Verbetering van de toegankelijkheid voor mensen met een beperking in Drenthe
Kort onderzoek naar de voortgang bij de Drentse gemeenten en provincie en naar de activiteit van de PvdA-fracties
Pag. Inhoudsopgave
2 Verzoek
2 VN-verdrag Handicap en het op grond daarvan ingezette beleid 2 Omvang en aard van de groep mensen met een beperking 2 Het begrip ‘toegankelijkheid’
2 Werkgroep Toegankelijkheid Drenthe 3 Bevindingen
5 Werkwijze
6 Waarde van de bevindingen 7 Bijlage: Lijst met vragen
28 oktober 2020
2 1. Verzoek
Tijdens de Gewestelijke vergadering van PvdA Drenthe op 29 juni 2020 is verzocht om de leden van de PvdA in Drenthe inzicht te geven hoe ver de verbetering van de toegankelijkheid voor mensen met een beperking gevorderd is en op welke wijze de PvdA-fracties zich daar voor inzetten.
De kerngroep van de Werkgroep Toegankelijkheid Drenthe heeft op zich genomen aan dat verzoek te voldoen. Daartoe is informatie ingewonnen bij de leden van de werkgroep. Op bladzijde 5 staat beschreven op welke wijze te werk is gegaan.
Van de werkgroepleden uit Meppel, Hoogeveen en De Wolden is geen informatie ontvangen.
Dit verslag bevat een samenvatting van de verkregen gegevens en opvattingen.
2. VN-verdrag Handicap en het op grond daarvan ingezette beleid
De politieke en maatschappelijke aandacht voor het beter aanpassen van de samenleving aan de mensen met een beperking is sterk toegenomen door de ratificatie door Nederland van het VN- verdrag inzake de rechten van personen met een handicap, afgekort: VN-verdrag Handicap. Dat gebeurde in 2016. De Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte is zo aangepast, dat toegankelijkheid nu de norm is en on- of minder toegankelijk de uitzondering vormt.
In de wet is ook geregeld dat gemeenten verplicht zijn een plan op te stellen hoe zij de verbetering van de toegankelijkheid willen bewerkstelligen. Deze verplichting geldt niet voor het
provinciebestuur.
3. Omvang en aard van de groep mensen met een beperking
De groep is omvangrijk. Het gaat om mensen die door een aandoening van lichamelijke, verstandelijke of psychische aard (en een combinatie daarvan) een beperking ondervinden in deelname aan de samenleving. De omvang van de groep wordt geschat op 2,5 miljoen mensen in Nederland, afhankelijk van de nadere omschrijving van de groep door degenen die de schatting maken.
4. Het begrip ‘toegankelijkheid’
Het begrip ‘toegankelijkheid’ wordt in meerdere betekenissen gebruikt. Voor de werkgroep betekent verbetering van de toegankelijkheid, dat de samenleving zich zodanig aanpast dat mensen met een beperking zo goed mogelijk mee kunnen doen aan de samenleving.
5. Werkgroep Toegankelijkheid Drenthe
In 2016 is vanuit PvdA Drenthe de Werkgroep Toegankelijkheid Drenthe ingesteld. De taak van de werkgroep is vooral om de fracties van de PvdA van informatie te voorzien en hen een platform te bieden voor onderlinge uitwisseling van kennis en ervaringen.
De opzet is dat de fracties deze informatie gebruiken om de verbetering van de toegankelijkheid tijdens vergaderingen van provinciale staten en gemeenteraden aan de orde te stellen en de andere fracties mee te krijgen om tot verbeteringen te besluiten.
Alle PvdA-fracties in provinciale staten en de Drentse gemeenteraden zijn in de werkgroep vertegenwoordigd. Daarnaast zijn adviseurs aan de werkgroep verbonden, die kennis en (eigen) ervaring in kunnen brengen.
3 6. Bevindingen
A. Door gemeente en provincie vastgesteld beleid
De gemeente is sinds 2016 wettelijk verplicht een plan op te stellen voor verbetering van de
toegankelijkheid in de gemeente. Dat plan is gaandeweg Lokale Inclusie Agenda (afgekort: LIA) gaan heten. Westerveld, Tynaarlo, Noordenveld en Aa en Hunze hebben hun eerste LIA vastgesteld. B&W van Assen heeft onlangs een ontwerp-LIA aan de gemeenteraad aangeboden.
Het valt op dat de LIA’s verschillen in de mate waarin al concrete maatregelen zijn beschreven.
Het komt voor dat LIA’s ook andere doelgroepen omvatten. Zo bevat de LIA van Aa en Hunze eveneens beleid voor jongeren.
Emmen formuleerde in 2016 beleid voor verbetering van de toegankelijkheid van gebouwen en de openbare ruimte. In feite de voorloper van de LIA, die de gemeente momenteel voorbereidt.
Coevorden en Midden-Drenthe hebben gekozen voor een iets andere benadering. Daar wordt toegankelijkheid direct verweven in beleid op andere terreinen, zonder eerst een LIA op te stellen.
Andere gemeenten volstaan tot nu toe met ‘losse’ maatregelen voor bepaalde aspecten van de toegankelijkheid. De ene gemeente is daar voortvarender in dan de andere.
De provincie heeft eerst enkele afzonderlijke maatregelen genomen en onlangs de ‘Sociale Agenda’
vastgesteld, waarin staat aangekondigd dat er een Inclusie Agenda zal worden opgesteld.
De aspecten van toegankelijkheid die het vaakst in het beleid en de genomen maatregelen aan bod komen, zijn de fysieke toegankelijkheid van gebouwen en openbare ruimte alsmede de digitale toegankelijkheid van websites en van de berichten daarop.
Verder is er tal van andere aandachtspunten genoemd, waar onder werkgelegenheid, sport, onderwijs, eenzaamheid en armoede, vervoer, de eigen overheidsorganisatie en subsidiebeleid.
B. Convenant Dementievriendelijk Drenthe
Op 27 september 2018 hebben provincie en alle Drentse gemeenten met elkaar in een convenant afgesproken om er naar toe te werken dat zij in 2022 dementievriendelijk zijn.
Midden-Drenthe is al gecertificeerd als dementievriendelijke gemeente. Coevorden is actief op dit gebied, evenals in beperkte mate de provincie. De meeste fracties melden niet op de hoogte te zijn of en zo ja, welke activiteiten de gemeente onderneemt om uitvoering te geven aan het convenant.
C. Laten de colleges zien dat bij alle raadsvoorstellen rekening is gehouden met toegankelijkheid?
Dit ligt verdeeld. In Noordenveld en Midden-Drenthe is het wel het geval.
Bij de overige gemeenten en de provincie is dit niet of niet standaard het geval. Daar moeten de fracties er naar vragen. In een deel van deze gevallen blijkt dan dat het college er wel rekening mee heeft gehouden, maar het niet heeft vermeld. In een ander deel heeft het college geen rekening gehouden met toegankelijkheid en moet de fractie vragen om er alsnog aandacht aan te besteden.
D. Betrekken van lokale organisaties van mensen met een beperking
Eén van de belangrijkste bepalingen in het VN-verdrag Handicap is dat (organisaties van) mensen met een beperking betrokken worden bij de vorming en uitvoering van beleid, dat gevolgen kan hebben voor de toegankelijkheid. Dat is niet alleen een principieel punt, maar ook praktisch. Vooraf
4 rekening houden met de mogelijkheden van mensen met een beperking voorkomt dat achteraf wijzigingen moeten worden aangebracht. Dat is bewerkelijker en (veel) duurder.
Er is niet in elke gemeente een Gehandicaptenplatform, VN-panel of soortgelijke lokale organisatie van mensen met een beperking (hierna te noemen: lokale organisatie) actief. Dat maakt het voor die gemeente lastiger om mensen met een beperking structureel te betrekken.
In gemeenten waar wel een lokale organisatie actief is, is de betrokkenheid verschillend geregeld.
In enkele gemeenten worden deze organisaties rechtstreeks betrokken: Noordenveld, Tynaarlo, Emmen en Coevorden. In andere gemeenten is de betrokkenheid meer indirect doordat de lokale organisatie onderdeel is van een bredere adviesraad, zoals in Midden-Drenthe.
In gemeenten zonder lokale organisatie neemt de gemeentelijke adviesraad voor het sociaal domein de rol min of meer op zich: Aa en Hunze, Westerveld en Borger-Odoorn. Er is geen duidelijkheid of daarin mensen met een beperking zitting hebben.
In Assen nemen de Cliëntenraad en de Participatieraad de beleidsadvisering op zich.
In alle gemeenten waar een lokale organisatie actief is, krijgt deze geen of slechts beperkte
ondersteuning van de gemeente. Het VN-panel Tynaarlo kreeg aanvankelijk ruime ondersteuning van de gemeente, maar het college besloot vorig jaar om die sterk terug te brengen. Het gevolg is dat zowel het aantal deelnemers als de activiteiten van het VN-panel sterk zijn afgenomen.
Gevraagd naar het oordeel van de fracties over hoe de colleges de lokale organisatie betrekken, zeggen de fracties van Midden-Drenthe, Noordenveld, Emmen en Coevorden: goed tot zeer goed.
Het oordeel over hoe de colleges de door de gemeente ingestelde adviesraden betrekken, is over de gehele linie goed tot zeer goed.
Er bestaat nog geen organisatie op provinciale schaal van mensen met een beperking. Het college heeft aangekondigd spoedig een Provinciale Adviesraad Toegankelijkheid in te stellen.
E. Rekening houden met toegankelijkheid door de fractie
Alle PvdA-fracties geven te kennen dat zij het (zeer) belangrijk vinden dat rekening wordt gehouden met toegankelijkheid. Vanuit de visie dat iedereen mee moet kunnen doen met onze samenleving.
F. Fracties dringen aan bij het college. Steun van andere fracties
Alle fracties dringen tijdens staten-, raads- of commissievergaderingen of rechtstreeks in een gesprek met de verantwoordelijke portefeuillehouder aan op verbetering van de toegankelijkheid, wanneer de onderwerpen zich daar voor lenen. De ene fractie is daar wat fanatieker in dan de andere. Daarbij speelt mee, dat andere onderwerpen de laatste tijd meer aandacht vergen.
In verreweg de meeste gevallen is de PvdA-fractie de initiatiefnemer om de toegankelijkheid aan de orde te stellen. In enkele gemeenten en bij de provincie zijn er ook andere fracties die
toegankelijkheid erg belangrijk vinden. Over de gehele linie genomen is toegankelijkheid bij uitstek een ‘PvdA-onderwerp’.
Om iets te bereiken is vaak steun van andere fracties nodig. In de meeste gevallen krijgt de PvdA- fractie wel steun van (een meerderheid in) de raad en staten. De fracties in Aa en Hunze en Tynaarlo vinden dat het matig is gesteld met de steun.
5 G. Acties van de fractie
Zoals in de vorige paragraaf is beschreven, hebben de acties van de fracties vooral plaats in de vergaderzaal. Aangenomen moties hebben vaak geleid tot beleidsmatige of uitvoeringsactiviteiten, die tot verbetering van de toegankelijkheid (zullen) leiden.
Bijzondere acties zijn er ook geweest. Enkele van de tijdens het onderzoek genoemde acties:
In begin 2017 heeft elke fractie een boekje in de raad en in de staten uitgereikt, waarin in
eenvoudige bewoordingen het VN-verdrag Handicap wordt uitgelegd. Met daaraan gekoppeld de oproep om werk te maken van de noodzakelijke verbetering van de toegankelijkheid. Het was meestal de eerste keer dat dit onderwerp in de raden en in de staten zo nadrukkelijk aan de orde is gesteld.
Enkele fracties hebben een schouw (mede)georganiseerd, zoals in Assen, Emmen, Hoogeveen, Coevorden en Tynaarlo. Dat heeft meestal geleid tot verbeteringen.
Er is onderzoek gedaan naar de toegankelijkheid van stemlokalen, zoals in Aa en Hunze en Noordenveld. Dat heeft ook geleid tot verbeteringen.
In Tynaarlo is met succes een actie gehouden voor meer openbare toiletten.
De fractie van Borger-Odoorn heeft met succes aangedrongen op opneming van toegankelijkheid in de plannen van het Recreatieschap.
Zelfstandig stemmen voor blinden is in Noordenveld mogelijk gemaakt.
Herhaaldelijke vragen aan B&W hebben tot resultaat gehad dat blindengeleidestroken in Rolde opnieuw worden aangelegd.
In de komende maanden zullen enkele fracties speciale aandacht vragen voor een aspect van toegankelijkheid. Verder zet één fractie een schouw op touw en bereidt een andere fractie een stickeractie voor.
H. Voortvarendheid van het college om de toegankelijkheid te verbeteren
Het oordeel van de fracties over de voortvarendheid waarmee het college de toegankelijkheid verbetert, loopt sterk uiteen. De fracties van Midden-Drenthe en Noordenveld zijn zeer tevreden over hun college. De fracties van provincie, Coevorden en Emmen zijn tevreden, maar zien ook ruimte voor verbetering. De andere fracties zijn niet zo te spreken over het huidige college:
afwachtend, niet krachtdadig genoeg, onvoldoende en zelfs het oordeel ‘slecht’ is door één fractie uitgesproken.
7. Werkwijze
Op 19 augustus 2020 is een lijst met vragen naar de leden van de Werkgroep Toegankelijkheid Drenthe toegestuurd. De opzet was om in een gesprek met elk werkgroeplid de vragen beantwoord te krijgen.
Op 28 augustus is een begin gemaakt met het plannen en voeren van gesprekken.
Voor een deel van de leden bleek het niet mogelijk een gesprek te plannen. Aan deze leden is gevraagd om de vragenlijst schriftelijk in te vullen en aan ons op te sturen. Halverwege het onderzoek is besloten om ook de stand van zaken bij de provincie mee te nemen.
De werkgroepleden uit Hoogeveen en De Wolden konden daar wegens tijdgebrek niet aan voldoen.
Het werkgroeplid uit Meppel heeft niet gereageerd op ons verzoek.
De volgende leden hebben ons informatie verschaft:
6 Gemeente Informatie van
Aa en Hunze Frits Klein Langenhorst en Patrick Petzinger
Assen Cindy Vorselman
Borger-Odoorn Henk Zwiep Coevorden Joop Slomp
Emmen Anita Louwes
Midden-Drenthe Joop Kramer Noordenveld Wietze de Wind
Tynaarlo Carla Ensing en Kees de Graaf
Westerveld Henri Jansen en Chrisstien Dollekamp Provincie Ralph du Long
Omwille van de leesbaarheid zijn vele details en nuanceringen van lichte aard achterwege gelaten in de paragraaf ‘Bevindingen’.
8. Waarde van de bevindingen
Een diepgaand onderzoek is niet overwogen. Binnen onze beperkte mogelijkheden hebben wij gekozen voor een politiek-bestuurlijke invalshoek. De verkregen informatie weerspiegelt de
opvattingen van de PvdA-fracties. Een deel van de bevindingen is feitelijke informatie en daar zal niet zoveel discussie over zijn. Over een ander deel kunnen de meningen verschillen.
Dit verslag biedt een globaal overzicht van de stand van zaken. Het bevat voorbeelden van de verschillende manieren waarop provincie, gemeenten en de PvdA-fracties handelen ter verbetering van de toegankelijkheid.
In het licht van het verzoek dat tijdens de gewestelijke vergadering van 29 juni is gedaan (hoe ver de verbetering van de toegankelijkheid voor mensen met een beperking gevorderd is en op welke wijze de PvdA-fracties zich daar voor inzetten) vertrouwen wij er op dat we met deze bevindingen
voldoende antwoord hebben kunnen geven om aan de verwachtingen te voldoen.
De kerngroep van de Werkgroep Toegankelijkheid Drenthe, bestaande uit:
Hans Hornstra, voorzitter, Luuc Christensen, secretaris, Willeke Hoiting en Albert Huizing
Meer informatie over de activiteiten van de Werkgroep Toegankelijkheid Drenthe is te vinden op de website
https://onbeperktmeedoen.pvda.nl. Informatie over actuele
ontwikkelingen op het gebied van toegankelijkheid is te vinden op de facebookpagina www.facebook.com/onbeperktmeedoendrenthe
7
Vragenlijst toegankelijkheid
1. Heeft de gemeente vastgesteld beleid ter verbetering van de toegankelijkheid voor mensen met een beperking?
Zo ja,
• in de vorm van een Inclusie Agenda of beleidsnota
• heeft die alleen betrekking op mensen met een beperking, of
• heeft deze agenda ook betrekking op andere groepen in de samenleving, waarvoor maatregelen nodig zijn om de samenleving aan te passen aan de (on)mogelijkheden van de andere groepen
• in de vorm van besluiten of aandachtspunten bij ander beleid
• anderszins: …..
2. Heeft de gemeente een Inclusie Agenda of ander voorstel in voorbereiding ter verbetering van de toegankelijkheid?
3. Op welke aspecten van toegankelijkheid richt de gemeente zich vooral?
4. Werkt de gemeente aan de uitvoering van het Convenant Dementievriendelijk Drenthe?
5. Laat de gemeente bij alle voorstellen aan de raad zien, dat er rekening is gehouden met toegankelijkheid?
6. Betrekt de gemeente lokale organisatie(s) van mensen met een beperking bij de voorbereiding en/of uitvoering van beleid of maatregelen?
Zo ja,
• Welke organisaties zijn het?
• Worden deze organisaties structureel en standaard ingeschakeld of meer ad hoc bevraagd?
7. Faciliteert de gemeente lokale organisatie(s) van mensen met een beperking?
Zo ja, hoe en in welke mate?
8. Hoe belangrijk vind je het als fractie om bij alles wat de gemeente doet rekening te houden met mensen met een beperking?
9. Dring je als fractie bij de raad en bij het college aan op verbetering van de toegankelijkheid?
Op welke manier?
10. Krijg je als fractie bij het oproepen om aandacht voor toegankelijkheid genoeg steun van (de meerderheid van) de raad?
11. Welke acties van de PvdA ter verbetering van de toegankelijkheid hebben tot resultaat geleid en welke acties zullen er in de komende tijd ondernomen worden?
12. Hoe beoordeel je de wijze waarop en de mate waarin de gemeente lokale organisaties van mensen met een beperking betrekt bij de voorbereiding en/of uitvoering van beleid en maatregelen?
13. Hoe beoordeel je in totaliteit de voortvarendheid van het college op het gebied van verbetering van de toegankelijkheid?
