G R E N Z E N V A N D E O M V A N G V A N H E T A C C O U N T A N T S K A N T O O R
v v
door H . J. H e b ly
In het artikel d a t onder bovenstaand opschrift in de aflevering van Juni 1952 w erd geplaatst, komt collega R eyn tot deze m erkw aardige uit spraak:
„D e factor van de onzijdigheid lijkt mij van een zo groot belang d a t in principe de eenm anszaak hierm ede is veroordeeld”.
D a a r niet alleen collega’s deze boute uitsp raak zullen lezen, m aar ook talloze verstandige leken voor wie het resu ltaat van de accountantsarbeid bestem d is, acht ik het gew enst tegen dit felle vonnis —■ op grond w a a r van de alleenw erkende accountant uit het m aatschappelijk verkeer v er dw ijnen moet ■— van een andere mening blijk te geven.
Hopelijk vallen anderen mij bij, w a n t w at D rs Reyn betoogt ra a k t x/ 3 van h et aa n ta l gevestigde N iva-leden en bijna 3/ 4 v an het aa n tal k an toren van N iva-leden. (Ik meen te mogen afleiden d a t D rs R eyn m et getallen uit het ledenboekje van het N iv a zijn artikel heeft gedocum en teerd ) .
M et vele opm erkingen van D rs Reyn kan ik instemmen; al geeft h et artikel ■— buiten de p a rag ra af a. op blz. 225 — mij nog wel aanleiding tot com m entaar, om het belang van d a t bepaalde p u n t wil ik mij d aarto e be- beperken.
M ij is indertijd bij de opleiding voor de hoofdvakken dit bijgebracht: H e t accountantsberoep heeft een zeer persoonlijk karakter, de persoon lijke verantw oordelijkheid is zo groot d at de vraag kan rijzen of de ac countant zich wel door assistenten mag laten bijstaan; om economische redenen is d at onvermijdelijk, m aar het kan slechts m et de nodige veilig heidsm aatregelen.
D e beroepsorganisatie kent geen onpersoonlijke leden; m aatschappen en andere com binaties kunnen geen lid zijn. D e tuch trech tsp raak ra a k t alleen de individuele leden. N ergens blijkt uit de reglem enten d a t de alleenw erkend accountant een onvolkomen, een onvolw aardige figuur is, eerder het tegendeel.
D e argum entatie van D rs R eyn doet veronderstellen d a t de alleen w erkend accountant van m inder moreel gehalte is dan tw ee of m eer sam enw erkende accountants.
D a t is per se niet zo: w aarom kan de associé mij w el n aa r boven doch niet n a a r beneden trekken?
In de situatie van een m aatschap kan men even goed to t een tegen overgesteld re su ltaat komen als D rs R eyn door te stellen, d a t er tw ee of m eer accountants van een bepaalde hoeveelheid opdrachten leven m oeten en d a t de leden van zulk een m aatschap tw ee- of m eer-m alen „alles zullen doen om het cliënt n a a r de zin te m aken”.
D e associé die de cliënt in kw estie verzorgt krijgt nog een hindernis m eer te overw innen d an de alleenw erkende.
In geval van dreigend verlies van een cliënt, zal hij zijn associé ook nog van de toereikendheid van zijn tact, zijn juist beleid ten aanzien van de cliënt m oeten overtuigen teneinde disharm onie te voorkomen.
W e lk e garantie is er overigens -—- gesteld d at de beroepsm oraliteit van de associé op hoger niveau ligt dan van de to t nu toe alleenw erkend
acco u n tan t —• d at het oog van de betere helft van de com binatie ook w aakzaam is?
N a a r mijn gevoelens is het zo, d at de alleenw erkend accountant die voldoet aan de hoge eisen w elke aan ieder lid van de organisatie w orden gesteld, recht heeft op evenveel vertrouw en als w elk an d e r lid ook. N iet de associatie m et één of m eerdere collega’s, d e tu ch trech tsp raak geeft het m aatschappelijk verkeer de best bereikbare garan tie d a t er gew erkt w ordt o n d er een w aakzaam oog.
N aschrift.
Bij lezing van d e reactie van de heer H ebly op mijn artikel in het M .A .B . van Juni bekroop mij het o nprettige gevoel, d a t ik mij schuldig zou hebben gem aakt aan m isprijzende opm erkingen over het m oreel van d e alleenw erkende collega’s. N iets is echter m inder w a a r en het kom t mij voor, d a t de heer H ebly d e strekking van mijn betoog niet heeft begrepen
zoals ik deze heb bedoeld.
H e t ging mij nam elijk om een vergelijking tussen kantoren van v er schillende grootte en op grond v an de door mij genoem de factor d er o n zijdigheid heb ik betoogd, d a t de eenm anszaak ten opzichte van de asso ciatie in het nadeel is. Zij is in het nadeel, niet om dat (zoals de heer H eb ly blijkbaar heeft begrepen) de alleenw erkende accountant een on volw aardige, onvolkom en en m et lagere beroepsm oraliteit behebde figuur is, m aar om dat de com binatie een extra waarborg heeft voor het objectief vervullen v an de taak, die de alleenw erkende accountant nu eenm aal mist.
Ik ben het dus niet eens m et de heer H ebly d a t d e R aad van T u c h t als controlerende instantie voldoende w aarborg biedt en misschien is dit w el het kernpunt, w a a r ons verschil van mening om d raait. Ik ben n a melijk van m ening, d a t wij niet genoeg w aarborgen kunnen creëren om een v an de belangrijkste fundam enten w aarop ons beroep rust, de objec tiviteit en de onzijdigheid, veilig te stellen.
D e R aad v an T u c h t nu oefent een in hoofdzaak preventieve controle uit, w a n t van de duizend accountantsverklaringen beoordeelt zij er één of twee. Bij de com binatie zie ik een directe controle op alle gevallen, w elk belangrijk voordeel is bereikt door de in de reglem enten vastgelegde collectieve verantw oordelijkheid. H e t lijkt mij, d a t teg en het principe om w aarborgen te creëren geen enkel bezw aar kan bestaan.
Indien de heer H ebly h et to t zover m et mij eens zou kunnen zijn, v ra gen wij ons af of de door mij gedachte w aarb o rg een goede w aarborg is. Ik meen te hebben begrepen, d at de heer H ebly deze w aarborg w a a rd e loos vindt. Ik acht deze w aarborg echter w el degelijk van grote w aarde, om dat de garan tie „op de goede w erking v an h et w aakzaam oog der b etere h elft” ligt in het principe van de collectieve verantw oordelijkheid. H e t g aa t er immers om, d a t er controle is (in dit geval controle op de objectiviteit). D eze controlerende instantie is er bij de eenm anszaak niet en bij de com binatie wel, terw ijl bovendien deze controlerende instantie zijn eigen volle verantw oordelijkheid heeft voor de arbeid van het mede- m aatschapslid.
T en slo tte m erk ik nog op, d a t niet alleen ten aanzien van de factor der onzijdigheid, doch ook ten aanzien van de factoren overleg, service, be kendheid v an het kantoor en w instgevendheid de eenm anszaak in het n a deel is ten opzichte van de com binatie. A ls een objective analyse tot de slot-conclusie zou komen, d a t dit inderdaad zo is, is het onverschillig of nu i / 3 v an het a a n ta l N .I.V .A .-led e n daarbij betrokken is of V
