lUssenbalans is blanco cheque

Partijblad van de Volkspartij voor Vrijheid & Democratie

DOCUMENTATIECENTRUM NEDERLANDSE POLITIEKE

PARTIJEN

Richard Ellis

International

Property Consultants Gebouw Hirsch Leidseplein 29 1017 PS Amsterdam Telefoon 020-26 26 91

~AART 1991, NR. 1394 HOOFDREDACTEUR: RENY DIJKMAN CORRESPONDENTIE-ADRES WO, POSTBUS 30836, 2500 GV 'S-GRAVENHAGE

!.

terugvan

eggew-eest

ang hadden de peilingen een deprimerend beeld laten zien: ongeveer 19 à 20 zetels en minder

~an D66. En nu 24 zetels en een neuslengte vóór op D66! Voor het eerst sinds de verkiezingen an 1982 heeft de VVD winst geboekt. De trend omlaag is gebroken en is in zijn tegendeel ekeerd; Op mis congres in Zwolle zei ik: "Onze koers is niet links en niet rechts maar omhoog."

e VVD is in herstel. Nu moeten wij verder werken aan onze vooruitgang.

r

o is het ook gebeurd.

Waar hebben wij ons succes ran te danken? In de eerste plaats aan al die honderden leden van

~ns kader die zich wekenlang rebben ingespannen om van onze

~ampagne een succes te maken.

~^;s zij niet velen over de streep adden getrokken, hadden we 'n resultaat nooit kunnen be- reiken. Een speciaal woord van rraardering i:> hier OJ? zijn plaats

~oor allen die kandidaat waren voor de Provinciale Staten - hun

~ijsttrekkers voorop - want zij febben overal de spits afgebeten.

I In de tweede plaats was ons

~ucces naar mijn mening te dan- ,ken aan de duidelijkheid en eer-

~^.kheid van de Tweede-Kamer- actie. De fractie heeft de Tweede amer teruggeroepen van het

!Kerstreces om over de Golfcrisis re debatteren. Twee fracties had- lden toen een heldere opstelling:

:de VVD en Groen-Links. De VVD

l h l eeft de Golfcrisis steeds vanuit

~nternationaal perspectief be- rnaderd. Onze opstelling was con- tstructief en consistent en de kie-

;zers hebben dat beloond.

1 Duidelijk en eerlijk zijn wij ook

/

geweest in het debat over de zoge- naamde Tussenbalans. De over-

heidsfinanciën zijn in wanorde.

De regering heeft plannen ge- maakt die niet kloppen. Zij schuift noodzakelijke beslissingen voor

Van de

voorzitter

0 ptimistisch, zo mogen wij aankijken tegen de uitslag val). de Statenverkiezingen van 6 maart jl. Vooruitgang t.o.v.

de Tweede-Kamerverkiezingen van 1989, procentueel een kleine vooruitgang t.o.v. de Statenver- kiezingen van 1987 en een behoud van onze 12 Eerste-Kamerzetels.

In een enkele provincie een zetel verlies, in andere zetelwinst. Pro- ficiat, Statenleden! Alles zeer be- moedigend.

We zijn uit het dal. We zijn op de weg omhoog. Maar dat is geen reden om nu verder op de lauweren te gaan rusten. Inte- gendeel. De VVD spreekt de kie- zers weer aan door het uitzetten

van een duidelijk beleid, getuige bijvoorbeeld de opstelling van de fractie onder leiding van Frits Bolkestein tijdens de discussies over de Tussenbalans. Die lijn moet worden doorgetrokken. Ik heb er het volste vertrouwen in dat bij de volgende verkiezingen - en dat zijn echte Tweede-Kamer- verkiezingen de VVD weer he- lemaal terug zal zijn.

Die volgende verkiezingen zullen wellicht eerder zijn dan in 1994. Want de spanningen die in de coalitie al aanwezig waren zul- len door deze verkiezingsuitslag alleen maar worden versterkt.

Het beleid van dit kabinet zal daardoor onder nog grotere druk

zich uit. Haar economische po- litiek deugt niet. Dat is niet alleen het· oordeel van de VVD - dat is ook de mening van alle belangrij-

komen te staan.

De mirakuleuze winst van D66 is daarbij interessant. D66, een partij die oppositie voert vóór het kabinet, die in veel opzichten het kabinetsbeleid steunt, maar ver- der niet al té duidelijke stand- punten heeft en geen principieel politieke uitgangspunten kent.

Veel proteststemmers dus; maar dan geldt: snel gewonnen, snel geronnen. Hierbij is het wel ver- meldenswaard dat Van Mierlo in de tv-uitzending op woensdag- avond 6 maart de stelling van Bolkestein dat D66 geen liberale partij is, niet bestreed.

Zorgwekkend is de lage op- komst door het zich in steeds meer versterkte mate voortzettend verschijnsel: onbekendheid met de taken van de staten, jazeker.

Maar toch ook ih belangrijke mate een onverschilligheid ten opzichte van de politiek, mede veroorzaakt door het zwabberende en weinig overtuigende optreden van dit kabinet.

ke commentatoren in binnen- en buitenland. Wanneer zowel prof.

F. Rutten, voorzitter van de We- tenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid en bekend lid van het CDA, als ook dr. W. Duisen- berg, president van de Neder-

landsche Bank en niet minder be- kend lid van de PvdA, het stand- (Vervolg op pagina 2)

Stemrecht is een verworven, democratisch goed, waarvoor men recentelijk in Oost-Europa de straat opging. Maar daar moet wel gebruik van worden gemaakt.

Politieke partijen - ook wij - zullen zich dan ook ernstig op de oor- zaken van het absentisme moeten bezinnen. Temeer omdat het ver- schijnsel voor alle politieke par- tijen zo ongeveer gelijk is.

Ook bij deze verkiezingen is door veel mensen ontzettend hard gewerkt. Ik denk daarbij aan de talloze verkiezingsbijeenkomsten met grote inzet van staten- en Kamerleden. Speciaal wil ik onze vrijwilligers, onze "campagnis- ten" noemen, die met veel inzet van tijd en energie dit alles moge- lijk maakten. Namens de VVD, de enige liberale partij van Neder- land, daarvoor mijn grote waar- dering.

INliOUDSOPGAVE

Verantwoording.

Dit blad werd een week vóór de verkïezingen afgesloten.

Alleen voor de uitslagen en commentaren kon de redactie

dankzij de medewerking van de drukkerij nog twee pa- gina's open houden zonder dat deze V&D later bij u in de

bus valt.

Uitslagen verkiezingen plus commentaren. pag. 1 en 2

VVD-voorzitter Ginjaar treedt tijdens najaarscongres

af. pag. 2

De VVD presenteerde aan de vooravond van de debatten over de Tussenbalans haar eigen geheel door het Cen- traal Planbureau doorbere- kende begroting. Hoe zou de VVD hebben bezuinigd en wat.

leverde dat debat op? Sa- menvattingen en commen-

taar op pag. 3 en 4

Met maar liefst 530 resoluties reageerden VVD-leden op het

rapport "Ongebroken Lij- nen - een liberaal perspec- tief'. Al deze resoluties zijn door de commissie-Nord ge- clusterd en van commentaar

voorzien. Hans N ord ver- wacht een levendig congres.

Een interview met hem en mededelingen over de te vol-

gen .Procedure.

pag •. 5

Op 1 juni aanstaande wordt eenthemadag gehouden over .

"De Stimulerende Democra..:

tie", Als aanzet daartoe wordt dit begrip .alvast wat UÏ{:,

gediept. · pag.9

"Economische politiek in de jaren negentig". Onder dat motto hield de Teldersstich- ting op 22 februari een sym- posium. Eén van de inleiders

was Frits Bolkestein. Een verslag op pag. 6

Verslagen van het congres Organisatie Vrouwen in de VVD, dat op 22 en 23 februari

in Lunteren werd gehouden.

pag. 7en8

Voorzitterscolumn pag. I Van A tot Z

pag.12

Burgh Haamstede, 8 maart 1991

Aan de Leden van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie

Vierenhalf jaar geleden, in no- vember 1986, werd ik door de al- gemene vergadering van onze partij aangewezen als uw voorzit- ter. Het was en is· een voorrecht om dat te mogen zijn, zowel in goede als in moeilijke tijden. In een pe- riode waarin nieuwe aanzetten moesten en konden worden ge- geven in politiek en in organisato-

risch opzicht.

Maar we zijn er nog lang niet;

veel is op de rails gezet, veel dient nog te gebeuren: verdere uitbouw van de politieke discussies binnen de partij, van vorming en scholing van (aanstaande) politici en be- stuurderen, van de communicatie met en informatie aan de leden, van een nieuwe procedure van kandidaatstelling van onze volks- vertegenwoordigers, van het func- tioneren van een vernieuwde par- tijraad, etc. En dat alles met het oogmerk de liberale beginselen en de liberale politiek nog meer ge- stalte te geven om de kwaliteit van onze invloed te verbeteren.

Ik ben van mening dat het goed is als iemand met een nieuwe, ver- se blik leiding geeft aan dit ver- volgproces. Daarom heb ik aan het hoofdbestuur meegedeeld te zullen terugtreden als uw voorzitter op 5 oktober aanstaande.

Het spreekt vanzelf dat zo'n be- sluit het resultaat is van een zorg- vuldig afwegingsproces. In de eer- ste plaats de groeiende overtui- ging - gevoed door velerlei contac- ten in de partij, o.a. tijdens de jaarlijkse bezoeken aan de ka-

mercentrales - dat het herstelpro- ces binnen de partij zich heeft in- . gezet. Een overtuiging die haar

bevestiging vond kwalitatief in de verkiezingsbijeenkomsten, kwan- titatiefinde verkiezingsuitslag. In de tweede plaats heeft het hoofd- bestuur inmiddels invulling ge- geven aan het besluit van de jong- ste algemene vergadering om op termijn - en voor het eerst in de geschiedenis van de partij - over te gaan tot een vorm · van gehono- reerd voorzitterschap. Anders ge- zegd: tot het $Cheppen van voor- waarden om te komen tot de aan- wijzing van een voorzitter die meer dan alleen vrije tijd ter beschik- kin[J. kan stellen. Het is een func- tievervulling die twee andere po- litieke partijen ook kennen en die naar mijn mening langzamer- hand essentieel is geworden voor het professioneel besturen van een politieke partij. Ik heb er nooit een geheim van gemaakt zelf een der- gelijke functie-vervulling niet te ambiëren.

Ik stel het op prijs mijn besluit en de overwegingen daartoe op deze wijze aan u bekend te maken en niet via een formele mededeling van het hoofdbestuur.

Bij mijn afscheid zal ik nog voldoende gelegenheid hebben voor een terugblik; laat ik mij nu beperken tot de constatering dat ik er trots op was en ben deze functie te vervullen. En dat was alleen mogelijk omdat ik, ook in tijden dat het moeilijk was en de kritiek hevig, veel warme en bemoedigen- de reacties en suggesties uit de partij mocht ontvangen, van po- litici, bestuurders en onze vrijwil- ligers, die zoveel werk in onze par- tij verzetten. Daarvoor reeds mijn dank.

Ginjaar

MAART 1991

Verkiezingen brachten eindelijk Mnst

HAARLEM - Een bescheiden winst, een kleine winst. Maar o, wat waren we eraan toe! Zo'n laatste week is helemaal slopend als daar drie enquêtes doorheen lopen, waarbij het NIPO twee- maal falikant met zijn VVD-prognose miskleunde en lnterNiew van Maurice de Hond het wél bij het rechte eind had.

Het kleine verlies voor het CDA, 3 zetels, kwam nog onver- wacht. De grote dreun voor de PvdA was allerwege voorspeld.

Evenals de verdubbeling van D66.

Over deze partij gingen in het commentarencircuit op 7 maart verschillende stemmen op dat D66 het best zou kunnen fuseren met de PvdA. Daar deze partijen als communicerende vaten op el- kaar werken.

Formule Bolkestein

ook niet bepaald tot verdere dui- delijkheid. Maar toch dwingt deze lage opkomst ons opnieuw tot be- zinning en tot het ondernemen van nog meer pogingen zaken helder over het voetlicht te bren- gen.

Wij zullen in ons blad daaraan hard werken, zoals ook alle Ka- merleden dat doen tijdens spreekbeurten. Want die politiek bepaalt ons aller leven.

Flevoland

Tijdens deze Statenverkiezin- gen was het wederom de provincie Flevoland waar maar liefst 19,4%

van de kiezers voor het liberalis- me koos. Flevoland heeft sinds haar wordingsgeschiedenis een permanent opgaande lijn laten zien. Thans gaat het aantal VVD- statenleden van 6 naar 9. In Al- mere scoorde de VVD maar liefst 25,2 % tegen 16,2 % bij de staten- verkiezingen in 1987.

Dergelijke resultaten bereikt men niet door met de armen over

Voorzitter Ginjaar berekent met Rudolf de Korte tijdens de verkiezingsavond de liberale kansen. Op de achtergrond David Luteijn, WO-fractievoorzitter Eerste Kamer.

elkaar te gaan zitten. Het vraagt om een permanente campagne, om voortdurende aandacht en in- terne talentenjacht. Deze formule wordt door Flevoland met succes gehanteerd.

Op koers

Na de vele belangeloze inspan·

ningen van de propagandisten, hun taaie geploeter tegen alle prognoses en trends in, komen we thans aan de discussie over onze opvattingen hoe liberalen de ne·

gentiger jaren gestalte willen ge·

ven. Onze partij leeft weer op, zit thans weer in de lift en discus·

De VVD ligt weer op koers. We sieert weer!

mogen eeri zucht van verlichting slaken, maar we moeten verder. • Bij ons werkt de "formule Bol-

kestein" dus blijkbaar. Bij zijn aantreden in mei heeft hij meege- deeld dat hij glasheldere politiek wilde voeren, die voor de leden en VVD-kiezers begrijpelijk moet zijn. Hij had maar korte tijd om in te spelen. Bij de Tussenbalans vond hij zijn vorm. Met een door- timmerd cor:t;ectieplan, openlijk van te voren gepresenteerd (zie pagina 3), gaf hij politieke vriend en vijand alle kans om op hem te schieten, maar hij bleef staande.

Op deze wijze nam hij op zichzelf revanche ten aanzien van de Al- gemene Beschouwingen, die voor hem als nieuweling op de fractie- voorzitterszetel niet gunstig ver- liepen.

Wat men niet mag vergeten, is dat zijn collega-woordvoerders

"ouwe rotten" waren in het vak.

Hij heef een moeilijke start gehad en de beloning die hij nu binnen tien maanden na zijn aantreden kreeg, heeft Bolkestein volledig verdiend.

VVD terug van weggeweest

Opkomst

Bedroevend was echter de lage opkomst. Iets meer dan de helft van de kiesgerechtigden heeft de gang naar de stembus gemaakt.

Bij de Statenverkiezingen van 1987 lag dat ook laag, maar toen ging nog 66 % naar de stembus.

Volgens het bureau InterNiew heeft van de kiezers ongeveer 21

% dit keer een andere partij ge- stemd dan bij de Kamerverkie- zingen in 1989.

Het zal voor alle politieke par- tijen in de jaren negentig moeilijk worden hun partijmachinerie gaande te houden. Verkiezings- successen vertalen zich niet meer in een grote groei van het aantal leden, zoals heel duidelijk bij D66 blijkt. Het GPV is daarop een stabiele en gunstige uitzondering.

Maar de partijbesturen moeten de machinerie gaande houden, pro- gramma's moeten worden ge- schreven en bediscussieerd. Za- len, papier en bestaffing plus ver- gaderingen kosten geld.

· Duidelijkheid

Bolkestein heeft gelijk als hij stelt dat de politiek duidelijker zou moeten zijn, zodat alle geïn- teresseerden de debatten kunnen volgen. Helaas is dat niet altijd mogelijk. Elk departement heeft zijn eigen jargon ontwikkeld. De spreektijdbeperkingen in de Tweede Kamer leiden mede door de specialistische onderwerpen

(Vervolg van pagina 1)

punt van de VVD delen, dan geeft het geen pas ons standpunt te trachten af te doen met het etiket

"conservatief', zoals de minister- president dat deed.

Dan is er meer aan de hand.

Wij hebben dat in de Tweede Ka- mer onverbloemd uiteengezet.

Met een "tegenbalans" hebben wij laten zien hoe het wél moet en kan. In tegenstelling tot de offi- ciële tussenbalans is onze "tus- senbalans" door het Centraal Planbureau deugdelijk verklaard.

Die deugdelijkheid, degelijkheid en duidelijkheid zijn door de kie- zers beloond.

De coalitie is danig afgestraft.

Omgerekend in Tweede-Kamer- zetels zou de steun voor het ka- binet zijn gedaald van 103 naar 83 zetels. De kiezers hebben de regering een oorvijg toegediend en

dat is geheel terecht want hoewel dit kabinet al 16 maanden in het zadel zit moet het nog beginnen met regeren. Hoe staat het met de sociale vernieuwing, die toch het paradepaardje van de regering zou worden? De Tussenbalans rept er met geen woord over. Hoe staat het met de banengroei, die onder de vorige twee kabinetten zo uitzonderlijk hoog was en nu inzakt? Dat aspect blijft onderbe- licht. Het beleid van dit CDA- PvdA-kabinet deugt niet en de kiezers hebben het door.

De PvdA heeft 16 zetels verlo- ren, het CDA 3. Die verliesver- deling is niet evenwichtig. Het kabinet verraadt een duidelijke socialistische inslag, maar het CDA is en blijft medeplichtig. Dat neemt niet weg dat ook het CDA het signaal van de kiezer goed zal hebben begrepen. Voor de coalitie

voorspelt deze uitslag wemig goeds. De parlementaire geschie·

derris laat zien dat wanneer een van de coalitiepartners zwaar verliest, de coalitie een kort leven is beschoren. We moeten dus re·

kening houden met vervroegde verkiezingen.

Om die met succes te door- staan, moet nog veel werk worden verzet. Intellectuele arbeid door partijcommissies. Politieke arbeid door de VVD-fractie in de Eerste en Tweede Kamer en Europees parlement. Organisatorische arbeid door de vele besturen.

Onze startpositie is nu uitste- kend. De VVD is terug van weg- geweest. De VVD staat weer op het middenveld en zal zich daar niet meer vandaan laten spelen.

Daarom herhaal ik: onze koers is niet naar links, niet naar rechts maar omhoog! •

Mededeling van het hoofdbestuur (overeenkolllStig art. 41.4 hr).

In zijn vergadering van 11 maart jl. heeft het hoofdbestuur kennis genomen van het besluit van zijn voorzitter, dr L. Ginjaar, om tussentijds af te treden. Voor de redenen van dit besluit wordt verwezen naar het schrijven van de heer Ginjaar elders in dit blad.

Overeenkomstig de reglemen- taire bepalingen - neergelegd in artikel 41 hr. - zijn het hoofdbe- stuur en de ledenvergaderingen van de afdelingen gerechtigd - met

inachtneming van de voorge- schreven periode van twee maanden - tussen 15 mei en 15 augustus 1991 één kandidaat te stellen voor deze in de 87ste alge- mene vergadering van 4 en 5 ok- tober te verkiezen functionaris.

Van een door een ledenver- gadering van een afdeling gestel- de kandidaat dienen naam, woonplaats, afdeling, een schrif- telijke bereidverklaring de kan- didatuur te aanvaarden en een korte levensbeschrijving uiterlijk

5 augustus a.s. (tot 24.00 uur) te zijn ingediend bij de algemeen se- cretaris.

In het septembernummer van Vrijheid en Democratie zal in de aanvulling op de beschrijvings·

brief een overzicht van de gestelde kandida(a)t(en) met levensbe·

schrijving worden gepubliceerd.

Namens het hoofdbestuur, de algemeen secretaris

MAART 1991

,rits Bolkestein:

lUssenbalans is blanco cheque

I

Joor RENY DIJKMAN, foto's: THEO MEIJER

"Deze Tussenbalans is zelfs als intentieverklaring onvoldoen- de. Het kabinet bevindt zich op een glijdende weg naar be- neden. Het heeft een groot deel van de financiële problematiek opengelaten. Deze Tussenbalans heeft iets weg van een blanco cheque. Het bedrag is niet volledig ingevuld, en er staat zelfs geen datum op. De VVD zal er beslist haar handtekening niet op zetten."

Dit was de conclusie van de te- leurgestelde VVD-fractieleider Frits Bolkestein in de tweede ter- mijn van de debatten over de Tus- senbalans.

Politieke knopen

Hij wees erop dat het kabinet te veel rekent op meevallers en bij zijn berekening geen tegenvallers incalculeert. Dat van zeer veel ombuigingen de taakstellingen nog grotendeels moeten worden ingevuld. "Het gaat dan bijvoor- beeld om de efficiency, de decen- tralisatie, de sociale zekerheid, de asielzoekers. Alles bij elkaar gaat het dan al snel om 5 à 6 miljard.

Op deze punten moeten nog heel wat politieke knopen worden doorgehakt."

Sociale zekerheid

Bolkestein toonde zich vooral

Vrijheid en Democratie

bezorgd over de grote ondui- delijkheid die na de behandeling van de Tussenbalans is blijven bestaan op het gebied van de so- ciale zekerheid. Nogmaals legde hij het VVD-correctieplan - dat in tegenstelling tot deze passage in de Tussenbalans wel de goedkeu- ring van het CPB had gekregen - naast de kabinetsvoornemens.

"Bij de verschillen gaat het in eerste instantie om de aard van de adviesaanvraag aan de SER.

De VVD staat voor een gerichte aanpak, terwijl het kabinet een brede waaier van voorstellen aan de SER toezendt. Deze aanpak overtuigt de VVD in het geheel niet. Het gaat om ingrijpende maatregelen.

Hoe kan een kabinet nu ver- wachten dat de verschillende ge- ledingen in de SER hun nek zullen uitsteken, terwijl het kabinet zelf geen keuze durft te maken? Voor- al de vakbeweging zal niet ge- neigd zijn met een advies te ko- men dat moeilijk ligt bij haar le- den, zolang de kans bestaat dat de coalitie straks zegt: 'Dat gaat wel erg ver, dat vinden wij zelfs te pijnlijk. Politiek is het maken van keuzes!'"

Lastenverzwaring

Bolkestein wees op de uiteen-

lopende standpunten van CDA en PvdA over de wijze waarop het financieringstekort moet worden teruggedrongen. "De PvdA zoekt het vooral in lastenverzwaringen.

De CDA-fractie wijst verdere las- tenverzwaringen af. Het kabinet sluit verdere lastenverzwaringen niet uit ... "

Hij hekelde de besluiteloosheid van het kabinet dat zes oplos- singsrichtingen aangeeft, maar daaruit zelf niet kiest.

Ook uitte de VVD-fractieleider zijn bezorgdheid over het tijdstip waarop de ombuigingen moeten worden uitgevoerd. Dat staat niet vast. "De regering zegt: 'Het wordt een kwestie van de jaar- lijkse begrotingsbehandelingen;

de besluitvorming moet in tran- ches gebeuren; bij de begroting 1992 komt er een soort actieplan'.

... De conclusie moet zijn dat de Kamer geen enkel peil kan trek- ken op wanneer de andere be- sluitvorming zal plaatsvinden."

Uitschuiven van problemen

De VVD-fractievoorzitter gaf als zijn mening dat de Kamer zich niet langer aan het lijntje moet laten houden door een kabinet dat binnen anderhalf jaar voor de vierde maal de problemen voor zich uitschuift zonder zelfs maar een concreet moment van besluit- vorming in het vooruitzicht te stellen. •

Frits Bolkestein bij aanvang van de debatten over de Tussenbalans maandblad voor de Volkspartij

voor Vrijheid & Democratie Een onderonsje met Financieel specialist Rudolf de Korte tijdens het debat

Nummer 1394 maart 1991

Hoofdredacteur:

Reny Dijkman Redactie:

Hans de Bie Victor Hafkamp Jan van de Ven Redactiesecretariaat:

Petra Beijersbergen, VVD, Postbus 30836, 2500 GV 's-Gravenhage Tel.: 070 - 3613002 Fax: 3608276 Ledenadministratie:

070 - 3613061 Druk:

Ten Brink Meppel b.v.

Vormgeving:

Siem Willems Redactieraad:

Mr. I.W. Opstelten, vz.

W.J.A. van den Berg, secr.

Drs. H.B. Eenhoorn H.F. Heijmans H.A.M. Hoefnagels J. Kamminga J. van Lier Ir. D. Tuijnman Advertentie- exploitatie:

Bureau van Vliet b.v.

Postbus 20 2040 AA Zandvoort tel.: 02507- 14745

MAART 1991

Bolkestein in discussie met CDA-fractievoorzitter Brinkman tijdens de Tussenbalans

Tussenbalans

door PETER MULDER

Het doel van de Tussenbalans was dat de regering de meer- jarencijfers op orde zou krijgen en deze kabinetsperiode zou kunnen eindigen op een financieringstekort van 3,25 % in 1994.

Dit doel wordt met de plannen van dit kabinet niet bereikt; wel komt een combinatie van lastenverzwaringen en ombuigingen op de burgers af. De VVD wijst ombuigingen niet af; de lasten- verzwaringen daarentegen voor het grootste deel wél.

Minister de Vries (SoZaWe) heeft het in eigen woorden voor- treffelijk weergegeven: "Lasten- verzwaring vertaalt zich direct in verlies van banen, en loonmati- ging ondersteund door lastenver- lichting zorgt voor groei van het aantal banen." ·

Helaas heeft deze minister blijkbaar een te kleine vinger in de pélp om zijn wijze woorden in daden om te zetten. Dit kabinet kiest voor een groot aantal las- tenverhogingen. Blijkbaar is het niet in staat de overheidsuitgaven zonder dit paardemiddel op orde te brengen.

En toch was dit mogelijk ge- . weest indien men het Correctie- plan van de VVD had opgepakt.

In dit plan blijft het financie- ringstekort op 3,25% NI in 1994;

een doelstelling die dit kabinet blijkens de Tussenbalans heeft verlaten. De VVD-fractie noemt een verdere stijging onaanvaard- baar. Het gat van 3 miljard dat na het uitvoeren van alle door de regering voorgestelde plannen blijft bestaan, moet volgens de VVD nu worden gedicht.

Om dit doel te bereiken heeft de VVD aan de vooravond van het debat een totaal van 6,6 miljard aan extra bezuinigingen voorge- steld. Het door de liberalen ge- presenteerde ombuigingspakket kan worden onderverdeeld in drie hoofdstukken:

a. een vermindering van 1,55 miljard op de beleidsinten- siveringen, zoals deze zijn ver- vat in de Miljoenennota 1991

b. een ombuiging van 2,25 mil- jard op "oud" beleid

c. maatregelen op het gebied van de Ziektewet en de WAO die leiden tot een aanvullende be- sparing van 2,8 miljard. Deze maatregelen zijn een concrete keuze uit de open adviesaan- vrage van het kabinet aan de Sociaal Economische Raad.

Door deze voorstellen uit te voeren hadden de volgende voor de VVD onaanvaardbare ka- binetsplannen kunnen worden geschrapt:

- Stijging van de motorrijtuigen- belasting. Wanneer - zoals de regering nu wil - de brandstof- prijzen stijgen, moet de motor- rijtuigenbelasting worden ver- laagd om de gemiddelde lasten niet verder te laten stijgen. Op die manier betalen de "kilome- tervreters" wat meer en wordt de "kleine rijder" ontzien. Deze wijziging is door de liberalen te- vens voorgesteld met het oog op het milieu.

- Verhoging van het huurwaar- deforfait. De VVD is van mening dat vermindering van de huur- woningsubsidies nooit een rechtvaardiging mag zijn voor het verhogen van het huur- waardeforfait. Door uitvoering van de voorgestelde wijzigingen zou het mogelijk zijn om de huurverhoging die het kabinet wenst van 5,5 % met één pro- cent te matigen.

- Mschaffing van de rentevrij- stelling. Deze werd in 1987 in

een CDANVD-kabinet op de huidige bedragen gebracht, mede met oog op kapitaalvlucht naar andere EG-landen. Bij dit kabinet was blijkbaar deze angst plotseling weggeëbd, maar het moest op dit punt bakzeil halen voor de Kamer.

Ondanks de kritiek die de VVD-fractie uitte op deze Tus- senbalans kon zij met onderdelen daarvan wél instemmen:

- Verhoging van de tabaksaccijns in 1992 en 1993 met 25 cent per pakje. Dat levert een half mil- jard gulden op.

- Verhoging van de belastingvrije voet; kosten 1.250 miljoen gul- den.

Bovendien was de VVD het eens met de nadruk die het ka- binet bij de bezuinigingen op sub- sidies had gelegd. Liberalen ach- ten het belangrijk dat de burger een reële prijs betaalt voor goe- deren en diensten waarvan hij profijt trekt.

Het resultaat van de uitvoe- ring van het correctieplan van de VVD zou zijn geweest dat het fi- nancieringstekort in 1994 was te- ruggebracht tot 3,25 % en dat de collectieve lastendruk onder de 53% van het Nationaal Inkomen was gebleven.

Wanneer men het VVD-cor- rectie plan naast de Tussenbalans legt blijkt dat het eerstgenoemde zorgt voor:

- verbetering van de verhouding inactieven/actieven van 86,8 naar 84,5;

- een daling van de Arbeidsin- komensquote van 79,9 naar 79,5;

- een daling van de jaarlijkse in- flatie en loonsomstijging met 0,3 %;

- een iets geringere inkomens-

groei. Maar voor alle inkomens- groepen wordt koopkrachtbe- houd bereikt.

Na doorrekening van de VVD- voorstellen door het Centraal Plan Bureau bleek dat de koop- krachtstijging 0,1% lager uit- kwam dan in de kabinetsplannen.

Ditzelfde CPB heeft de voorge- stelde ombuigingen door het ka- binet van 3,75 miljard in 1994 op de sociale zekerheid niet geaccep- teerd bij gebrek aan concrete maatregelen. Alle problemen waar het kabinet niet is uitgeko- men worden weer voor advies naar de SER doorgeschoven, ech- ter zonder een concrete advies- aanvrage.

Het kabinet doet wel verschil- lende voorstellen maar durft zelf niet te kiezen voor de broodnodige ingrijpende maatregelen, die de zo langzamerhand nijpende proble- men op het gebied van de Ziek- tewet en de WAO moeten oplos- sen. De VVD-fractie hamerde al geruime tijd op het maken van duidelijke keuzes. De liberalen maken dit duidelijk via hun cor- rectievoorstellen, waarvan de kern t.a.v de Ziektewet ligt in het invoeren van twee wachtdagen voor de werknemer; terwijl de eerste zes weken verzuim ten las- te van de werkgevers moeten ko- men.

Wat de WAO betreft kwam de VVD met het voorstel voor nieuwe gevallen een opbouwstelsel op te nemen dat meer in overeenstem- ming is met de arbeidsonge- schiktheidscriteria in België en Duitsland. Daardoor zou de ver- houding tussen actieven en inac- tieven aanzienlijk kunnen verbe- teren. De financiële toestand van ons land eist duidelijke maatre- gelen. Helaas heeft dit kabinet niet ingezien dat deze maatre- gelen niet ten koste van de bur- gers hoeven te gaan. •

Teleurstelende resultaten Tussenbalans

Wederom was de teleurstel ling over de daadkrach van dit CDA-PvdA-ka binet bij de behandeling van dt Tussenbalans groot. Hef om vangrijke bezuinigingspakket da1 nodig is om in 1994 het financie·

ringstekort ·op 3,25% te brenger bleek niet alleen nog een tekor1 van 3 miljard te bevatten om da1 doel te bereiken. Het kabine1 strandde daarnaast ook in vaag·

heden, schattingen, niet onder- bouwde ramingen. Kortom, re- kent u maar weer op een vervolg!

· De Telegraaf concludeerde na afloop: "Tussenbalans levert nog niets op". NRC/Handelsblad kop- te: "Veel beslissingen bij Tussen- balans uitgesteld". En het com- mentaàr in De Volkskrant kreeg op 2 maart als kop: "Slechte coa- litie".

De VVD-fractie had zich uiter- aard goed op de Tussenbalans voorbereid. Aan de vooravond van het debat presenteerde fractie- voorzitter Bolkestein het VVD- correctieplan waarin deze doel- stelling wél werd behaald. (Zie voor hoofdlijnen het artikel van Peter Mulder). Via dat scenario wilde de VVD de voorgestelde las- tenverzwaringen (verhoging van brandstofaccijnzen, motorrijtui- genbelasting, huurwaardeforfait en afschaffing van de rente- en dividendvrijstelling) ongedaan maken. Daartegenover zouden sterkere maatregelen om de ver- hQu4ing .actieven.- .niet-actiever).

·meer in evenwicht te brengen met de ons omringende landen be- hoorlijk veel geld kunnen ople- veren.

Dit. geheel door het Centraal Planbureau doorberekende plan had het kabinet een beter uit- gangspunt geboden zijn doelstel- ling te bereiken dan het lijvige doch vage produkt van de steeds brozer wordende CDA-PvdA-coa- litie.

De gehele behandeling van de Tussenbalans heeft uiteindelijk . geleid tot weinig concrete maat-

:r.egelen · .en/ veel nadere: stl}:dies, . verwijzingen en verschuivingen naar bijvoorbeeld het VoOijaars- overleg. CDA en PvdA leven met elkaar, maar zeker niet van harte.

Vooral de sociaal-democraten zullen bij de Statenverkiezingen moeten bloeden voor de half- slachtigheid van dit beleid. Het CDA volgens de prognoses won- derbaarlijk genoeg niet. Wel was CDA-fractievoorzitter Brinkman ook gebelgd door de besluiteloos- heid van het kabinet. Van hem krijgt het kabinet nog een half jaar om orde op zaken te stellen.

De VVD had daar geen trek in.

De fractie had de moed om heel duidelijk aan te geven waar en hoe dat geld bij elkaar moet wor- den gesprokkeld. Hopelijk wordt deze duidelijkheid bij de stateu- verkiezingen beloond.

RENY DIJKMAN • 2 maart 1991

MAART 1991 5

Pittige discussies verwacht

()Ver

rapport-Hoofdlijnen

m RENY DIJKMAN, foto: THEO MEIJER EN HAAG · Het rapport "On- ebroken lijnen · een liberaal erspectief'' heeft maar liefst JO resoluties opgeleverd, die oor hun gevarieerdheid unnen leiden tot een boeien- e vergadering op 5 en 6 april

11 De Flint in Amersfoort.

I I

, De afschaffing van de dienst-

~icht en een eventuele overstap

~~ar een beroepsleger, een moge- rjk basisinkomen voor alle Ne-·

lerlanders, genetische manipu- latie, de eventuele invoering van een identiteitskaart en het onder- wijs bleken zaken waarover in onze liberale partij verschillend wordt gedacht.

Commissievoorzitter mr. Hans Nord: "Dat zijn slechts een paar voorbeelden van zaken waarover je - gezien de reacties - kunt zeg- gen dat het duidelijk is dat de partij daarover moet discussiëren en misschien ook nog nadere studies nodig heeft. Dat kan dan via themadagen, via de par- tijcommissies of door de Telders- stichting gebeuren.

Over de dienstplicht is een hele serie resoluties binnengekomen.

Moeten we in Nederland naar de afschaffing van de dienstplicht en naar een beroepsleger toe of mis- schien kiezen voor een tussen- vorm?. Het is allemaal heel goed te beargumenteren. Dat kan een interessante discussie worden."

Basisinkomen

De commissie, die alle resolu- ties per onderwerp "geclusterd"

heeft, verwacht ook een pittig de- bat over de wettelijke voorzienin- gen. Nord: "Dat is langzamer- hand een bijna onmogelijk net- werk geworden, waar nog maar heel weinig mensen de weg in we- ten. Daardoor is bij sommigen de gedachte gerezen dat er misschien een soort algemeen basisinkomen zou moeten worden ingesteld.

Daarmee zouden al die verschil- lende types van uitkeringen on- dervangen kunnen worden."

Veel resoluties betroffen de genetische manipulatie en de bio- energetische ontwikkelingen, maar ook bij:voorbeeld euthana- sie. Kortom: in hoeverre en tot welke prijs mag de wetenschap zich bezighouden met de kwali- tatieve verbetering van alle vor- men van leven; waar liggen de grenzen.

Hans Nord daarover: "In onze nota hebben wij daarover weinig gezegd. We hebben alleen een al- gemeen· uitgangspunt aange- geven. Veel VVD-ers zijn daarop ingegaan. Dus ook hierover zal wel uitvoerige discussie plaats- vinden."

Identiteitskaart

Een aantal resoluties dringt aan op de eventuele invoering van een identiteitskaart. "Die vraag is gerezen vanuit alle moeilijkheden die wij hier hebben met de rechts- handhaving t.a.v. criminaliteit, vandalisme en verloedering. Aan de andere kant hoort men ook de opvatting dat een goede bewaking van onze rechtsregels het invoe- ren van een identiteitskaart overbodig zouden maken. De me- ningen in de partij lopen hierover uiteen. Als liberalen willen we

niet dat de overheid zich met onze persoonlijke aangelegenheden bezig houdt. Aan de andere kant bestaat de plicht om de openbare orde te handhaven en het naleven van wetten te vergemakkelijken."

Onderwijs

Ondanks de zeer uiteenlopen- de resoluties ove de toekomst van het onderwijs - een oud liberaal stokpaard - bestaat wel het geza- menlijke gevoelen dat de tendens tot verdere nivellering in het on- derwijs, of dat nu middenschool of basisopleiding wordt genoemd, sterk moet worden bestreden.

Hans N ord: "Sommigen noe- men de Mammoetwet de oorzaak van al het kwaad. Anderen zeg- gen, nee, ook met de invoering van de Mammoetwet was de achter- uitgang van de kwaliteit van ons onderwijs niet nodig geweest, want er spelen andere factoren mee. Uit de discussie zal de visie op het onderwijs nog wat meer profilering moeten krijgen. Ik heb het gevoel dat binnen de partij behoefte bestaat aan een grondig en goed beargumenteerd liberaal stuk over hoe wij de toekomst van het onderwijs zien. Daarbij moe- ten niet alleen de eigen Neder- landse verhoudingen een rol spelen, maar moeten wij onze blik ook richten op de toenemende Europese integratie. We komen hoe langer hoe meer in een soort concurrentiepositie met andere landen. We kunnen ons niet per- mitteren bij hen achter te lopen."

Geslaagd

Uit het overstelpend aantal reacties vanuit de partij blijkt duidelijk dat de commissie- Hoofdlijnen met haar rapport aan haar doel heeft beantwoord, na- melijk aan de hand van het aan- stippen van problemen en moge- lijkheden een verdere uitdieping van die zaken vanuit de basis te laten gebeuren.

De commissie-Hoofdlijnen buigt zich over de resoluties. V.l.n.r. Jessica Larive, Ton Steinz, Jan van Heukelum, Frits Korthals Altes, Gijs van Aardenne, Wim van den Berg, voorzitter Hans Nord, Petra Beijersbergen, Jan Verbeek, Klaas Groenveld,

Hanneke de Bruin-Scheepens, Anne-Lize van der Stoel en Ans van den Berg

In deze opzet is de commissie geslaagd. Zij heeft alle resoluties gebundeld en van commentaar voorzien.

Hans Nord: "Wij hadden het grote voordeel dat wij samen met het hoofdbestuur van het begin af aan hebben gezegd dat dit niet een nota is, waarvan het de bedoeling is dat deze door de partij wordt aangenomen. Daarom is het ook niet amendabel. Amenderen doe je met een stuk waarover je uit- eindelijk moet gaan stemmen. · Vanaf het begin hebben wij ge- zegd: "Wij leveren een discussie- stuk met uitgangspunten. Dat betekent dat men zich niet hoeft te committeren tot iedere punt en komma die daarin staat. Men kan vinden dat het eigenlijk veel beter geformuleerd had kunnen zijn.

Dat mag best ... Daar hoef je niet

over te stemmen. Dat betekent ook dat er niet over 530 afzonder- lijke resoluties hoeft te worden gestemd. Dat moeten we naar mijn gevoel ook niet proberen, want dat zou ieder debat bij voor- baat doods}.aan."

Het liefst zou de commissie zien dat het debat per thema wordt gevoerd en per thema tot conclusies leidt. Die conclusies kunnen dan desgewenst aan een stemming worden onderworpen.

Levendige vergadering

Hans Nord verwacht begin april een levendige vergadering.

"Het is goed dat er verschillen van opvattingen leven. Anders zouden we geen liberale politieke partij zijn, maar een applausmachine.

Die verschillen van opvattingen moeten ook niet worden verdoe- zeld. Wat we wel moeten doen is proberen ze uit te praten en als het nodig is, erover laten stem- men. Nog mooier is het wanneer je tijdens het debat tot een synthese komt van verschillende opvattin- gen, zodat daaruit een standpunt kan worden . gedestilleerd wat meer is dan een compromis.

Een groot aantal zaken wekt veel hartstocht op. Dus van die discussies ben ik zeker. Als de za- ken zo lopen, zijn we in onze opzet geslaagd. Dat was de bedoeling en daarvoor zijn we als commissie ingehuurd."

(Zie voor·verdere gegevens de aanvulling op de beschrijvings- brief voor de 85ste algemene ver- gadering.) •

Aanvulling beschrijvingsbrief ^85ste algemene vergadering

(5 en 6 april1991 in De Flint te Amersfoort)

De beschrijvingsbrief voor deze buitengewone algemene vergadering, waarin de nota van de commissie-Hoofdlijnen

"Ongebroken lijnen - een li- beraal perspectief'' wordt be- handeld, is gepubliceerd in Vrijheid en Democratie van januari jl. Daarin is aange- geven dat in het maartnum- mer van Vrijheid en Demo- cratie de resoluties worden gepubliceerd.

Het hoofdbestuur is er daarbij van uitgegaan dat het aantal re- soluties (op hoofdlijnen) zodanig zal zijn dat publikatie nog ver- antwoord is. Op de datum van in- levering (31 januari) zijn echter 530 resoluties ontvangen. Het hoofdbestuur acht het onverant-

woord, i.v.m. de relatiefhoge kos- ten aan zo'n uitgave verbonden, deze resoluties aan alle ontvan- gers van Vrijheid en Democratie toe te zenden. Derhalve heeft het hoofdbestuur in zijn vergadering van 18 februari jl. besloten een tiental exemplaren rechtstreeks aan de besturen van afdelingen en centrales te zenden. Van de be- sturen wordt verwacht dat zij die exemplaren overdragen aan de afgevaàrdigden naar de algemene vergadering. Een en ander be- tekent een kostenbesparing van

f 30.000,-.

Die leden die op persoonlijke titel in de resoluties zijn geïn- teresseerd kunnen deze opvragen bij het algemeen secretariaat van de VVD 070-3613061.

Ook zullen enige exemplaren beschikbaar zijn bij de aanvang van de vergadering van 5 april.

De vergadering die gehouden wordt in De Flint te Amersfoort begint op de middag om 14.00 uur.

Het ligt in de bedoeling om tot een globale behandeling te ko"

men.

De commissie-Hoofdlijnen heeft in nauw overleg met het hoofdbestuur daartoe de resolu- ties per hoofdlijn en per onder- werp (c.q. per paragraaf) gebun- deld en van een commentaar voorzien. In deze commentaren zijn een of meer conclusies opge- nomen. Ook ter vergadering zul- len door de commissie, gelet op de dan gevoerde discussie, conclusies

per groep resoluties worden ge- trokken. De afgevaardigden heb- ben vanzelfsprekend de bevoegd- heid eveneens conclusies uit de discussies aan de vergadering ter besluitvorming voor te leggen. De besluiten van de algemene verga- dering zullen, als eerder vermeld een onverbrekelijk onderdeel zijn van de nota "Ongebroken lijnen"

die qua tekst ongewijzigd blijft.

Namens het hoofdbestuur, de algemeen secretaris. •