Faculteit der Rechtsgeleerdheid
Komt de verplichtstelling in strijd met EU recht?
8 oktober 2021
Prof. dr. drs. Mark Heemskerk
Hoogleraar pensioenrecht Radboud Universiteit Nijmegen
Verplichtstelling en mededingingsrecht
• Verplichte deelname aan bedrijfstakpensioenfonds Uitsluitend recht verleend door minister (Stcrt.)
• Beperking van de mededinging gerechtvaardigd (101-106 VWEU)?
• Ja, volgens HvJ EU 1999 (Albany, Brentjens, Drijvende Bokken)
• Sociale exceptie
• Adequate pensioenvoorziening voor hele bedrijfstak
• Geen concurrentie op de arbeidsvoorwaarde pensioen
• Bijzondere taak (DAEB) en essentiële sociale functie; geringe hoogte AOW
• Solidariteit als juridische legitimatie
• Solidariteitscatalogus: bedrijfstakbrede acceptatieplicht, geen medische keuring, pvi, vrijstelling, doorsneesystematiek (gelijke opbouw, gelijke premie)
Belemmert mededingingsrecht verplichtstelling?
• Huidige verplichtstelling toegestaan
- Indien het pensioenfonds niet langer het uitsluitend recht had (…) zouden ondernemingen met een jong en gezond personeelsbestand (…) gunstiger
verzekeringsvoorwaarden trachten te bedingen bij particuliere verzekeraars. Door het vertrek van de ‘goede’ risico's zou het bedrijfspensioenfonds met de ‘slechte’ risico's blijven zitten (…) aan die werknemers zou het Pensioenfonds dan niet meer tegen aanvaardbare kosten een pensioen kunnen bieden.’
• Toekomstige verplichtstelling toegestaan?
- 1300 miljard question? Wat vindt het HvJ …
- Afschaffing doorsneesystematiek (desolidarisatie)
- Solidaire of flexibele premieovereenkomst (individuele potjes en/of sol. reserve) - Niet meer tegen aanvaardbare kosten; solidair genoeg?
- Kans x impact (pensioenwereld zonder verplichtstelling) - Waarom niet verplichtstelling van de pensioenregeling
Herziening in strijd met eigendomsrecht?
• De allergrootste pensioenherziening: omzetting van al het opgebouwd pensioen naar premieovereenkomst (nu: zonder bezwaarrecht)
• Internetconsultatie
• Leidt omzetting (‘invaren’) tot strijd met Europees eigendomsrecht
- EU rechtspraak waarbij grote pensioenverlagingen geen ‘individual and excessive burden’ zijn. Mits spelregels in acht genomen (bij wet voorzien, algemeen belang ed) - Aantasting wezenlijke inhoud pensioenrechten mag niet (YS HvJ EU 24 nov 2020) - Is omzetten van uitkeringsovereenkomst (DB) naar premieovereenkomst (DC)
aantasting wezenlijke inhoud?
- Onzeker maar veelgevraagd van marginaal toetsende EU rechter.
