Problemen en ergernissen op de Nederlandse wegen

Ministerie van Verkeer en Waterstaat

jklmnopq

Adviesdienst Verkeer en Vervoer

Problemen en ergernissen op de Nederlandse wegen

rapportage van een quick scan 2 juli 2002

Ministerie van Verkeer en Waterstaat

jklmnopq

Adviesdienst Verkeer en Vervoer

rapportage van een quick scan

2 juli 2002

Problemen en ergernissen

op de Nederlandse wegen

. . .

Colofon

Uitgegeven door: Adviesdienst Verkeer en Vervoer Postbus 1031

300 BA Rotterdam

Informatie: Yvonne Need

Telefoon: 010 – 282 5668

Fax: 010 – 282 5642

E-mail: y.need@avv.rws.minvenw.nl

Uitgevoerd door: Intomart in samenwerking met AVV Auteurs:

Annelies van ’t Hof (AVV-IBA) Yvonne Need (AVV-VMO)

Opmaak: Yvonne Need

Datum: 2 juli 2002

Inhoudsopgave

. . .

Inhoudsopgave 4

1 Inleiding 5

1.1 Achtergrond 5

1.2 Methode en vraagstelling 5

1.3 Steekproef en respons 5

1.4 Leeswijzer 6

2 Problemen op gebied van verkeer en vervoer 7

2.1 Spontaan genoemde problemen 7

2.2 Geholpen problemen verkeer en vervoer 8

3 Irritaties op de wegen in Nederland 10 3.1 Problemen of irritaties bij gebruik van wegen 10 3.2 Geholpen problemen bij gebruik van wegen in Nederland. 11

4 Oplossingen voor de files 13

4.1 Spontaan genoemde oplossingen 13

4.2 Geholpen oplossingen voor fileprobleem 14

5 Conclusie 16

5.1 Algemene conclusie 16

5.2 Instrumenten om gedrag te beïnvloeden 16

5.3 Lessen uit de psychologie 16

5.4 Aansluiten bij doelgroepen 17

1 Inleiding

. . .

1.1 Achtergrond

Rijkswaterstaat werkt momenteel aan een plan voor de nieuwe Minister. Dit plan is een concreet en uitvoerbaar plan, waarmee de fileproblematiek merkbaar en meetbaar wordt verminderd en de betrouwbaarheid van het verkeerssysteem sterk wordt verbeterd. Het plan omvat een mix van

herkenbare maatregelen die gedurende de kabinetsperiode gerealiseerd kunnen worden. Daarbij wordt aangegeven aan welke randvoorwaarden voldaan moet worden om het plan in één kabinetsperiode te realiseren, in termen van

regelgeving, financiering en prioritering. Tevens staat in het plan op welke wijze de geleverde prestatie meetbaar is.

Een van de bronnen waarbij te rade wordt gegaan is de burger. De

Adviesdienst Verkeer en Vervoer (AVV) heeft Intomart daarom gevraagd in kaart te brengen welke problemen mensen ervaren, welke ergernissen men heeft en welke oplossingen men ziet aangaande het verkeer en vervoer in Nederland.

1.2 Methode en vraagstelling

Op basis van bovenstaande informatie en de korte tijdsduur waarbinnen de resultaten opgeleverd moest worden is gekozen voor een internet onderzoek.

In de vragenlijst zijn de volgende punten aan de orde geweest:

•= wat voor een problemen op gebied van verkeer en vervoer ervaren mensen?

•= wat zijn de grootste ergernissen op de weg?

•= wat ziet men als oplossingen voor het fileprobleem?

Deze drie vragen zijn zowel open als gesloten gesteld.

Het voordeel van onderzoek binnen dit internetpanel is dat er reeds informatie over de respondenten bekend is. Zodoende kon heel gericht de steekproef getrokken en uitgezet worden. Tevens kan bij de rapportage gebruik worden gemaakt van deze achtergrondvariabelen. De vragen zijn in de tabellen namelijk afgezet tegen relevante sociaal demografische gegevens die reeds beschikbaar waren met betrekking tot deze de respondenten.

1.3 Steekproef en respons

In het onderzoek zijn personen 18 jaar en ouder uit het Intomart internetpanel aangeschreven met de vraag de lijst in te vullen. Van deze personen was reeds bekend dat zij in het bezit waren van 1 of meerdere auto’s. Om tot een respons van 1000 te komen is met het uitzetten rekening gehouden met een respons percentage van rond de 80%. Er is dan ook een representatieve steekproef van 1300 mensen uitgezet. De vragenlijst heeft 5 dagen online gestaan. In deze periode is er één reminder gestuurd. In totaal hebben 1000 mensen de

vragenlijst ingevuld. De respons is in bepaalde groepen hoger dan in andere groepen. Hierdoor is de uiteindelijke verdeling niet meer gelijk aan de populatie van automobilisten. Om dit probleem te ondervangen is gebruik gemaakt van een weegfactor die is gebaseerd op geslacht, leeftijd en regio. Zo is een representatieve steekproef ontstaan van 1.000 autobezitters van 18 jaar en ouder.

1.4 Leeswijzer

In hoofdstuk 2 wordt stilgestaan bij de problemen op gebied van verkeer en vervoer die de automobilisten ervaren. Hoofdstuk 3 gaat in op de ergernissen en irritaties op de weg. Hoofdstuk 4 geeft inzicht in de mening van de automobilisten over de oplossingen voor de fileproblematiek. Hoofdstuk 5 geeft een korte samenvatting en conclusie weer.

2 Problemen op gebied van verkeer en vervoer

. . .

2.1 Spontaan genoemde problemen

In een open vraag werd de automobilisten gevraagd wat zij vinden dat de belangrijkste problemen op gebied van verkeer en vervoer zijn. Men kon hier zoveel problemen noemen als men wilde.

Gemiddeld heeft men 2,3 problemen ingevuld.

Bereikbaarheid, met de files en de drukte op de wegen wordt door vrijwel iedereen genoemd (92%). De kwaliteit van het openbaar vervoer volgt op de tweede plaats met 73%. Hierbinnen zijn het met name de frequentie en de vertragingen die als de belangrijkste problemen worden genoemd. Iets meer dan een derde van de ondervraagde noemt het gedrag van de

medeweggebruikers als een van de belangrijkste problemen.

Thema Issue % Rangorde

issue

Bereikbaarheid 92%

Files algemeen en drukte op de wegen

92% 1

Openbaar vervoer 73%

Slecht openbaar vervoer (frequenties) 24% 2 Vertragingen in openbaar vervoer 20% 3 Prijs openbaar vervoer 12% 4 Slechte bereikbaarheid platteland 8% 7 Aansluitingen bij openbaar vervoer 7% 8 Sociale onveiligheid (agressie) in en

om openbaar vervoer

2% 17

Gedrag medeweggebruikers 36%

Gedrag en mentaliteit verkeersdeelnemers algemeen

12% 4

Agressie op de weg 9% 6

Hardrijders 4% 10

Overlast van vrachtverkeer 3% 13

Fietsers 3% 13

Bumperkleven 2% 17

Dronken automobilisten 1% 22

Mensen die te langzaam rijden 1% 22 Onnodig links rijden 1% 22 Snelheidsbeperkingen 3%

Onnodige snelheidsbeperkingen 3% 13 Handhaven en straffen 3%

Flitspalen 2% 17

Onnodige boetes 1% 22

Infrastructuur en bijbehorende voorzieningen

5%

Obstakels op de weg (drempels, stoplichten en dergelijke)

3% 13

Te weinig wegen 1% 22

Slechte wegen 1% 22

Slechte (onduidelijke)

bewegwijzering

1% 22

Wegwerkzaamheden 5%

Opengebroken wegen en wegwerkzaamheden

4% 10

Omleidingen 1% 22

Parkeerproblemen Parkeerproblemen 5% 9 Verkeersveiligheid Verkeersveiligheid 4% 20 Prijs van mobiliteit 4%

Benzine prijs 3% 13

Wegenbelasting 1% 22

Leefbaarheid 2%

Milieuvervuiling door auto’s (uitlaatgassen)

2% 17

Anders Anders 2% 17 TOTAAL TOTAAL

2.2 Geholpen problemen verkeer en vervoer

Vervolgens is aan de automobilisten onderstaande lijst voorgelegd in een willekeurige volgorde en zonder categorieën. Hierbij is gevraagd om de belangrijkste drie problemen op gebied van verkeer en vervoer te noemen. We zie dan dat de files, die spontaan door 92% van de automobilisten genoemd wordt, nu “slechts” door 73% wordt benoemd als een van de drie

belangrijkste problemen. Openbaar vervoer wordt nu door tweederde van de ondervraagden genoemd als een van de belangrijkste problemen. Een grote verschuiving zien we op het gebied van gedrag en mentaliteit van de

weggebruiker. Dit wordt nu door tweederde van de automobilisten als een van de drie belangrijkste problemen ervaren. Hierna volgen parkeerproblemen en de prijs van mobiliteit als belangrijkste problemen. Ongeveer een kwart van de ondervraagden ervaart dit als een van de drie belangrijkste problemen.

Thema Issue % Rangorde

issue

Bereikbaarheid 73%

Files op de hoofdsnelwegen 55% 1 Files binnen de stad 10% 11 Files op provinciale wegen 8% 15 Openbaar vervoer 67%

Prijs openbaar vervoer 18% 5 Wachttijden bij openbaar vervoer 13% 6 Sociale onveiligheid (agressie) in en

om openbaar vervoer

11% 9

Frequentie van het openbaar vervoer 11% 9

Aansluitingen tussen openbaar vervoer

10% 11

Geen zitplaatsen in openbaar vervoer

3% 18

Kwaliteit openbaar vervoer algemeen

1% 21

Gedrag en mentaliteit verkeersdeelnemers

67%

Gedrag en mentaliteit algemeen 38% 2 Agressie op de weg 28% 3

Fietsers 1% 21

Parkeerproblemen 26%

Niet kunnen vinden van een parkeerplek

13% 6

Hoge kosten van parkeren 13% 6 Prijs van mobiliteit 23%

Hoge kosten van het autorijden 23% 4

Verkeersveiligheid 14% 13 Verkeersveiligheid algemeen 9%

Onveiligheid als fietser 5% 16 Infrastructuur en bijbehorende

voorzieningen

8%

Te weinig wegen 4% 17 Te weinig van de weg gescheiden

fietspaden

3% 19

Slechte bewegwijzering 1% 21

Snelheidsbeperkingen 9%

Te lage maximumsnelheid 9% 13

Leefbaarheid 7%

Milieuvervuiling door auto’s (uitlaatgassen)

4% 17

Teveel wegen, te weinig groen 2% 20 Geluidsoverlast van auto’s 1% 21

Wegwerkzaamheden -

Anders Anders 2%

TOTAAL 296%

3 Irritaties op de wegen in Nederland

. . .

3.1 Problemen of irritaties bij gebruik van wegen

De respondenten hebben de gelegenheid gekregen om alle problemen en irritaties te noemen die ze ervaren wanneer ze de wegen in Nederland gebruiken. Wederom is er een indeling gemaakt naar thema en zijn de issues gerangschikt.

Het aantal problemen waar de respondenten mee komt is gemiddeld 2,07. Het grootste thema voor automobilisten is het rijgedrag van medeweggebruikers (29%) in brede zin. Daarna volgen agressie in het verkeer (25%) en files (23%). Overige thema’s zoals handhaving, informatie en wegwerkzaamheden volgen op een duidelijke afstand.

Thema Irritatie/probleem % Rangor de

issue (Gedrag) medeweggebruikers 148%

Rijgedrag 29% 1

Agressie in het verkeer 25% 2

Bumper kleven 23% 3

Links blijven rijden 9% 5 Te hard rijden 9% 5

Langzame rijders 7% 7

Beperkte kennis verkeersregels 7% 7

Vrachtverkeer 6% 8

Rechts inhalen 5% 9

Geen gebruik richtingaanwijzers 4% 11

Afsnijden 4% 11

(Brom-)Fietsers 4% 11

Geen voorrang verlenen 3% 14

Slecht ritsen/invoegen 3% 14

Door rood rijden 3% 14

Inhalen algemeen 3% 14

Drank in het verkeer 1% 27 Slechte verlichting auto’s 1% 27 Niet handsfree bellen 1% 27 Mensen die steeds van baan

veranderen

1% 27

Negeren stoplichten 0,2% 0% 35

Bereikbaarheid 31%

Files 23% 3

Parkeren 5% 9

Bereikbaarheid binnen steden 2% 21 Te lage maximum snelheid 1% 27

Infrastructuur en bijbehorende voorzieningen

7%

Teveel obstakels (drempels e.d.) 3% 14

Stoplichten 2% 21

Slecht (onderhouden) wegdek 1% 27 Onoverzichtelijke verkeerssituaties 1% 27

Wegwerkzaamheden Wegwerkzaamheden 6% 8

Handhaving 5%

Snelheidscontrole 3% 14 Bekeuringen voor kleine

overtredingen

2% 21 Te weinig controle 0% 35

Informatie 3%

(onduidelijke) Verkeersborden 2% 21 Onjuiste verkeersinformatie 1% 27 Openbaar vervoer Openbaar vervoer 3% 14 Geen problemen/irritaties Geen problemen/irritaties 2% 21 Overige problemen/irritaties Overige problemen/irritaties 2% 21 Prijs voor mobiliteit Te hoge kosten 0% 35

TOTAAL 207%

3.2 Geholpen problemen bij gebruik van wegen in Nederland.

Ook is gevraagd om, gegeven een aantal antwoordcategorieën, aan te geven welke problemen en irritaties tot de drie belangrijkste behoren. Het gemiddeld aantal problemen dat men dan aangeeft is 2,94.

Opnieuw staat gedrag van medeweggebruikers hoog boven aan.

Wegwerkzaamheden en handhaving komen hoger op het lijstje van problemen te staan met resp. 25% en 22%.

Thema Probleem/irritaties % Rang issue

(Gedrag) medeweggebruikers 189%

Bumper kleven 42% 1 Links blijven rijden 27% 2 Vrachtwagens die inhalen 25% 3 Alcohol in het verkeer 22% 4 Rechts inhalen 12% 7 Te hard rijden 12% 7 Niet tussen gelaten worden bij

invoegen

12% 7

Langzame rijders 11% 11

Kijkfiles 9% 13

Onveilig gedrag door hoge leeftijd automobilisten

7% 14

Niet handsfree bellen in de auto 7% 14 Onveilig gedrag ongeacht leeftijd 2% 21

Agressie 1% 27

Geen richting aangeven 0% 34 Fietsers 0% 34

Wegwerkzaamheden 25%

Wegwerkzaamheden aangekondigd terwijl er niet

gewerkt wordt

15% 6

Werkzaamheden duren veel te lang 6% 18 Files bij werk in uitvoering 2% 21 Geen consequente of duidelijke

omleiding bij wegwerkzaamheden

2% 21

Handhaving 22%

Flitspalen 7% 14

Verborgen camera’s voor snelheidscontroles

7% 14

Teveel snelheidscontroles 6% 18 Onverwachte snelheidscontroles 2% 21

Boetes voor kleine snelheidsovertredingen

0% 34

Bereikbaarheid 21%

Files zonder oorzaak 21% 5

File 0% 34

Infrastructuur en bijhorende voorzieningen

19%

Rode verkeerslichten (geen groene golf)

10% 12

Slecht wegdek 3% 20 Slechte verlichting op de weg 2% 21 Afwisseling gewoon wegdek en

ZOAB (zeer open asfalt beton)

1% 27

Te korte invoegstroken of uitvoegstroken

1% 27

Openstaande bruggen 1% 27 Te smalle rijstroken 1% 27 Snelheidsbeperkingen 12%

’s Nachts terwijl het rustig is een maximumsnelheid

12% 7

Informatie 5%

Onjuiste bewegwijzering 2% 21

Onjuiste informatie op de panelen boven de weg (die de files aangeven)

2% 21

Onjuiste verkeersinformatie op de radio

1% 27

Overige problemen/irritaties 1% 27 Openbaar vervoer -

Prijs voor mobiliteit -

TOTAAL 294%

4 Oplossingen voor de files

. . .

4.1 Spontaan genoemde oplossingen

Aan de respondenten is gevraagd wat zij als de belangrijkste oplossing zien voor het fileprobleem. Zonder hierbij maatregelen voorgelegd te krijgen, konden de automobilisten hierbij hun eigen ideeën over de treffen maatregelen kwijt.

Gemiddeld worden er 1,2 verschillende maatregelen door de respondenten genoemd. De oplossingen worden vooral gezocht in het verbeteren van het openbaar vervoer en het verbreden en aanleggen van wegen. Opmerkelijk is dat men spontaan geen mobiliteitsmanagement maatregelen noemt.

Benuttingmaatregelen worden redelijk vaak genoemd, dit komt met name voort uit een de 8% die aangeeft dat inhaalverbod voor vrachtwagens een oplossing is voor het fileprobleem.

Thema Oplossing % Rangorde

issue Verbeteren openbaar vervoer 50%

Goedkoper openbaar vervoer 21% 2 Beter openbaar vervoer 21% 2 Openbaar vervoer aantrekkelijker

maken

8% 5

Benutten / verkeersmanagement 20%

Inhaalverbod voor vrachtwagens 8% 5

Spitstroken 4% 7

Maximum snelheid vrijgeven 4% 7

’s avonds wegwerkzaamheden laten uitvoeren

2% 12

Betere planning wegwerkzaamheden 1% 14 Groene golven afstellen 1% 14

Bouwen 38%

Verbreding van de wegen 23% 1 Meer wegen aanleggen 12% 4 Meer fly-overs bouwen 3% 9

Beprijzen 5%

Hogere accijnzen op benzine 3% 9 Tweede auto meer belasten 1% 14 Autorijden duurder maken 1% 14

Educatie 3%

Mentaliteit weggebruikers

veranderen

3% 9

Straffen en handhaven 2%

Meer controles 2% 12

Mobiliteitsmanagement - -

Overig 6%

Minder auto’s 1% 14

Overig 5% -

TOTAAL 124%

4.2 Geholpen oplossingen voor fileprobleem

Vervolgens is een aantal oplossingen voor het fileprobleem aan de

automobilisten voorgelegd, en konden ze de drie beste oplossingen aangeven.

Dit zijn de drie oplossingen waarvan de automobilisten het meeste effect verwachten. Naast verbeteren van het openbaar vervoer verwacht men veel van bouwen en mobiliteitsmanagement. Ook verwacht iets meer dan de helft van de mensen dat benuttingmaatregelen helpen bij de verbetering van de bereikbaarheidsproblemen. Opvallend veel wordt hierbij het inhaalverbod voor vrachtwagens genoemd.

Thema Oplossing % Rangorde

issue Verbeteren openbaar vervoer 71%

Gratis openbaar vervoer 24% 1 Goedkoper openbaar vervoer 24% 1 Investeren in openbaar vervoer zodat

dit frequenter wordt

21% 4

Investeren in orde bewakers openbaar vervoer

2% 29

Bouwen 60%

Bestaande wegen verbreden 20% 5 Meer wegen aanleggen 13% 7 Dubbeldeks wegen bouwen 12% 8 Meer rotondes ipv verkeerslichten 7% 17 In- en uitvalswegen slimmer

aanleggen

8% 15

Mobiliteitsmanagement 55%

Via bedrijven het telewerken (thuis werken) of flexwerken (later of eerder beginnen met werken) bevorderen

15% 6

Werktijden spreiden 11% 11

Dicht bij werk wonen belonen 10% 12 Bedrijven stimuleren dat werknemers

thuis kunnen werken

9% 14

Transferia / P&R 5% 20 Via bedrijven carpoolen bevorderen 4% 23

Carpoolbanen aanleggen 1% 31

Benutten / Verkeersmanagement 51%

Inhaalverbod voor vrachtwagens uitbreiden

23% 3

In de spits vluchtstrook gebruiken 12% 8 Vrachtwagens alleen in de nacht

laten rijden

6% 18

Maximum snelheid in de spits naar 80 kilometer per uur

4% 23

Toeritdosering (Bij alle inritten voor de snelwegen verkeerslichten plaatsen om de toestroom van het verkeer beter te doceren)

3% 25

Flexibele rijbaanindeling met lagere maxima snelheden

3% 25

Beprijzen 39%

Kilometerheffing (betalen per gereden kilometer en afschaffen wegenbelasting)

12% 8

Mensen die weinig rijden belonen door belastingvoordeel

10% 12

Expressbanen / betaalstroken 6% 18%

Extra belasting op tweede auto in een huishouden

5% 20

Lease auto’s voor bedrijven duurder maken

3% 25

Rekeningrijden invoeren 2% 29

Hogere accijns op benzine 1% 31 Tol heffen om nieuwe wegen te

financieren

0% 32

Straffen en handhaven 11%

Meer politie op de weg en betere handhaving van de regels

8% 15

Strenger straffen op hard rijden 3% 25

Educatie 5%

Meer voorlichting over hoe en waarom mensen zich beter kunnen gedragen in het verkeer (bv risten)

5% 20

Overig Overig 1% 31

TOTAAL 293%

5 Conclusie

. . .

5.1 Algemene conclusie

De ervaren problemen op gebied van verkeer en vervoer liggen met name op het gebied van de files en de kwaliteit van het openbaar vervoer. Het gedrag van de medeweggebruikers komt op een goede derde plaats. Hierna volgen parkeerproblemen en de kosten van automobiliteit.

De irritaties op de weg worden met name veroorzaakt door de

medeweggebruikers en hun gedrag. Het rijgedrag in het algemeen, agressie en bumperkleven worden hierbinnen het meest genoemd. Op grote afstand volgen de files. Andere ergernissen worden nauwelijks genoemd.

Bij de oplossingen voor de fileproblematiek is de automobilist niet zo creatief.

Men kan over het algemeen niet meer dan 1 oplossing aandragen. Veelal betreft dit het goedkoper of gratis maken van het openbaar vervoer of dit op een of andere wijze verbeteren. Op de tweede plaats volgen

benuttingmaatregelen, met name doordat men van een inhaalverbod voor vrachtwagens veel verwacht. Spontaan noemt men geen

mobiliteitsmanagementsmaatregelen als oplossing voor de fileprobleem.

Geholpen denkt men echter wel dat dit zal helpen.

5.2 Instrumenten om gedrag te beïnvloeden

Gedrag van de weggebruiker is niet zo gemakkelijk te beïnvloeden. Over het algemeen gesproken zijn er drie categorieën instrumenten om gedrag te beïnvloeden:

•= Voorzieningen (wegen, bus- en treinvoorzieningen)

•= Regelingen (wetgeving en handhaving)

•= Communicatie.

Zoals te verwachten ziet de automobilist het meest in het treffen van voorzieningen, en veel minder in regelingen. Immers: wet- en handhaving zorgen veelal voor een beperking van hun eigen mogelijkheden.

Om gedrag effectief te beïnvloeden is echter wel inzet van al deze

instrumenten nodig! Communicatie staat niet op zich: over voorzieningen en regelingen zal ook moeten worden gecommuniceerd, anders zal dit niet bekend zijn en worden bij de automobilist.

5.3 Lessen uit de psychologie¹

Een attitude is een houding ten opzichte van iets of iemand. Vaak biedt een positieve houding (bijvoorbeeld ten opzichte van openbaar vervoer) geen

1 AVV (1996). Autogebruik te sturen.

garantie dat men er ook gebruik van gaat maken. Tal van factoren zijn van invloed op het daadwerkelijke gedrag dat men vertoont.

Een van die factoren is de cognitieve dissonantie. Mensen zijn er goed in om hun eigen gedrag goed te praten en hun zelfbeeld te versterken. Maar aan de andere kant: als ze gedwongen worden om hun gedrag aan te passen dan verandert de attitude soms ook mee. Cognitieve dissonantie is dus ook als een instrument te gebruiken.

Met sociaal dilemma wordt het verschijnsel bedoelt dat wat voor het individu (op korte termijn) voordeel biedt, voor alle individuen samen vaak grote nadelen heeft. Voor een individu kan het in de auto stappen voordeel betekenen, terwijl het voor ons allen files betekenen. Andersom kan het ook:

een nadeel voor het individu kan ook een voordeel voor de meerderheid betekenen. Een toeritdosering is hiervan een voorbeeld.

De keuze voor een vervoermiddel, vertrektijdstip of modaliteit gebeurt veelal niet op basis van een afgewogen keuze. Er is in grote mate sprake van gewoontegedrag. De kunst is om mensen over de initiële keuze te laten nadenken.

Overwegingen van billijkheid leiden ertoe dat mensen redeneren: als ik ervoor betaal, dan zal ik er gebruik van maken ook! En aan de andere kant: als ik er voor moet betalen, dan verwacht ik ook kwaliteit, dus dan wil ik doorrijden en niet in de file staan!

Mensen denken in vele opzichten beter te zijn dan andere weggebruikers. Dit zien we ook terug in het zeer hoge grote percentage mensen dat over het gedrag van de medeweggebruikers klaagt! Die illusoire superioriteit uit zich er dan ook in dat men eerst van de anderen verlangt hun gedrag aan te passen.

Zélf maken ze immers al niet meer dan noodzakelijk gebruik van de auto…

5.4 Aansluiten bij doelgroepen

Niet iedereen beleeft mobiliteit op dezelfde manier. Verschillende groepen hebben verschillende behoeften en reageren op een verschillende manier op maatregelen. Wanneer bij de vormgeving van maatregelen bij de verschillende behoeften van mensen wordt aangesloten, zal het beleid effectiever zijn en zal er ook meer draagvlak voor zijn.

Een van de manieren om mensen in doelgroepen in te delen is de indeling van de Mobiliteitsbelevingen. ² We onderscheiden 5 typen mensen: de Bewusten, de Prestatiegerichten, de Berusters, de Doelgerichten en de Genieters. Deze doelgroepindeling kan vanzelfsprekend ook samen met andere, meer standaard indelingen gehanteerd worden. Bijvoorbeeld de indeling woonwerk verkeer, zakelijk verkeer en privé verkeer kan worden verfijnd met de indeling naar mobiliteitsbeleving.

Berusters

Berusters zien mobiliteit als noodzakelijk kwaad dat bij het leven hoort. Zij gaan dan ook op een gelaten en berustende manier met mobiliteit om. Reizen ervaren ze vaak als onprettig, maar actief zoeken naar mogelijkheden om het reizen plezieriger te maken vinden zij teveel moeite. Berusters nemen de situatie

2 AVV (2002) Mobiliteitsbelevingen.

zoals die is. In de file staan is niet leuk, maar je erover opwinden heeft weinig nut. De keuze voor een vervoermiddel komt voort uit praktische en

gemaksoverwegingen.

Doelgerichten

Doelgerichten zien mobiliteit als een functioneel middel om van A naar B te komen. Aan het mobiel zijn beleven ze weinig plezier, want het onderweg zijn is voor hen verspeelde tijd. Het reizen proberen ze dan ook zoveel mogelijk te beperken en moet zo efficiënt mogelijk. Vaak stippelen ze van te voren precies uit hoe ze het beste kunnen rijden zodat ze zo snel mogelijk op de plaats van bestemming zijn. Hun sterke behoefte aan zekerheid beïnvloedt de keuze voor het vervoermiddel. Doelgerichten moeten er zeker van zijn dat zij op tijd op hun bestemming zijn.

Bewusten

Mobiliteit is meer dan alleen de benodigde reistijd om van A naar B te komen.

Mobiliteit is een doel op zich, het is belangrijk voor hun geestelijke en lichamelijke gezondheid en bepaald dan ook mede de kwaliteit van leven.

Bewusten trekken er regelmatig op uit om even bij te komen. Het onderweg zijn vormt daarbij onderdeel van het reisdoel. Bewusten maken een overwogen keuze voor een vervoermiddel. Zij kiezen een vervoermiddel dat het beste past bij de omstandigheden, zoals bestemming, weer, gezelschap en beschikbare tijd. Andere belangrijke criteria zijn het milieu, lichamelijke beweging en de mogelijkheid tot ontspanning.

Prestatiegerichten

Voor Prestatiegerichten staat mobiliteit symbool voor onafhankelijkheid, de mogelijkheid om te gaan en staan waar en wanneer men wil. Ze willen hun eigen weg kunnen gaan. Mobiliteit is voor Prestatiegerichten een uiting van hun maatschappelijke positie. Mobieler zijn dan anderen ofwel een drukker leven hebben dan anderen, geeft voor een Prestatiegerichte aan hoe succesvol iemand is. Prestatiegerichten zoeken in mobiliteit dan ook een manier om

"druk" te zijn. Door hun manier van zich verplaatsen kunnen ze hun

deskundigheid bevestigen, bijvoorbeeld door slimme routes te nemen of tijdens het reizen te werken.

Genieters

Voor Genieters betekent mobiliteit de mogelijkheid om sociale contacten te onderhouden. Genieters kennen daarbij vooral een sociale functie toe aan mobiliteit. Genieters ervaren het onderweg zijn als prettig en genieten ervan als ze met mensen een praatje kunnen maken. Zij gaan op een ontspannen manier met tijd om. Negatieve aspecten van mobiliteit, zoals files, kunnen ze goed relativeren. Als zij wat oponthoud hebben, maken ze zich daar niet zo druk om.

Bij de keuze van een vervoermiddel is de afwezigheid van stress een belangrijk criterium.