Geen ruimte voor taboes en vrijblijvendheid

■..- ...n ë

DBHLANDQC POUTIEKF—

Geen ruimte voor taboes

en vrijblijvendheid

De integratie van minderheden moet met lef worden aangepakt. Hoewel over de minderheden­ problematiek thuis en in de kroeg veelvuldig wordt gediscusieerd, rust er in de politiek nog steeds een taboe op. Het is in ieders belang dat daarin verandering komt. Voor vrijblijvendheid en taboes is geen ruimte. Het kan niet zo zijn dat een van de grootste problemen waar we in de jaren negentig voor staan op de politieke agenda ontbreekt.

Over wat mag en wat kan, over wat moet en wat anders dreigt in deze kwestie is een nationaal debat noodzakelijk. Met mijn toespraak in Luzern voor de Liberale Internationale, waarvan de tekst op de laatste pagina van deze WD-Expresse te lezen is, en mijn artikel in de Volkskrant heb ik daartoe een aanzet willen geven.

De Nederlandse samenleving kenmerkt zich door een aantal fundamentele politieke beginse­ len: het non-discriminatie beginsel, vrijheid van meningsuiting, scheiding van kerk en staat en het beginsel van verdraagzaamheid. Het liberalisme claimt universele geldigheid en waarde voor deze beginselen. Het liberalisme kan de relativiteit van deze politieke waarden niet aan­ vaarden zonder zich te verloochenen. Daarover kan niet worden onderhandeld. Vroeger geloof­ den wij in "integratie met behoud van identiteit”. Nu zien we dat het een op gespannen voet kan staan met het ander.

Maar wie het culturele relativisme afwijst, kan het pluralisme daarom nog wel aanvaarden. Iedereen in Nederland kan gaan en staan waar hij of zij wil, zijn of haar eigen voedsel eten, kle­ ren dragen of godsdienst belijden. Nederland is een multi-culturele samenleving en dat houdt in dat minderheden hier een plaats hebben en moeten houden. Waar het om gaat is dat we met elkaar kunnen samenleven, maar dat kan alleen wanneer iedereen bovengenoemde politieke

beginselen in acht neemt. Frits Bolkestein

documentatiecentrum

VVD werkt WAO-plan

verder uit

Zondag jl nodigde minister Kok bij een televi­ siedebat met FNV-voorzitter Stekelenburg de vakbeweging uit nogmaals te komen praten over de WAO-plannen. Hoewel de minister in het debat onwrikbaar vasthield aan de kabi­ netsbesluiten bleef Kok bij zijn spontane uitno­ diging. Het kabinet dat hierover van te voren niet overlegd had, had grote moeite met de toe­ zegging waardoor de kans op succes al bij voorbaat miniem was.

Nog voor begin van het gesprek op dinsdag ondervroeg de VVD minister Kok over zijn aan­ bod. Was dit een kabinetsbeslissing geweest of had de minister het uit zijn mouw geschud, wil­ de Robin Linschoten weten. En betekende de bereidheid om te overleggen dat het kabinet nu, anders dan vorige week in de Tweede Ka­ mer, opeens wel ruimte zag het pakket op be­ langrijke punten bij te stellen? Want met lege handen ga je niet praten. De minister antwoord­ de dat hij de indruk gekregen had dat de vak­ bonden onder voorwaarden bereid waren over prijsmaatregelen (ingrepen in hoogte en duur van de uitkering) te praten. Om later niet het verwijt te krijgen dat hij een kans had laten lig­ gen, wilde de minister nader overleg over deze mogelijkheid. Maar hij verzekerde dat de oor­

spronkelijke kabinetsplannen een hard uit­ gangspunt bleven.

Het gesprek bleek vruchteloos. Het kabinet was niet bereid de ingrepen in de WAO uit te stellen in ruil voor het aanbod van de vakbon­ den een plan uit te werken voor een andere WAO in de toekomst. Deze nieuwe WAO be­ helst een basisvoorziening voor arbeidsonge­ schiktheid, waarbij men zich voor het meerdere particulier of via CAO’s kan bijverzekeren. Het kabinet wees dit af als fragmentarisch en onvol­ doende uitgewerkt. Het idee lijkt sterk op bij de Tussenbalans voorgestelde WD-plannen. Bij het kamerdebat op woensdag verweet Ro­ bin Linschoten het kabinet de mislukking van het overleg. Hij sprak over een gemiste kans, te meer omdat er voldoende tijd is de voorstellen te onderzoeken zonder dat de WAO-besluiten van het kabinet één dag hoeven te worden uit­ gesteld. Pas volgend jaar verschijnen de be­ sluiten immers in het Staatsblad.

De W D zal bij de Algemene Beschouwingen in de week van 7 oktober met een verdere uitwer­ king van het eigen WAO-Ziektewetvoorstel ko­ men. Hierdoor zal de taakstelling (het aantal WAO’ers moet in 1994 op hetzelfde niveau lig­ gen als in ’89) gehaald worden en zullen alle be­ staande gevallen buiten schot kunnen blijven. Twee belangrijke doelstellingen die in de WAO- plannen van het kabinet niet worden gereali­ seerd. Inl.: Robin Linschoten, 070-3182895.

V E R D E R IN D IT N U M M E R

- De inpassing van islamitische minderheden in Nederland - Eerste reactie op het rapport over euthanasie

- W D eist hernieuwd overleg over fraude met boterberg - De winkelsluitingsweg wordt iets flexibeler

WEEKBERICHT

2

Rechtspositie migranten

Afgelopen maandag kwam de rechtspositie van legale migranten in de Kamer aan de orde. Een goede rechtspositie is van groot belang voor hun inpassing in de Nederlandse samenleving. De bestrijding van dis- crimatie is hierbij van zo'n groot belang dat het volgens Jan Kees Wiebenga bij elk ministerie en elk overheid­ sonderdeel moet plaatsvinden. Uit een overzicht van departementale maatregelen op dit punt blijkt dat de rijksoverheid op een breed front discriminatie tracht te­ gen te gaan. Om dit beleid nog meer te stroomlijnen, stelde de woordvoerder voor om per ministerie een coördinator- antidiscrimatie aan te stellen. Een sug­ gestie die door minister Dales (PvdA) sympathiek ge­ noemd werd.

Een tweede aspect is de gelijkberechtiging. Onnodig onderscheid op grond van ras, religie e.d. in de Neder­ landse wetgeving dient ongedaan gemaakt te worden. Aangezien sinds 1985 een omvangrijke wetgevingso- peratie in uitvoering is, heeft de W D -met het kabinet- geen behoefte aan een Wet Gelijke Behandeling Immi­ granten, zoals voorgesteld door minderhedenorgani­ saties. Toch neemt dit niet weg dat er enkele wetten zijn die wel degelijk onderscheid blijven maken tussen Nederlanders en vreemdelingen, zoals de vreemdelin­ genwet en de uitleveringswet.

Ook blijven terecht enkele openbare functies in de krijgsmacht en de diplomatie voorbehouden aan Ne­ derlanders. In ditzelfde kader ligt de invoering van het actieve kiesrecht voor de Tweede Kamer voor (niet- Nederlandse) migranten. Het kabinet heeft hiervan te­ recht afgezien. De VVD vindt nl dat dit zwaarste politie­ ke recht aan het Nederlanderschap verbonden moet blijven. Wil men dit verwerven, dan kan dat door te na­ turaliseren.

Naturalisatie

De VVD staat positief tegenover naturalisatie als sluitstuk van het inburgeringsproces van migranten. Daarom kan de VVD zich vinden in het voornemen van het kabinet om de procedure voor vreemdelingen die hier al 15 jaar legaal wonen te vergemakkelijken door hen een optierecht te geven. De fractie heeft echter moeite met het plan van het kabinet naturalisatie toe te staan, zonder dat afstand gedaan hoeft te worden van de oorspronkelijke nationaliteit. Het hebben van een dubbele nationaliteit kan immers tot problemen leiden, bv door een dubbele dienstplicht of verschillen in het familierecht.

Ook heeft de VVD er bezwaar tegen om dit nieuwe be­ leid in te voeren vooruitlopende op de vereiste Wet op het Nederlanderschap. Dit is in strijd met de democrati­ sche regels.

Staatssecretaris Kosto (PvdA) zei echter niet te hechten aan de problemen van de dubbele nationaliteit, aange­ zien dit in het verenigd Europa vaker zal voorkomen. Dit overtuigde de woordvoerder niet, waarna hij bij mo­ tie de regering verzocht van de mogelijkheid tot dub­ bele nationaliteit af te zien. Hoewel minister Dales de motie sterk ontraadde, belovend dat dit kabinet eerst de effecten zou bestuderen, waren CDA, SGP en GPV het inhoudelijk met de W D eens. Of het CDA vóór de motie stemt, moet echter worden afgewacht.

Inl: Jan Kees Wiebenga, 070-3182904.

MacSharry en landbouw

Woensdag vond er weer overleg plaats over de voor­ stellen van de Europese landbouwcommissaris MacSharry. Deze plannen beogen de afschaffing van de landbouwsubsidies in Europa. Daarvoor in de plaats zou een inkomensondersteunend beleid moeten komen dat gerelateerd wordt aan het gemiddelde Europese minimuminkomen van de boeren. Aange­ zien dit zeer nadelig zou zijn voor de Nederlandse boe­ ren, noemde Piet Blauw in WD-Expresse nr 4 deze plannen "d e kortste weg naar hopeloos” . In diezelfde Expresse sprak de woordvoerder de verwachting uit dat minister Bukman zich wel in onze bezwaren zou kunnen vinden. Bij het recente overleg bleek deze ver­ wachting juist. De minister noemde de voorstellen kost­ baar, fraudegevoelig en zonder voldoende perspec­ tief. Tevens sprak hij zich positief uit over de W D - gedachte om mensen die zich inspannen om het plat­ teland in stand te houden een financiële tegenprestatie te geven. Daardoor zouden de inkomsten van de Euro­ pese boeren op termijn gevonden kunnen worden in een vergoeding voor die prestatie, en niet meer via subsidies of inkomensondersteuning. Een bijkomend voordeel is dat deze benadering beter aansluit bij een steeds belangrijker wordend component in het land­ bouwbeleid, nl de aandacht voor het behoud van het platteland.

Inlichtingen: Piet Blauw, 070-3182881.

Fraude met boter?

MacSharry was deze week niet de enige wiens naam in verband met landbouw in de Kamer genoemd werd. Ook de naam van Piet Dankert (PvdA), staatsecretaris voor Europese Zaken, kwam in schriftelijke vragen van Piet Blauw ter sprake. In zijn vorige functie als voorzit­ ter van het Europees parlement beschuldigde Piet Dankert in 1989 de toenmalige minister Braks van Landbouw van fraude bij de verkoop van boter aan de EG. Tussen 1982 en 1987 zouden Nederlandse zuivel­ fabrieken boter verkocht hebben die door een nieuw, zogenaamd NlZO-procedé vervaardigd was. Deze bo­ ter werd gemaakt uit zoete room ipv zure en voldeed daarmee niet aan EG-eisen. Ongecontroleerd door de Algemene Inspectie Dienst slaagden de ondernemin­ gen er in de NlZO-boter, ter waarde van 3,5 tot 4 mil­ jard, door te verkopen.

Deze beschuldigingen werden destijds uitgebreid door de Tweede Kamer onderzocht. Aangezien minister Braks bleef ontkennen en er geen gegevens beschik­ baar waren van de AID, kon Piet Dankert zijn beschul­ digingen niet bewijzen. In juni van dit jaar schreef de huidige directeur-generaal Landbouwzaken van de Europese Commissie, na hernieuwd onderzoek, in een brief aan de Nederlandse regering dat de beschuldi­ gingen van Piet Dankert wel degelijk op waarheid be­ rusten.

De W D eist nu van de regering inzage in deze brief en dringt aan op hernieuwd overleg met de Kamer. Ener­ zijds is het een zorgelijke ontwikkeling dat het parle­ ment blijkbaar toch. onvoldoende informatie heeft ge­ kregen, en anderzijds is een heropening gewenst om­ dat de schijn van het accepteren of legaliseren van frauduleuze handelingen vermeden moet worden. Inlichtingen: Piet Blauw, 070-3182881.

WEEKBERICHT

YVD EN HET NIEUWS

3

De winkelsluitingswet

Als er één wet bestaat die de Nederlandse cultuur van de koopman en de dominee combineert, dan is het de Winkelsluitingswet wel. Deze week werd wederom ge­ debatteerd over deze wet die sinds 1932 al drie maal geheel herzien is. En elke keer ontstaat weer maat­ schappelijke onvrede over deze wet, die ook wel ” een object van legislatieve monumentenzorg” genoemd wordt. Broos van Erp verwoordde woensdag het be­ kende WD-standpunt dat ondernemers zelf de vrijheid gelaten moet worden wanneer en hoe lang de winkel geopend moet zijn. Liefst geen wetgeving en regeltjes hierover dus. Omdat dit vooralsnog niet haalbaar blijkt en om de wet enigszins aan te passen aan de behoeften van de huidige samenleving diende de W D twee amendementen in. Ten eerste het voorstel om het aantal zon- en feestdagen waarop winkels open mogen zijn te verruimen van vier naar zes, bv op tweede kerstdag en tweede pinksterdag. PvdA was ruimhartig vóór, maar het CDA volgde minister Andriessen in zijn wens de zondagrust te respecteren. Het tweede amendement van W D en PvdA houdt een verlaging van de grens voor avondwinkels in. Niet een winkel per 20.000 inwo­ ners meer maar een winkel op de 15.000 inwoners. Het CDA wil alleen avondwinkels in grote steden.

Het resultaat van het debat in eerste termijn is voor de W D mager. Er zijn marginale concessies gedaan, zo­ als het openblijven van winkels tot 18.30 uur in plaats van 18.00 uur en tot 18.00 uur op zaterdag. Verheu­ gender is het aangekondigde experiment met vrije win- kelssluitingstijden in 14 gemeenten. Winkeliers mogen zelf bepalen wanneer ze open gaan met een maximum van 52 uur. De minister zei na de evaluatie van dit ex­ periment over 2,5 jaar eventueel met een heroverwe­ ging van de Winkelsluitingswet te komen. Beter laat dan nooit!

Int.: Broos van Erp, 070-3182896.

AGENDA________________________

Zondag 15 september praat Frits Bolkestein in KRO- Brandpunt over zijn uitspraken over migranten. Aan­ vang 21.15, Nederland 1.

Prinsjesdag

Dinsdag 17 september is de Troonrede en het aanbie­ den van de Miljoenennota op tv te volgen vanaf 12.50 uur op Nederland 3. ’s Middags zijn op dezelfde zen­ der commentaren te zien van diverse politici en ’s avonds wordt in een extra uitzending van NOS-Laat het debat tussen de fractievoorzitters van de grote par­ tijen gehouden.

Partij-uitzending

Woensdag 18 september vanaf 18.20 uur op radio 5.

Partijraad Prinsjesdag

Zaterdag 21 september wordt de Partijraad gehouden over Troonrede en Miljoennota in de Jaarbeurshallen in Utrecht. Na toespraken van Frits Bolkestein en Leen- dert Ginjaar is er gelegenheid om met Tweede Kamer­ leden in groepen te discussiëren. Aanvang 11 uur.

Rapport over euthanasie

Begin deze week verscheen het rapport "Medische beslissingen rond het levenseinde” van de commissie- Remmelink. Hoofdconclusie is dat het aantal gevallen van euthanasie (1,8 % van de sterfgevallen) met de daarbij in acht genomen zorgvuldigheid minder zorg­ wekkend is dan werd aangenomen.

Uitspraken over de wenselijkheid van wetgeving zijn niet in het rapport opgenomen, omdat deze beslissing primair bij de politiek ligt.

Achtergrond

De huidige wetgeving stelt euthanasie strafbaar (met een maximum gevangenisstraf van 12 jaar), maar met een beroep op de noodtoestand wordt de arts veelal door de rechter ontslagen van rechtsvervolging. Wel moet hij dan aan duidelijke zorgvuldigheidseisen heb­ ben voldaan, zoals o.a. overleg met een collega en het opstellen van een schriftelijk verslag. Omdat er echter veel onzekerheid op dit punt heerst, geven veel artsen na hulp bij zelfdoding de voorkeur aan het vermelden van een natuurlijke doodsoorzaak op de overlijdings- verklaring.

Een goede wettelijke regeling kan deze onzekerheid wegnemen.

Op dit moment liggen er nog twee wetsvoorstellen over euthanasie bij de Kamer. Eén van het vorige CDAAA/D-kabinet dat de strafbaarheid handhaaft maar de strafmaat van 12 tot 4 jaar terugbrengt (het maximaal haalbare compromis met de CDA- bewindslieden) en één van D66 (tot stand gekomen zonder druk van een coalitiepartner) dat de strafbaar­ heid van euthanasie geheel opheft. De fractie deed destijds geen uitspraken over beide voorstellen. Door de val van het kabinet werd de beslissing over een nieuwe wet uitgesteld. Het huidige kabinet achtte het wegens de uiteenlopende standpunten van de coalitie­ partners wenselijk eerst een onderzoek te laten verrich­ ten door de commissie-Remmelink.

Oordeel rapport positief

De VVD is altijd voorstander geweest van een wettelijke regeling van het euthanasievraagstuk.

Ten eerste omdat niet de rechter maar de wetgever over deze regels dient te beslissen; ten tweede omdat wetgeving een betere rechtszekerheid voor patiënt, arts en verpleegkundigen verschaft, en ten derde om­ dat de zorgvuldigheidseisen een wettelijke regeling noodzakelijk maken.

De liberalen hebben daarom veel waardering voor het rapport, dat vele argumenten voor een goede wettelij­ ke regeling biedt. De VVD vindt dat de regering binnen één maand met een standpunt moet komen.

Terwijl ook D66 en Groen Links zich positief hebben getoond over het rapport, onthoudt de CDA-fractie zich van commentaar totdat het kabinet met een stand­ punt naar buiten komt.

En ook de PvdA (eerder uitsproken voorstander van wetgeving) wenst opeens, nu de partij coalitiepartner is, geen enkele uitspraak te doen over de wenselijkheid van euthanasiewetgeving.

Inlichtingen: Dick Dees:070-3182917.

OPINIE

4

ER GAAN STEEDS MEER STEMMEN

OP VOOR HET LIBERALISME.

Integratie van minderheden moet met lef worden aangepakt

Tijdens een bijeenkomst van de Liberale Internationale vo­ rige week in Luzern, stelde Frits Bolkestein de integratie van minderheden aan de orde. Hieronder kunt u kennis nemen van de vertaalde, integrale tekst van deze toespraak. Overigens schreef Frits Bolkestein zelf voor de Open-Forum pagina van de Volkskrant van 12 septem­ ber een toelichting op zijn uitspraken.

”De onzekere situatie in Oost-Europa heeft haar weerslag op West-Europa. Vooral Duitsland heeft een groot aantal vluchtelingen uit het Oosten opgenomen. De druk op Ne­ derland van mensen die zich hier vestigen wordt even­ eens onverbiddelijk groter. Momenteel bestaat het meren­ deel van de migranten in Nederland uit Turken en Ma­ rokkanen. Velen van hen vestigden zich in mijn land in de jaren zestig, toen arbeidskrachten schaars waren. Deze twee gemeenschappen zijn sindsdien door gezinsuitbrei­ ding en gezinshereniging gegroeid. Over enkele jaren zal Nederland ongeveer 400.000 moslims herbergen. Zo’n toevloed hebben wij nog nooit te verwerken gehad. En hiermee kom ik tot de kern van dit congres. Wat moet het regeringsbeleid zijn jegens deze mensen die uit een an­ dere cultuur afkomstig zijn en die voor het merendeel wei­ nig of geen Nederlands spreken?

Ons oorspronkelijke beleid voerde het motto van "integra­ tie met behoud van ieders identiteit”. Alom wordt nu er­ kend dat dat deze slogan een beetje te gemakkelijk was. Als ieders culturele identiteit ongeschonden mag blijven, zal de integratie daar onder lijden. En integratie is nood­ zakelijk, want de aanwezigheid van Turken en Marokka­ nen in Nederland blijkt van blijvende aard. Dit wordt nu door iedereen erkend.

Maar wanneer het officiële beleid gericht is op integratie, dringt zich de vraag op welke culturele waarden de over­ hand moeten krijgen: die van de niet-islamistische meer­ derheid of die van de islamitische minderheid.

Liberale principes

Hier moeten we teruggaan naar onze wortels. Het libera­ lisme heeft enkele fundamentele politieke principes voort­ gebracht, zoals de scheiding van kerk en staat, de vrij­ heid van meningsuiting, tolerantie en non-discriminatie. Wij houden staande dat deze principes niet alleen opgaan voor Europa en Noord-Amerika maar voor de hele we­ reld. Het liberalisme kent universele waarde aan deze prin­ cipes toe. Dit is de politieke visie van de liberalen. Daar­ over is geen compromis of gemarchandeer mogelijk. In grote delen van de islamitische wereld worden deze principes niet gehonoreerd. De Islam is niet alleen een godsdienst, het is een manier van leven. In dit opzicht staat de visie van de Islam recht tegenover de liberale scheiding van kerk en staat.

In veel islamitische landen is weinig vrijheid van menings­ uiting. De commotie rond Salman Rushdie mag dan ex­ treem zijn, maar geeft wel aan hoe ver de liberale princi­ pes en de Islam uit elkaar liggen.

Hetzelfde geldt voor tolerantie en non-discriminatie. De manier waarop vrouwen worden behandeld in de wereld van de Islam is een smet op het blazoen van deze grote religie.

Essentiële geldigheid

Ik herhaal dat er op deze essentiële punten geen com­ promis mogelijk is. Deze principes hebben geen relatie­ ve waarde, maar een wezenlijke geldigheid. De Weten- schappijke Raad voor het Regeringsbeleid bracht dit in 1979 als volgt onder woorden:

"Zeer belangrijke aspecten van onze westerse cultuur, zo­ als vrijheid en gelijkheid van elk individu, worden door andere culturen op een soms militante wijze onder vuur genomen. Wanneer bij een botsing van deze culturen een compromis in de praktijk niet mogelijk is, blijft er geen an­

dere keus over dan het verdedigen van onze cultuur te­

gen concurrerende aanspraken”.

Maar wie de theorie van culturele relativiteit verwerpt, kan zeer wel tegelijkertijd cultureel pluralisme aanvaarden. Iedereen in Nederland mag doen, zeggen, eten, en dra­ gen wat hij of zij wil en de eigen religie belijden. Moslim­ meisjes mogen een hoofddoek dragen als zij dat willen, zelf als die hoofddoek voor veel meer staat dan alleen maar een hoofdtooi. Maar moslim-meisjes in de school­ gaande leeftijd moeten naar school, ook als zij de puberteit bereikt hebben. Onze wet zal hier moeten prevaleren bo­ ven islamistische gebruiken.

Dit zijn slechts enkele terloopse opmerkingen over een groot en ingewikkeld probleem. Onze relaties met deze nieuwe migranten van een andere cultuur zullen de ko­ mende jaren zeer hoog op de politieke agenda komen te staan. Maximale flexibiliteit is vereist van alle betrokke­ nen. Een pragmatische benadering is nooodzakelijk, maar we moeten ook vasthouden aan de liberale principes die wezenlijk zijn”.

De WD-Expresse is een uitgave van de mrAnnelien Kappeyne van de Coppello Stichting, onder redactie van Clemens Cornielje, hoofd afdeling Voorlichting van de WD-Tweede Kamerfractie enAndrea Nederlofen Domi- nique Peters, medewerkers afdeling Voorlichting. Een abonnement kost f 75,- en is aan te vragen bij de VVD- fractie, Tweede Kamer der Staten-Generaal, postbus 20018,2500 EA Den Haag, telefoon 070-3182879.