Frans Fraet, Tpalays der gheleerder ingienen, oft der constiger geesten · dbnl

(1)

Tpalays der gheleerder ingienen, oft der constiger geesten

Frans Fraet

bron

Frans Fraet, Tpalays der gheleerder ingienen, oft der constiger geesten. Wed. Jacob van Liesvelt, Antwerpen 1554 (herdruk)

Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/frae002tpal02_01/colofon.php

© 2017 dbnl

(2)

Aijr

Den goetwillighen leser wenscht M. Laurers Salicheyt.

COuragieuse, ionstighe Mercuriael sinnen Subtijle ingienen die de Poetrie eeren Die de edel const Rethorica morael minnen Wilt v tot tpalays der Philosophie keeren Daer muecht ghi duecht sonder vylonie leeren.

Menigerhande genuechte daer in playsant groeyt Waer door ghi muecht van v melancolije weeren.

Ghelijc wt de roose die seer triumphant bloeyt.

Midts haren lieffelijken ruer vruecht abondant vloeyt Ende duer huer cracht veel duechden opereert sy Also wt dit palays vruecht en duecht vailiant roeyt Dus ghi aerdige gheesten hier in v verstant moeyt Tpalays der ingienen is ghepresenteert dy.

Tpalays der ingienen is sijn bequamen name Want totter gheleertheyt al sijn intent went Wt Autheuren vergadert van goed' eersame fame.

In hondert moralen schoone seer excellent ent Constich ghefigureert voor elck student yent Die inden wech d' duecht na swijse mans raet staet Maer ist dat yemant, met inuie verblent, schent Tweluaren des boecxkens door haer obstinaet haet Schaemt v ten ghebruycken alsulcke daet quaet Oft ghi sult met Zoilo nijdich beseuen, sneuen Willet doch verbeteren, oft uwer straet gaet Eer dat ghijt berispt, dus v versmaet laet Tpalays der ingienen sal altijts verheuen leven.

Frans Fraet, Tpalays der gheleerder ingienen, oft der constiger geesten

(3)

Aijv

Gelijck die bye wt veel bloemen prijselick Haer soete honich vergadert onsachtich So is dit palays der ingienen wijselick

Wt menigherhande boecken versaemt eendrachtich Soetmondigh bouen Ambrosia als Nectar crachtich Den droeuighen menschen een veriubileringhe Vol sententien der wijser Philosophen voordachtich Vol ghenoechlijcker Poetisscher componeringhe Als een Apoteke vol alder sorteringhe

Vol recreatijue, sucadighe conseruen Vol frayder figuerlicke triumpheringhe Tot verdiet des tijts versolaseringhe

Hier in verserende, suldy vruecht verweruen.

Ontfangt in dancke edel Prinschen ghepresen Tpalays der ingienen v gheschoncken publijckelick Wt die Fransche tale, weerdich om lesen

In neder duytsch ghestelt Rethorijckelick Niet om volprijsen is sinen lof autentijckelick Al hadt ghi des gheleerden Ciceronis eloquentie Ende soo veel tonghen, ten is niet ghelijckelick Als sterren aenden hemel sijn, tuwer assistentie So en soudt ghi niet wtspreken die excellentie Die in dit boecxken niet om vol louen staet Dus nemet in dancke met reuerentie Neerstich ouerlesende met diligentie.

Dit palays alle ander palaysen te bouen gaet.

Vaert wel.

(4)

Aiijr

Allen Rethorisiens Saluyt.

Ghi constighe gheesten, reyn Rethorisiens Saluyt wt ionsten, sy v menichfout

Dit cleyn boecxken, tpalays der gh[elee]rd' ingienen Wort v ghesonden, veel beter dan [...]

Begheerende dat ghijt in weerden [houdt]

Het brengt v verstant, en wijsheyt beneuen Want sonder wetenschap, te vergeefs elck bout Dus laet mijn simpel werck, v sijn ghescreuen In dancke, wt die Fransche tale verheuen Heb ict ghesedt, al is simpel de daet

De sinnekens sijn goet, al isser conste in bleuen En vergheten, schimpinge vander hant toch slaet Volcht die wijsheyt, dit is Salomons raet Lichtueerdicheyt en laet niet in v blijcken Die wijsheyt sidt aen Gods side vroech, en laet Sijt dit gedachtich, reyn broeders der Rethorijcken Natuerlijcke redenen, doen de plompheyt wijcken Daer donuerstandighe mede dunct tsijne verchiert Keert, ende en wilt den ezele niet ghelijcken Die sinen tert houdt, ende nyemant en viert Al ist dat die wetende reyn conste hantiert Den schimpighe sal sijn conste verdrooghen Den Bacholist niet dan om suypen en crayiert Verachtende edelheyt, men sieghet voor ooghen Dus heb ick v willen dit boecxken tooghen Daer een elck in sal vinden en sien sijn ghebreck Alle constighe gheesten, sullent wel verhooghen Alleen salt verachten den opgheblasen gheck Men can niet ghestoppen alle mans beck

(5)

Aiijv

Ter liefden des Printers, daer den gheest na helt Gaf my te componeren, daer toe den treck Inden schilt van Artoys, tsy v vertelt Daer vindijse te coope om een cleyn ghelt Dus en willes niet laten, het brengt v verstant Erreuren, ende dwalinghen toch besiden stelt Die liefde des Heeren in v herte plant Alle boosheyt der werelt sal vergaen, want [T]is Gods woort, ten sal niet sijn verholen Dus volcht hem naer wt liefden vailiant Leser, blijft den Heere beuolen.

Fray gheesten leest // ende wel verstaet Rustich so weest // sonder schimpighe daet Aensiet de simpelheyt vanden Componist

Na sprinters begeerte sedt hi sinen naer Frans fraet Siet niet te nauwe, al heeft hi ghemist

Fijn waer hi een goet meester, die ghene die wist Reyn te wercken, na alle mans sin

Aenmerckende, dan datter schuylt arghelist Een elck mach hem dan stooren te min

Tot uwer eeren nemet voor tgoede, en leeft hier in.

Frans Fraet. Alst God belieft.

(6)

Aiiijr

i.

Ons voorsaten in tijden voorleden // sijn Den god Ianus besneden // fijn // autentijck Met twee aensichten, waerom sijt deden // fijn Was om thoonen het toecomende, als ghelijck Dat voorleden was, om dat de sinnekens rijck Souden wesen, het toecomende oock ghedachtich Als tvoorleden, om alle versijck

Tschouwene, hoe rijck, simpele, oft machtich En so wie sulcx doet, en sal niet clachtich Wesen, maer vlien daer duer alle verdriet.

Blijde daghe sal hi wesen verwachtich Wijs is de man, die in tijt svoor hem siet.

(7)

Aiiijv

ij.

Den god Bachus seer triumphant Ter iacht playsant // gaende alleene In sijne ontmoeten die schoone Uenus vant Was haer gheselschap beheerende reene Dwelck si consenteerde, als eene Uan sijnder benden, sonder verstranghen Dus sperden si twee haer net ghemeene En corts Minerua daer nemende haer ganghen Hebben si haer bedriechlijck gheuanghen Ia soo behendich, dat si voorwaer gheseyt Noch int net is, dus verstaet dat pranghen

Den dronck, en de vrouwen bedriegen de wijsheyt.

(8)

Avr

iij.

Ghi die leeft in dienste van Princen, en heeren En daer met wilt verkeeren, // siet hoe ghi leeft Om cleyn sake, quaemdy in verseeren

Tis dangierlijck daer ghi v toe begheeft Dus siet wel voor v, eer ghi sneeft Somwijlen verkeert, vruecht in rouwe Sulcke is vrolijck, die namaels heeft Verdriet, en druck, tsy man, oft vrouwe Peyst altijt watter na volghen souwe Heeren hulde (peyst dit tallen vren // al) Is variabel, die den Leeu scheert op trouwe Is in sorghen, dat hi hem verschueren // sal

(9)

Avv

iiij.

Die vlieghen soo dicwils ten melck gaet Dat sijer sonder verlaet // laet het leuen De sot verblijt hem inder weelden daet Maer deynde doet hem teghenspoet sneuen Brootdronckenheyt die de sulcke aencleuen Tlaetste en is niet dan verdriet

Haren loon is suchten, duchten, en beuen Dooghen vol tranen, is tlaetste liet Wie hem dan hier af wilt wachten // siet Neerstich toe, vren, maenden, en weken // al Op dat ghi van sulcke inconuenientenvliet De cruyck gaet ten water, datse eens breken // sal

(10)

Avir

v.

Die laet de vlueghe sbals, en na dopstuycken wacht En was noyt gheacht // goet speelder voorwaer Die den schoonen wech verlaet, en loopt inden gracht En was noyt goet looper, tis openbaer

Tis oock groot abuys, te laten eenpaer

Sijn voorspoet, om een woorts toeseggen, is sot // wel Dat seker is, en is niet om misprijsen claer

Een wijs ver stant sal hem wachten, merct dit slot // snel Sot bestaen, en hooueerdich reuot // spel

Doetter vele vallen, datter elck af grijst Ydel glorie, is hier een cranck lot // fel Sulcke in sijn eyghen teghenspoet veriolijst.

(11)

Aviv

vi.

Momaensichten nv schier ghemeyn // sijn Weer si groot, oft cleyn // sijn, elck wilter eene Alleen in bancketten, plaghen si reyn // sijn Maer elck ghebruyctse tallen plaetsen ghemeene Een elck gheueysde, is nv op die beene

Verraetschap schuylt wel, onder sprake delicaet Bedroch onder een schoon opsien reene Ten is gheen wonder dat nv ter werelt dus gaet Lachende deen, dander tonrecht slaet

Elck om sijn aensicht te verualschen doet diligentie Subtijlheyt en list, steect onder een bly ghelaet Dus hebben die monaensichten residentie.

(12)

Avijr

vij.

Tsweert en suldy niet gheloeyender maken

Verstaet de saken // vanden grammen teenigen tijden Ghi en sult niet stoken, in sijn vierich blaken Maer hem versaechten, om sijn beurijden

Met goede woorden, beschermtmen bitter strijden Daer sulcke duer coemt in dangierlijcke schanden Die niet en misdoet, behoeft gheen rastijden Grammighen toorne maect vrienden vianden Versaecht sijn gramschap, op dat hi sijn handen Niet en quetse, maect sijn sweert niet gloedich Hy wist v ondanck, waert dat hy hem verbranden Hebt ouer v seluen gewelt, ghi leeft voorspoedich.

(13)

Avijv

viij.

Den gheleerden Pythagoras hooch verheuen Die heeft bescreuen // en in ghebot ghestelt Dat nyemant sijn eyghen herte int leuen En soude eten, heeft hi te rechte ghespelt Dats dat hem een mensche niet soo seer en quelt Om eenich verdriet, oft om eenich lijden Dat de iuecht sijns leuens daer duer wort gheuelt Tis groote sotheyt hem seluen, soo bestrijden Hem seluen te etene sonder vermijden Verteerende haer herte duer melancoleusheyt Alle wijsen die sullent stellen ter sijden.

De stantuastighe sullen thoonen coragieusheyt.

(14)

Aviijr

ix.

Den seluen Auteur seyt op een ander stede.

Tis een groote onwijshede // en seer misprijsselijck Te steken eenen rinck te inghe van snede

Aen den vingher, diet doet, doet onwijsselijck Den sot bindt meest hem seluen afgrijsselijck Die hem vander vryheyt, tot dienstbaerheyt keert Dit en dede noyt wijs man auijsselijck

Mer so lange afwent, als hi can, so wort hi gheeert Vryheyt de iuecht des menschen vermeert

Laet den inghen rinck niet gheraken Aen uwen vingher, oft ghi bleeft verseert

Vlietten soo langhe als ghi muecht, voor alle saken.

(15)

Aviijv

x.

Daer en bouen spreect de selue seer excellent Dat hem een elck present // tot elcken termijne Behoort te wachtene voor daccident

Ouer tghewichte te gane diuijne

Volghende die warachtighe greyns ten sijne Ghelijc de Romeynen voortijts vroom int regieren Waren gheluckich so langhe si de doctrijne Volchden der waerheyt, reyn int verchieren.

Maer als si giericheyt begonsten te obedieren.

Ende dongherechticheyt werden onderdaen.

So sijn gheschuert der victorien banieren Ende duer haer eyghen handen sijn si vergaen.

(16)

Bir

xi.

Alle man als vrient en gheest niet de hant Ghebruyct verstant // wilten eerst proeuen Wilt ondersoecken den vreemden, want

Ghi moet considereren (oft ghi soudt v bedroeuen) Sijn leuen, sijn doen, eer ghijen wilt toeuen Als vrient, als tijt dat eyst, oft wt gheeft Want anders namaels als ghijen soudt behoeuen Soudy hem contrarie vinden, als een die sneeft Dus op dat ghi sonder sorghe leeft

En op dat ghi meucht tot hem vry // gaen

Als vrient, alst tijt is, denckt als ghi met sorgen beeft Tsijn vrienden, die vrienden, inder noot by // staen

(17)

Biv

xij.

Waerom sietmen die ioncheyt, diet alomme waecht Rustich en onuersaecht // meer dan doude lien Heet onuerdrachlijk, hoet doutheyt mishaecht De mensch tsinen iaren, moet dlichaem bien Te viere, de waeromme sal ick bedien De ioncheyt experientie ghebreect Hem dunct al dat hi siet sonder ontulien Hy salt vernielen, in hem niet en steect

Doutheyt heeft veel ghesien, dat ioncheyt wreect Doutheyt denct watter na comen // sal

Wt ioncheyts vat selden verstandenisse leect Sulck ioncheyt bedrijft dat luttel vroomen // sal

(18)

Bijr

xiij.

Men siet veel ezels hebben residentie Al en hebben si excellentie // noch gratie Hoe wel si sijn plomp, sonder inuentie

Men sedtse op cussens, men doet haer salutatie Menich groot hooft en loeris heeft regnatie In veel plaetsen tis om mercken bloot.

En de peerden moeten slauen telcker spatie Daer den ezel in rusten leeft, ist peert in noot Die gheleerde leuen in grooten wederstoot En nv men den ezel verheft in allen hoecken En men hem feeste bedrijft seer groot Ghi gheleerde wilt elders recreatie soecken.

(19)

Bijv

xiiij.

Om een cleyn sake men lichte trouwe veriaecht Wien dat mishaecht // het is openbaer

Een pluyme inde swaerte meer verdraecht Teghen die trouwe meer weghende swaer Dus is alle menschen een schoon exemplaer Te maken met die vrientscap, die vrienden wesen Na dat fortuyne draeyt, met haer eenpaer Warachtighe vrientschap, reyn wt ghelesen Kentmen, als si ter noot coemt gheresen In tijt des drucx, in persequeringhe

Ter noot kent deen vrient den anderen ghepresen Dan heeft de vrientschap een stercke fonderinghe

(20)

Biijr

xv.

Schilder die te veel curioos wilt wesen In sijn werck ghepresen // alst wel is ghedaen Meynende dat te verbeteren reyn wt ghelesen Int eynde mocht hijt wel verderuen saen Sghelijcx die groot verstant heeft ontfaen En noch meer wilt weten, dan hem is ghegeuen In deynde mocht hi wel sijn wijsheyt ontgaen Dat hijse sou verliesen, daer om heeft ghescreuen Paulus, weest te vreden dat v is ghebleuen Van God, en wilt niet wesen te wijs // siet En soect niet om te worden hier verheuen Den verwaenden, cleyn is sinen prijs //siet

(21)

Biijv

xvi.

Hier voortijts heeftmen ghesien volder violentie Monstren die hadden residentie // met wreet gelaet Als Python tserpent, fel van intentie

En Gerion met drie lichamen boos, en quaet Den hont Cerberus seer wreet inder daet Hidra, en Ierne dangierlijck van manieren Oock de Centauren, met alle haer zaet Medusa niet sijnde om bestieren Ia noch duysent ander niet om regieren

Maer noch veel wonderlijcker waert bloot // sien Bouen alle dese afgrijsselijcke dieren

Die mocht een vrouwe sonder hoot // sien.

(22)

Biiijr

xvij.

Die sueghe, weer balsemen, gesteenten dierbaerlijc Men sieget claerlijc // min ist met haer geestimeert Dan dreck oft vuylicheyt, tis openbaerlijck Want dien wort met huer seer ghelaudeert Een onuerstandighe botten ghecomplexioneert En is niet achtende goede gheleerde scriftuere Iae hi haedt gheleert volck, hi die condemneert Inder natueren, is hi sulcx van valuere

Hi en bemint niet, dan sinen buyck telcker vre Ghelijc tvercken den balsem acht, acht hi doctrijne Wi hebben heden sdaechs daer afschoon figuere Hooghe meesters comen ten ruijne.

(23)

Biiijv

xviij.

In desen staet, ghelijck ghi hier siet prijsselijck Ons ouders auijsselijck // wilden Venus perfect Aldus schilderen, voordachtich en wijsselijck Om te bediedene een eerlijcke vrouwe correct Een schiltpadde onder haren voet ghestrect Dat een vrouwe, niet veer en sal gaen ist gheseyt Den vingher op den mont, reyn onbeulect Bediet dat si niet veel autoriteyt

En sal hebben om spreken, voorts heeft si bereyt Den sluetel inde hant miniootelijck

Dats dat si altijt sal wesen in sorchuuldicheyt Tot haers mans goet te bewaren grootelijck

(24)

Bvr

xix.

De roose spruyt wt scherpe doornen stuerlijck Hoe wel dat si natuerlijck // wel riect excellent De doornen sijn scherp, de menschen beruerlijck De roose is soet, wel rieckende yent

Dit is bewijsende elck eerlijck herte present Dat na alle labuer, arbeyt, en pijne

En traualie, studatie, en swaer regement Coemt groote soeticheyt en medecijne

Dus verdraecht de scherpheyt tot allen termijne Sonder murmuratie, oft eenighe afgrijsheyt Ghi sult sbooms soetheyt smaken, na de disciplijne Dwelck men is heetende, het fruyt der wijsheyt.

(25)

Bvv

xx.

Blinde menschen, verleydt ignorant Van fortuyne playsant // in verseere Bedenct v, si is seer blint sonder verstant Si en siet sonne, noch mane nemmermeere Hoe verstaedijt, en hebdy gheen leere

Hoe coemt dat ghi dooghen niet sonder cesseren En ontdoet, soo saechdy hoe si tuwer oneere V leydt inden gracht, daer ghi in sult declineren Daer v pijne, en verdriet sal visiteren

Als ghi sult meynen singhen der vruechden liet // siet Met goude en siluere sult willen domineren

Suldy v seluen vinden in grooten verdriet // siet

(26)

Bvir

xxi.

Die draecht een sweert met honich eersame Tblijct dat hi den name, der ypocrijten draecht Die onder soetheyt, verborghen hout sijn quaet infame Sijn quaet sal eens wt bersten, wient mishaecht Die eenen anderen quelt, hem seluen hi iaecht Haer sweert is scherp snijdende tot allen tijen Daer donnoosele mede wort gheplaecht Nochtans een mugghe, die salse bestrijen

Dats eenen slechten sal hem somwijlen van besijen Wel ter neer bringhen, met allen sijn pruesheyt Soo dat hi wel is comende in subijtich lijen Al is hi leuende vol alder coragieusheyt.

(27)

Bviv

xxij.

Den Leeu seer vroom, is van coragieusheyt Sterck volder pruesheyt // van natuere Des Vos loos, bedriechlijck vol rigoreuscheyt Sghelijcx behoort een Coninck tsijne van valuere Dese twee beesten slachten de puere

Wilt hi triumpheren met svruechts banieren En sijnen name verbreyen telcker vre So moet hi slachten dese twee dieren Int feyt van oorloghen hem regieren Als een Leeu, vroom en stout sonder verlaet Sijn volck schept moet, duer sulck bestieren En als een Vos loos, sal hi sijn in sinen raet

(28)

Bvijr

xxiij.

Sommighe visschers meynen te vanghen subijt Eenen creeft sonder respijt // en hi vangt een scorpioen De sulcke meynt doen groot profijt

Maer hi wordet al quijt // in cort saysoen Somtijts soo sietmen een onsterck campioen Die eenen stercken Hercules, meynt voor de roede Te hebben, wiens moet valt inde schoen

Verbaest, dat den sin hem begheeft, tsijnen onspoede Dus menich goet gheest doet als de vroede

Laet v niet meer voorstaende sijn perfect Dan v doenlijck en is, tis tot uwen behoede Dat ghi duer verwaentheyt, niet en wort begect.

(29)

Bvijv

xxiiij.

Denct oft dit is een dinghen wel bequame Dat een suege infame, met een bagge triumpheert Peyst oft oock wel is een dinghen eersame Dat een kint met een dagghe domineert Oock dat hem een quaetbeley, hooghe exalteert Een botoore, conterfeyt den wijsen gheleert Eenen ezel dat hi hem seer autoriseert Eenen buffel datmen hem seer eert Dit sijn al saken, die gaen verkeert

Elck behoort te hebbene, tis goet om mercken Dat hem is vueghende, reyn onuerseert Den man de dagghe, den dreck dat vercken.

(30)

Bviijr

xxv.

Alsmen den bogh // meer spant putertierich Dant is manierich, het is misprijsselijck Inder noot, is hi slap, en niet bestierich Dus die sulcx doet, hi doet onwijsselijck Die hem traueleert, sonder noot onwijsselijck Als hijt van doene heeft, is moe en mat Voor inconuenienten wacht v afgrijsselijck Op dat ghi in noot, muecht houwen sat Hebt altijt voor ooghen der fortuynen rat Laet den boghe wat rusten tot inder noot Soo muechdy sijn stercte besighen te bat Het is een exempel om wercken bloot.

(31)

Bviijv

xxvi.

Ghi die strijt teghen tvolck, sonder hope verdout Sijt niet te stout // ghi neemt aen een perikel crachtich Siende dat si sijn sonder confoort benout

Si achten min dan een maille alle eendrachtich Haer leuen, ghi verwinders sijt dan ghedachtich Gheeft den verwonnen wech, int exploot Om te vlien, al ist dat ghi hem sijt machtich Op dat ghi niet en coemt in wederstoot Want sien si voor haer ooghen de doot Si sullen haer weeren met ooghen verbonden Stoutelijck vechtende int conroot

Soo dat wel mocht keeren in corten stonden

(32)

Cir

xxvij.

Soo langhe alst schaken duert autentijckelijck En de Coninck rijckelijck // houdt de ouerhant Hi heeft groot voordeel, soot wel is blijckelijck Maer wort hi ghemat, en blijft int sant

So moet hi oock inden sack, dits hier af tverstant Als na tspel des leuens coemt sdoots verseere En hi wort ghemat, al was hi triumphant

So en heeft nyemant voordel, prince, vorst, noch heere Tmoet al inden sack, vroom sterc, wijs, teere

Dits tbediet hoe de sulcke maect veel gheweens Na tschaken des leuens, vol alder eere

Is den Coninck en den arbeyer alieleens

(33)

Civ

xxviij.

Tspel van fortuynen is seer auontuerlijck Wi sient figuerlijck // in menich regement Maer die wijse, en sal dies niet sijn beruerlijck Niet teghenstaende der fortuynen accident De schiltpadde maect ons dit wel bekent

Sy en acht vlieghen, noch horsselen niet een luere Haren schilt isser teghen, seer excellent

Sghelijcx laet wijsheyt in v sijn telcker vre Laet in v sijn verstant, en redene pure Ghi sult teghenspoet verwinnen telcken fijne De schiltpadde is v een schoon figure Sy setter haren schilt teghen telcken termijne.

(34)

Cijr

xxix.

Veel eer is fortuyne ionstich int bestieren

Die haer met de ghilde hantieren // oft slapen vast Dan eenen gheleerden gheest, edel van manieren Die .L. iaren heeft ghearbeyt met pijn, en last Goet en eere coemt sommighen slapende gast Aen den draet, sonder arbeyt, tis autentijcke Fortuyne by de sommighe te comen past Sonder by dronckaerts oft dies ghelijcke Hoereerders, onwetende, die slaet si swijcke Variabel is si, ende menighen versmadich Sonder sinen toedoen, wort de sulcke rijcke Dus mach si wel heeten seer onghestadich.

(35)

Cijv

xxx.

Die wilt planten den rooselaer schoon verheuen Ten derf hem wond' gheuen // al quetst hy hem swaer Scherp sijn sijn doornen bouen screuen

Al hebdy voorspoet, daer coemt oock wel voorwaer Verdriet en pijne, dats openbaer

Ghi en hebt altijt geen vruecht, sonder mishaghen Daer en volcht somwijlen wel een quetsinge naer Denct dat vruecht ooc wel coemt, na groot claghen Ghemeyn coemt voorspoet, na eenighe plaghen Wilt dit altijt hebben in v ghedochte

Sijt dit ghedachtich allen v daghen

Dat den brootdroncken ooc wel verdriet hebben mochte

(36)

Ciijr

xxxi.

In sorghen is hi te breken sijn sweert verheuen Diet op den aenbeelt bouen screuen // te rou hanteert Sghelijcx is de vrientschap terstont verdreuen Die sinen vrient te seer vertrauileert

Tis een sot die hem verturbeert

Hi verliesten die hi behoorden sorchuuldich Te bewaren in eeren, daer hi by gaudeert Van sulcken abuys sijdy v te wachtene schuldich Sijt wijs voordachtich, hem ghehuldich

Verwerct niet sijn vrientschap, in eeren hem houdt Sijt altijt in deser leeringhen sorchuuldich Een ghetrou vrient is beter dan siluer, oft gout.

(37)

Ciijv

xxxij.

Den Arent heeft sulcken edelen natuere verheuen Dat hi hem en wilt gheuen // teenigher spatie Teghen de vlieghen, die voor hem souden beuen Die wel bringhende ter schandalisatie

Maer hy en souder niet duer vercrijghen laudatie Dit is een exempel van lien vol excellentie En sullen teghen die cleyne, atguatie

Niet hebben, ten is gheen eere, maer violentie Van donwetene, en maect gheen mentie Groote oneere moechdy halen noch ten fijne Teghen donstercke en maect gheen resistentie Volcht grauiteyt, ghebruyct doctrijne.

(38)

Ciiijr

xxxiij.

Die een rootse met een scheers wilt clieuen, is sot Hy maket bot // ende en verliest niet dan sinen tijt Tscheersmes is weeck, de rootse hert, dits tslot Dat wi hier by sullen sijn verstaende altijt Dat wi gheenen twist, opruer, noch strijt

En sullen hebben teghen die ons sijn te crachtich Oft het wort int deynde tot groot onprofijt Sijt het scheermes, en de rootse altijt gedachtich Oft anders soo sijdy ten eynde clachtich Maer leeft altijt by goeden raeye

Sulcke is teghen sijn ouerhooft crackeelachtich En als hi dan claecht, dan ist te spaeye

(39)

Ciiijv

xxxiiij.

Den nachtegael van natuere, heeft de gratie Dat sinen sanck telcker spatie // is delicaet En dat hi bouen ander voghelen heeft laudatie Want hi alle dandere te bouen gaet

Lieuer stet uen, dan sijn voys int verwaet Soude wesen, die hi singht met diligentie Slachtende menich goet gheest, dit verstaet Begheerte hebbende tot grooter excellentie Leyt herte, en sinne, alle sijn intentie

Tot der const, ia dat hi dleuen brengt ten fijne Oft worden dwaes, met grooter violentie So daer menighe sijn gheuonden duer doctrijne.

(40)

Cvr

xxxv.

In brootdroncheyt, coemt vlues, knaep oft heere Maer daer wt te nemen den keere // sijn ignorant Sulck is sinen buyck so ghedienstich tsijnder oneere Dat hi biljft dolende sonder eenich verstant

Dese slachten die in eenen doolhof, playsant Gaen, en tharen wille niet wt en gheraken My coemter saechter inne daer hi staet triumphant Maer duytgaen canmen seer qualijck maken Sijdy daer diep in verwortelt, dit sijn de saken Ghi en coemter also niet wt bysonderlijck Dus ist van ydel glorie, den sin wilt smaken Men isser haest inne, mer duytcomen is wonderlijc.

(41)

Cvv

xxxvi.

Die wil te niete doen tswerelts abuys // groot Ydelheyt, ende gruys, // soot blijckelijck // es Hy arbeyt te vergheefs, ten is niet een cruys // noot Hy ving beter, soot autentijckelijck // es

Den wint in een net, dit ghelijckelijck // es Eer hi oudt abuys soude brenghen in dellinghe Sy sijn wel sot, weert sot, oft rijckelijck // es Die hem vordert tot sulcke opstellinghe Het is hem seluen een groote quellinghe Dat onmoghelijck is, te willen planten Dwaes mach hi wel sijn in sijn rellinghe Bot van verstande, sijn sulcke callanten

(42)

Cvir

xxxvij.

Als de vrouwe inden spieghel haer seluen besiet Ende de schoonheyt bespiet // haers aenschijns eersame Moet haer oock wachten, dat si vileynicheyt vliet Die haer schoonheyt sou moghen maken infame Schoonheyt des lichaems, bringt menich in blame Die haer tot onsuyuerheyt hebben ghekeert Laet v schoonheyt sijn den Heere bequame Dat ghi hem vet v leden eert

Alle creatueren moeten hier duer sijn gheleert Dat si haer keeren vander luxurien sonden Op dat v vruecht daer duer sy vermeert Tot deser causen soo sijn de spieghels vonden

(43)

Cviv

xxxviij.

Tvoghelken gheuanghen inde giole moet leuen En sietmen niet begheuen // sijns sancx inuentie Tis euen blije, al sittet verdreuen

Hem seluen troostende volder excellentie In teghenspoet hoortmen sijn soete eloquentie Dits een exempel voor die sijn infortunaet Dat elck bedructe in sijn penitentie

Hem sal verblijden, en nemen vruecht hoet gaet Bedructheyt en mach v niet baten, dit verstaet Ia v meer argheren in v turbatie.

En nv men duer druck gheen remedie en ontfaet Slacht het voghelken, ende bidt God om gratie.

(44)

Cvijr

xxxix.

Ist dat den Leeu ouer eenen hoop heeft regement Hebbende present // by hem niet dan herten puere En ter ander sijden coemt een hert seer diligent Verselschapt niet dan met leeuwen tot dier vre Die hem is bestootende, achter ende vuere Dien Leeu sal de herten leueren eenpaer Midts dat een hert vuert groot van valuere Haren standaert, cloeckmoedich sonder vaer Stout volck hebbende een hoot, het is openbaer Bloy sijnde, sullen selden hebben victorie

Sgelijcx bloy volc, hebbende een stout hoot voorwaer Diese conuoyeert, sullen vercrijghen glorie.

(45)

Cvijv

xl.

Die groote dief is wt om officie grootelijck

op dat hi door sulc middel blotelijc // groot en cleyn Soude scheeren, onder tschijn van recht miniootelijck Die hi aenueert om castijden ghemeyn

Die wijle is vast slapende de Prince reyn Tot dat tijt is, en dan coemt hi diligentelijck De spongie wtdouwen van sulcken vileyn Hem afnemende, dat hi presentelijck

De cleyn dieuen af heeft benomen violentelijck Die is onthooft, oft ghehanghen, tsinen onspoede Beter waer somtijts sulcken daet innocentelijck Anders ghestraft, Rechters nemet voor tgoede.

(46)

Cviijr

xli.

Steldy v om te caetsen, seer triumphant Om tijtcortinghe, want // groot van valuere Denct niet dat v partije slaept ignorant Maer sal den bal weer keeren ter kuere Sghelijcx moetty peysen, tot elcker vre Sijdy yemanden te bespottene ruerlijck Soo moetty verwachten v auontuere Sghelijck sal v oock sijn ghebuerlijck

In goet ghewichte is once voor once figuerlijck Alsoo men mach mercken trouwe voor trouwe Gheen argher spel, noch soo stuerlijck Dan te gheckene, het si man oft vrouwe.

(47)

Cviijv

xlij.

Die onnoosel, slecht is, nv na swerelts regement Is verwaten bekent // men sieghet figuerlijck Vol flatterens, bysondere, die van thof bekent Volder subtijlheyt sijn natuerlijck

De simpele isser veracht riguerlijck

Die hedensdaechs met haer niet en can crayieren Wort ghehouden arm verwaten, seer auontuerlijck Men laet hem beroyt loopen, ia men wiltem schoffieren Met lijnen, oft wollen en salmen verchieren

Den simpelen, die thof volcht, dit wel smaect Maer hi is in alder manieren

Ghelijck den ezel onder den simmen gheraect

(48)

Dir

xliij.

Stercte der armen doet de galeye drijuen snel Teghen den wint rebel // gaet si voort crachtich Dwelck ons is betoonende, reyn van opstel Van die de coragie hebben machtich

Al isse den wint des teghenspoets versmachtich Sy roeyender duere, hoe seere gheturbeert

Moghen si niet duer deen, si sijn dander gedachtich Slaghet deen swijcke, in dander men domineert Om duer te roeyene moet sijn ghepractiseert Al maect wint, en goluen wonder onghestadich Laet den moet niet varen, ghi triumpheert Fortuyne, sal v noch wesen versadich.

(49)

Div

xliiij.

Ghemeynlijck so vangtmen den palinck subijt Alst dwater altijt // meest is gheruert certeyn Sghelijcx in opruer de looste dieuen sonder respijt Worden dan meest rijck alle ghemeyn

Die sulcke is dien tijt meest nut groot, en cleyn Ter werelt gheenen tijt voor haer so excellent Tijt van peyse, en eendracht, is voor haer vileyn Dan en ghelt sulck volck niet haer regiment Dan en sijnse niet so wel te passe present In tijt van twiste rechten si de banieren Van haren affarre, seer diligent In tijt van peyse moeten si haer vieren

(50)

Dijr

xlv.

Vleyaerts des hofs sijn .M. mael argher vele Wat batet dat ict hele // dan de rauen groot Want vleyaerts verteren hier met ghequele Tvleesch en bloet der leuender met wederstoot Conterfeytende haer schoon voor ooghen minioot Met valsche flatteringhen, haer seer spoeyende De raue en eet maer, tvleesch na der menschen doot Stinckende cronien en sijn haer niet vernoeyende Een flatteerder, o ghy heeren sijt die wtroeyende Verdrijftse die sulck sijn van gheslachten

Coninghen, princen wildy in vrede sijn bloeyende Voor achterclappers, flatteerders wilt v wachten

(51)

Dijv

xlvi.

Die den ezel been gheeft, en den hont hoy om eten Tis goet om weten // dat sijn hanteringhe

Gheen wijsheyt en is, weert versmeten Dat deen behoeft voor sijn sustineringhe Dat gheeft hi dander duer sotte fantaseringhe Dat wortmen daghelijcx noch wel ghewaer Veel gheleerde sietmen wijs in sonderinghe Sijn verstooten, ouer al voorwaer

Groot sietmen donwetene verheffen eerbaer Dat de contrarie behoorden te wesen

Tis groot onghelijck, een vileynich exemplaer

Dat geleertheyt wort verstooten, ende plompheyt gepresen.

(52)

Diijr

xlvij.

De simme haer ionghe inden arm, tis beseuen So stijf omvangt, dat sijn leuen // daer duer vergaet Sy doeghet wt liefden, met een vast aencleuen Menich ouders sijn op haer kinderen vroech, en laet So versot, datter groot inconuenient wt staet Similerende wat si bedrijuen, als verblent

Als si wter ioncheyt sijn, dan en isser gheenen raet En oncorrigeerlijck sijn, ter boosheyt ghewent Dan en ist gheenen tijt, hoe ghi roept diligent Als si ghecomen sijn tot haren daghen

Ouders wacht v te ghelijcken der simmen present Op dat ghi namaels niet en valt in claghen.

(53)

Diijv

xlviij.

Bachus wilde Hercules conterfeyten in pruesheyt Cleedde sijn auontuersheyt // daer ter stede Met een leeus huyt, vol alder ricoreusheyt Maer hy en cost so niet leuen, naer Hercules sede Hy en was kenbaer, ende dat dede

Sijn droncken herssebecken, en sot opstellinghe Sghelijck doude die volcht een ander snede Dan sijn ghewoonte, valt inde dellinghe

De sot conterfeyt wel de wijse, maer sijn rellinghe Wortmen ghewaer, den blooden desghelijcke Maect wel den stouten in sijn vertellinghe Maer natuere blijft v by, dats autentijcke

(54)

Diiijr

xlix.

De spinnecoppe, heeft schoone, en proper inuentie Dat si duer haer intentie // vangt de vlieghen Maer si is onsterck, sonder excellentie Om die groote horselen te bedrieghen Die souden haer net schueren sonder lieghen Sgelijcx de wet heeft meest macht ouer arme leden Die rijcke moghen die boosheyt wel wieghen Den wint is selden inder armer seyl met vreden Men siet dat de slechte meest wort bestreden Tis goet te mercken in elcx opset

Armoede wort ghehaet, die rijcke ghebeden Groote vlieghen schueren der spinnecoppen net.

(55)

Diiijv

l.

Die eene gheeft wijn, ende die cortse heet // heeft Tschijnt dat hi hem leet // heeft, in sulcx exploot Den wijn is heet, diemen hem bereet // heeft Ende de cortse sghelijcx, het is sijn doot Het is den patient eenen grooten wederstoot Tsghelijcx den Prince niet verstandich // is Die den sot gheeft digniteyt, oft officie groot Duer die ghifte hi meer onghe handich // is De sulcke, hoe hooge, hoe meer onuailiandich // is Macht hebbende om rapen om scrapen

Exempel in sijn siecte, hi meer brandich // is Om te eten, ende te scheeren die arme schapen.

(56)

Dvr

li.

Den Pelgrim verlaet wijf, en kint Ia alle vrient, om sijn pelgrimagie subijt Om den volcke te vercoopen lueghenen en wint Haer tooghende licteekenen, om sijn profijt

Dat hi eenen verren wech heeft gegaen sonder respijt Dat hi heeft gedaen eersame

Ghereyst te water, te lande altijt

mer zijn loopen en wort niet geacht met sommige bequame Den vliegende palster, hoort vast, sonder blame

Ghelijc de schiltpadde gaet in pelgrimagie voort Die en heeft van loopen, gheen groote fame Houdt huys met wijf en kint alsoot behoort.

(57)

Dvv

lij.

Den Arent die maect groote lamentatie

Tot elcker spatie // van sijn quade fortuyne onplaysant Groot verdriet hi heeft, en desconfortatie

Als hi hem seluen is vindende inden brant Den pijl inde borst, die daer was triumphant Met pluymen verchiert, schoon van coluere Dwelck hi wel soude hebben ghekeert, want Hi hadt moghen ontulien, duer sijn natuere Sghelijcx menich mensch groot van valuere Is selue cause van sijn turbatie

Hy behoort wel te hebbene discretie puere Te vluchtene dat hem deert telcker spatie

(58)

Dvir

liij.

Een cleyn vlecke, men wel siet int daenschijns coluere Tot elcker vre // dan die opt lichaem is bedect

Daenschijn is alomme bloot, duer natuere

Dlichaem verborghen, en canmen niet sien beulect Een cleyn ghebreck, maect eenen Prince suspect Dwelck men niet en siet in eenen cleyn van state Coninghen, Princen behooren tsijne perfect Bouen haer ondersaten, houwende mate

Haer boosheyt bouen andere staet haer ten verwate Recht, en redene ghebruyckende in elcx presentie En si anders sijn dan si behooren van ghelate Elck sal haer vlecke mercken vol der violentie.

(59)

Dviv

liiij.

Als den vogelaer, wilt voghelen vanghen altoos Hi verandert sijn voys // met eenich instrument Dus comender veel int net, duer zijn practijcken loos Sghelijcx sijn shofs slatteerders present

Om die Princen tuwaerts te trecken diligent Hondert mael sdaechs veranderen haer hantieren Om haer te belieuene sijn si seer excellent

en solaes haer aen te doene met geueysde manieren Maer als de Princen daer duer sijn int schoffieren Ende thelacen ochermen is thaerder onbaet // fijn Ende haer int strick vinden seer putertieren

Ende daer af kennisse crijghen, dan salt te laet // sijn

(60)

Dvijr

lv.

Die den steert van een peert tseffens wilt wt trecken Tis weert om ghecken // hi en salder niet halen

Die wijse sal allenskens een hayrken, reyn int verwecken Wt rucken, alsoo sal den steert vast smalen

Dats dat de haestighe in sijn propoost sal falen Daer de wijse ende voorsienighe sal prospereren Den sot in sijn dwaesheyt sal dwalen

Cleyn sal hi vorderen, in sijn trauileren De wijse sal alle dinghen considereren Niet met haesticheyt en sal hi gaen te wercke Maer sal met sinne altijt triumpheren Soo sal hi vast staen ghelijck die stercke.

(61)

Dvijv

lvi.

De raue inslickende een serpent mispresen

Tdunct haer wesen // suycker, oft venisoen prijselijc[k]

Maer na de mael dat in is gheresen Ist haer berouwen, dat si onwijselijck

Heeft ghedaen, smakende den guer afgrijselijck Men moet eten en drincken by redene, en mate Al dunct v spijse, oft dranck, sien iolijselijck Neemdijs te vele, het is tot uwer onbate Ghi crencter mede v natuere, dan ist te late De wijse en neemt niet meer dan hi en begheert Duer gulsicheyt, denct hier op tsy van wat state isser meer gestoruen, dan duer mars bloedich sweert

(62)

Dviijr

lvij.

Sprack voorts de Poete Homerus goet

Dat Iupiter vroet // quaet ende tgoet tsamen goot Bediedende dat geluck niet en is sonder tegenspoet Daer en coemt wel oock groot wederstoot

Men heeft niet altijt sinen wille bloot Deen tijt men lacht, dander tijt men weent Tsoete wort wel int soere ghemengt ter noot Men moet al hebben dat fortuyne verleent Deen tijt vrolijck, dander tijt versteent Men altijt niet en can sinen wille betrapen Tgheluck wort somwijlen van dongeluck verbeent Dat meesters sijn, dat worden wel knapen.

(63)

Dviijv

lviij.

Den man die ghenoech heeft bi te leuene eenpaer En volghet thof naer // om glorie verheuen Slacht den Leeu, die hem int openbaer

Met een cleyn draeyken heeft gheuangen gegeuen Sghelijcx om een cleyn sake om bly leuen Sijnse dienstbarich, en cleyn van valuere Lieuer knaep, dan meester om sulcx aencleuen Hoe wel hi dat draeyken, in corter vre

Wel soude breken, want die natuere

Heeft hem vryheyt gegeuen, die hem dienstbaer stelt Maer ydel hope doet hem dese erruere

Dus wort sulcke mensche wel dwaes vertelt.

(64)

Eir

lix.

Ten is gheen tijt int verkeertbert te spelen claer Als v huys eenpaer, staet inden brant

Want als ons hert is bedruct ende swaer Musijcke oft spel, is dan onplaysant

Hebben wi verdriet, ons en helpt genuechte triumphant Redene ist dat wi sijn gestadich

Als den tijt wtwijst, hebt verstant

Met den droeuen droeue, vroech en spadich Met den blijen blije, wijs ende beradich So suldy ghestapelt, worden gheacht ten toone Obediert uwen gheest, altijt weldadich Ghi sult ontfanghen der fortuynen croone

(65)

Eiv

Ix.

Die met een momaensicht, wilt maken veruaert Den Leeu vermaert // van grooter cracht

en sal niet prospereren den arbeyt waer beter gespaert Want den leeuw is pruets, vroom, van grooter macht Sghelijcx die een wilt verdoouen, die sulcke slacht Met sijn woorden, fel, ende ongheureest

Maer terstont sijn sijer wte onsacht Al heffen si op een groot tempeest

Ydel woorden smaect wel hier af den keest Oft groote dreyghementen, niet seer en smerten Ten heeft niet te bedieden, haer groot ghequeest Sy en sulen oock niet verblooden stoute herten.

(66)

Eijr

lxi.

Die mensche die wat op sijn leden // heeft In onureden // leeft // ghelijct den hase perfect Hi heeft een ongherust herte, in alle steden // beeft Hi en can nau gheslapen, een die is suspect Altijt vreese in sijn lichaem trect

Om comen in handen van iustitie De rechtueerdighe alomme reyn ontdect Hi en vreest gheenen aenstoot, noch inquisitie Den hase is een exempel van malitie

Hi vreest als hi hoort eenich gheruchte tooghen Sghelijcx die heeft op therte eenighe vitie Slacht den hase, hi slaept met openen ooghen

(67)

Eijv

lxij.

Liefde den ezel rustich danssen leert Oock den botten verkeert, fray inuentie Den vuylen, reyn, suyuer, gheeert Den slapenden, wacker, vol diligentie Boeren, worden edel rustich van excellentie Duer de liefde, die leert reyn eerbaerheyt eersame Den vileynen, coemt tot reuerentie

Ghelijck voortijts Symon seer bequame Als Becasius scrijft groot van fame Duer de liefde groote gratie becleuen Liefde weert van menighen blame Ghelijck Ouidius wel heeft bescreuen

(68)

Eiijr

lxiij.

Wat is den naem van dit beelde present Redene excellent // is haren name certeyn Wie was den Auteur, Lysiphus diligent Wat heeft si inde hant, een schaers net en reyn Waeromme, en dat om dat sijt ghemeyn Al af scheert alomme buyten en binnen Voor heeft si hayr, achter niet een greyn Dats om te toonene voor alle gheleerde sinnen Datmen de redene voor al sal beminnen

Aen de voeten vluegelen, tot goey vercleeringhe Dat si vliecht int gaen, voor diese ghewinnen Die redene is goet voor elcke neeringhe.

(69)

Eiijv

lxiiij.

Op een magher lichaem, eens ruesen hoot En dient niet tis bloot, oft op groote leden Eenen cleynen cop, het is grooten wederstoot Goede proporcie maect reyn van seden Houdtse niet voor wijs tot eenigher steden Naer die viselmije, van ghesichte inlijck In een groot hoot, tsijn de waerheden En steect niet alleen die wijsheyt minlijck Aen de daet so suldijt wesen kinlijck

En treet daerom niemant op de veersenen // niet Want dit verstant, so sijt ghewinlijck

Het groot hoot, en maect de herssenen // niet

(70)

Eiiijr

lxv.

Den Cypres boom is reyn schoon ten tooghe Recht fray, en in dooghe, playsant, en groen Maer de vrucht is weynich nut, leege en hooghe Niet orborlijck en ist tot gheenen saysoen Sghelijcx sijn vele in alle haer doen Die groote tittelen draghen van autoriteyt Schijnen voor tvolck eerbaer int lamoen Oft groote meesters van grooter gheleertheyt Maer int proeuen derperientie is al gheseyt Men en beuint in haer niet dan den name Ghelijck den Cypres so is haren maiesteyt Al gaet voor de werelt groot haer fame.

(71)

Eiiijv

lxvi.

De handen vol ooghen heeft den Aduocaet

Oock de Procureurs verstaet // voor die van natuere Milt sijn, voor die so weten si wel raet

Ist recht, oft onrecht si helpen hen daer duere Gheloften en sullen si niet achten een luere Sy en hebben geen oojen sonder ghiften, dats claer Maer sijdy liberael achter en vuere

Sy sullen van recht, onrecht maken voorwaer Dus dan die wilt triumpheren duer huer eenpaer Moet alleenlijc met giften en gauen tot haer vlien want nv ter tijt menich Aduocaet, en rechter claer Niet en hooren, maer nemen al dat si sien.

(72)

Evr

lxvij.

Ghelijc den aenbeelt, gelijct vast van fonderinghe In alle sijn hanteringhe // een ghestapelt man bloot Hy en acht gheen violentie, noch persequeringhe Ghelijc en doet den aenbeelt, de hamers groot Een edel herte, heeft rustighe costuymen minioot Hy en vreest gramschap, oft eenighe quellinghe Hem settende teghen alle verdriet, en wederstoot Wat hem is aenstaende, duer menschen rellinghe Hy coemt ter eeren, duer sijn opstellinghe Een ghestapelt man, hi is autentijcke Niet lichtelijck en valt hi in die dellinghe Fortuyne die maect die sulcke rijcke.

(73)

Evv

lxviij.

Ioncheyt, sidt op eene ronden cloot present Niet anders ghewent // dan ouerbrengen den tijt Den stoel is ront, variabel, die menich schent Beteekent dat hi si wanckelbaer meest subijt De ioncheyt, die maect haer den tijt meest quijt Met haer eyghen sinlicheyt negligentelijck

Maer brootdroncken verkeert wel vele sonder respijt In grooten verdriete vientelijck

Tijt te verliesene innocentelijck

Is seer quaet, ende maect God verbolghen Wilt dit sijn ghedachtich ioncheyt presentelijck Ende wat metter oudtheyt v mede sal volghen.

(74)

Evir

lxix.

Menich goet Auteur in griecx, en latijn eersame Ons verclaert bequame // dat in geender manieren De kemel niet en drinct geensins, groot van fame Wat water dat is, in wat duwieren

Sy en salt eerst trobbel maken, sonder faelgieren Metten voeten, dats si om doen natuerlijck Veel menschen sijn dees beeste in haer hantieren Wel ghelijckende seer figuerlijck

Goey claer gheleertheyt sijn si stuerlijck

En beminnen meer onclaer plompheyt, dan doctrijne Men sieghet heden sdaechs seer auontuerlijck Hoe wel dat anders wel behoorde tsijne

(75)

Eviv

lxx.

My verwondert hoe hi wel swemmen mach

Die sonder verdrach // met een pack is ghelayen swaer Die naect behoort te sine, in sulck besach

Sulck gheeft hem om swerelts eere eenpaer

In dienstbaerheyt, en soude wel meester zijn eerbaer Hoe mach ooc een mensche tsinen gemake wesen Die sijns lichaems en is gheen meester claer Hy volghet thof duer een ydel hope mispresen Als een knecht, min gheacht sijnde in desen Dan een hont, en van de groote verwaten

En seer selden, coemt hi tot perfectie reyn wt gelesen Dus maect v selfs vry, tis tot uwer baten

(76)

Evijr

lxxi.

Wacht dat v den tijt niet en ontsneeft Goey vsueghelen hi heeft // en vliecht subijt De wijse om bewaren, hem daer toe wel begheeft Want gheen dinck so costelijck als den tijt Quaet om weder halen, dien is quijt Dus dien laet varen, doet seer onwijslijck Hi en roemt v niet weder int crijt

Dus siet wel toe, ende doet auijselijck In onnutte ouerdaet en is niet prijselijck

Hem ouer te brenghene, sulck gheblaemt // sneeft Oft in ledicheden, tis afgrijselijck

Elck ghelijck die wijse man betaemt // leeft.

(77)

Evijv

lxxij.

De herde peyre duer de cracht der sonnen snel Verandert wel // ende is int smaken soet Sgelijcx de ioncheyt dwaes en sot van opstel Duer raet der wijsen, verandert wel sinen moet Metter tijt verandert wel tquaet int tgoet Metter tijt is haer de kintsheyt vernoeyende Den tijd is thoot van alle leeringhe vroet

De sotten doet den tijt in wijsheyt sijn bloeyende Tot redene, ende verstant haer sijn spoeyende Ghelijck de sonne maect rijp het fruyt So doen de iaren, de menschen sijn groeyende In verstant, die te voren ware plomp en ruyt.

(78)

Eviijr

lxxiij.

Flatteerders des hofs, hebben met haren flatteren Inde hant complaceren, // een pasteye voor elck present Seer dienstbaer een elcken sonder cesseren

Tot dat si hebben haer daet ghetoont, alst tserpent De tonghe draghen si vore seer diligent

Maer therte achtere, seer valsch van manieren Waer by dat menighe wort gheschent

Veel gheclaps hebbende, inde daet putertieren Veel sijnder gheuallen, duer huer bestieren Die duer haer sijn ghecomen ten ruwijne

Coninghen en Princen die v wilt wijslijck regieren Wachter v vore, als sijn si schoon van aenschijne

(79)

Eviijv

lxiiij.

Om den pot oft hi is gheschuert, is den sin Te proeuen, men ghieter in // water claer Gheenen wijn, ende dat om donghewin Waer hi gheschuert, twaer verloren eenpaer Dit is ons een expresselijck exemplaer

Willen wy proeuen eenighen vreemden teeniger stede Segt hem een lichte sake, op dat ghi ghewaer

Muecht worden, oft hy oock is secreet in sijn sede Anders mochty comen in groote onlede

Seydy misschien een sake swaer en suspect Daer na mocht volghen een groote onvrede Dus siet voor v wat ghi ontdect.

(80)

Fir

lxxv.

Ghelijck de leeuwen, sien si een hen ghelijcke Ghehanghen, tis autentijcke // si sijn beureest

En sal dan niet zijn besorcht, den grooten dief seer rijcks Die welcke die heeft ghestolen alder meest

Vele sijnder aen de galghe ghestoruen met oreest Miserabelijc, ende de grote tresoriers ongetrouwe Hebben den dans begonst, met tempeest

Dese triumpheren, de cleyne blijuen in rouwe Tgheschiet alomme in elcke landouwe Ten is gheen noot veel van vermane

De grootste zijn alomme gesien, weer man oft vrouwe Cleyn diefkens wachten de schapen inde mane

(81)

Fiv

lxxvi.

Den man sot al verspelende sonder vertraghen Niet achtende der plaghen, die daer wt spruyt Een milde hant int spel, is een mishaghen Ghemeynlijck so coemt hi den sinen vuyt Ghebonden behoort hy tsine, dat sijn sinnen ruyt Souden ghedencken tgroot misval onsachtich Hem vermanende der duechden virtuyt Het spel maect menich mensche clachtich Grooten twist coemter duere tweedrachtich Denct hier op ghi wijse discrete gheingient Men spreect een ghemeyn woort warachtich Die niet en siet, den spieghel hem niet en dient

(82)

Fijr

lxxvij.

Hoemen meer inden wan van liefden leyt Hoemen meer voorwaer gheseyt // dit verstaet Gheen dinck en profijt, tis warachticheyt Hi verliest sinen tijt hier delicaet

Sijn goet, sijn eere, die coemt int verwaet Sotte ioncheyt, is een ydel domineren Si verdoen grootelijck thuere, vroech en laet Hier behoort de ioncheyt op te considereren Want alst al wech is met triumpheren Ende niet twee appelen en hebben int scrijne Dan en salt gheen tijt sijn dat te contempleren Ioncheyt sijt ghedachtich dees doctrijne

(83)

Fijv

lxxviij.

Vrouwen, oft scepen en sijn veruult nymmermeere Tot gheenen keere // een sake groot om achten Alsmense meynt hebben versaet, volder eere Dan ist al te herdoens, stelt dit in ghedachten Die wijs is die sal hem daer voor wachten In tijts beterdy wel sulck inconuenient Tis eenen grooten last, der vrouwen drachten Ia grooter danment is achtende present Gheluckich is hi die can vlien sulcken torment Hi is sijn seluen wel houdende in vreden Daerom rade ick een elcken excellent Dat si in sulcken duysterheyt niet en treden.

(84)

Fiijr

lxxix.

Sotte liefde duer Venus inspiratie is vol turbatie // menich fout // stout Veel sijnder duer ghecomen ter declinatie De wijse sinnekens, si verdout // hout

V daer voor wacht, als in dooghen tsout //schout Menich Autheur scrijft ons haer sotte manieren Wiltse vluchten, v niet en betrout // bout Niet op de minne, si sou v faelgieren

Veel heeft si tsins doen missen, van haren scholieren Sy is valsch, blint, waerment hoort vermanen Liefde blaset tvier om ws schoffieren Daer hi disteleert dwater der tranen.

(85)

Fiijv

lxxx.

Tfruyt der liefden, hert, weeck, dorre en groen // is soet, bitter int lamoen // is, cout, heet, licht, en swaer Secreet, openbaer, het goet onbeuroen // is

droeue, blije claer, doncker, onuast, sterc als pylaer Heden present, morghen ghefaelgeert voorwaer Volder rigoreusheyt, gheheel onghenadich Stuer, minlijck, vol vruechts, vol sorghen naer Doof, blint, verworpen gheheel onghestadich Groot, dick, vet, maghere, niet versadich Recht, slim, variabel, cranck, en stout Voor ooghen schoon, achter rugghe verradich Sot is hi die de liefde betrout

(86)

Fiiijr

lxxxi.

Cupido is diligent int planten verheuen Reyn int aencleuen // inde hofkens, principael Der herten, duer sijn lieflijck ingheuen Diueers fruyt plant hi int generael Op alle boomen minlijck speciael Niet rustende doet hi groote diligentie Vermorwende de herten, hert als stael In ionghe hoofkens heeft hi residentie Hi is expeert, volder inuentie

Als is hi blint tot sinen ongeghelucke Hi is vroom int planten met excellentie Bysonder int pooten peirkens van drucke

(87)

Fiiijv

lxxxij.

Den boom in sijn ioncheyt tveyl verdraecht

Ende onderhout hem onuersaecht // seer menichfout Hoe wel dat hi daer namaels wort gheplaecht Van hem benaut, ende seer verdout

Dits dat den boom namaels seer rout Als hi hem vint verdroocht, seer onplaysant Sghelijcx vaert hi die eenen ondancbaren betrout Hem altijt het beste ghedaen aen elcken cant En loonet hem qualijc, sonder verstant

Sghelijcx die eenen iongen leeu (hijt so vinden // sal) Op voedt, laet hi hem gheworden ignorant

Als hi groot wort, hi hem verslinden // sal

(88)

Fvr

lxxxiij.

Hier voortijts tvolck van Ephesen puere

Stelden dees figuere // om hooghe sonder verdrach Op een ghemeyn plecke, om dat si daer duere Souden haer seluen kennen, wiese aensach Ghelijck tserpent een elck hem seluen wel mach Inden steert bijten, sonder verstranghen

Ter werelt en isser gheen beter ghewach Dan hem seluen te kennen sonder verlanghen Sulcke wilt ander in sijn woorden vanghen En is selue tvuylste kint dat leeft

Aldus die eenen anderen wilt pranghen Siet voor hem, dat hi gheen vlecke en heeft

(89)

Fvv

lxxxiiij.

Dauteur seyt, tpatrijs is wte voorspoedelijck Om proye, onbehoedelijck // vint hi hem gheuaen De sulcke wilt dandere, als seer moedelijck Smijten, ende hi wort selue gheslaen Menich licht herte, tot groote strijden staen Meynende victorie te verweruene

Ende selue den quaetsten coop ontfaen Bedoruen, die ander meynden te bederuene Ghelijck als sotten pijnt dit topkeruene So worden si van haer partije gheuelt In grooter doleure staen si te steruene

Die een ander meynt plagen, hen seluen hi quelt

(90)

Fvir

lxxxv.

Een groot gheschut met luttel poeyers gelayen

en machs niet haeyen // int schieten eenen cloot // groot Met eenen blaesbalc en mach geen muelen draeyen elc moet zijn, proportie hebben, soot tijt en noot // boot Natuere doet al bi discretie minioot // root

De man gheinstrueert, leeft met redene, en mate Alle dinc heeft sinen eysch, legt inden schoot // thoot Leeft by rade wijs, tsy van wat state

Natuere als meestersse, en soete garnate Moedere der redene, en consolatie Leefdy daer na het wort v bate Ghi sulter by verweruen confortatie

(91)

Fviv

lxxxvi.

Alle goede Prelaten, sullen laten aenschouwen Haer licht vol trouwen // dat settende ongheureest Hooch op den berch, voor mans, en vrouwen En si anders doen, weer minste oft meest Dan recht ingaende, haer naect oreest Haer ondersaten moet en si wel aenmercken Tquaet wten goeden scheyden, duer Gods gheest Als oprecht Herders der heyligher kercken Oft doen si anders, God salse als donstercken Als valsche huerlinghen brenghen tot schanden Loopen de schapen verdwaelt duer haer wercken Haer bloet sal hi eysschen van haren handen.

(92)

Fvijr

lxxxvij.

In menighe Poeten, vindy menighe fable Die seer notable // hebben schoon doctrijne Laet ons daer af tbeste nemen able

Ende tquaetste verworpen, bitter als brijne Die Poeten hebben veel ghescreuen tallen termijne Haer eloquentie, is alomme vermaert

Haer wercken waren sommels anders van schijne Ghedisfameert, laet die sijn verhaert

Onder de bladeren, men soete besyen vergaert Ende verlaet, dat niet nut en is oft profijtelijck So ons alle wijse schriftuere verclaert

Sijt alle boosheyt van v versmijtelijck

(93)

Fvijv

lxxxviij.

Haest verliesdy de vrientschap der vrouwen Al schijnse vol trouwen // als den ael seer snel V ontslippert, sghelijck so suldy behouwen Haer liefde, valdy eenichsins rebel

Van haer loosheyt hebben ghescreuen de Poeten wel En menich exempel van haer dominatie

Daer menich mede is ghecomen in ghequel Ende ten eynde in groote tribulatie

Wit, voor blau sullen si v duer haer fallatie Te kennen gheuen sonder verstranghen Ia noch meer tot menigher spatie

Sullen si v ratten doen voor catten vanghen

(94)

Fviijr

lxxxix.

Ist dat die sonne is schijnende recht op v hoot

Tis om mercken bloot // dat lichaem en geest geenen weerscijn Al coemt een duer haet, en nijt in wederstoot

De duecht sal v daer duer helpen fijn

Duecht schijnt met raeyen sonder lommer diuijn In spijte van fortuyne, die menighe schent Een edel herte coemt wt alle verdriet en pijn Hem en is niet hinderlijck tfenijnich serpent Hi en vreest niet die werelt, oft haer torment Die alsulck is van memorie

En hem also voecht seer diligent Sal namaels comen in glorie.

(95)

Fviijv

xc.

Na den mael dat v den voghel vliecht vander hant Quaet is hi om weer crijgen want // hi vliecht te snel Sghelijcx is hi die spreect met onuerstant

Oock een leughenachtighe tonghe rebel Daer aen is men een mensche kennende wel Een woort ghesproken niet weder en keert Die sulcke doet hem aen groot ghequel Ende een man die worter by onteert Dus hoort wel wat die wijse leert Die discreet wil sijn, ende niet versteken Ende dat sijn fame mach blijuen vermeert En sal niet te lichtueerdich sijn in sijn spreken.