIPQIFUWFSLSJKHFOWBONFFSLFOOJT PWFSEFTUBOE[FLFSIFJEWBOXBUFSLFSJOHFO HFMFUPQLMJNBBUWFSBOEFSJOH5IFNB JTHFSJDIUPQIFUWFSLSJKHFOWBONFFSLFOOJTPQIFUHFCJFEWBO[PFUXBUFSCFTDIJL CBBSIFJE*OUIFNBXPSEUPBTQFDJ¾FLPOEFS[PFLHFEBBOOBBSIFUHFESBHWBO WFFOLBEFOFOJONJOEFSFNBUFOBBSLMFJLBEFOBMTHFWPMHWBOLMJNBBUWFSBOEFSJOH *OCJKMBHFTUBBOEFWSBHFOWBO,FOOJTWPPS,MJNBBU UIFNBFO %FLFOOJTJOTUJUVUFO%FMUBSFTFO"MUFSSBIFCCFOJFEFSFFOFJHFOLFOOJTBHFOEBFO [JKOCFMBOHSJKLFLFOOJTMFWFSBODJFSTWPPSEFXBUFSXFSFME%BBSOBBTUIFCCFOJOHF OJFVSTCVSFBVTFJHFOTQFDJ¾FLFLFOOJT"OEFSFCFMBOHSJKLFLFOOJTOFUXFSLFOJO/F EFSMBOE[JKO8*// *OOPWBUJF/FUXFSL $VSOFU ,FOOJTQMBUGPSN8BUFS 3BBEWPPS %FMUBPOEFS[PFL)JFS[BM%FMUBQSPPGIBBSFJHFOQSPHSBNNFSJOHNFFBGTUFNNFO. KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF | 23.

(25) H4 INVENTARISEREN EN PRIORITEREN VAN KENNISVRAGEN I.K.V. DE DELTAOPGAVEN. 24 | KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF.

(26) 4.1. HET PROCES ;PBMT VJU IPPGETUVL CMJKLU [JKO FS WFFM JOJUJBUJFWFO JO /FEFSMBOE XBBS LFOOJT XPSEUPOUXJLLFMEEJFWPPS%FMUBQSPPGSFMFWBOUJT0PLJTHFDPOTUBUFFSEEBUFS[P XFMCFIPFGUFJTBBOIFUPOUXJLLFMFOWBOOJFVXFLFOOJTBMTBBOIFUŃBLFMFOµWBO FMEFSTSFFETBBOXF[JHFLFOOJT %FCFTUVVSMJKLFWSBHFOFOBBOEBDIUTHFCJFEFOEJFWBOCFMBOH[JKOWPPS%FMUBQSPPG IFFGU4508"JOCFFMEHFLSFHFOWJBEFFMOBNFBBOIFU#FTUVVSMJKL,FSOUFBN%FMUB QSPHSBNNBWBOEF6OJFWBO8BUFSTDIBQQFO QBS 0N FFO EVJEFMJKL CFFME UF LSJKHFO WBO EF LFOOJTQSPCMFNFO EJF XBUFSTDIBQQFO FSWBSFOBMTIFUHBBUPNEF%FMUBPQHBWFO IFFGUIFUQSPHSBNNBUFBNJFEFSXBUFS TDIBQHFWSBBHEFFOBBOTQSFFLQVOUWPPSIFU%FMUBQSPPGQSPHSBNNBBBOUFXJK[FO %F[FQFSTPOFO[JKOJOIFULBEFSWBO%FMUBQSPPGHFuOUFSWJFXE/BBTUEFWSBBHBSUJ DVMBUJF[JKOJOEJUHFTQSFLPPLEFNPHFMJKLIFEFOWPPSIFUVJUWPFSFOWBOQSPFGUVJ OFOCFTQSPLFO QBS 6JUFJOEFMJKLIFFGUIFUQSPHSBNNBUFBNWJBFFOQSPDFTWBOEJWFSHFSFOFODPOWFS HFSFOEFWPPS%FMUBQSPPGSFMFWBOUFLFOOJTWSBHFOJOCFFMEHFCSBDIU%FEFOLUBOL %FMUBQSPPGIFFGUIJFSCJKBBOHFHFWFOEBUIFUOJFUBMMFFOPNUFDIOJTDIFLFOOJTWSB HFOHBBUPQIFUHFCJFEWBOXBUFS NBBSPPLPQBOEFSFUFSSFJOFO [PBMTSVJNUFMJKLF PSEFOJOJHFOTPDJBBMNBBUTDIBQQFMJKLHFCJFE 0PL[JKOFSFFOXPSLTIPQFOFFOXFSLDPOGFSFOUJF [JFQBSFO HFPSHBOJ TFFSEPWFSEF SFHJPOBMF LFOOJTWSBHFOSPOELMJNBBUWFSBOEFSJOH5FOTMPUUFJTDPO UBDUHF[PDIUNFU%FMUBSFTFO"MUFSSBPNUF[JFOXFMLFLFOOJTWSBHFO[JKPQQBLLFO EJFWPPS%FMUBQSPPGSFMFWBOU[JKO"BOTMVJUFOETUBBUJOIPPGETUVLXFMLFWSBHFO %FMUBQSPPGPQQBLUJO. 4.2. DE INVENTARISATIES )JFSHBBOXFEJFQFSJOPQEFJOIPVEWBOEFWJFSIJFSCPWFOHFOPFNEFJOWFOUBSJ TBUJFTUBQQFO. 4.2.1. Inventarisatie 1: Bestuurlijke vragen en aandachtsgebieden )FUCFTUVVSMJKLFWFSUSFLQVOUWBO%FMUBQSPPGJTEBUEFXBUFSTDIBQQFOBMTSFHJPOBMF XBUFSCFIFFSEFSTEFVJUXFSLJOHWBOIFU/BUJPOBBM%FMUBQSPHSBNNBXJMMFOPQQBL. KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF | 25.

(27) LFO BBOWVMMFOFOBBOTDIFSQFO%JUJTCFTUVVSMJKLBBO%FMUBQSPPGNFFHFHFWFO%JU LBOWPSNLSJKHFOEPPSPQSFHJPOBBMOJWFBVIFUJOJUJBUJFGUFOFNFOFOUFTUSFWFO OBBSXJOXJOTJUVBUJFTNFUBOEFSFQBSUJKFO&FOCFMBOHSJKLBTQFDUIJFSCJKJTEFBG TUFNNJOHUVTTFOIFUIPPGETZTUFFNFOIFUSFHJPOBMFTZTUFFN #FTUVVSEFSTMFHHFOCJKEFLFOOJTWSBHFOIFU[XBBSUFQVOUPQEF[PFUXBUFSCFTDIJL CBBSIFJE XBUFSWFJMJHIFJE FO EF VJUXFSLJOH JO EFFMHFCJFEFO ;JK [JFO HSBBH EBU SFHJPOBMF LFOOJTWSBHFO FO POEFS[PFLTSFTVMUBUFO PPL JO BOEFSF SFHJPµT XPSEFO OFFSHFMFHE FO PQHFQJLU FO BBO IFU 3JKL UFS CFTDIJLLJOH XPSEFO HFTUFME %F CF TUVVSEFSTWFSXBDIUFOWBO%FMUBQSPPGEBUFSHFXFSLUXPSEUBBOJOOPWBUJFWFDPO DFQUFO BBO IFU POEFSXFSQ NFFSMBBHTFWFJMJHIFJEFOBBONPHFMJKLIFEFOPNUPU [FMGWPPS[JFOFOEIFJEUFLPNFO%BBSOBBTUXPSEUFFOCJKESBHFHFWSBBHEJOEFPOU XJLLFMJOHWBOJOTUSVNFOUFOWPPSEF[PFUXBUFSWPPS[JFOJOH /)* #FTUVVSEFST HFWFO BBO EBU EF TUSBUFHJF WBO %FMUBQSPPG HFSJDIU NPFU [JKO PQ EF MBOHFUFSNJKOFOIFUPNHBBONFUWFMFPO[FLFSIFEFO NBBSPPLPQIFUIBMFOWBO SFTVMUBUFOPQEFLPSUFUFSNJKO 4.2.2. Inventarisatie 2: Vragen van de waterschappen 0NJO[JDIUUFLSJKHFOJOEFLFOOJTWSBHFOWBOSFHJPOBMFXBUFSCFIFFSEFSTNFUCF USFLLJOHUPUEF%FMUBPQHBWFO IFFGU4508"FFOSPOEFMBOHTEFXBUFSTDIBQQFOHF NBBLU*OBMHFNFOF[JOIFCCFOEFSFHJPOBMFXBUFSCFIFFSEFSTBBOHFHFWFOEBU[JK WBO4508"FOIFUQSPHSBNNBUFBNFFOSPMWFSXBDIUFOCJKJOOPWBUJF CJKIFULFO OJTNBLFMFO IFUPOUXJLLFMFOWBOQSBLUJTDIFLFOOJT FOCJKIFUWFSUBMFOEBBSWBO OBBSSFHJPOBMFUPFQBTTJOH%FTQFDJ¾FLFLFOOJTWSBHFOWBOEFXBUFSTDIBQQFOSJDI UFO[JDIJOIPPGE[BBLPQEFQSBLUJTDIFVJUXFSLJOHWBOEF[PFUXBUFSCFTDIJLCBBS IFJE EFXBUFSWFJMJHIFJEFOLMJNBBUBEBQUBUJF0PLLFOOJTWSBHFOPQIFUHFCJFEWBO HPWFSOBODFLPNFOOBBSWPSFO #JKMBHF CFWBU FFO PWFS[JDIU WBO EF WSBHFO FO BBOEBDIUTQVOUFO WBO EF XBUFS TDIBQQFO%BBSOBBTU[JKONPHFMJKLFQSPFGUVJOFOFOSPMMFOWPPSEF4508"PQHFOP NFOEJFOBBSWPSFO[JKOHFCSBDIUEPPSEFXBUFSTDIBQQFO. 4.2.3. Inventarisatie 3: Workshop Klimaat, duurzaamheid en energie *OKBOVBSJXFSEJOFFOTQFDJBMFXPSLTIPQEF4508"QSPHSBNNFSJOHUFHFO IFU MJDIU HFIPVEFO PN OB UF HBBO PG JO EJF QSPHSBNNFSJOH WPMEPFOEF SFDIU. 26 | KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF.

(28) XPSEU HFEBBO BBO EF JUFNT LMJNBBU EVVS[BBNIFJE FO FOFSHJF %F XPSLTIPQ XBTHFPSHBOJTFFSEEPPSEFWJFSQSPHSBNNBDPNNJTTJFTWBO4508"FOEFEFOL UBOLWPPS%FMUBQSPPG*OEJFXPSLTIPQXFSEPPLHFTUSVDUVSFFSEOBHFEBDIUPWFS UBBL FO VJUXFSLJOH WBO %FMUBQSPPG %JU IFFGU HFMFJE UPU BBOCFWFMJOHFO PQ EJ WFSTFUFSSFJOFO ,FOOJTVJUXJTTFMFO #JKEFXBUFSTDIBQQFOFO4508"XPSEUWFFMLFOOJTPOUXJLLFME FOPPLJOEFSFTU WBOEFXFSFMEJTFSWFFMLFOOJTCFTDIJLCBBS PQUFSSFJOFOEJFJOEJUEPDVNFOUHF OPFNE[JKO.BBSEJFLFOOJTPOUXJLLFMJOHJTOJFUCJKJFEFSFFOJOEFWPMMFCSFFEUF CFLFOE &S JT HSPUF CFIPFGUF BBO JO[JDIU JO FO EVJEFMJKLIFJE PWFS EF WSBBH XJF XBBSNFFCF[JHJT0PLJTIFUWBOCFMBOHPNUFMFSFOWBOBOEFSFTFDUPSFO CMJLWFS OBVXJOHWPPSLPNFO FOPNOJFU[FMGIFUXJFMVJUUFWJOEFO4508"QBLUCJOOFO IBBSQSPHSBNNFSJOHEF[F[BLFOPQ (BNNBXFUFOTDIBQQFO 0WFSCMJLWFSOBVXJOHHFTQSPLFOJTIFUUFHFOXPPSEJHXFMTMJNPNBMMFIFJMFO[F HFO UF WFSXBDIUFO WBO EF WBO PVETIFS UFDIOJTDIF PSJqOUBUJF CJK POEFS[PFLTWSB HFO .FFS FO NFFS LPNFO [PHFOBBNEF HBNNBWSBBHTUVLLFO JO CFFME %F PN HFWJOH XPSEU DPNQMFYFS EF PQMPTTJOH WPPS WSBBHTUVLLFO EBBSNFF FWFOFFOT %F PO[FLFSIFEFO XPSEFO EBBSNFF PPL HSPUFS -PVUFS UFDIOJTDIF PQMPTTJOHFO XBBS WFSEFSXFJOJHQBSUJKFONFFWBOEPFOIFCCFO [JKOUFHFOXPPSEJHOPHNBBS[FMEFO TVDDFTWPM0QSPFQBBO%FMUBQSPPGJTJOEJUWFSCBOECPVX¿FYJCJMJUFJUJOFOTDIBLFM PPLBOEFSFFYQFSUTJOEBOBMMFFOUFDIOFVUFO#JKWPPSCFFMEFYQFSUTPQIFUHFCJFE WBODPNNVOJDBUJF CVSHFSQBSUJDJQBUJFFOCFTUVVSMJKLTDIBLFMFO 4DFOBSJPEFOLFO )FUJTIFFMCFMBOHSJKLPQFOPPHUFIFCCFOWPPSEFXFSFMEPNKFIFFO BMTKFJFUT OJFVXT XJMUHBBOEPFO0PLWPPS%FMUBQSPPGJTIFUWBOCFMBOHPNPOUXJLLFMJOHFO JOEFNBBUTDIBQQJKUFHFOIFUMJDIUUFIPVEFOCJKIFUWFS[BNFMFOFOCFPPSEFMFOWBO POEFS[PFLTWSBHFO)JFSEPPSXPSEUJO[JDIUFMJKLPGIFUPQQBLLFOWBOPOEFS[PFLT WSBHFOWPPSEFUPFLPNTUSFMFWBOUJTCJOOFOEFUFWFSXBDIUFONBBUTDIBQQJKPOUXJL LFMJOHFO5JKEFOTEFXPSLTIPQJTWBTUHFTUFMEEBUIFU[PHFOPFNEFTDFOBSJPEFOLFO OBEFSFVJUXFSLJOHCFIPFGUWPPSEFXBUFSTFDUPSFOWPPS%FMUBQSPPG%JUIFFGUHF MFJE UPU IFU PSHBOJTFSFO WBO FFO TDFOBSJPEBH UFO CFIPFWF WBO EF LFOOJTBHFOEB %FMUBQSPPG. KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF | 27.

(29) Inventarisatie 4: Scenariodag Kennisagenda Deltaproof. 4.2.4. 0Q NBBSU XFSE JO 6USFDIU EF 4DFOBSJPEBH ,FOOJTBHFOEB %FMUBQSPPG HF IPVEFO(FOPEJHEFOXBSFOEFMFEFOWBOEFEFOLUBOL%FMUBQSPPG EFWPPS[JUUFST WBOEFWJFSQSPHSBNNBDPNNJTTJFTWBO4508"FOFOLFMFJOOPWBUJFWFEFOLFSTVJU EF XBUFSXFSFME 0Q EF DPOGFSFOUJF TUPOE IFU [PHFOPFNEF TDFOBSJPEFOLFO DFO USBBM%F[FNBOJFSWBOEFOLFOJTCFEPFMEEFWSBHFOEJFWPPSWFSTDIJMMFOEFNBBU TDIBQQFMJKLFTDFOBSJPµTWBOCFMBOH[JKO CPWFOUBGFMUFLSJKHFO%FPQCSFOHTUFOWBO EFEBH[JKOHFCSVJLUPN[PHFOPFNEFHFFOTQJKUPOEFSXFSQFOUFCFOPFNFOWPPS %FMUBQSPPGPOEFSXFSQFOEJF[JOWPM[JKOPNPQUFQBLLFOCJOOFOJFEFSEFOLCBBS TDFOBSJP*OCJKMBHFTUBBOEFCFMBOHSJKLTUFLFOOJTWSBHFOEJFEF[FXFSLDPOGFSFO UJFIFFGUPQHFMFWFSE CRITERIA KENNISVRAGEN DELTAPROOF. 4.3. %VJEFMJKL JT EBU FS WFFM LFOOJTWSBHFO [JKO FO EBU EJWFSTF QBSUJKFO SFFET BBO EF CFBOUXPPSEJOH WBO WSBHFO XFSLFO )FU TQSFFLU WBO[FMG EBU %FMUBQSPPG OJFU BMMF LFOOJTWSBHFO LBO FO [BM PQQBLLFO #JK IFU PQTUFMMFO WBO IFU LFOOJTQSPHSBNNB XPSEFOEFLFOOJTWSBHFOHFUPFUTUBBOFFOBBOUBMDSJUFSJB [JFIJFSPOEFS %FDSJUFSJBXBBSPQ%FMUBQSPPGEFLFOOJTWSBHFOUPFUTU[JKOEFWPMHFOEF 1. %FLFOOJTWSBHFONPFUFOCJKESBHFOBBOEVVS[BNF LMJNBBUCFTUFOEJHFXBUFSTZTUFNFO %FLFOOJTWSBHFONPFUFOCJOOFOIFU%FMUBQSPPGXFSLWFMEMJHHFO EBUXJM[FHHFO UFNBLFOIFCCFONFUWSBBHTUVLLFOPQIFUHFCJFEWBO[PFUXBUFSCFTDIJLCBBSIFJE PG[PFUXBUFSWFSEFMJOHPGUFNBLFOIFCCFONFUWSBBHTUVLLFOPQIFUHFCJFEWBO EF XBUFSWFJMJHIFJE PG EF WSBBHTUVLLFO NPFUFO CJKESBHFO BBO PG CFMFNNFSFOE XFSLFOWPPS FFOPQMPTTJOHTSJDIUJOHWPPS[PFUXBUFSWPPS[JFOJOHPGEFXBUFSWFJMJH IFJE. 2. %F LFOOJTWSBHFO NPFUFO DPNNVOJDFFSCBSF LFOOJT PQMFWFSFO )FU POEFS[PFL NPFU LFOOJTFOPGFSWBSJOHPQMFWFSFOEJFSFMFWBOUJTWPPSNFFSEBOFFOXBUFSCFIFFSEFS FOWFSTQSFJELBOXPSEFOPOEFSEFSFHJPOBMFXBUFSCFIFFSEFST. 3. %FLFOOJTWSBHFONPFUFOBDUVFFM[JKO. 4. %FSFTVMUBUFOWBOIFUCFBOUXPPSEFOWBOEFLFOOJTWSBHFO NPFUFOJOQPUFOUJFSFMF WBOUFOXBBSEFWPM[JKOWPPSEFSFHJPOBMFXBUFSCFIFFSEFST. 28 | KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF.

(30) 5. %FLFOOJTFOPGFSWBSJOHEJFCJKIFUCFBOUXPPSEFOWBOEFLFOOJTWSBHFOXPSEUPQ HFEBBO NPFUCSFFEUPFQBTCBBS[JKO JDJOQPUFOUJFPQWFFMQMBBUTFOJO/FEFSMBOE UPFHFQBTULVOOFOXPSEFO. 6. &SNPFUTQSBLF[JKOWBOEPFMNBUJHIFJE%BUXJM[FHHFOEFWPPSEFMFOEJFNFUIFU CFBOUXPPSEFO WBO EF LFOOJTWSBHFO CFSFJLU LVOOFO XPSEFO NPFUFO EF LPTUFO WBOIFUPOEFS[PFLSVJNTDIPPUTPWFSTUJKHFOFOFSNBHHFFONPHFMJKLIFJE[JKOPN EF[FMGEFSFTVMUBUFOPQFFOFG¾DJqOUFSFXJK[FUFWFSLSJKHFO. KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF | 29.

(31) H5 WAT GAAT DELTAPROOF DOEN?. 30 | KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF.

(32) *OEJUIPPGETUVLHFWFOXFBBOXFMLFLFOOJTWSBHFO%FMUBQSPPGDPODSFFUHBBUPQ QBLLFO PQCBTJTWBOEFIJFSCPWFOCFTDISFWFOJOWFOUBSJTBUJFWBOLFOOJTCFIPFGUFO FOEFHFTUFMEFDSJUFSJBWPPSIFUBMEBOOJFUPQQBLLFOWBOEFWSBHFO )FULFOOJTQSPHSBNNB%FMUBQSPPGSJDIU[JDICJKIFUCFBOUXPPSEFOWBOEFWSBHFO JOIPPGE[BBLPQIFUPOUTMVJUFOWBOHFWSBBHEFLFOOJT PQIFUWFSCJOEFOWBOLFO OJTWSBHFSTFOBBOCJFEFST PPLCVJUFOEFXBUFSTFDUPS PQIFU[PFLFOOBBSFOCF OVUUFO WBO LBOTFO PN EF KVJTUF LFOOJT CJK EF KVJTUF QBSUJK UF LSJKHFO FO PQ IFU POUXJLLFMFOWBOEFCFOPEJHEFEFMUBLFOOJT 7PPSEFLFOOJTPWFSESBDIUFOJOCFEEJOHFSWBOCJKSFHJPOBMFXBUFSCFIFFSEFSTXJM 4508" CJOOFO %FMUBQSPPG [PBMT HF[FHE WPPSBM XFSLFO NFU QSPFGUVJOFO %F HF EBDIUFJTEBUJOQSPFGUVJOFOUIFPSFUJTDIFDPODFQUFOXPSEFOUPFHFQBTUJOEFQSBL UJKL)JFSEPPSXPSEUEJSFDUEVJEFMJKLPGFFOUIFPSFUJTDIDPODFQUXFSLU PGOJFU FO FWFOUVFMFLOFMQVOUFOCJKEFVJUWPFSJOHXPSEFOEBBSNFFEJSFDUPQHFQBLU)JFSNFF XPSEUBBOHFTMPUFOCJKEFCSVJLCBBSIFJEWBOFFODPODFQUWPPSEFSFHJPOBMFXBUFS CFIFFSEFS 5.1. KENNISNETWERK DELTAPROOF 4508"WFSWVMUEJWFSTFSPMMFOPQIFUWMBLWBOLFOOJT POUXJLLFMJOH WPPSEFXBUFS CFIFFSEFST;PXJM4508"CJKIFUVJUXFSLFOWBOLFOOJTWSBHFOFFOTUJNVMFSFOEF SPMTQFMFOPNWPPSHFOPNFOPOEFS[PFLFOCJKXBUFSCFIFFSEFST NFEF WBOEFHSPOE UF LSJKHFO 4508" CFUSFLU CJK EF WSBHFO WBOVJU EF XBUFSCFIFFSEFS WFSHFMJKLCBSF WSBHFOWBOBOEFSFXBUFSCFIFFSEFST)JFSEPPSXPSEUEFLFOOJTWSBBHWFSCSFFE EF LXBMJUFJUWBOIFUPOEFS[PFLCFUFSFOLSJKHFOXFNFFSLFOOJTWPPSEF[FMGEFFVSP 0PL HBBU 4508" BDUJFG PQ [PFL OBBS LFOOJTBBOCJFEFST EJF BOUXPPSEFO LVOOFO HFWFOPQEFLFOOJTWSBHFOWBOEFXBUFSCFIFFSEFST%JULVOOFO[PXFMJOHFOJFVST CVSFBVT VOJWFSTJUFJUFOBMTLFOOJTJOTUJUVUFO[JKO4508"HBBUEFLFOOJTWSBHFOWBO EFSFHJPOBMFXBUFSCFIFFSEFSTJOCSFOHFOJOLFOOJTQSPHSBNNBµT [PBMT,FOOJTWPPS ,MJNBBU8FESBHFOTQFDJ¾FLCJKBBOXFSLQBLLFUUFO ´DIFSSZQJDLJOHµ FO[PSHFO FSWPPSEBUCFHFMFJEJOHEPPSXBUFSCFIFFSEFSTHFXBBSCPSHEXPSEU0PL[BM4508" JOFJHFOPOEFS[PFLLFOOJTMBDVOFTHBBOCFBOUXPPSEFO 4508"WFSWVMUPPLFFOCFMBOHSJKLFSPMBMTNBLFMBBSWBOLFOOJTOBBSEFXBUFSCF IFFSEFST7PPSEF[FTQFDJ¾FLFSPMXJM4508"WPPS%FMUBQSPPG NFEFPQWFS[PFL WBOEFXBUFSTDIBQQFO FFOLFOOJTOFUXFSLPQSJDIUFO HFSJDIUPQEF%FMUBPQHBWFO. KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF | 31.

(33) %FHFEBDIUFJTEBUBMFSWFFMLFOOJTCFTDIJLCBBSJTFOEBUNFUOBNFPQIFULFOOJT EFMFOJOHF[FUEJFOUUFXPSEFO7JBEJUOFUXFSLXJMMFOXFCFTUBBOEFLFOOJTEFMFO EFSFTVMUBUFOWBO%FMUBQSPPGWPPSMFHHFO LFOOJTMBDVOFTTJHOBMFSFO QSPFGUVJOFO CFOPFNFO FE%FOBESVLMJHUPPLIJFSPQIFUWSBBHHFTUVVSEFLBSBLUFS7BOEFMF EFOWFSXBDIU%FMUBQSPPGEBU[JKQSPBDUJFGLFOOJTFOLFOOJTWSBHFOJOCSFOHFO%BU [JKEFFMOFNFOBBOPOEFS[PFLFO QSPKFDUFOFOQSPFGUVJOFOPGIJFSWPPSQFSTPOFO VJUIVOFJHFOPSHBOJTBUJFBBOESBHFO&FOWPMMFEJHPWFS[JDIUWBOPWFSXFHJOHFOWBO IFUOFUXFSLFOEPFMEBBSWBOTUBBUJOCJKMBHF%FFFSTUFCJKFFOLPNTUWBOIFULFO OJTOFUXFSLWJOEUQMBBUTJOOBKBBS 5.2. PROGRAMMERING 2010 7PPSXJMIFULFOOJTQSPHSBNNB%FMUBQSPPG[JDIPQEFLFOOJTWSBHFOSJDIUFO EJFNPNFOUFFMBMTIFUNFFTUVSHFOUXPSEFOFSWBSFO. Fig 5.1. OVERSTROOMD VELD: OPLOSSING OF PROBLEEM?. 32 | KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF.

(34) Zoetwater: regioproof maken NHI. 5.2.1. 0QIFUUIFNB;PFUXBUFSWPPS[JFOJOHCFTUBBOLFOOJTIJBUFOPOEFSNFFSPQIFUWMBL WBOEFXJTTFMXFSLJOHUVTTFOIFUIPPGEXBUFSTZTUFFNFOIFUSFHJPOBBMTZTUFFN)FU %FMUBQSPHSBNNBHBBUIFU/BUJPOBBM)ZESPMPHJTDI*OTUSVNFOUBSJVN /)* JO[FU UFOWPPSEFPOEFSCPVXJOHWBOFFOLBCJOFUTCFTMVJUPWFSEF[PFUXBUFSWFSEFMJOHJO /FEFSMBOEPQMBOHFSFUFSNJKO)FU/)*[BMJOHFWBMWBOBDUVFMFESPPHUFPPLXPS EFOJOHF[FUWPPSBEWJFTPWFSEFPQFSBUJPOFMFXBUFSWFSEFMJOH%FSFHJPOBMFXBUFS CFIFFSEFSTIFCCFO[PXFMCFMFJETNBUJHBMTPQFSBUJPOFFMWFFMCFMBOHCJKFFOHPFE GVODUJPOFSFOE/)*%FMUBQSPPG[FUXBUCFUSFGU[PFUXBUFSWPPS[JFOJOHEBBSPNJOPQ IFUSFHJPQSPPGNBLFOWBOIFU/)* WJBSFHJPOBMFUPFUTJOHWBOIFUJOTUSVNFOUBSJVN *O EF WPMHFOEF SFHJPµT XPSEU HFUPFUTU UF XFUFO /PPSE /FEFSMBOE *+TTFMNFFSHF CJFE )FU(SPFOF)BSU )FU3JWJFSFOHFCJFE ;VJEXFTUFMJKLF%FMUB %FMUBQMBO)PHF ;BOEHSPOEFO FO 0PTU /FEFSMBOE %F JOMJHHFOEF XBUFSCFIFFSEFST [JKO IJFSWPPS CFOBEFSEPNEFFJHFOXFOTFOFONPHFMJKLIFEFOWPPSUPFUTJOHBBOUFHFWFO%F UPFUTJOHNPFUMFJEFOUPUFFOWFSCFUFSE/)*FOFFOJOTUSVNFOUBSJVNEBUESBBHWMBL IFFGUPOEFSEFSFHJPOBMFXBUFSCFIFFSEFST Zoetwater: zelfvoorzienendheid. 5.2.2. #JOOFO EF [PFUXBUFSWPPS[JFOJOH JT ´[FMGWPPS[JFOFOEIFJEµ FFO CFMBOHSJKL POEFS XFSQ)JFSPOEFSXPSEUWFSTUBBOJOIPFWFSSFFFOHFCJFEJOEFFJHFO[PFUXBUFSWPPS [JFOJOHLBOWPPS[JFO%JWFSTFXBUFSTDIBQQFOIFCCFOEJUPOEFSXFSQPQEFBHFOEB TUBBO;JK[PFLFOBOUXPPSEPQWSBHFOEJFUFNBLFOIFCCFONFUQSBLUJTDIFSFBMJ TBUJFIJFSWBO&FOBBOUBMWFFMCFMPWFOEFQSPFGQSPKFDUFO[JKOEPPSXBUFSTDIBQQFO OBBSWPSFOHFCSBDIU)FULFOOJTQSPHSBNNB%FMUBQSPPGXJMIJFSCJKBBOHBBOTMVJ UFO)FUHBBUPN a. 0OEFS[PFL OBBS EF FG¾DJqOUJF WBO XBUFSJOMBBU [FMGWPPS[JFOFOEIFJE FO [PVU UPMFSBOUJFWBOHFXBTTFO7BOVJUEFIPUTQPUTFOJOIFUCJK[POEFSWBOVJUEFJOEF IPUTQPUTQBSUJDJQFSFOEFXBUFSTDIBQQFO )PPHIFFNSBBETDIBQWBO%FM¿BOE )PPH IFFNSBBETDIBQWBO4DIJFMBOEFOEF,SJNQFOFSXBBSE JT4508"HFWSBBHEPNBBO UFTMVJUFOCJK,FOOJTWPPS,MJNBBU ,W, UIFNB[PFUXBUFSWPPS[JFOJOH*ONJEEFMTJT EFTBNFOXFSLJOHNFU,W,WPPSEJUUIFNBHFGPSNBMJTFFSE. b. 0OEFS[PFLPNBMTCFESJKGPGDMVTUFSWBOCFESJKWFO[FMGWPPS[JFOFOEUF[JKO)FUDPO DFQU ´XBUFSIPVEFSJKµ MJKLU FFO LBOTSJKLF QSPFGUVJO *O FFO XBUFSIPVEFSJK XFSLFO HSPOECF[JUUFSTTBNFONFUPWFSIFEFO JOEVTUSJFFOPNXPOFOEFOBBOIFUPOUWBO. KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF | 33.

(35) HFO CFXBSFO CFSHFO HFCSVJLFOFOMFWFSFOWBOXBUFS#JK8BUFSTDIBQ"BFO.BBT MJKLFONPHFMJKLIFEFOUF[JKOPNFFOEFSHFMJKLQSPKFDUPQUFTUBSUFO/BBTUEFJO IPVEFMJKLFWSBHFOXPSEUPPLBBOEBDIUCFTUFFEBBOPSHBOJTBUJFWPSNFO¾OBODJF SJOHTBTQFDUFO%FMUBQSPPGWFSLFOUEFNPHFMJKLIFEFOPNIJFSCJKBBOUFIBLFO#JK IFU)PPHIFFNSBBETDIBQEF4UJDIUTF3JKOMBOEFOMJKLFOFSLBOTFOUF[JKOPNBBOUF TMVJUFOCJKFFOQSPFGUVJOPWFS[FMGWPPS[JFOFOEIFJEFOEFNPHFMJKLIFEFOUPUXBUFS CFTQBSJOHJOEFGSVJUUFFMU c. )FUHSPPUTDIBMJHWBTUIPVEFOWBOXBUFSJOFFOOBUVVSHFCJFEPNXBUFSOBUFLVO OFOMFWFSFO MJKLUFFOLBOTSJKLQSPKFDU#JK8BUFSTDIBQ3FFTUFO8JFEFO[JKOIJFSUPF NPHFMJKLIFEFOJOIFUHFCJFE%SFOUT'SJFTF8PVEFO%XJOHFMEFSWFME"BOTMVJUJOH CJKFOPGPQTUBSUFOWBOIFUQSPKFDUXPSEUWFSLFOE. d. 8BUFSOFUXJMHSBBHBBOEFTMBHNFUIFUQSPKFDU´4QPO[FOJOEFTUBEµXBBSJO[FMG WPPS[JFOFOEIFJE WBO EF TUBE DFOUSBBM TUBBU FO [PFLU IJFSWPPS BBOTMVJUJOH CJK 4508" FO UIFNB TUFEFMJKL XBUFSCFIFFS WBO ,FOOJT WPPS ,MJNBBU %FMUBQSPPG WFSLFOUEFNPHFMJKLIFEFO. e. 4508" %( 8BUFS FO FFO BBOUBM BOEFSF QBSUJKFO [JKO FFO QSPFGUVJO HFTUBSU PN EFNPHFMJKLIFEFOWBOQFJMHFTUVVSEFESBJOBHFJOLBBSUUFCSFOHFO FFOJOOPWBUJFG ESBJOBHFTZTUFFN EBU POEFS NFFS MFJEU UPU IFU CFUFS CFOVUUFO WBO HFCJFETFJHFO XBUFS [FMGWPPS[JFOFOEIFJE %FNPHFMJKLIFEFOPQHSPUFSFTDIBBMFOEFEBBEXFS LFMJKLFCJKESBHFEJFQFJMHFTUVVSEFESBJOBHFLBOMFWFSFOBBO[FMGWPPS[JFOFOEIFJE FOEFLFOOJTWFSTQSFJEJOHEBBSPWFS XPSEUCJOOFO%FMUBQSPPGPQHFQBLU%FQSPFG UVJOQFJMHFTUVVSEFESBJOBHFMPPQUCJKEFXBUFSTDIBQQFO#SBCBOUTF%FMUB 1FFMFO .BBTWBMMFJFOEF%PNNFM#JOOFO%FMUBQSPPGXPSEUEJUWFSEFSJOHFWVMEFO[BMEF LFOOJTWFSTQSFJEXPSEFO. f. ;PHFOPFNEFLMJNBBUCVGGFST HSPUFXBUFSSJKLFHFCJFEFONFUNFFSEFSFGVODUJFT LVO OFOXFMMJDIUFFOSPMTQFMFOCJKEFCFTDIJLCBBSIFJEWBO[PFUXBUFS%FHFEBDIUFJTEBU NFULMJNBBUCVGGFSTWPPS[JFOLBOXPSEFOJO[PFUXBUFSJOUJKEFOWBOESPPHUF&S[JKO OPHXFMWSBHFOPNUSFOUQSBLUJTDIFUPFQBTCBBSIFJEFO[FHHFOTDIBQ%F[F[JKOPOEFS NFFSXBUJTIFUQSFDJF[FEPFMWBOEF[FCVGGFST XBU[JKOSBOEWPPSXBBSEFOWPPSGVOD UJPOFSFO XBULBOXFMFOXBUOJFU IPF[JFUEFHPWFSOBODFWBO[PµOCVGGFSFSVJU FUD )PFEJFWSBBHWFSEFSVJUHFXFSLUNPFUXPSEFO XPSEUEFLPNFOEFNBBOEFOFYQMJDJFU HFNBBLU4BNFOXFSLJOHCJOOFO,FOOJTWPPSLMJNBBU UIFNBXPSEFOWFSLFOE. 34 | KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF.

(36) Fig 5.2. INTENSIEVERE BUIEN IN DE TOEKOMST. OOK IN DE STAD!. 5.2.3. Waterveiligheid: normen en beheer )FU3JKLPOUXJLLFMUFFOOJFVXFWFJMJHIFJETOPSNFSJOHXBBSPWFSEFSFHJPOBMFXB UFSCFIFFSEFSTNFFEFOLFO0NEBUEFXBUFSTDIBQQFOCFMBTU[JKONFUEFJNQMFNFO UBUJFWBOEF[FOPSNFO JTEJUFFOCFMBOHSJKLBBOEBDIUTQVOU4QFDJ¾FLFBBOEBDIUT QVOUFOWPPSEFSFHJPOBMFCFIFFSEFS[JKO s. EFTBNFOIBOHFOFWFOUVFMFWFSTUFSLJOHWBOEFOPSNFSJOHWPPSIFUQSJNBJSFTZ TUFFNNFUEJFWPPSIFUSFHJPOBMFTZTUFFNFOJOIPFWFSSFIJFSXJOTUWPPSIFUHFIFMF TZTUFFNUFCFIBMFOWBMU. s. EFNPHFMJKLIFEFOPNCFIFFSEFSJOTQBOOJOHFONFFUFOFNFO JDUFCFMPOFO CJK EF UPFUTJOH WBO XBUFSLFSJOHFO BBO EF OPSNFO BM EBO OJFU WJB FFO CFUFS POEFS CPVXEFOHFWBMJEFFSECFIFFSEFSPPSEFFMJOEFUPFUTJOH 0Q IFU UIFNB ´8BUFSWFJMJHIFJE OPSNFO FO CFIFFSµ [JKO EF WPMHFOEF LFOOJTPOU XJLLFMJOHFOSFMFWBOUWPPS%FMUBQSPPG. a. 0NWFJMJHFFOCFUSPVXCBSFXBUFSLFSJOHFOUFIFCCFO MPPQUIFU*+LEJKLQSPKFDU*O IFUQSPKFDUXPSEUWJBQSBLUJKLQSPFWFOLFOOJTPQHFEBBOPWFSIFUHFESBHWBOXBUFS LFSJOHFOCJKEJWFSTFUZQFOEJKLGBMFO NBDSPTUBCJMJUFJUTGBMFO QJQJOH FUD FOXPSEU. KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF | 35.

(37) POEFS[PDIUJOIPFWFSSFTFOTPSUFDIOPMPHJFFFOCJKESBHFLBOMFWFSFOBBOIFUWSPFH UJKEJHIFSLFOOFOWBO NPHFMJKL EJKLGBMFO4BNFONFUXBUFSCFIFFSEFSTXPSEUEF[F LFOOJTOBBSEFCFIFFSQSBLUJKLWFSUBBME4508"%FMUBQSPPGJTOBVXCJKEJUQSPKFDU CFUSPLLFO b. #JOOFO ,FOOJT WPPS ,MJNBBU XPSEFO EF WPMHFOEF SFMFWBOUF POEFSXFSQFO PQHF QBLU OJFVXF OPSNFO NFFSWPVEJH SVJNUFHFCSVJL FO NBBUSFHFMFO PN HFWPMHFO WBOPWFSTUSPNJOHFOUFWFSLMFJOFO.FEJPWFSLFOU%FMUBQSPPGNFU,FOOJTWPPS ,MJNBBUFOEFVJUWPFSFOEFDPOTPSUJBEFNPHFMJKLIFEFOPNIJFSCJKBBOUFTMVJUFO. c. 0OEFSEFOBBN4NBSU4PJMTXPSEFOPQMBCPSBUPSJVNTDIBBMUFDIOJFLFOFONFUIP EFO WPPS TMJNNF HSPOEWFSCFUFSJOH POUXJLLFME %F WPMHFOEF TUBQ JT PQTDIBMJOH OBBS EF CFIFFSTQSBLUJKL .PNFOUFFM XPSEU NFEF CJOOFO %FMUBQSPPG HFLFLFO OBBSNPHFMJKLFUPFQBTTJOHFOJOEFXBUFSTDIBQTQSBLUJKL. Fig 5.3. MULTIFUNCTIONELE DIJK, WELKE MOGELIJKHEDEN ZIJN ER NOG MEER?. 36 | KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF.

(38) d. &FO,MJNBBUEJKLJTFFOWFS[BNFMUFSNWBOJOSJDIUJOHTWPSNFOXBBSCJKFFOEJKLNFFS GVODUJFTIFFGUEBOBMMFFOXBUFSLFSFO FOEJFCMJKWFOEFWFJMJHIFJECJFEU PPLBMTIFU LMJNBBUJOEFUPFLPNTUWFSEFSWFSBOEFSU%FWSBBHJTXBUFFOLMJNBBUEJKLLBOCJK ESBHFOBBOEFWFJMJHIFJEWBO/FEFSMBOE 8BUCFUFLFOU[PµODPODFQUJOEFQSBLUJKL JTEBUEVVS[BBN WFJMJHFOFDPOPNJTDIIBBMCBBS .FEFCJOOFO%FMUBQSPPGXPSEU IFUDPODFQUVJUHFXFSLUJOEFQSBLUJKL. 5.2.4. Waterveiligheid: meerlaagse veiligheid 4JOETFOLFMFKBSFOXPSEUFSFFOWFJMJHIFJETDPODFQUPOUXJLLFMEEBUVJUESJFMJKOFO CFTUBBU %F FFSTUF JT EF WFJMJHIFJE WJB QSFWFOUJF %F UXFFEF JT EF NFFSMBBHTF WFJMJHIFJE IPF LVO KF CJK EF HFCJFETJOSJDIUJOH SFLFOJOH IPVEFO NFU WFJMJHIFJE FO SVJNUF MJKLFPOUXJLLFMJOHFO %FEFSEFJTEFDBMBNJUFJUFOCFTUSJKEJOH7BOEF[FESJFMBHFO LSJKHFOEFFFSTUFFOEFSEFWFFMBBOEBDIU NBBSEFUXFFEFMJKOWFFMNJOEFS UFSXJKM IJFSWBOVJUEVVS[BBNIFJEPPHQVOUFOPOEFSIPVEFFOCFMBOHSJKLFPQHBWFMJHU*O CJKMBHFTUBBOFSWSBHFOPWFSNFFSMBBHTFWFJMJHIFJE 7PPSIFUUIFNB´8BUFSWFJMJHIFJENFFSMBBHTFWFJMJHIFJEµ JTEFWPMHFOEFPOUXJLLF MJOHSFMFWBOUWPPS%FMUBQSPPG *O UXFF QJMPUQSPKFDUFO XPSEU HFXFSLU BBO IFU POUXJLLFMFO WBO DPODFQUFO WPPS OJFVXFCFOBEFSJOHFOPNCFCPVXEHFCJFEUFCFTDIFSNFOUFHFOPWFSTUSPNJOHFO FO PWFSTUSPNJOHTHFWPMHFO UF CFQFSLFO JODMVTJFG OJFVXF SVJNUFMJKLF POUXJLLF MJOHFOFOIFUHFWFOWBOFFOIBOEFMJOHTQFSTQFDUJFGWPPSCVSHFST)FUHBBUPNEF TUFEFO"NTUFSEBNFO%PSESFDIU#JKMBHFCFWBUNFFSJOGPSNBUJFPWFSEF[FNFFS MBBHTFWFJMJHIFJETQJMPUCJK8BUFSOFUFOCJK)PMMBOETF%FMUB %PFMWBOEFQJMPUTJTEFWFSUBMJOHWBOEFPQHFEBOFLFOOJTOBBSBMHFNFFOCSVJL CBSFDPODFQUFOWPPSUPFQBTTJOHWBONFFSMBBHTFWFJMJHIFJEJOTUFEFMJKLHFCJFE #FMBOHSJKLFWSBHFOEBBSCJK[JKOEPPSXFMLTBNFOHFTUFMEQBLLFUWBONBBUSF HFMFOJOMBBH FOJTEFSFHJPPQUJNBBMCFTDIFSNEUFHFOPWFSTUSPNJOHFO SFLFOJOH IPVEFOE NFU EF SVJNUFMJKLF JOQBTCBBSIFJE )PF HSPPU JT EF GMFYJ CJMJUFJUPNLOFMQVOUFOJOMBBHPQUFMPTTFOJOEFPWFSJHFMBHFO 0PLJTFS BBOEBDIUWPPSCFTDIFSNJOHWBOWJUBMFJOGSBTUSVDUVVS%FMUBQSPPGPOEFS[PFLU WPPSNFEJPEFNPHFMJKLIFEFOPNIJFSCJKBBOUFTMVJUFO*OFFOUXFFEF. KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF | 37.

(39) GBTF EJFOU BBO EF IBOE WBO EF SFTVMUBUFO VJU EF[F UXFF QJMPUT IFU HFOFSJFL CSVJLCBSF DPODFQU UF XPSEFO HFWBMJEFFSE NFU EF [FT HFCJFETQJMPUT [PBMT HF OPFNEJOCJKMBHF Waterveiligheid: veenkaden. 5.2.5. )FULFOOJTQSPHSBNNB%FMUBQSPPG[BM[JDICJOOFOEF%FMUBQPPU´8BUFSWFJMJHIFJEµ [FMG HBBO SJDIUFO PQ EF QSPCMFNBUJFL WBO ESPPHUFHFWPFMJHFSJTJDPWPMMF WFFOLB EFO UPUBBMSVJNLN /BBSBBOMFJEJOHWBOIFUJO[BLLFOWBOEFWFFOLBEFO JOEF[PNFSWBOJO8JMOJTIFFGU4508"EFBGHFMPQFOKBSFOBMIFUOPEJHF POEFS[PFLOBBSEFESPPHUFHFWPFMJHIFJEWBOWFFOLBEFOHFEF¾OJFFSEFO HFEFFM UFMJKL VJUHFWPFSE7PPSFFOOBVXLFVSJHFFOCFUSPVXCBSFCFPPSEFMJOHWBOEFTUB CJMJUFJU WBO WFFOLBEFO UFO BBO[JFO WBO EF CFMBTUJOHTJUVBUJF CJK ESPPHUF XPSEU FDIUFSOPHLFOOJTHFNJTU8FMLFGBBMNFDIBOJTNFOTQFMFOCJKWPPSCFFMEFFOSPM CJKEF PO WFJMJHIFJEWBOWFFOLBEFO %JUWFSWPMHPOEFS[PFLXPSEUPOEFSHFCSBDIU JO%FMUBQSPPG 7PPS IFU WFSHBSFO WBO EF[F CFOPEJHEF LFOOJT [JKO EF WPMHFOEF UXFF POUXJLLFM EPFMTUFMMJOHFOHFGPSNVMFFSE 1. POUXJLLFMJOHWBOFFOHFOPSNFFSEFCFMBTUJOHTJUVBUJFÉSPPHUFµNFUWPMEPFOEFJO [JDIUJOEFTUFSLUFWBOWFFOFOEFWFSESPHJOHWBOFFOLBEFPNEFWFJMJHIFJEWBO EFLBEFOUFCFQBMFO. 2. POUXJLLFMJOHWBOWPMEPFOEFLFOOJTPWFSJOTQFDUJF CFIFFSTFOOPPENBBUSFHFMFO PN EF WFJMJHIFJE WBO ESPPHUFHFWPFMJHF LBEFO UJKEFOT FFO ESPHF QFSJPEF KVJTU UF LVOOFOCFPPSEFMFOPGWFSCFUFSFO ,PSUPNIPFWFJMJH[JKOEFWFFOLBEFOFOXBUUFEPFOPNEF[FWFJMJHUFLSJKHFO JT OPHOJFUCFLFOE8FMLFCPEFNQBSBNFUFSTOFFNKFCJKWPPSCFFMENFFJOKFWFJMJH IFJETCFSFLFOJOH. 5.3. HET KENNISPROGRAMMA IN 2011 EN VERDER )FU/BUJPOBBM%FMUBQSPHSBNNBFOEFEFFMQSPHSBNNBµTXPSEFOHFDPODSFUJTFFSE NFUUBBLTUFMMJOHFOFOBBOKBBSUBMMFOHFLPQQFMEFEPFMFO%JUHFCFVSUJOEF[PNFS WBO0QEBUNPNFOUJTEVJEFMJKLXFLFLFOOJTWSBHFOFSPQIPPGEMJKOFOTQF MFO 0PL EBO XPSEU EVJEFMJKL XFMLF OJFVXF WSBHFO FS [JKO CJK EF SFHJPOBMF XB UFSCFIFFSEFSTFOXBBSIFULFOOJTQSPHSBNNB%FMUBQSPPGWBO4508"BBOCJKLBO ESBHFO. 38 | KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF.

(40) *OWPPSHBBOEFQBSBHSBGFOIFCCFOXFBBOHFHFWFOXBBSWPPSEJUNPNFOU JD EFGPDVTMJHU%BBSTUBSUIFULFOOJTQSPHSBNNBEBOPPLNFF7FSXBDIUXPSEUEBU FSCJKEFWFSEFSFVJUXFSLJOHOJFVXFFOBOEFSFWSBHFOCPWFOLPNFOESJKWFO0N EJFSFEFOJTHFLP[FOWPPSFFO¿FYJCFMQSPHSBNNB)FULFOOJTQSPHSBNNB[BMKBBS MJKLTUFHFOIFUMJDIUXPSEFOHFIPVEFOXBBSCJKXFFWFOUVFFMFFOOJFVXPGBBOWVM MFOE QSPHSBNNB PQTUFMMFO #FMBOHSJKLF JOHSFEJqOUFO IJFSWPPS [JKO EF WPPSUHBOH FOEFJO[JDIUFOWBOVJUEFMPQFOEFQSPKFDUFOFOQSPFGUVJOFOFOEFEBBSVJUWPPSU LPNFOEFWSBHFO #JK EF KBBSMJKLTF IFSJKLJOH WBO IFU QSPHSBNNB JT FFO CFMBOHSJKLF SPM XFHHFMFHE WPPSIFULFOOJTOFUXFSL%FMUBQSPPG [JFIJFSWPPS ;JKMFWFSUCFMBOHSJKLFJOQVUXBU CFUSFGUEFBDUVFMFLFOOJTWSBHFOFOXFMLFLBOTFOFS[JKOPNPQHFQBLUUFXPSEFO EPPSIFULFOOJTQSPHSBNNB%FMUBQSPPG. KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF | 39.

(41) H6 FINANCIËN. 40 | KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF.

(42) 7PPSEFVJUWPFSJOHWBOIFULFOOJTQSPHSBNNB%FMUBQSPPGXPSEUPOEFSTDIFJEHF NBBLUUVTTFOQFSTPOFMFJO[FUFOEFUIFNBµT;PFUXBUFS CFTDIJLCBBSIFJE FO8B UFSWFJMJHIFJE *O EF UBCFM PQ EF WPMHFOEF QBHJOB HFWFO XF FFO PWFS[JDIU WBO EF HFSBBNEFVJUHBWFO EF¾OBODJFSJOHFOEFMPQFOEFQSPKFDUFOEJFVJUSFHVMJFSFNJE EFMFOXPSEFOHF¾OBODJFSE/PHOJFUBMMFLPTUFO[JKOJOUFTDIBUUFOIFUCFUSFGUEF TUBOEWBO[BLFOJOTFQUFNCFS0OEFSEFQPTU1SPKFDUNBOBHFNFOUWBMUCFHF MFJEJOH WBO EF JOIPVEFMJKLF QSPKFDUFO [PBMT ,FOOJT WPPS ,MJNBBU QFJMHFTUVVSEF ESBJOBHF %F FWFOUVFMF CJKESBHFO BBO EF QSPFGUVJOFO FO EF QPTU DPNNVOJDBUJF FOLFOOJTNBLFMFOXPSEFOPQFFOMBUFSUJKETUJQIFMEFS0NEBUXFNFUFFO¿FYJCFM QSPHSBNNBXFSLFO QBSBHSBBG JTFFOEFFMWBOIFUCVEHFUOPHOJFUCFMFHE. KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF | 41.

(43) UITGAVEN PLANNING Programma secretariaat Projectmanagement. 2009 (2e helft). 2010. € 55.000. € 110.000. € 100.000. € 200.000. Toetsing en ontwikkeling NHI (zoetwater). € 200.000. Kvk thema 2 (Zoetwater). € 70.000. KvK thema 1 + 5 (Veiligheid). € 87.500. KvK thema 4 (Klimaatbuffers, zoetwater). € 50.000. Proeftuinen Zelfvoorzienendheid zoetwater. pm. Proeftuinen Meerlaagse Veiligheid. pm. Communicatie en kennismakelen Totaal. RAMING FINANCIERING OVER PERIODE 2010-2013 Reallocatie middelen. pm € 155.000. € 717.500. 2009. 2010. €0. € 400.000. Additionele middelen. €0. € 300.000. Totaal. €0. € 700.000. 2009. 2010. RELEVANTE PROJECTEN UIT LOPENDE FINANCIERING Peilgestuurde Drainage IJkdijk Smartsoils. 42 | KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF. € 100.000 € 100.000. € 250.000.

(44) 2011. 2012. 2013. TOTAAL. € 110.000. € 110.000. € 110.000. € 495.000. € 200.000. € 200.000. € 200.000. € 900.000. € 70.000. € 70.000. € 70.000. € 280.000. € 87.500. € 87.500. € 87.500. € 350.000. € 200.000. € 50.000 pm. pm. pm. €0. pm. pm. pm. €0. pm. pm. pm. €0. € 467.500. € 467.500. € 467.500. € 2.275.000. 2011. 2012. 2013. TOTAAL. € 400.000. € 400.000. € 400.000. € 1.600.000. € 733.333. € 733.333. € 733.333. € 2.499.999. € 1.133.333. € 1.133.333. € 1.133.333. € 4.099.999. 2011. 2012. 2013. TOTAAL. € 250.000. € 250.000. € 1.000.000. € 100.000 € 250.000. € 300.000. pm. KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF | 43.

(45) BIJLAGEN. 44 | KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF.

(46) BIJLAGE 1 SAMENSTELLING PROGRAMMATEAM EN DENKTANK DENKTANK s. Jan Lourens, voorzitter, Waterschap Rijn en IJssel;. s. Louis Bijlmakers, Waterschap De Dommel;. s. Henk Post, Waterschap Reest en Wieden;. s. Koos Beurskens, Provincie Noord-Brabant;. s. Hans Waals, Waterschap Hollandse Delta;. s. Henrike Branderhorst, Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier;. s. Eric Gloudemans, Unie van Waterschappen. PROGRAMMATEAM. s. Michelle Talsma, programmaleider, STOWA;. s. Ludolph Wentholt, STOWA;. s. Rob Ruijtenberg, Bureau WeL.. KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF | 45.

(47) BIJLAGE 2 RANDVOORWAARDEN VOOR AANSLUITING BIJ LOPENDE PROGRAMMA’S 7BOVJUFG¾DJqOUJFFOFGGFDUJWJUFJUXJM%FMUBQSPPG[PWFFMNPHFMJKLBBOTMVJUFOCJKMP QFOEFPOEFS[PFLQSPHSBNNBµT%BUHFCFVSUPOEFSEFWPMHFOEFWPPSXBBSEFO s. IFUCFBOUXPPSEFOWBOEFWSBHFOWBOEFSFHJPOBMFXBUFSCFIFFSEFSTUBBUDFOUSBBM. s. 4508"¾OBODJFSUEFCFBOUXPPSEJOHWBOEFWSBBH XF¾OBODJFSFOHFFOQBSUJKFO. s. 4508"TUBQUBMMFFOJOBMTEFLFOOJTQSBLUJTDIUPFQBTCBBSHFNBBLUXPSEUWPPSEF SFHJPOBMFXBUFSCFIFFSEFSTFOWFSUBBMCBBSJTOBBSBOEFSFEFMFOWBO/FEFSMBOE. s. BBO4508"XPSEUFFOSPMUPFCFEFFMEPNEFLFOOJTUFWFSTQSFJEFOOBBSEFSFHJP OBMFXBUFSCFIFFSEFST. s. 4508"FOnnOPGNFFSEFSFSFHJPOBMFXBUFSCFIFFSEFST[JKOCFUSPLLFOCJKEFCFHF MFJEJOHWBOEFEFFMQSPKFDUFO. s. *OEFDPNNVOJDBUJFEVJEFMJKLXPSEUEBU4508"QBSUJDJQFFSU¾OBODJFSU DP¾OBO DJFSJOH . 46 | KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF.

(48) BIJLAGE 3 PROEFTUINEN: ASPECTEN DIE EEN ROL SPELEN BIJ PROEFTUINEN s. 1SPFGUVJOFO NPFUFO IFMQFO CJK IFU CFBOUXPPSEFO WBO EF %FMUBWSBBHTUVLLFO FO CJKESBHFOBBOEF%FMUBPQMPTTJOHFO. s. )FUHBBUPNJOOPWBUJFWFUFDIOJFLFOQSPDFTTFO. s. )FUHBBUPNFFOFYQFSJNFOUFFSSVJNUF PGQSPDFT XBBSJOOJFVXFDPODFQUFOFOPG NBBUSFHFMFOVJUHFQSPCFFSEXPSEFO0GIFUCFUSFGUFFOHFNFFOTDIBQXBBSJEFFqO FOXFSLXJK[FOUPFHFQBTUXPSEFO. s. &MLFQSPFGUVJOXPSEUCF[JFOWBOVJUEFLPQQFMJOHXBUFSFOSVJNUFMJKLFPOUXJLLF MJOHFOFOXFMLFSPMJOWVMMJOHWBOEFXBUFSCFIFFSEFSOPEJHJT. s. /BBTUEFUFDIOJFLEJFOUIFUBTQFDUCVSHFSQBSUJDJQBUJFFODPNNVOJDBUJFJOHFWVME UFXPSEFO[PEBUFSWPPSEFCVSHFSFFOIBOEFMJOHTQFSTQFDUJFGPOUTUBBU. s. %FQSPFGUVJOTMVJUBBOCJKHFCJFETQSPDFTTFO. KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF | 47.

(49) BIJLAGE 4 DE STICHTING IJKDIJK %F 4UJDIUJOH *+LEJKL JT PQHFSJDIU PN EPPS LSVJTCFTUVJWJOH UF LPNFO UPU FFO TZ TUFFNTQSPOHJOEFXFSFMEWBOSPCVVTUFTFOTPSOFUXFSLFOFOWFJMJHFFOCFUSPVX CBSFXBUFSTZTUFNFO)JFSWPPS[JKOJOEFLPNFOEFKBSFOWJFSTUBQQFOWPPS[JFO s. Validatie %FVJUWPFSJOHWBOWBMJEBUJFFYQFSJNFOUFOWPPSTFOTPSUFDIOPMPHJFJOLVOTUNBUJH BBOHFMFHEFXBUFSLFSJOHFOFOIFUPQEPFOWBOHFPUFDIOJTDIFLFOOJTJOSFMBUJFIJFS NFF. s. LiveDijk "MTWFSWPMHTUBQPQEFWBMJEBUJFFFOCFQFSLUFVJUSPMWBOEFHFWBMJEFFSEFUFDIOPMP HJFqOOBBSEFCFIFFSQSBLUJKL. s. LiveDijk XL %FWFSHSPUJOHWBOEFTDIBBMOBBS-JWF%JKL9-)JFSCJKXPSEUEFLFOOJTPQHFEBBO JOEFLMFJOFSF-JWF%JKLQSPKFDUFOPQHFTDIBBMEPNPWFSMBOHFEJKLUSBKFDUFOBBOEF 8BEEFOLVTU WFMFLJMPNFUFST UPFUFQBTTFOPQUZQJTDI/FEFSMBOETFEJKLFO. s. Dijk Data Service Centrum %FWBMJEBUJFFO-JWF%JKL 9- QSPKFDUFOMFWFSFOWFFMHFHFWFOTPQEJFHFCSVJLULVO OFOXPSEFOBMTSFGFSFOUJFWPPSHFMJKLTPPSUJHFEJKLFOPQBOEFSFMPDBUJFT)JFSWPPS XPSEUFFOTZTUFFNWPPSEBUBPQTMBHFOWFSXFSLJOHFOBOBMZTFPOUXJLLFMEFFO%JKL %BUB4FSWJDF$FOUSVN. 48 | KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF.

(50) BIJLAGE 5 ZES PILOTS VEILIGHEIDSCONCEPTEN 7PPSIFUVJUXFSLFOWBOEFWFJMJHIFJETDPODFQUFO[JKOFS[FTQJMPUTCFOPFNE)FU HBBUPN 1. &FOJOUFHSBMFBGXFHJOHWPPSIFUWFSCFUFSFOWBOEFXBUFSWFJMJHIFJEJOEJKLSJOH -BOEWBO)FVTEFO.BBTLBOU . 2. &FOJOUFHSBMFBGXFHJOHWPPSIFUWFSCFUFSFOWBOEFXBUFSWFJMJHIFJEJOEJKLSJOH #FUVXF5JFMFS FO $VMFNCPSHFSXBBSEFO JO SFMBUJF UPU EF WPPSMPQJH QPTJUJFWF SF TVMUBUFOJO[BLFDPNQBSUJNFOUFSJOHWBOEF[FEJKLSJOHEPPSIFU"NTUFSEBN3JKO LBOBBM. 3. &FOWFSWPMHTUVEJFWPPSEJKLSJOH $FOUSBBM)PMMBOE HFSJDIUPQEFTZTUFFNXFS LJOHWBOEFEJKLSJOHFO FO. 4. )FUUPFQBTTFOWBOIFUNFFSMBBHTWFJMJHIFJETDPODFQU NFUTQFDJBMFBBOEBDIUWPPS IFU VJUXFSLFO WBO PWFSTUSPNJOHTSJTJDP[POFSJOH WPPS LXFUTCBSF HFCJFEFO JO EJKLSJOH &JMBOEWBO%PSESFDIU . 5. )FUVJUXFSLFOWBOIFUNFFSMBBHTWFJMJHIFJETDPODFQUJOTUFEFMJKLHFCJFEWPPSFFOEFFM WBOEJKLSJOHMBOHTIFU/PPSE[FFLBOBBM %FXBUFSCFTUFOEJHFTUBE"NTUFSEBN . 6. &FOJOUFHSBMFBGXFHJOHWPPSIFUWFSCFUFSFOWBOEFXBUFSWFJMJHIFJEJOUXFFEPPS LBEFO PNTMPUFO EJKLSJOHHFCJFEFO MBOHT EF .BBT .BBTLBEFO EJKLSJOHHFCJFEFO )FVHFNFO7FOMP . KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF | 49.

(51) BIJLAGE 6 VRAGEN VAN KENNIS VOOR KLIMAAT, THEMA VEILIGHEID (1) EN ZOETWATERVOORZIENING (2) Vragen bij thema 1: s. )PFLBOEFTUBOE[FLFSIFJEWBOLFSJOHFOWFSIPPHEXPSEFO 8FMLFJOTUSVNFOUFO LVOOFOEBBSWPPSPOUXJLLFMEXPSEFOFOJOIPFWFSSFLVOOFOSPCVVTUFPWFSTUSPPN CBSFEFMUBEJKLFOIJFSBBOCJKESBHFO. s. )PFLVOOFOLFSJOHFOJOHFQBTUXPSEFOJOIFUMBOETDIBQ 8FMLFWPSNFOWBONVM UJGVODUJPOFFMSVJNUFHFCSVJLLVOOFONFUSPCVVTUFLFSJOHFOCFSFJLUXPSEFO HF LPQQFMEBBOWFSTDIJMMFOEFGVODUJFUZQFO. s. 8FMLFNPHFMJKLIFEFO[JKOFSWPPSJOOPWBUJFWFXBUFSLFSJOHFOPNCJKUFESBHFOBBO EFWFJMJHIFJE %JULBOHFLPQQFMEXPSEFONFU-JWF%JKL Vragen bij thema 2:. s. 7JBXFMLFNBBUSFHFMFOLBOIFUSFHJPOBMFXBUFSCFIFFSXPSEFOHFPQUJNBMJTFFSEPQ IFUMBOHFS JOSVJNFSFNBUFFOFG¾DJqOUFSWBTUIPVEFOFOHFCSVJLFOWBO[PFUXBUFS JOIFUFJHFOHFCJFE. s. )PFLVOOFOMBOECPVXFOOBUVVS[JDIBBOQBTTFO PGXFMMJDIUCFUFSBBOHFQBTU[JKO EBOXFOVEFOLFO BBOWFSBOEFSFOEF[PFU[PVU ESPPHOBUPNTUBOEJHIFEFO. s. 8FMLF XBUFSUFDIOPMPHJTDIF PQMPTTJOHFO ESBHFO JO XFMLF NBUF CJK BBO SFHJPOBMF BEBQUBUJFTUSBUFHJFqO %F UFDIOJFLFO EJF POEFS[PDIU XPSEFO [JKO POEFSHSPOETF PQTMBHWBO[PFUXBUFS [VJWFSJOHIFSHFCSVJLWBOBGWBMXBUFSFOPOU[JMUJOH. s. )PFESBHFOEFNBBUSFHFMFOVJUEFWPSJHFQVOUFOCJKBBOFFOTUSBUFHJFFOPQXFMLF XJK[FHBBOEF[FTUSBUFHJFqOPNNFUPO[FLFSIFEFO. 50 | KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF.

(52) BIJLAGE 7 MEERLAAGSE-VEILIGHEIDSCONCEPT 7SBHFOEJFCJKEFUPFQBTTJOHWBOIFUNFFSMBBHTFWFJMJHIFJETDPODFQUTQFMFO[JKO Preventie s. *T CJK EF WFJMJHIFJETOPSNFSJOH WPMEPFOEF SFLFOJOH HFIPVEFO NFU LXFUTCBSF HF CJFEFOFOWJUBMFJOGSBTUSVDUVVS USBOTGPSNBUPSIVJTKFT QPNQFOFE FOIPFLVO KFEF[FCFTDIFSNFO. s. 4DIFSQFS UPFUTFO QSFWFOUJFTQPPS 7FFM LFSJOHFO [JKO BGHFLFVSE PQ CBTJT WBO EF UPFUTJOH&FOWBOEFPPS[BLFOLBO[JKOEBUHFHFWFOTEJFHFCSVJLU[JKOWPPSEFUPFU TJOH DPOTFSWBUJFG[JKOJOHFTDIBUCJKHFCSFLBBOOBVXLFVSJHFHFHFWFOT)FUHSPUF BSFBBMBBOBGHFLFVSEFLFSJOHFOJTEBOOJFUIFUHFWPMHWBOEFUPFUTJOHTSFHFMT NBBS WPPSBMWBOEFHFCSVJLUFHFHFWFOT. s. )PFLVOOFONBBUSFHFMFONFFHFOPNFOXPSEFOEJFEFIZESBVMJTDIFCFMBTUJOHWFS MBHFOPGEFLBOTPQFFOEPPSCSBBLWFSMBHFO %FJOWMPFEWBOOPPENBBUSFHFMFOPN EFCFMBTUJOHUFWFSLMFJOFOJTWFFMBMOJFUWFSXFSLUJOXBUFSTUBOETUBUJTUJFL%FWSBBH JT XBU EF HBSBOUJF JT EBU EF[F NBBUSFHFMFO HFOPNFO LVOOFO XPSEFO FO POEFS XFMLFWPPSXBBSEFOEF[FNBBUSFHFMFOXFMFFOPOEFSEFFMLVOOFO[JKO )JFSEPPS LBOWBOVJUQSFWFOUJFFFOWFSCJOEJOHXPSEFOHFNBBLUNFUEFDSJTJTPSHBOJTBUJFWBO EFXBUFSCFIFFSEFS EFEFSEFMBBHSBNQFOCFTUSJKEJOH Gevolgenbeperking. s. )PF LVO KF WFJMJHIFJE JOQBTTFO JO SVJNUFMJKLF POUXJLLFMJOHFO )FU HBBU PN IFU POUXJLLFMFOWBODPODFQUFOWPPSOJFVXFCFOBEFSJOHFOPNEFTUBEUFCFTDIFSNFO UFHFO PWFSTUSPNJOHFO FO HFWPMHFO UF CFQFSLFO JODM OJFVXF SVJNUFMJKLF POUXJL LFMJOHFO. s. )PF LVOOFO NBBUSFHFMFO NFFHFOPNFO XPSEFO EJF EF HFWPMHFO WBO FFO EPPS CSBBLWFSMBHFO .BBUSFHFMFOJOIFUXBUFSTZTUFFNWBOIFUQPUFOUJFFMUFPWFSTUSP NFO HFCJFE DPNQBSUJNFOUFSJOH NBBUSFHFMFO JO EF PQFOCBSFPSEFLPMPN TDIB EFSFEVDUJFFOFWBDVBUJF FOBOEFSTCPVXFO JOSJDIUJOH LVOOFOEFHFWPMHFOWBO FFOPWFSTUSPNJOHWFSLMFJOFO. KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF | 51.

(53) Calamiteitbestrijding s. *T FS FFO IBOEFMJOHTQFSTQFDUJFG WPPS CFXPOFST BMT IFU GPVU HBBU .PFUFO NFO WMVDIUFOPGKVJTUOJFUFOPQEFUXFFEFWFSEJFQJOHWBOIFUIVJTHBBO[JUUFO %BU IFUFFOLFFSGPVUHBBUXFUFOXF BMMFFOOJFUXBOOFFS . s. #VSHFSQBSUJDJQBUJFCFOVUUFOPGOJFU 7BOVJUEFSBNQFOCFTUSJKEJOHXPSEUTUFSLUJO HF[FU PQ [FMGSFE[BBNIFJE *O HFWBM WBO FFO ESFJHJOH SFEEFO EF NFFTUF NFOTFO [JDI[FMG#JKFFOEJKLMFHFSXPSEUHFCSVJLHFNBBLUWBOWSJKXJMMJHFST%FWSBBHJTPG FOIPF IFUXFOTFMJKLJTCVSHFSTUFCFUSFLLFOCJKIFUXFSLWBOEFXBUFSCFIFFSEFS. 52 | KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF.

(54) BIJLAGE 8A PILOT WATERNET OVER MEERLAAGSE VEILIGHEID 7BOPVETIFS[FUEFSFHJP"NTUFSEBNTUFSLJOPQFFONFFSMBBHTFWFJMJHIFJETCFOB EFSJOH /BBTU EF BBOXF[JHIFJE WBO EJKLFO FO LVOTUXFSLFO JT JO IFU WFSMFEFO IFU TUFEFMJKL HFCJFE CJOOFO EF SJOH PQHFIPPHE UPU SVJN CPWFO /"1 XBBSEPPS JO IFU HFWBMWBOFFODBMBNJUFJUEFTUBEWPPSIFUPWFSHSPUFEFFMESPHFWPFUFOIPVEU&DI UFSWFSBOEFSJOHWBOIFULMJNBBU EFTUFSLFPOUXJLLFMJOHWBOEFTUBE EFBBOXF[JHF EJFQF QPMEFST CVJUFO EF TUBETSJOH FO OJFVXF JO[JDIUFO JO PNHBBO NFU PWFSTUSP NJOHTSJTJDPµTWSBHFOPNFFOIFSJKLJOH)JFSCJKXPSEUBBOHFTMPUFOCJKEFOBUJPOBMF EJTDVTTJF$FOUSBBMHFOPNFOCFTMJTTJOHFOPWFSOJFVXF IPHFSF WFJMJHIFJETOPSNFO OJFVXFJOEFMJOHFOWBOEJKLSJOHFOFOIFUUPFQBTTFOWBOEFWFSTDIJMMFOEFMBHFOWBO EF WFJMJHIFJETCFOBEFSJOH [VMMFO HSPUF EPPSXFSLJOH IFCCFO WPPS IFU TUFEFMJKL HF CJFE [FLFSWPPSEBUWBO"NTUFSEBN %FNFFSMBBHTFWFJMJHIFJETCFOBEFSJOHNPFUOPHJOWVMMJOHLSJKHFOFOEFOJFVXFWFJMJH IFJETOPSNFO[JKOOPHJOPOUXJLLFMJOH%FSFHJP"NTUFSEBNXJMTBNFONFUIFU3JKL JOEJUTUBEJVNEFNPHFMJKLIFEFOIJFSWBOWPPSIFUTUFEFMJKLHFCJFEWFSLFOOFO%FLP NFOEFEFDFOOJB[BMIFUTUFEFMJKLHFCJFEFFOHSPUFUSBOTGPSNBUJFFOIFSTUSVDUVSFSJOH POEFSHBBOJOKVJTUEFNFFTULXFUTCBSFHFCJFEFO [PBMTEF*+PFWFST PWFSTDISJKEJOHT LBOTJQW FOEF;VJEPPTUMPC 8BUFSHSBBGTNFFS N/"1FOEJSFDU HSFO[FOEBBOHSPPUXBUFS %FQMBOWPSNJOHFOFFSTUFPOUXJLLFMJOHFO[JKOBMBBOEF HBOH8FMLFWFJMJHIFJETOPSNFO[JKOIJFSXFOTFMJKLFOIBBMCBBS *TIFUXFOTFMJKLEF IVJEJHFEJGGFSFOUJBUJFJOPWFSTDISJKEJOHTLBOTFOUFIBOEIBWFOFOCJKWPPSCFFMEIFUSFT USJTJDPJOEFUXFFEFMBBHWPSNUFHFWFOPGLVOOFOEFWFSTDIJMMFOEFEJKLSJOHFOCFUFS HFuOUFHSFFSEXPSEFO FOXFMLFCPVXIPPHUFOFOJOGSBTUSVDUVVSIPSFOEBBSEBOCJK %FQSJNBJSFLFSJOHFOJO"NTUFSEBN EJFNPFUFO[PSHFOWPPSWFJMJHIFJEUFHFOPWFS TUSPNJOHFO MJHHFONJEEFOJOEFTUBE CJKWPPSCFFMEEF[FFEJKL "BOQBTTJOHWBOEF[F LFSJOHFOJTMBTUJH#PWFOEJFONBLFOEFWFMFIJTUPSJTDIFTMVJTKFTEJFIBOENBUJHNPF UFOXPSEFOHFTMPUFOPPLPOEFSEFFMVJUWBOEFLFSJOHFO8FMMJDIUCJFEFOSVJNUFMJKLF POUXJLLFMJOHFOMBOHTEF*+PFWFSTKVJTUOVEFNPHFMJKLIFJEPNEFWFJMJHIFJEUFHFO PWFSTUSPNJOHFOBOEFSTWPSNUFHFWFOFOEF[FJOUFHSBBMPOEFSEFFMUFMBUFO[JKOWBO IFUTUFEFOCPVXLVOEJHPOUXFSQ%FQJMPUNPFUIJFSFFOBOUXPPSEPQHFWFOFOLBO PPLFFOCJKESBHFMFWFSFOBBOEFEJTDVTTJFPWFSEFOJFVXFWFJMJHIFJETOPSNFOEPPSJO [JDIUFMJKLUFNBLFOXBUEFJNQBDUJTWBOCFQBBMEFLFV[FTUBWIFUWFJMJHIFJETOJWFBV FOEFEJKLSJOHJOEFMJOHJOFFOEJDIUCFWPMLUTUFEFMJKLHFCJFE. KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF | 53.

(55) BIJLAGE 8B PILOT HOLLANDSE DELTA OVER MEERLAAGSE VEILIGHEID %PSESFDIUFJHFOMJKLFFOFJMBOEMJHUJOFFOPWFSTUSPNJOHTHFWPFMJHHFCJFE XBBSEPPS WFSTUFEFMJKLJOH FO LMJNBBUWFSBOEFSJOHFO PWFSTUSPNJOHTSJTJDPµT EF LPNFOEF KBSFO [VMMFOUPFOFNFO%PSESFDIUTUBBUBBOEFWPPSBWPOEWBOFFOPOUXJLLFMPQHBWF EJF BBOTMVJUPQEJFSJTJDPµT%PSESFDIUIFFGUEFBNCJUJFFFOCVJUFOEJKLTHFMFHFOHFCJFE EF4UBETXFSWFO UFPOUXJLLFMFO XBBSCJKIFUPWFSTUSPNJOHTSJTJDPXPSEUNFFHFOP NFOBMTPOUXFSQWBSJBCFMF0NIJFSWPPSWPMEPFOEFLFOOJTUFPOUXJLLFMFO IFFGUEF HFNFFOUFEFFMHFOPNFOBBOIFUQSPKFDU6SCBO'MPPE.BOHFNFOU 6'. PQHFWPMHE EPPSIFU.BSFQSPKFDU.BOBHJOH"EBQUJWF3FTQPOTFTUPDIBOHJOH¿PPESJTL %F 4UBETXFSWFO JT FFO OJFVX UF CPVXFO CVJUFOEJKLTF XJKL %F[F XJKL NPFU CF TDIFSNEXPSEFOUFHFOIFUXBUFS NBBSUFHFMJKLFSUJKENPFUIFUXBUFSPPLFFOUPF HFWPFHEFXBBSEFXPSEFOWPPSEFCFXPOFST7PPSEF[FXJKLXPSEFOJOOPWBUJFWF DSFBUJFWF PQMPTTJOHFO WPPS FYUSFFN IPHF XBUFSTUBOEFO HF[PDIU EJF EBBSCJK WPM EPFO BBO LXBMJUFJUTEPFMTUFMMJOHFO [PBMT FFO BBOUSFLLFMJKL XPPO FO MFFGNJMJFV %PSESFDIUIFFGUFFOMBOHFUSBEJUJFBMTXBUFSTUBESFEFOHFOPFHPPLEFXBUFSPQMPT TJOHFOWBOXFMFFSNFFUFOFNFOJOIFUPOEFS[PFL&FOWPPSCFFMEEBBSWBO[JKOEF IJTUPSJTDIFQBOEFOJOEFCJOOFOTUBE XBBSCJKJOEFCPVXBMSFLFOJOHHFIPVEFO XFSENFUIFUXBUFSFOIFUWMPFSQFJMPQFFOIPHFSOJWFBVHFMFHEXFSE %PSESFDIU POEFS[PFLU EF LPNFOEF ESJF KBBS IPF [F BMT TUBE PN NPFU HBBO NFU IPPHXBUFSJOTUFEFMJKLHFCJFE%PSESFDIU[BMUXFFUPUESJFQSPKFDUFOPQ[FUUFOEJF NFFS[JDIUPQEFUPFLPNTULVOOFOHFWFOJOIPFIFUCFTUFLBOXPSEFOHFMFFGENFU IFUPNSJOHFOEFXBUFS%BBSCJKXPSEUHFLFLFOOBBS s. %PSESFDIUQBSUJDJQFFSUSFHJPOBBMJOFFOEFFMQSPHSBNNBWBOIFUOBUJPOBMF%FMUB QSPHSBNNB OBBS BBOMFJEJOH WBO EF 5XFFEF %FMUBDPNNJTTJF 0WFSXFHJOHFO EJF NFFTQFMFO [JKO POEFS BOEFSF FFO XBUFSLFSJOH UPFWPFHFO CJK %PSESFDIU BBO EF .BFTMBOULFSJOHPGIFUIFMFHFCJFEBGTMVJUFOCJKFYUSFFNIPPHXBUFS7BOVJU.BSF [PFLU%PSESFDIUOBBSBMUFSOBUJFWFOWPPSHSPUFPQMPTTJOHFO. s. 0QHFNFFOUFMJKLOJWFBVLJKLU.BSFOBBSXBUFSCJOOFOEFHSFO[FOWBOEFHFNFFO UFHFCFVSUCJKPWFSTUSPNJOHFOFOXFMLFWPPS[PSHTNBBUSFHFMFOHFOPNFOLVOOFO XPSEFO [PEBUEFTUBEBVUPOPPNWFJMJHJTCJKFYUSFNFTDFOBSJPµT. 54 | KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF.

(56) %PFMWBOEF[FQJMPUJTEFWFSUBMJOHWBOEFPQHFEBOFLFOOJTWBOCVJUFOEJKLTCPV XFO FO FFO FWFOUVFFM NFFSXBBSEF WBO DPNQBSUJNFOUFSJOHLFSJOHFO UF WFSUBMFO OBBSBMHFNFFOCSVJLCBSFDPODFQUFOWPPSUPFQBTTJOHWBONFFSMBBHTFWFJMJHIFJEJO TUFEFMJKLHFCJFE. KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF | 55.

(57) BIJLAGE 9 OVERZICHT VAN VRAGEN, OPMERKINGEN, VOORGESTELDE PROEFTUINEN EN GEOPPERDE ROL/OPGAVEN Voor STOWA door de waterschappen i.k.v. Deltaproof. THEMA. VRAAG WATERSCHAPPEN. Zoetwatervoorziening 1) Doorvertalen klimaat-. s. Wat komt er op ons af bij klimaatverandering ?. verandering naar regio’s. s. Hoe vergroot ik het bewust zijn bij bestuurders, plannenmakers over klimaatverandering? (kennis, weten dat het ergens over gaat, wat je mee moet doen). Hoe zie je klimaat ook als kans? En urgentie?. 2) Regionale zelfvoorzie-. s. Wat leveren, in waterbalanstermen, allerlei posten op. nend, balans watervraag/. gezien in de tijd? Bijvoorbeeld hergebuik effluent,. wateraanbod: tekort/te-. andere bronnen, afkoppelen, infiltreren, etc? . Wat is. veel/te vies. haalbaar per maatregel en per regio? s. Fruitteelt heeft water nodig en is kapitaalintensief. Welke mogelijkheden zijn er om water te besparen? Kun je een systeem bedenken om zelfvoorzienend te zijn? Wat biedt het concept waterhouderij hierin?. s. Hoe effectief is waterinlaat? Welke waterverliezen treden op, hoe bereik je zuinig gebruik van water tot aan de plek waar het water moet zijn? Wanneer water aanvoeren? Wanneer niet?. s. Waterconservering ten opzichte van veiligheid. Hoe doe je dat door het jaar heen en per locatie?. s. Hoe is de relatie hoofd- en regionaal watersysteem? Wordt met elkaar rekening gehouden?. s. Inzet van effluent / afkoppelen van water + energieaspecten. Hoe doe je dat?. 56 | KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF.

(58) THEMA. VRAAG WATERSCHAPPEN s. Het terugdringen van zoutwater (in met name de Nieuwe Waterweg) levert veel verspilling op. Hoeveel is er daadwerkelijk nodig? Welke opties zijn er bij gebruik van effectieve en kosteneffectieve sluizen?. s. Hoeveel water kun je bergen in de EHS? Wat betekent extreme neerslag voor 2050? We hebben weinig meetgegevens. Hoe gaan we daarmee om?. s. Hoeveel verdampt veenweidegebied?. s. Hoeveel is de verdamping van riet i.v.m. biomassa telen t.b.v. energievoorziening?. s. Is dynamisch peilbeheer een mogelijkheid om bij te dragen aan zelfvoorzienendheid? (2 opties: 1. uitzakken van de grondwaterstand en 2. het peil zo hoog mogelijk houden en bij dreigende overlast snel laten zakken). s. Wat zijn ecologisch gezien de gevolgen als plasbermen vaker onderlopen? Wat zijn ecologisch gezien de gevolgen van slibafzettingen?. s. Wat zijn de gevolgen voor de waterkwaliteit als gevolg van hoge kweldruk en grondwaterstanden?. 3) Maatregelen / experi-. s. Wat zijn de mogelijkheden voor zouttolerante teelten. menten / praktijkonder-. met name in overgangsgebieden zoet/zout waardoor de. zoek. afhankelijkheid van zoetwater vermindert? Hoe zouttolerant zijn gewassen? s. Druppelirrigatie: hoe, waar doe je dat?. s. Waterberging op perceelsniveau: is dit een optie en levert dit wat op?. s. Inzet effluent: wat zijn de mogelijkheden en levert dat wat op?. s. Decentraal zuiveren: wat zijn de (on)mogelijkheden en levert dat wat op?. KENNISPROGRAMMA DELTAPROOF | 57.

No results found