GESPREK MET Mr.H. P. TALSMA

(1)

Dondell:'dag 5 augustus 1965 - N®. 834

Gevaren van arbitraire macht

(zie pag. !:;)

JUSTillA'S BLINDDOEK EN TELEVIZIER

OOST EN WEST

_O^P menig gerechtsgebouw bevindt zich een beeld van Vrouwe Justitia. Haar ogen zijn ge- blinddoekt en in haar hand houdt zij een weegschaal. Een schoon rechts- symbool beeldt uit dat, na hoor en wederhoor van partijen, de weder- zijdse aanspraken gewogen worden en recht gedaan wordt zonder aanzien des persoons. Met name dit laatste duidt de blinddoek aan. In een strafzaak z\jn officier van justitie (Openbaar Ministerie) en verdachte de partijen, in een burgerlijk proces een eiser en een gedaagde.

AL bevinden wij ons in het bin- nenland, tenminste voor zover het de politiek betreft, in een rustige midzomer-sténming, de internationale politiek blijft in vrij h-eftige beweging. Het is vooral de kwestie- Vietnam, die al het andere over·- heerst. Daar is reden voor. Want hier ligt - potentieel - de gevaren- haard van een grot·e oorlog. Slechts het feit, dat niemand die oorlog wil, ontneemt aan de situatie veel van haar dreigend karakter.

Intussen is men vooral in de V er- enig de Staten, die hier de kastanjes uit het vuur moeten halen, all-es behalve gelukkig met deze kracht- meting. President Johnson heeft on- langs uitbreiding van het militaire potentieel in Vietnam aangekondigd.

De uitbreiding betreft voorlopig slechts 50.000 man. Maar meerd·:ère, trapsgewijze versterkingen kunnen volgen.

* *

MEN heeft de strijd in Vietnam . een oorlog "met de verkeerde vijand. op het verkeerde mo- ment en op · de verkeerd·e plaats"

genoemd. Slechts het laatste punt van deze trits schijnt ons juist. Een oorlog met dui;;:enden mijlen lange aanvoerlijnen is inderdaad "verkeerd". Maar het is uiterst twijfel- achtig of het conflict vermeden had kunnen worden. Noord-Vietnam is m·::t de herinnering aan de markante nederlaag der Fransen blijkbaar van mening, dat het ook Amerika zijn wil zal kunnen opdwingen. Amerika meent echter, dat in het belang van het gehele Westen, een uitbreiding van de communistisch-e macht in Zuid-Oost-Azië niet kan worden ge- duld. En dit reeds met het oog op het Westelijk prestige bij de niet- gebonden landen. Een nederlaag ;n Zuid-Vietnam zou consequenties met zich meebrengen voor India en In- donesië. Maar ook voor Maleisië en Thailand.

* *

HET do·el nu van de Ameri- kaanse politiek is Noord- Vietnam en ook China ervan te overtuigen, dat een militaire overwinning in het Zuiden onmogelijk is.

Maar daarom bevindt Johnson zich in de weinig benijdenswaardige positie steeds meer Amerikaanse troe-

pen t-e moeten inzetten in een gebied, waar vooralsnog de Vietcong ook al door zijn guerilla-tactiek niet is te verslaan. Alle kritiek in en buiten Amerika op deze politiek van kracht verliest onzes inziens echter uit het ocg, dat de Verenigde Staten zich op dit ogenblik onmogelijk kunnen te- rugtrekken uit een strijd, die schijnbaar hoe absurd ook - toch tot inzet heeft het machtsevenwicht in deze wen"ld.

*

HET enige middel om uit de im- passe te geraken is natuurlijk overleg aan de conferentietafel.

Vijftien maal en met behulp van veertig landen hebben de V.S. ge- poogd om onderhandelingen zond·2r voorwaarden te entameren. Al deze pogingen waren vruchteloos. Want Hanoi meent blijkbaar dat een militaire overwinning in Zuid-Vietnam zeer wel mogelijk is.

President Johnson heeft V.N. secretaris-generaal Oe Thant verzocht alle middelen te beproeven om de vrede te herstellen. Ook hebben de Verenigde Staten zich met een brief tot de voorzitter van de Veiligheids- raad gewend. Tenslotte hebben o.m.

premier Sjastri van India en president Tito van Joego-Slavië op onderhandelingen aangedrongen. Noord- Vietnam en China hebben al deze pogingen rne.t hoon overladen.

Het doèl van Amerika kan slechts zijn zich zonder militaire overwinning toch zo sterk te tonen, dat ook de tegenpartij ten lange leste zal in- stemmen met ond·erhandelingen.

*

IS dus het Oosten en met name Vietnam nog steeds in heftige beweging toch deden zich in het rustiger Westen ontwikkelingen voor.

die in de toekomst van groot belang kunnen zijn. Wanneer wij hi·erbij de uitputtingsslag, georganiseerd door president De Gaulle tegen de EEG en gedeeltelijk zelfs tegen de NATO pro memorie vennelden, geschiedt

dit omdat zich hier wemrg nieuwe feiten hebben voorgedaan.

Nieuw en zeer opzienbarend is echter de stille revolutie, die zich blijkbaar in de Britse conservatieve partij heeft voltrokken. Daar werd

· Edward Heath, een modern conser- vatief, die niet tot de geijkte "establishment" behoort, tot aanvoerder der Tories gekozen. Hij is leider van de conservati·even zowel in het La- gerhuis als van de Conservatieve Partij geworden. Een samenvoeging van functies, wnartegen men in En- geland blijkbaar geen bezwaar heeft.

Bovendien is "Ted" Heath, de leider van het schaduw-kabinet indien bij ni·euwe verkiezingen de Tories weer aan de macht zouden komen, tevens automatisch premier van het volgende Kabinet. Dat hij hiertoe de capaciteiten heeft, staat bij zijn politieke vrienden en vijanden vast. Ook thans reeds kan men in het Lager- huis pittige debatten v·erwachten - maandag had men er reeds een staal- tje van - tussen de nieuwe Tory- leider en de strijdvaardige premier Harold Wilson. De Labour Eerste Minister heeft intussen m·et zijn maatregelen tegen overbesteding ter verdediging van het pond sterling zijn eigen partijgenoten stellig niet in een rozige stemming gebracht.

Edward Heath, die het bedrijven van politi·ek en in het bijzonder de economische' facetten daarvan als een levenswerk beschouwt heeft één grote hobby: muziek. Hij is een uit- stekend organist, hij dirigeert gaarne en met talent een kerkkoor.

Voor ons, Nederlanders, is het van groot belang dat Heath - al ge- lukte dit niet door de houding van president De Gaulle - met kracht en talent gevochten heeft voor het toetreden van Engeland tot de Euro- p-ese markt. Wij hebben Heath enkele malen in Holland gezien. In zijn ontmoetingen met de pers toonde hij zich beminnelijk, met een snelle glimlach. Maar bovenal in staat, met enkele pittige volzinnen een moei- lijk probleem glashelder uiteen te z·etten. Kortom, al behoeft men al zijn meningen niet te delen, een poli- ticus waar muziek in zit.

L. M.

In verband met de vakanties

zal ons weekhlad 12 augustus a.s. N IET uitkomen.

Het eerstvolgend nummer verschijnt een week daarna, te weten op 19 augustus a.s.

door mr. dr. C. BERKHOUWER lid van de Tweede Kan:er

Begin 1962 hebben de omroepverenigingen en het Centraal Bureau voor de Omroep Televizier gedag- vaard voor de Rechtbank in Den Haag. Na ruim -' · e jaar procederen heeft de Hoge Raad op 25 juni 1965 uitgemaakt dat het Centraal Bureau auteursrecht' heeft op de zgn. bui- tenlandprogramma's, nadat het Hof ip. Den Haag anders beslist had. De zaak moet nu ,verder afgehandeld worden voor de Rechtbank te 's-Gra- venhage, met name voor de bewijslevering door het Centraal Bureau dat Televizier de inhoud van de bui- tenla,--1-programma's (dat zijn over- zichten van de z.g.n. voorprogram- ma's der omroepen, opgesteld voor organen in het buitenland) stelsel- matig heeft overgenomen. Aan de hand der resultaten van deze bewijslevering zal de Rechtbank dan tevens nog een aantal andere tussen partijen hangende punten beslissen.

Deze zaak heeft voorlopig dus nog geen einde.

Dit zo zijnde en hangende deze civiele zaak dienen precies dezelfde.

partijen als betrokken in die zaak een strafldacht in bij de Officier van Justitie in Den Haag wegens be- weerde overtreding van de auteurs- wet. De Officier laat de Leidse politie binnen 8 dagen een inval doen bij Televizier. Welk een ijver! Ik ben (Vervolg op pagina 2l

~--:

gc~::ee~::dt~le1^t5 d:u;:~;~ti;: i

copy voor het weekblad UIT- f~~~

SLUITEND te zenden naar ~

Prinsengracht 1079 te Amst~l

dam.

... ~~~~.~ t

(2)

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

JUSTillA'S BLINDDOEK EN TELEVIZIER

(Vervolg van pagina 1)

nog nooit een gewone justitiabele tegengekomen die zo op zijn wenken bediend is geworden. Gebruik is dat hij in zaken al~ deze helemaal geen gehoor krijgt, doch de boodschap:

dit is een civiele zaak. In zijn antwoord op mijn vragen "laat" de minister "daar" of dit regel is. Iedere ingewijde in de praktijk van het rechtsleven weet dat deze regel bestaat. Als het niet zo was zou de minister dit wel betwist hebben. Hij laat het daarom maar daar. Ook voor het overige dekt de minister de officier van Justitie, hetgeen te ver- wachten was.

* * *

Van mijn kant ben ik echter zo vrij om een en ander in strijd te achten met de normale justitiële gang van zaken. Ik blijf mij veroor- loven om de door de minister gegeven rechtvaardiging af te wijzen.

Natuurlijk is de door de omroepen gedane strafklacht niet los te -rien van de bewijslevering die zij moeten opbrengen in de civiele procedure en waarvoor zij nu een beroep doen op het Parket van de Officier van Justitie. Voor een gewone jus- tiabele plegen nimmer de stappen gezet te worden die thans voor de omroepen gedaan worden. De minister heeft gesteld: de Hoge Raad heeft uitgemaakt dat het Centraal Bureau auteursrecht heeft. Dit doet er niet toe. De feitelijke stellingen waarvoor de bescherming van dit recht wordt ingeroepen moeten nog bewezen worden.

Evenzeer is het niet ter zake doen- de dat de klacht van de omroepen andere programma's en een andere periode betreft dan die waarover het nog steeds gaat in de Haagse procedure. Al deze programma's vormen tezamen de civiele rechtsstrijd tussen Televizier en de omroepen. Hoe men het ook wendt of keert, door het strafrechtelijke op- sporinGsonderzoek wordt vanwege het O.M. en de politie in de civiele rechtsstrijd van partijen tussen bei-

r VRIJHEID EN DEMOCRATIE

Weekblad van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie

Voorzitter Redactie-commissie:

mr. L. Meijer.

Redactie-secretaris: G. Stempher.

Adres: Gooiergracht 163, Laren (N.HJ. Telefoon <02953) 35 63.

Administratie:

Postbus 43, Amersfoort. Tel. 1 34 25.

Voor het zenden van advertentie- gelden u i t s 1 u i ten d Postgiro no. 245103 ten name van de Pen- ningmeester van de stichting "Vrij- heid en Democratie" te Amersfoort Losse nummers 20 ct.

Voór advertenties wende men zich tot de administratie.

de gekomen ten gunste van de omroepen die het te doen is c.m bewijs- materiaal te verkrijgen voor hun civiele ~aak.

• *

*

Deze interventie blijf ik in hoge mate betreuren. Ik doe dit geheel afgezien van de partijen die hier met elkaar procederen. Waar het mi~ slechts om gaat en zal blij-

ven gaan is dit: o~ ·., het oog val- lende wijze wordt afgeweken van een regel wegens welke de normale justitiabele te dezer zake geen bij- stand verkrijgt van het openbaar ministerie. Die niet bedeelde leden van onze re<'htsgem~2nsch~. ervaren nu dat als men maar een omroeporga- nisatie is men een groter rechtsbedeling deelachtig wordt.

Dat is rechtsongelijkheid en onge- lijkheid van de wet.

Däárvan heeft dat door mij ge- schilderde beeld van Vrouwe Jus- titia nu juist . nimmer willen weten.

Moge zij daarvan ook niet ten gunste van de omroepen haar blinddoek afdoen. Al was het maar voor één oog. Het gaat hier ten slotte om een zaak welke het geschil Televizier - Hilversum verre te boven gaat. Ge- lijkheid van rechtsbedeling is een rechtsgoed dat behoort tot een orde welke zich mijlen hoog uitstrekt boven het niveau der Hilversumse pro- fane belangen.

5 AUGUSTUS 1965 -PAGINA 2

Kamercentrale Drenthe

Het adres van de secretaris van de Kamercentrale Drenthe, de heer 0. Tam- mens is ingaande heden: Burg. De Koek- straat 21 te Oosterhesselen. Tel. (05248) 293.

Samenvoegingsproblemen in Tholen

Op 10 . juli jl. kwamen in Tholen onder ₁presidium van de heer M. van Dam- me de op het eiland Tholen wonende VVD-raadsleden en bestuursleden van onze afdelingen aldaar bijeen. Namens het bestuur van de Ver. van Staten-. en

Raadslede~ waren aanwezig de heren K. H. Brandt, directeur 'van het Bureau

~meentepolitiek dezer vereniging en H.

G. van Zwijndregt, medewerker aan dat bureau. Deze vergadering was belegd ter bespreking van de brief van ~deputeer

de Staten van Zeeland met betrekking tot het voornemen van het provinciaal bestuur te bevorderen dat op het eiland Tholen de 7 gemeenten tot één gemeen- te worden samengevoegd.

De V.V.Dm en het openbaar onderwijs

De heer Brandt onderwierp het plan van GS aan een diepgaande beschouwing. Hij betreurde, dat de brief van Gedeputeerde Staten zo bijzonder vaag is.

De gemeentebesturen hebben aanspraak op een alleszins uitvoerig gedocumen- teerd voorstel. Het eerste motief van GS dat de taak van de gemeentebesturen steeds zwaarder wordt, is aanvaardbaar, doch de andere zeer summier naar voren gebrachte beweegredenen hangen thans nog in de lucht.

Spreker had de indruk, dat het be- leid van de 7 gemèentebesturen na de tweede wereldoorlog wellicht meer voort- varend ha.d mogen zijn geweest. Het is in hoge mate te betreuren, dat de streek- samenwerking, waarop zo ongeveer 1952 uitdrukkelijk is geattendeerd, niet groter is geweest. Spreker adviseerde, dat indien men het plan van GS niet wenst te steunen - wat men zich vanuit het standpunt der gemeenten zeker kan in- denken - men op uiterst korte ter- mijr. dient na ';e gaan welke plannen men kan ontwerpen om de samenwerking op het eiland alleszins voldoende te bewerkstelligen.

Van een onzer partijgenoten bereikte het Hoofdbestuur de volgende vraag:

"Kunt u mij inlichten omtrent het standpunt van de VVD ten opzichte van het openbaar onderwijs. Mijn veronderstelling was tot nu toe: De VVD is in Nederland de enige partij (behalve de CPN), die openbaar onderwijs propageert (in sommige gevallen eventueel bijzonder neutraal onderwijs). Ik meende zelfs dat dit een van de punten van het be-

gins~lprogramma was. Nu blijkt:

Ie. Een VVD-lid hier ter plaatse neemt z'n kind van de openbare school om het naar de protestants christelijke school te sturen.

2e.Een ander VVD-lld legt de zaak aldus uit: Er zijn in de partij 3 richtingen:

een roomskatholieke, een protestants christelijke en eea humanistische (3 zuilen!!), Alleen de humanistische

"ruil" zou dan voor openbaar onderwijs zijn.

Wilt u zo vriendelijk zijn mij hierover nader in te lichten."

Waar deze vraag wel vaker wordt gesteld en waar op dit punt nog wel eens misverstanden blijken te bestaan, menen wij goed te doen haar met het gegeven antwoord te publiceren. Dit antwoord luidt als volgt:

"Uw veronderstelling is juist. De VVD Is in Nederland inderdaad de enige de- mocratische partij die consequent op de bres staat voor het openbaar onderwijs.

Dit openbaar onderwijs lóopt door aan- vaarding van de Mammoetwet opnieuw grote gevaren nu het voortgezet onderwijs ook goeddeels volksonderwijs is geworden en nu· de getalscriteria van het f.J.O. eveneens worden toegepast bij school- typen waarvan er uiteraard veel minder kunnen komen dan lagere scholen.

Ook vormen van voortgezet onderwijs worden nu opgedeeld in drie zuilen waar- door aanzienlijke aantallen ouders, die openbaar onderwijs voor hun kinderen wensen in sommige streken wel gedwon- gen zijn hun kinderen naar een protestants christelijke of rooms katholieke school te sturen.

De VVD protesteerde daar tegen in het geval Doetinchem (UTS), in het geval Amersfoort (opleidingsschool voor kleu- terleidsters) en in het geval Hoogeveen (Vakschool voor de detailhandel). In de~

ze gevallen eist de VVD ten minste bijzonder neutraal onderwijs waar immers althans een inspraak is van de voorstan-

ders van openbaar onderwijs.

Wat individuele VVD-leden aan inci- dentele beslissingen nemen doet hiers,an niets af en evenmln kan de partij enige verantwoordelijkheld nemen voor een be- wering van een ander lid dat spreekt

over drie richtingen (zuilen) in een par-

tij, die het :auilenstelsel duidelijk en voortdurend bestrijdt.

Overigens wordt hierbij opgemerkt, dat artikel 11 van ons Beginselprogram de grote betekenis van de openbare school onderstreept. Dl vrijheid van de ouders ten aanzien van de schoolkeuze wordt hierin voorop geplaatst, zodat ook zij, die hun kinderen aan het bijzonder onderwijs toevertrouwen, kunnen behoren tot onze partij."

Na deze beschouwing ontspon zich een uitvoerige geanimeerde discussie.

D. W. D.

V ere11iging van Staten- en Raadsleden

Mededeling

De commissie ter voorbereiding van het V.V.D.-gemeenteprogram 1966 is met haar werkzaamheden aangevangen.

Een aantal leden heeft van de gelegenheid om opmerkingen in te zenden reeds gebruik gemaakt.

Hun, die nog opmerkingen willen maken, wordf verzocht deze ten spoe- digste schriftelijk aan de secretaris te doen toekomen.

De commissie is als volgt samengesteld:

Voorzitter

Prof. Mr. D. Simons

Leden

· K. H. Brandt

Ir. J. C. Buijze

D. W. Dettmeijer

F. L. van der Leeuw

A. Nawijn

's-Gravenhage, Nieuwe Parklaan 62, tel. 0 70-550593

's-Gravenhage, Thorbeckelaan 312, tel. 0 70-332189

Haarlem, Duinroosplantsoen 4, tel. 0 2500-42979

s-Gravenhage, Van Mojalenlaan 14, tel. 0 70-241905

's-Gravenhage, Van Blankenburgstraat 50, tel. 0 70-330062

Olst, Kon. Julianalaan 5, tel. 0 5708-473 Mevr. M. Rappard-Kobus Haarlem, Zuiderhoutlaan 10,

tel. 0 2500-80670

Mr. E. H. Toxopeus 's-Gravenhage, Waalsdorperweg 161, tel. 0 70-245688

Mr. G. C. van der Willigen Leiden, p/a Stadhuis, Stadhuisplein 1, tel. 0 1710-20041

Secretaris

H. G. van Zwijndregt 's-Gravenhage, Hyacintweg 24, tel. 0 70-338225

(3)

WATERBOM

* * Reeds jaren betwisten de leden

* van het stranddetachement van de Haagse politie en die van de (gou- den) Haagse Vrijwillige Brigade elkaar de eer van het redden van dren·

kelingen voor de kust van Schevenin- gen tot Kijkduin. De vrijwilligers menen te worden tegengewerkt getuige o.a. •t feit dat hun verzoek om 'n paar eigen telefoonlijnen nog steeds niet is ingewilligd "omdat de politie dat niet nodig vindt". De politie meent dat de HVRB niet altijd even oordeelkun- dig te werk gaat. Vorige week barstte de bom nadat de politie op een pers:.

conferentie had gezegd dat de red·

ding van drie Duitsers in een chaos was verkeerd toen ,.tientallen leden van de HRB zich in zee stortten".

Het wordt · tijd dat vrijwilligers en politie samen eens een eindje gaan zwemmen ter afkoeling van de ver- hitte gemoederen en intussen niet ver- geten dat zij er in de eerste plaats zijn om niet het eigen hoofd maar dat van drenkelingen boven water te houden.

ONGELUKKIG

* * Minister Samkalen (Justitie) is

* vorige week niet zo gelukkig geweest met zijn antwoorden op schriftelijke vragen uit de Tweede Kamer. Mevrouw Brautigam en mevrouw Singer-Dekker (beiden Pvc)A) hadden gevraagd of de inlevering van stiletto's niet ver beneden de ver- .. wachting was gebleven. De minister

verklaarde niet veel meer dan dat ,.de informaties, ingewonnen bij een aantal politie-instanties, niet de indruk hebben gegeven dat de eerste inlevering onbevredigend wordt. ge- oordeeld in het licht der verwachtin- · gen", In de staart zitten vele adder- tjes.

Voorts heeft de minister in antwoord op desbetreffende vragen van mr.

Berkhouwer (VVD) gezegd, dat het onderzoek door de Leidse politie bij Televizier is geschied "met toestem- ming van een aldaar aanwezige per- soon die zich als waarnemer der di·

rectie bekend maakte". Het commen- taar van Televizier hierop was. dat noch de eind-corrector noch de re- dacteur die de politie achtereenvol- . gens te woord hebben gestaan, hebben verklaard dat zij de directie ver- tegenwoordigden, of uitlatingen hebben gedaan, waaruit dat zou kunnen

worden opgemaakt.

EXAMENS

* * Nu de examentijd voorbij is,

* komt er voor velen de "kater''.

Die velen zijn niet slechts de gezak·

ten. Maar ook zij aan de andere zij- de van de tafel, die zich moeten af- vragen of voor bepaalde vakken of on- derdelen van vakken de eisen wellicht te zwaar zijn geweest. Met name over 29 gezakten op 51 candidaten bij een middelbare meisjesschool heeft een Kamerlid, en wel . de socialistische heer Tans, vragen gesteld. Volgens het ministeriële antwoord was het alles een ongelukkige samenloop van om- standigheden. "Toevallig" was er dit jaar een overmatig aantal zwakke candidaten, En .,wellicht'' was de schoolleiding te onvoorzichtig bij de bevordering geweest. Alles te samen bleek uit het "excellente" schriftuur, da.t het zelfs bij examens tegelijk vriezen en tlooien kan.

RUIMTE

* * Het is niet verwonderlijk, dat de

* geslaagde ruimtelijke experi- menten - de meeste reeds voorspeld door. Jules Verne - op de phantasie werken van makers van science fic-

tion. Eén proeve daarvan werd - in ernst - den volke medegedeeld op een ruimteschip-symposion te St. Louis (USA). Een deskundige als de directeur van de Lockheed MissHes and Space Company voorspelde voor het jaar 2000 - waarom niet 2001? - een vakantieruimtestation, zwevend in de ruimte met zwembaden, ijsbanen en zonnekamers.

Of er bepaalde kamers met uitzicht op aarde zullen zijn, werd niet ver- meld. Wèl zou het - aldus de ruimte- profeet - een bijzonder "exclusief"

vakantie-oord worden. Maar over af- metingen, die . toch "ruim" behoren te zijn, heeft hij niet gesproken. Ge- drang in de ruimte, het zou zelfs in het jaar 2000 benauwend zijn.

5 AUGUSTUS 1965- PAGINA J

GESPREK MET Mr.H. P. TALSMA

Op onze zwerftocht door Ne- der land, die al geruime tijd duurt, een rondreis met een notitie- boekje in de hand om leden van het hoofdbestuur van onze partij te be- wegen iets van zichzelf en hun ach- tergrond te vertellen, zijn we dezer dagen in Enschede terecht gekomen.

Het bezoek gold mr. H. P. Talsma, een der directieleden van de NV Ko- ninklijke Textielfabrieken Van Heek

& Co. We mochten hem in het sta- tige kantoorgebouw, Markt 24 ont- moeten. De vensters van zijn kamer zien uit op het koor van de Grote Kerk - het enige historische gebouw dat de stadsbrand van 1862 over- leefde - en op het ( vrolijke plein waar toeristen de terrasjes bevol- ken. Enschede heeft, ondanks zijn enorme groei tot een industrie- en winkelstad van ruim 130.000 inwo- ners, een genoeglijk kleinsteeds hart behouden binnen een ring van moderne verkeersaders waar menige veel grotere stad jaloers op kan zijn.

Diezelfde mengeling van rustgevende intimiteit en wereldwijde belangstel- ling vinden we in de persoonlijkheid van

de nog jonge, vriendelijke, maar niette- min ernstige en .zakelijk-geboJ;tden man,

die tegenover ons zit. en de vraag stelt

"of dat nu wel werkelijk nodig is, een interview". Een vraag die zich spoedig oplost in een berustend "vooruit dan maar."

Itendrik Peter Talsma werd op 13 au..,.

gustus 1921 in Leeuwarden geboren. Een Fries dus. "Niet helemaal, want van moe- derszijde komt de familie uit Winterswijk laat ik dus zeggen driekwart-Fries."

Vader Talsma was directeur van de Al- gemene Friese Hypotheekbank, maar in

1928 werd een tweede kantoor van deze bekende instelling in Amsterdam geopend en het gezin verhuisde naar Bloemen-

daal. "Mijn hele schooltijd heb ik daar doorgebracht en vooral aan het Kenne- mer Lyceum bewaar ik de beste herin·

neringen. Zo'n uitstekende school kan in iemands leven heel veel te betekenen hebben. Nog altijd, om de vijf jaar, komen de oud-klasgenoten van het gymna- sium B bij elkander om het eindexa- menlustrumfeest te vieren; en als je dan weer allemaal samen bent, merk je dat de oude geest nog helemaal onveranderd gebleven is, heel merkwaardig."

Na het eindexamen ging de jonge Tals- ma in Leiden rechten studeren, maar het duurde niet lang of de wereldoorlog brak uit en de verzetsbeweging in de oude universiteit, culminerend in de ma- gistrale rede van Cleveringa ("onverge- telijk"), zette voorlopig een streep onder

de normale studie." Toch bleef ik in Lei- den zitten. Ik maakte toen gebruik van de mogelijkheid om een particuliere op- leiding tot candidaat-notaris te volgen

(ook ·mijn vader had zich inmiddels als notaris gevestigd) en op die manier rol- de ik door de donkere tijd heen. Na de oorlog ben ik nog enkele jaren in Leiden gebleven om de rechtenstudie te voltoo- ien. Het was een interessante tijd, die van de wederopbouw van de universiteit. Onmiddellijk na. de bevrijding kreeg ik zitting in het faculteitsbestuur, dat een stroomlijningscursus instelde voor een bondertal studenten die nog vóór kerst hun candidaatsexamen konden doen. In het begin was er nog wel wat weerstand:

eerst moesten de curatoren gezuiverd worden, dan de professoren, eindelijk ook de studenten, maar op 26 juni 1945 al be- gon de zaal~: behoorlijk te draaien.

Bedrijfsleven trok

In 1947 slaagde Talsma voor zijn doc- toraal examen; tevens behaalde hij het notar'1at. Tot in de zomer van het vol- gend jaar was hij als candidaat-notaris bij zijn vader werkzaam, maar al gauw

besefte hij dat zijn verlangens een - andere richting uitgingen. Het bedrijfsleven trok hem aan. om dit doel te· bereiken vestigde hij. zich eerst als advo- caat in Den Haag, een t.mbt dat hem bijzonder goed beviel omdat hij daarin de nodige ervaring kon opdoen op het gebied van economische en financiële organisa- tie. Na vijf jaar in Den Haag te hebben gewerkt meende hij dat de tijd was gekomen om zich rechtstreeks in het bedrijfsleven te storten. Met een brede economische kennis ("ik kreeg zelfs onder- wijsbevoegdheid; dat kan altijd nog wel van pas komen") geloofde hij met suc- ces te kunnen solliciteren naar de betrekking van secretaris van de directie van Van Heek & Co in Enschede.

Sinds 1954 is mr. Talsma nu aan dit bedrijf verbonden. Spoedig was hij on- derdirecteur en vijf jaar na zijn komst werd hij in de directie opgenomen. Na 1 januari j.l. hebben de werkzaamheden een belangrijke uitbreiding ondergaan en als gevolg van de fusie met de N.V.

Rigtersbleek v. h. G. J. van Heek en Zonen, Nico ter Kuile & Zn. NV en de NV A. J. ten Hoopen.

Dit was de strikt-zakelijke kant van wat mr. Talsma's maatschappelijke loopbaan betreft. Hoe is hij in de politiek gekomen?

"Het is eigenlijk vanzelf gegaan. Van huis uit denk ik liberaal. Mijn vader had zitting in het bestuur van de oude Libe- rale Staatspartij in Leeuwarden. Mijn grootvader van moeders kant was dezelfde richting toegedaan als wethouder van Winterswijk. In mijn studententijd sloot ik mij bij de Jongliberalen aan en tijdens de oorlog kreeg mijn overtui- ging vonn, om zo te zeggen, door het deelnemen aan discussiegroepen. Toen de Partij van de Vrijheid werd opgericht - een mooie tijd, Ik herinner me nog met plezier de vergaderingen in de bier-

brouwerij van mr. Stikker - werd ik secretaris van de afdeling Leiden. Ik weet nog: we hadden een lokaliteit in de Stadsgehoorzaal afgehuurd en ver- wachtten een klein gezelschap belang- stellenden, maar de toeloop was zó groot dat we naar een grotere ruimte moesten uitzien en ten slotte bleek zelfs de to- neelzaal stampvol te raken. Iedereen kwam om te luisteren naar mannen als Cleveringa, Korthals, Telders. Zoiets ver- geet je nooit."

In Enschede vond mr. Talsma's politieke onderstroom ook alweer spoedig een uitlaat met als gevolg dat hij thans vice-voorzitter van de afdeling Enschede is. Zijn overdrukke werkzaamheden als

lid van de directie van een enorm bedrijf maken, dat hlj zijn politieke functies beperkt moet houden. Om die. reden is het hem ook onmogelijk, lid van de gemeenteraad te worden. In het hoofdbestuur van de VVD valt voor hem al genoeg te doen.

Hij is verder ondermeer lid van de pers-commissie, bestuurslid van de Li- berale Internationale.

Bovendien is hij voorzitter van de mid•

denstandscommiss!e.

"Het klinkt misschien wat verwonder•

lijk, dat ik, ofschoon in een groot indus- triëel lichaam werkzaam, juist zoveel be•

langstelling voor de middenstand toon, maar ik geloof dat onze partij bijzondere aandacht aan deze middenstand moet wij- den omdat er een radicaliserende tendens in die groep heerst die zeker niet mag worden onderschat.

Telkens weer merk ik, dat middenstanders door allerlel maatregelen in een gevaarlijke richting (Koekoek bijvoor- beeld) worden gedreven zonder dat ze zich rekenschap geven van de oplossin- gen die de VVD biedt om de gewenste

"vrijheid en "democratie" te bereiken.

We hopen begin november in Hilversum een landelijke middenstandsdag te houden waar een belangrijk preadvies van mr. Portheïne aan de orde zal komen.

Wat ik wil is: de VVD dichter tot de middenstand brengen en meteen de ·middenstand wakker sohudden voor de doel- stellingen van de VVD. In het hoofdbestuur worden steeds rapporten over "wat er leeft in de regionale sfeer" uitge- braoht, maar dat is niet voldoende; we moesten ook de middenstanders in de verschillende streken van het land be-

werken. Heel veel mensen zijn erg ge- ëmotioneerd waneer het hun eigen belangen en belangetjes betreft, maar als het om andermans belangen gaat zijn we vaak weinig geïnteresseerd.

Mr. Talsma heeft dus zowel in zijn be- driif als in zijn politieke loopbaan genoeg werk te verrichten. Bovendien neemt hij - om ons tot enkele voorbeelden te be- palen - zitting in verscheidene com- missies op textielgebied, alsmede in het bestuur van een fabrieksschool (vor- mingsinstituut voor de bedrijfsjeugd) en van een volkswon!ngmaatschappij, . die in het zich voortdurend uitbreidende Enschede een voorname functie uitoe- fent. In de loop der jaren is hij toch wel een echte Enschedeër geworden, die met hart en ziel meeleeft met al wat daar aan stedebouwkundige ontwikkeling gebeurt. Met voldoening k!lin hij spreken over de nieuwe stadswijk, die door een Rotterdams architectenbureau wordt aangelegd; over Wesselerbrink, het toekomstige stroinkslanden en de Helmershoek; over de prachtige verkeers- -boulevard, de T. H. met haar moderne

campus en al die andere dingen, waarin

"zijn" stad excelleert.

Als wij tenslotte afscheid van hem nemen, doen we dat met het gevoel een gelukkig mens ontmoet te hebben, die wis en waarachtig weet waarom hij

leeft: een man met een open doel.

_ _

^_...

ALGEMEEN SECRETARIAAT

V.V.D.

Koninginnegracht 61 's-Gravenhage Telefoon ( 070) 60 48 03

(3 lijnen) Giro 67880

(4)

•

,,Maak de V. V.D. sterk!!''

L. SMIT & Zoon

KINDERDIJK

Scheepsbouw sinds 1687

Voor Buig- en Zetwerk

op hydr~ pers 1000 ton.

ZETLENGTE 7 m, dikte tot 32 mm

Constructiewerkplaatsen

W. HUIZER N.V.

Telefoon 01804-2657 • Groenewijk 10 CAPELLE A. D. IJSSEL

N.V. W. A. H 0 EK' s Machine.. en Zuurstoffabriek

Postbus nr. 78 • Telefoon (010) 26 90 61 SCHIEDAM

Zuurstof, stikstofî- gecomprimeerde lucht, zowel in gasvormige, als vloeibar:e toestand.

H.D. Compressoren voor landen scheepsgebruik.

Mijnluchtlocomotieven.

Apparaten voor autogene metaalbewerking.

Speciale apparaten voor hoge drukken.

GESLOTEN ALUMINIUM CARROSSERIEËN

alle uitvoeringen te leveren in zeewater-bestendig aluminium. Het opbouwsysteem volgens de mo·

dernste methodes, patent ALUSUISSE,Zwitserland.

CABINES

op elk merk chassis, het zij normaal besturing of

*

frontbesturing, volledige slaap· of semi-slaapcabines.

nationaal en

internationaal bekend! LAADBAKKEN vraag prijs

en z"nlichtingen.

zowel open • met boorden • als met huifconstructie.

Uitvoering geheel volgens de voorschriften voor T.I.R. Dekkleden worden in eigen bedrijf gemaakt.

n.v. Vernis- en Verffabriek v/h H. Vettewinkel & Zonen Amsterdam n.v. Nederlandse Muurverfindustrie Uithoorn

industJ·ielakken - vernissen muurverven - konstruktieverven

scheepsverven - autolakken

SPECIAAl VOOR GEPENSIONEERDEN

Ons programma voor winterreizen, vertrek op ~3

oktober en 4 januari, naar Mallorca en Malaga is wederom verschenen. Vele mogelijkheden, o.a.:

60 dg. Mallorca vol pension v.a. f 799 ••

60 dg. Mallorca logiesfontbijt v.a. f 672.·

60 dg. Malaga logiesfontbijt v.a. f 702.-

VRAAG ONS UITGEBREIDE PROGRAMMA.

CENTOURI VLIEGREIZEN

KRUISSTRAAT 15 HAARLEM - TELEFOON 0 2500-13395

r:~ :;·:; :;. :: ::-... : .. -:::. ·:. :: :::~ :[ :::::::: :r:r::r f~ 1:: :~·~::~·

Bloemsierkunst

v/h J.C. de LANGE's Koninklijke Tuinbouwinrichting Holleverancier van H.M. áe Koningin

MEENT 125. ROTTERDAM -TEL. 137977-122303

rotatiedruk handels- en reclamedrukwerk periodieken

telefoon (01860) 22 50

drukkerij hoogwerf oudabeijerland

(5)

5 AUGUS'llUS 1965 - PAGINA 5

N. V. Houthandel

GEVAREN.

v.h. W KUNST

VAN ARBfi'RAIRE MACHT

* _l

Recht en Wet vervangen Willekeur, on- recht en geweld. Aldus de aanhef van de proclamatie van het College van ver- trouwensmannen bij de bevrijding van

Nederland in mei 1945. Aanvankelijk liet die vervanging nog wel wat te wensen over .. Men mag dit niet geheel aan de regering-Schermerhorn verwijten. ,Zij trof het land in een chaos. Ogenblikkelij- ke maatregelen waren nodig. verschil- lendt. diensten konden nog niet goed functioneren. In november 1945 weer bijeengekomen was een rompparle~<>nt,

dat grotendeels nog berustte op vooroor- logse verkiezingen.

De elementen van arbitrair optreden van uverheidsdiensten waren dus onont- koombaar; de willekeur was niet ineens verdwenen, het recht - de Hoge Raad was "gestaakt" - moest in vele gevallen nog worden gevonden. Noodrecht - Besluiten - verving voorhands de grond- wettelijke wetgeving. Langzamerhand werd de rechtstaat hersteld. Het ken- merk hiervan is de gelijkheid van alle burgers, zonder privileges, het beroep van allen op de rechter in geval de bur- ger zich verongelijkt acht.

Wij willen niet stellen, dat een dergelijke ideale toestand integraal wordt be- reikt. Maar in ieder geval dient de over- heid er naar te streven, dat de rechtstaat zoveel mogelijk gehandhaafd wordt. Wij mogen ons gelukkig prijzen, dat de opeenvolgende kabinetten - misschien ten dele onder druk van het in-

midd~:-ls weer op krachten gekomen par- lement en van de openbare mening -

In memoriam

G. H. 's-Gravesande

Op 83-jarige leeftijd is te Bilthoven overleden de heer G. H. 's Gravesande, een bekend figuur op letterkundig gebied, die als kunstredacteur van "Het

Vaderland" vooral op historisch terrein in onze letterkunde een grote faam had verworven.

Hoewel hij uiterst druk bezet was en niet zo zeer geïnteresseerd in politieke vraagstukken, was hij toch zo overtuigd liberaal, dat, toen op hem een beroep werd gedaan om zitting te neme: . in de Commissie voor Culturele Zaken van onze Partij, hij dat aanstonds aannam. In de vele vergaderingen, vooral in de begin- jaren van de Culturele Commissie, waar- bij het nodig was dat een concrete for- mulering van inzichten op een tot dus- verre door de politiek niet aangeraakt terrein te formuleren was, zijn zijn adviezen en zijn deelneming aan de discus- sies in deze Commissie van grote waarde geweest. Het L. dat hij zijn naam wilde geven, ook naar buiten, als lid van deze Commissie verschafte onze partij in letterkundige kringen mede ge- zag.

Dankbaar voor hetgeen op het terrein dat hem het meest interesseerde, hij

voor net uitdragen van de liberale be- ginselen heeft willen doen, bewaren wij aan zijn fuguur en aan zijn adviezen een voortreffelijke herinnering.

D.W.D.

laat ons zeggen onder de drUk van de o"'lSt!>ndigheden - deze politiek hebben gevolgd. Minister Lieftinck, een der r:J.eest autoritaire leden van het kabinet- Schimnerhom, mocht aanvankelijk diep- ingrijpende belastingmaatregelen bij be- sluit nemen, herzieningen bij de wet . konden niet uitblijven. Wij moge_l thans zeggen, dat - zeker 11aar buitenlandse maatstaven de rechtstaat redelijk wordt gehandhaafd. De waarborgen tegen willekeur zijn in ieder geval aan- zienlijk versterkt in de afgelopen 14 jaren.

door Mr. J. VAN GAL~

Men kan helaas niet zeggen, dat het kabinet - Cals al bij zijn eerste regeringsdaden het vertrouwen inboe- zemt op die weg voort te gaan. Hiervoor zijn de socialistische invloeden in C:e huidige regeringscombinatie te sterk. Reeds zijn er bepaalde aanwijzingen, dat het kabinet het niet zo nauw neemt met haar regeermethoden. ::.aar is de door minister Den Uyl gewenste (maar door de Tweede Kamer gelukkig . afgewezen) regeling van een eventuele staatsdeelne- ming in de exploitatie van olie of aard- gasrijkdommen onder het befaamde con- tinentaal plat in de Noordzee bij alge- mene maatregel van bestuur. Dit doet denken aan de befaamde besluitregering van Koning Willem I. Het doet ook denken aan de Contingenteringswet uit de jaren '30 toen mr. Oud op de bres stond tegen een arbitraire macht van de administratie en op zo'n belangrijk punt van economische politiek een goedkeurings- wet eiste voor contingenteringen, door de regering afgekondigd. De controle van de volksvertegenwoordiging dient in zulke gevallen direct te zijn en niet in- direct via de ministeriële verantwoordelijkheid. Het is wel tekenend, dat in dit geval. zelfs de naaste geestverwanten van minister Den Uyl hem, c.q. de regering een dergelijke macht niet wensten toe te staan.

Een ander voorbeeld levert het ra- dio- en T.V.-gedoe van minister Vrolijk. Hier treedt de arbitraire bevoegdheid, die de minister voor zich op- eist nog veel duidelijker aan de dag. Hij is het, die aan de hand van vage en wil- lekeurig te hanteren criteria zendver- gunningen kan geven. zoals de kaarten liggen (krampachtig vasthouden van de bestaande aan politieke partijen gelieer- de omroepverenigingen aan hun verkre- gen rechten) is de kans groot, dat hier- door de macht van de "establishment"

de waarborgen tegen arbitrair optreden van ~e administratie nog veel geringer zijn dan bij de "natte mijnwet"; De ra- dio- en T.V.-establishment zal via zijn politieke relaties of lobby zelfs de mogelijkheid van aantasting van zijn positie niet toelaten. In juni 1957 heeft oud- minister In 't Veld in een vergadering van de dr. Wiàrdi Beekman Stichting ::.ijn bezorgdheid geuit over de rechts•

positie van de. onderdaan tegenover de administratie. Het gevaar bestaat, zo zei hij, dat l:'éj de :1aar de socialistische opvatting te geven leiding aan de maatschappelijke ontwikkeling het individu

"tussen de wielen raakt". Zijn huidige partijgenoten - müristers mogen deze waarschuwing eens ter harte nemen. Wij zuller. er met alle macht voor moeten waken, dat de socialistische invloed, die thans doordat de P.v.d.A. bij de kabi- netsformatie de sterkste troeven in han- den had en die in de minister-president een te gewillig medespeler vindt, ons niet verder op deze weg voert.

*

Die weg leidt, zoals uit d·e hierbo- ven genoemde voorbeelden duidelijk blijkt, tot een vergroting van de arbitraire macht van de regering. De mi- nisteriële verantwoordelijkheid blijft natuurlijk intact, maar de ervaring leert, dat, is de arbitraire machtiging eenmaal verleend, de minister tegenover de Kamer sterk staat. neze laatste zal alleen wanneer het de spuigaten uit loopt een vo- tum van wantrouwen uitbrengen en de staatsrechtelijke ontwikkeling leidt er toe, dat in zo'n geval een kabinetscrisis ontstaat (men denke aan het geval-Hof- atra onder het laatste kabinet Drees), iets wat de Kamermeerderheid niet zo gauw riskeert.

EEMSKANAAL z.z. ¹⁹

GRONINGEN Telef. 05900- 36541 *

Massief kartonnen

DOZEN

voor export en binnenlands..

gebruik

*

N.V. Stroocartonfabrielr v/lt

E. l!ree ^& Co.

lL W. STRAAT 20-22, OUDE PEKELA

Afd. Kartonnage

Tel. nr. 0 59 78- 22 33.

Tx. nr. 53251

l

Het kabinet-Cals is op het verkeerde pad. Dit pad is een weg terug van de ontwikkeling van de rechtstaat. Ook al is men van oordeel , dat de tegen- woordige tijd in sommige gevallen snelle beslil. 'ngen eist en de verhoudingen, die steeds -ingewikkelder worden, vergroting van de bevoegdheid der administratie nodig maakt, dan betekent dit niet, dát die machtiging de waarborgen tegen willekeur en arbitrair optreden onnodig mag vergroten.

STALEN MEUBELEN

GISPEN

CULEMBORG

N. V. AANNEMERSBEDRIJF v /h j. STAM

KORTENAERSTRAAT 3 te ZWIJNDRECHT TELEFOON (01850) 2 86 63

•

WONINGBOUW

FRANS RESTAURANT-BAR-TERRAS

DE RONDE VENEN

Uniek uitzicht over de plassen. Ruime parkeer- gelegenheid. De juiste, rustige sfeer voor Uw zakenlunch of -diner.

Groenlandsekade 73- Vinkeveen- Tel. 02949-251

!'ES ZONDAGS GESLOTEN