Ervaringsgericht groepswerk over voeding en opvoeding: Ratatouille en Vitamientje

(1)

rondplan

Groepswerk over voeding &

opvoeding

Praktijkbeschrijving

Huis der Gezinnen Brussel Kom’ma Genk Vitamientje September 2014

G

(2)

Grondplan – Praktijkbeschrijving opvoedingsondersteuning Pagina 2 van 14

Inhoudsopgave

1 Beschrijving 4

1.1. Definitie en omschrijving ... 4

1.2. Doelgroep ... 5

1.3. Doelen ... 5

1.4. Werkwijze/aanpak ... 6

1.5. Materialen en links ... 8

1.6. Positionering ten opzichte van andere praktijken ... 8

2 Onderbouwing 9 2.1. Theoretische argumenten ... 9

2.2. Argumenten op basis van onderzoek ... 12

3 Overdraagbaarheid 13 3.1. Opleiding ... 13

3.2. Overdracht en implementatie ... 13

3.3. Kwaliteit ... 13

3.4. Kostprijs ... 13

4 Bronnen 14

5 Contactgegevens 14

(3)

Beschrijving praktijken opvoedingsondersteuning

Er bestaan verschillende manieren om ouders en opvoedingsverantwoordelijken te ondersteunen bij het opvoedingsproces.

Vanuit de decretale opdracht ‘participatieve en wetenschappelijk onderbouwde methodieken inzake opvoedingsondersteuning te ontwikkelen en te verspreiden, werkt EXPOO, samen met praktijkwerkers, aan een overzicht van praktijken. Dit overzicht wil actoren inspiratie en mogelijkheden aanreiken in kwaliteitsvolle werkwijzen om een aanbod opvoedingsondersteuning uit te bouwen.

Het beschrijven, onderbouwen en documenteren van een praktijk is niet altijd even makkelijk. Elke beschrijving is enerzijds een momentopname en tegelijkertijd een vereenvoudiging van een complexere realiteit dat het bieden van opvoedingsondersteuning is.

EXPOO ondersteunt dit proces door jaarlijks een aantal praktijkwerkers in praktijkbeschrijvingskringen samen te laten reflecteren. Daarnaast kan een organisatie hun praktijk ook zelf beschrijven. EXPOO biedt hierbij een beperkte ondersteuning.

Vanuit de vaststelling dat voeding een belangrijke ingangspoort is om opvoedingsondersteunend te werken bij kwetsbare gezinnen, nam EXPOO het initiatief om deze vorm van groepswerk te beschrijven.

Dit gebeurde aan de hand van de praktijk Ratatouille van het Huis der Gezinnen in Anderlecht en van Vitamientje, de praktijk van het inloopteam Kom’ma in Genk.

(4)

1 Beschrijving

1.1. Definitie en omschrijving

Vitamientje en Ratatouille zijn allebei groepsgerichte projecten voor kwetsbare gezinnen waarbij gezondheidseducatie en opvoedingsondersteuning gecombineerd worden. Rode draad doorheen het aanbod is ‘voeding is opvoeding’.

Op een vast moment in de week wordt er samen met de deelnemers gekookt en gegeten.

Concrete situaties, vragen en ervaringen van de deelnemers vormen de gedeelde thema’s . Door ervaringsuitwisseling en oefenen vanuit de sterkte van de groep komen de deelnemers tot nieuwe inzichten (ervaringsleren).

Dit kookproject wordt aangeboden onder 2 vormen:

- Ratatouille: een kortdurende, modulaire versie (beperkt aantal sessies, in inloopteam of bij externe organisaties) met focus op het educatieve aspect (kennis en inzicht verwerven);

- Vitamientje: een langlopend traject als vast onderdeel van het groepswerk van het inloopteam met focus op kennisverwerving en op het bijbrengen van andere attitudes en gewoontes.

Uitgangspunten

- Het gaat om een combinatie van voorlichting over gezonde voeding en opvoedingsondersteuning

Rode draad doorheen dit project vormt het principe ‘voeden is opvoeden’: Onderzoek (zie theoretische fundering) toont aan dat kinderen waarvan een of beide ouders eet- of

gewichtsproblemen hebben of er ongezonde(re) eetgewoontes op nahouden, zelf meer risico lopen op gelijkaardige problemen en/of hetzelfde gedrag gaan stellen. Kortom ouders spelen een cruciale rol wat eetgewoontes en lichaamsbeweging betreft; kinderen volgen immers het voorbeeld van hun ouders.

Het toepassen van een gezondere levensstijl vraagt van de ouders niet alleen kennis over gezonde voeding, maar vereist vooral ook bepaalde opvoedingsvaardigheden. De

opvoedingstips en adviezen die tijdens de verschillende bijeenkomsten aan bod komen zijn ook bruikbaar bij de ruimere algemene opvoeding van kinderen.

- Groepsgerichte en actieve participatie

Actieve participatie van de deelnemers en het onderling uitwisselen van ervaringen vormt een belangrijk gegeven binnen het kookproject. Doorheen de hele vorming wordt vertrokken van wat ouders kennen en zelf ervaren. Ervaringsuitwisseling staat centraal. Er wordt geen ‘les’

gegeven maar gediscussieerd en samen gezocht naar oplossingen.

- Cultuursensitief

We vertrekken vanuit de overtuiging dat een cultuurgevoelige aanpak een bijzondere meerwaarde bezit in het (op)voedingsondersteunend werken met kwetsbare allochtone én autochtone gezinnen. Gezien de diversiteit in de doelgroep (herkomstlanden Turkije, Marokko, Afrika, Oost-Europa,…) wordt aandacht geschonken aan de producten en ingrediënten van het land van herkomst. Er wordt rekening gehouden met de verschillende vaak cultuurgebonden eetgewoontes.

Dit betekent concreet dat we rekening houden met en aandacht schenken aan de behoeften, cultuur en taal van elk gezin dat deelneemt aan de vormingsreeks.

(5)

1.2. Doelgroep

Het project richt zich tot kwetsbare gezinnen. Hiermee bedoelen we gezinnen die met uitsluiting bedreigd worden of in uitsluiting leven. Het gaat om gezinnen die een gebrekkige en beperkte toegang hebben tot maatschappelijk hooggewaardeerde goederen zoals werk, inkomen, huisvesting, onderwijs en gezondheidszorg. Deze doelgroep is heterogeen en vergt daarom een verscheiden aanpak.

Bijvoorbeeld: tweede-generatie allochtone gezinnen die opgroeien in een concentratiewijk hebben andere vragen dan autochtone, generatiekansarmen die binnen een sociaal isolement van her naar der verhuizen.

Het project is in eerste instantie bedoeld voor gezinnen die zich vragen stellen over opvoeding, voeding en beweging. De ouders in het project willen hun opgroeiende kinderen een gezondere of een meer evenwichtigere maaltijd voorzetten. Daarnaast ervaren ze doorheen de sessies dat er een verband bestaat tussen hun eigen (op)voedingsgewoonten en de eetpatronen van hun kinderen. Ze leren en ondervinden dat zij zelf invloed kunnen uitoefenen op het eetgedrag van hun gezin en anders gebruik kunnen maken van hun voorbeeldfunctie.

- Het langer lopend traject (Vitamientje) is een open groep. Er worden geen voorwaarden voor deelname gesteld. Vitamientje richt zich op gezinnen die zo kwetsbaar en gekwetst zijn dat ze nog geen engagementen kunnen aangaan om in een vormingsreeks te stappen. Ouders nemen deel aan de groep, liefst samen met hun kind(eren) onder de drie jaar.

- De kortdurende module (Ratatouille) is een gesloten groep voor een beperkt aantal

deelnemers. Er wordt van de ouders een zeker engagement gevraagd en deelname aan de vormingsreeks kan pas na een intakegesprek.

De projecten zijn opgezet voor ouders met kinderen tot de leeftijd van 3 jaar (Vitamientje) of tot 8 jaar (Ratatouille). Deze leeftijdsafbakeningen hebben onder ander te maken met het subsidiëringkader, de keuze om al dan niet met homogene groepen te werken en de keuze van de inhoudelijke thema’s die aangebracht worden.

1.3. Doelen

Het kookproject heeft als doelen:

- Kennis en inzicht bijbrengen

•

ouders vinden al doende antwoorden op hun vragen over voeding en opvoeding. Door het uitwisselen van ervaringen met andere ouders en de begeleiding komen ze tot nieuwe inzichten

•

ouders krijgen handvaten die hen stimuleren en in staat stellen om gezonde, prijsbewuste voedingsgewoonten die passend zijn in het gezin te installeren

- Ouders ondersteunen in hun positie als opvoeder en in hun beleving van het ouderschap.

•

versterken in hun opvoedkundige vaardigheden

•

sociaal netwerk van ouders verruimen en versterken - Toepassen en aanhouden van wat men geleerd heeft

(6)

1.4. Werkwijze/aanpak

Toeleiding

Deelnemers komen enerzijds uit de reguliere inloopteamwerking. Het project wordt voorgesteld aan de ouders die reeds naar het inloopteam komen.

Het kortdurend modulair project, Ratatouille, zet daarnaast toeleidingsactiviteiten op zodat professionals uit andere diensten (verpleegkundigen, scholen, kinderdagverblijven,…) gezinnen kunnen motiveren voor de vormingsreeks.

Intakegesprek

Bij Vitamientje is er geen intakegesprek. Er worden geen voorwaarden gesteld of doorgenomen voor deelname. Informatie over het gezin wordt tijdens het project verzameld.

Bij Ratatouille is er wel een gesprek. Het project wordt voorgesteld en er worden concrete afspraken gemaakt.

Vorm

- Beide projecten spelen zich af in en rond de keuken.

Vitamientje: Er zijn wekelijkse bijeenkomsten (behalve in de vakanties). Gezinnen kunnen blijven komen zolang de kinderen nog niet naar school gaan (context van het Inloopteam) Ratatouille: 4 of 6 sessies in inloopteam of bij externe organisaties

Thema’s

Bij Vitamientje wordt in overleg met de ouders een planning opgemaakt. Ouders geven zelf aan wat ze willen leren. Dit wordt door de begeleiding meegenomen in de voorbereiding.

Thema’s die ouders vaak aangeven:

Aanleren van nieuwe gerechten of werken met ongekende ingrediënten (ook ontbijten, gezonde tussendoortjes); ontwikkeling van het eten bij jonge kinderen; eetproblemen; eetgebeuren; gezonde voeding, tafelmanieren, hygiëne, voedingsleer bijv. vitaminerijke producten, budgetvriendelijk koken.

Ratatouille behandelt volgende thema’s:

- de basis van een gezonde voeding en gezellig samen aan tafel

- het ontbijt, de maaltijdfrequentie en de organisatie van de eetmomenten - de lunchbox en wie beslist wat, wanneer en hoeveel er gegeten wordt - warme maaltijd en groenten en nieuwe smaken leren kennen

- winkelen en etiketten en koppigheid aan tafel - baby- en peutervoeding en zelfstandig leren eten

Opbouw van de sessie

Beide vormen van het kookproject kiezen om voorrang te geven aan de ervaringen en leervragen van de deelnemers.

Bij Vitamientje verloopt een bijeenkomst volgens een vaste structuur maar een flexibele vorm. Na het fruitmoment met kinderen volgt de taakverdeling. Tijdens de voorbereiding wordt informatie over voeding en opvoeding uitgewisseld. De eetmomenten zijn spontane oefenmomenten. Naargelang de vraag van ouders kan er ook gericht gewerkt worden. Dit kan alle vormen aannemen: met moeder, vader of de ouders alleen of samen met het kind.

(7)

Elke sessie van Ratatouille duurt ongeveer 5 uur en start met een onthaalmoment waarbij de

deelneemsters de kans krijgen om ervaringen uit te wisselen. Daarna wordt er door een diëtiste uitleg gegeven over gezonde voeding en vervolgens maken de deelneemsters samen een gezonde maaltijd klaar. Na het eetmoment volgt de bespreking van het opvoedkundig thema en tenslotte wordt er samen opgeruimd en is er tijd voor evaluatie. De uitwisseling tussen de ouders wordt doorheen de verschillende fases gestimuleerd.

Vaste of open groepen

De langlopende werking, Vitamientje, werkt met een open groep. Er wordt de deelnemers gevraagd te verwittigen als ze al dan niet komen. De groepsgrootte is maximaal 10 deelnemers.

Ratatouille is een vaste groep deelnemers. Bij het samenstellen van de groep wordt er voor gezorgd dat er voldoende raakvlakken zijn op vlak van taal, origine, achtergrond en leefwereld.

Aanwezigheid van de kinderen

In Vitamientje zijn de kinderen aanwezig. Tijdens het koken worden de kinderen opgevangen. Zij leren daarmee ook even los te laten. Er wordt wel samen met de kinderen gegeten. Het project vindt het belangrijk model te zijn, een verrijkend pedagogische setting te zijn voor kinderen en ouders waar ook geleerd wordt van elkaar.

In Ratatouille kiest men voor kinderopvang tijdens het volledige verloop van de sessies. Zo leren ouders hun kind al even los te laten en kan de sessie meer gestructureerd verlopen. Nadeel is dat er meer aandacht moet gegeven worden aan transfer naar de thuissituatie.

Methodieken

In het kookproject worden verschillende methodieken (bijv. uit het vormingswerk) ingezet.

- Koken, samen praten, samen doen;

- Er wordt gebruik gemaakt van stellingen, toneel en filmpjes om de interactie en ervaringsuitwisseling te stimuleren;

- Structureren, afspraken maken, voordoen, beschrijven;

- Gespreksvoering: herformuleren, bevragen, herkenning, mentaliseren, informeren.

Kostprijs

Deelname aan het project is gratis. Bij Ratatouille wordt gevraagd een ingrediënt mee te brengen als onderdeel van het engagement.

Evaluatiemomenten en afronding

Tijd nemen voor feedback heeft zijn meerwaarde naar de deelnemers (transfer naar thuis versterken) Het is daarenboven ook belangrijk om het project bij te sturen.

Bij Vitamientje gebeuren de evaluaties weinig systematisch omdat de deelnemers en de begeleiding elkaar tussendoor zien en ouders spontaan terugkoppelen van wat ze thuis met de opgedane ervaringen hebben gedaan (vb een nieuw recept uitgeprobeerd, aan tafel blijven zitten… ) Een leuke manier om zicht te krijgen wat deelnemers meegenomen hebben uit het traject is de wedstrijd “kom’ma eten”: geïnteresseerde ouders maken een goedkope, kindvriendelijke en gezonde menu die beoordeeld wordt door een jury. Ouders worden daardoor voorlichter voor nieuwe ouders.

(8)

Grondplan – Praktijkbeschrijving opvoedingsondersteuning Pagina 8 van 14 We streven ernaar om “kom’ma eten’” jaarlijks te organiseren, afhankelijk van het vertrouwen en de

veiligheid in de groep.

In Ratatouille start elke bijeenkomst met een terugblik over de vorige sessie. Er wordt gevraagd of de ouders het geleerde hebben uitgeprobeerd en via ludieke vraagjes wordt naar de kennis gepeild. Dit neemt tijd in beslag maar stimuleert de interactie.

Follow-up

Als het project aangeboden wordt in partnerorganisaties is dit een belangrijk aandachtspunt.

Ratatouille biedt Ratatouille bis aan. Dit is een maandelijks terugkom-moment. Hier ligt het accent op zelfredzaamheid en herhaling van de thema’s uit Ratatouille. Daarnaast is het sociaal aspect belangrijk.

Begeleiding

Gezien de groepsgrootte, de opbouw en de duur van elke sessie wordt een bijeenkomst begeleid door 2 groepswerkers.

Naargelang de vraag is er de aanwezigheid van een diëtiste

1.5. Materialen en links

Draaiboek Ratatouille, een vormingsreeks over (op)voeding Vertelplaten VGC koffertje

Materiaal Kind en Gezin waaronder Kind in beeld

Themapakket: Eten!! Ja gezellig !? Een themapakket over eetgedrag van kinderen Boek: Kinderen en jongeren met overgewicht, C. Braet

E. Moens werkboek voor ouders en handleiding voor begeleiders Website VIGEZ

Cebud; lekker en gezond; meer smaak met minder centen

1.6. Positionering ten opzichte van andere praktijken

De positionering ten opzichte van andere praktijken is door de praktijkbeschrijvingskring niet beschreven.

(9)

2 Onderbouwing

2.1. Theoretische argumenten

Voor de onderbouwing van het groepswerk verwijzen we naar de praktijkbeschrijving ervaringsgericht groepswerk: http://www.expoo.be/methodiekfiches/ervaringsgericht-groepswerk

Voor de onderbouwing van het kookproject baseren we ons op de argumentatie uit het project Ratatouille (zie draaiboek ratatouille). In deze is het belangrijk stil te staan bij enerzijds de determinanten van gezond gedrag en ook bij de theoretische onderbouw van

gedragsveranderingsprocessen.

Determinanten van gezond gedrag

Onderzoek¹ heeft aangetoond dat 3 factoren de intentie tot het stellen van gezond gedrag verklaren.

Wil men personen tot een gezond voedingspatroon aanzetten, dan moet men op deze factoren inwerken. Naarmate mensen (a) meer kennis en een positieve attitude omtrent gezonde voeding hebben, naarmate ze (b) meer steun ondervinden van belangrijke mensen in hun omgeving en naarmate ze (c) ervan overtuigd zijn dat ze in staat zijn om gezond te eten en dit ook kunnen volhouden (eigen effectiviteit) zullen ze een positievere intentie hebben om gezond te eten en vervolgens ook een gezonder voedingsgedrag vertonen.

Via dit project verwerven de deelnemers kennis en stellen ze gaandeweg hun ideeën over gezonde voeding (o.a. niet lekker, té duur, enz.) bij. Ze ervaren dat gezonde voeding smakelijk kan zijn; hen een beter fysiek gevoel kan geven en minder duur is dan ze dachten (a).

1Voedingsgedrag veranderen: makkelijker gezegd dan gedaan. Nutrinews, 2000. Prof. Ilse De Bourdeaudhuij, Faculteit Geneeskunde en gezondheidswetenschappen, Vakgroep Beweging en Sportwetenschappen, Universiteit Gent

(10)

Grondplan – Praktijkbeschrijving opvoedingsondersteuning Pagina 10 van 14 Tijdens het groepsgebeuren kunnen ze steun ervaren van de andere deelneemsters en de

begeleidsters (b). Dit biedt hen de mogelijkheid om zo eerst een aantal zaken uit te proberen binnen een veilige setting om die dan vervolgens binnen het gezin te introduceren. Het belang van en de cruciale rol die de groep speelt, komt bij elke reeks weer naar voren. In het begin ervaren de deelneemsters dat het niet zo makkelijk is om andere (op)voedingsgewoontes en voedingswaren te introduceren binnen hun gezin. Ze merken en ondervinden zo goed als allen dat echtgenoot en kinderen, hun goede intenties tegenwerken.

In deze vormt de groep een plaats waar ze elkaar kunnen motiveren en aansporen om door te zetten.

Ze voelen zich gesterkt door hun ‘lotgenoten’ en worden gaandeweg vastberadener en minder terughoudend om thuis een aantal zaken uit te proberen. Vaak gaan ze gefaseerd te werk en beginnen ze met kleine, voor de andere gezinsleden minder merkbare, wijzigingen bijv. minder gebruik van zout, suiker en olie; vervangen van fruitsap door fruit; een kleinere portie vlees

klaarmaken, iedereen dezelfde maaltijd voorschotelen, enz. om dan na verloop van tijd te komen tot grotere veranderingen zoals bijv. het vervangen van wit brood door bruin brood; het overschakelen op halfvolle melk; samen eten (en de TV uit doen); enz.

Op (a) kunnen we de grootste invloed uitoefenen en (b) realiseren we door het groepsgebeuren. Enkel (c) is minder gemakkelijk: we zien dat de deelneemsters na verloop van tijd overtuigd zijn dat ze gezond kunnen eten. Echter het al dan niet kunnen volhouden, hangt sterk van het individu af. In deze kunnen - denken we - de Terugkom-momenten een positieve rol spelen.

Volgens deze literatuur is het effect op gedragsverandering groot als men inspeelt op deze 3 determinanten. Men mag niet verwachten dat personen hun gedrag snel en plots zullen veranderen.

Daarnaast wijst literatuur eveneens op het belang van de context².

De invloed van de omgeving is voor wat het voedingspatroon betreft veel groter dan voor elk ander gezondheidsgedrag. Vooral het gezin speelt hierin een belangrijke rol. Zodra men beslist om gezonder te eten, heeft deze keuze ook gevolgen voor de voeding van de andere gezinsleden. Kinderen en jongeren zijn grotendeels afhankelijk van de maaltijden die voor hen worden klaargemaakt.

Onderzoek3 heeft aangetoond dat er een belangrijke samenhang is wat het voedingsgedrag van de gezinsleden betreft: er zijn ‘gezonde gezinnen’ waarvan alle gezinsleden gezond eten en ‘ongezonde gezinnen’ waarvan alle leden vooral ongezonde voedingskeuzes maken.

2 Groepsdiscussie Gezonde leefstijl en voeding – Gedrag is een ding, het veranderen een ander. Veerle Stevens, stafmedewerker

wetenschappelijke ondersteuning, VIGEZ, 2008

3 ‘De Bourdeaudhuij, I. & Van Oost, P. (1996). De relatie tussen op jonge leeftijd aangeleerde voedingsregels en voedingskeuze in de

adolescentie. Gedrag en Gezondheid, 24, 4, 215-223.’

‘De Bourdeaudhuij, I. & Van Oost, P. (1997). Gezinsdynamiek en voedingsgedrag: een onderzoek met vragenlijsten en groepsinterviews.

Gedrag en Gezondheid, 25, 1, 62-73.’

‘De Bourdeaudhuij, I. & Van Oost, P. (1998). Family members' influence on decision making about food: differences in perception and relationship with healthy eating. American Journal of Health Promotion, 13, 2, 73-81.’

(11)

De invloed van het gezin op de voeding situeert zich op 3 niveaus: (1) individuele factoren, (2) interacties rond voeding en (3) algemene gezinskenmerken.

Proces van gedragsverandering

Interessant is om hier het model van Prochaska et al⁴. aan te halen. Zij hebben een model ontwikkeld dat duidelijk aangeeft welke fasen een individu doorloopt wanneer hij evolueert van een ongezond naar een gezond gedrag (figuur 2). De essentie van het model is dat de onderzoekers ervan uitgaan dat elke fase een andere aanpak vergt. Afhankelijk van de fase waarin men zich bevindt, moeten mensen op een andere manier worden gemotiveerd. Het is dan ook van belang dat men bij voedingseducatie rekening houdt met de fase waarin iemand zich bevindt. Doet men dit dan zal de persoon zich meer aangesproken voelen door de boodschap en is de kans op gedragsverandering groter.

Hierbij een overzicht:

4Changing for good. Prochaska, J., Norcross, J. & DiClemente, C., Avon Books, New York, 1994.

(12)

Grondplan – Praktijkbeschrijving opvoedingsondersteuning Pagina 12 van 14 In de eerste fase, de pre-contemplatiefase, heeft men niet de bedoeling om gezond gedrag te stellen.

Men eet ongezond, bv. te veel vet, en men is niet van plan om dit gedrag te veranderen. Binnen deze fase situeren zich twee groepen mensen: enerzijds diegenen die niet gemotiveerd zijn en zelfs weerstand tonen tegen verandering, anderzijds diegenen die onvoldoende kennis hebben of zich niet bewust zijn van hun ongezonde gedrag. Voor de laatste groep is het geven van informatie en de bewustwording van het eigen voedingsgedrag van cruciaal belang. De eerste groep is de moeilijkste voor de voedingsvoorlichting. Een non-directieve⁵ aanpak is in dergelijke gevallen aangewezen:

luisteren naar de redenen voor hun gebrek aan motivatie, empathie tonen en vragen stellen, staan centraal.

Eens in de tweede fase, de contemplatiefase, begint men erover te denken het gedrag te wijzigen. De voordelen van een gezond gedrag worden benadrukt en de mogelijke nadelen gerelativeerd. Dit maakt dat de negatieve houding van het betreffende individu tegenover gezond eten uit balans raakt en hij geleidelijk aan beslist om zijn gedrag ten goede te veranderen.

In de derde fase, de preparatiefase, staan mensen in de startblokken om gezonder te gaan eten.

Hindernissen die deze stap kunnen bemoeilijken, moeten worden aangepakt. Het is belangrijk dat men goede oplossingen leert bedenken voor alle mogelijke hindernissen, bijvoorbeeld met betrekking tot het eten van fruit: ik wil fruit eten, maar er is geen fruit in huis. In deze fase is het belangrijk om mensen te laten nadenken over mogelijke oplossingen, zoals in het weekend altijd fruit meebrengen dat lang bewaart, in de middagpauze fruit kopen in het winkeltje om de hoek enz.

In de vierde fase is men volop bezig zijn gedrag te veranderen. Het geven van beloningen, het ondersteunen en het bevorderen van de eigen effectiviteit zijn hier van belang.

In de laatste fase, de consolidatiefase, eten mensen reeds meer dan 6 maanden gezond. Voldoende aandacht blijft nodig om te verhinderen dat men hervalt in het oude, ongezonde gedrag. Men moet leren de moed niet te laten zakken zodra het eens wat moeilijker gaat en op voorhand oplossingen te bedenken voor problemen die de kop kunnen opsteken.

2.2. Argumenten op basis van onderzoek

De projecten monitoren het doelgroepbereik van de praktijk: zie jaarverslagen.

Er is evaluatie met de deelnemers (zie hierboven bij werkwijze).

Het verloop van de sessies wordt ook geëvalueerd in de teamvergaderingen door de groepsbegeleiders.

De organisaties zijn zoekende en vragende partij voor meer praktijken effectonderzoek.

5Gezondheidsvoorlichting en gedragsverandering. Een planmatige aanpak. Bourdeaudhuij en Crombez. Koninck Van Gorcum, Asszn 2001.

(13)

3 Overdraagbaarheid

3.1. Opleiding

De begeleider is geen hulpverlener of therapeut. Ook geen oplosser van problemen van ouders. De begeleider is een luisteraar, raadgever en aanbrenger van nieuwe informatie en vaardigheden. Hij helpt ouders een stukje op weg om op een andere manier met hun kinderen om te gaan. Begeleiders hebben een belangrijke voorbeeldfunctie.

Voor een uitgebreide beschrijving van de grondhouding en competenties verwijzen we naar de praktijkbeschrijving ervaringsgericht groepswerk.

Bij deze projecten kan een diëtist een meerwaarde zijn, zeker om in te gaan op individuele vragen.

Anderzijds is het geen must en wordt gebruik gemaakt van samenwerkingsverbanden. De deelnemers worden indien nodig toegeleid naar voedingsexperten.

In de praktijk worden geen specifieke eisen gesteld t.a.v. de basis- of vooropleiding van de begeleiders.

3.2. Overdracht en implementatie

Ratatouille beschikt over een draaiboek.

Dit is echter geen pasklaar draaiboek. De begeleiders leren van elkaar.

Informatie kan ingewonnen worden bij het inloopteam en bij voldoende interesse organiseren we een train-de-trainer vorming..

3.3. Kwaliteit

Elementen van kwaliteitsbewaking zijn de registratie van het bereik en de evaluatie met de ouders (zie hierboven).

3.4. Kostprijs

Net als andere vormen van ervaringsgericht groepswerk zijn de kostenrubrieken: locatie, personeel en werkingsmiddelen.

(14)

4 Bronnen

Voedingsgedrag veranderen: makkelijker gezegd dan gedaan. Nutrinews, 2000.

Prof. Ilse De Bourdeaudhuij, Faculteit Geneeskunde en gezondheidswetenschappen, Vakgroep Beweging en Sportwetenschappen, Universiteit Gent

Draaiboek Ratatouille

Jaarverslagen Inloopteam Huis der Gezinnen

5 Contactgegevens

Huis der Gezinnen; Brussel; www.huisdergezinnen.be Komma Genk; Vitamientje;