is vir is is

HOOFSTUK SEVVE

VRA.ELYS ::S AAN ON.DERWYSER-ORGANISEERDERS V.fu"'if GEE:STESWEER::BAJ-l.RHEI.D .DIE TIWPLEM:Ef.i!TERING VAN .DIE GEESTES1NEEP..B.A!illHEI.DSPROGRAlVI IN

TRAi'ifSV AALSE SEKON.DERE SKOLE

7.

1 INLEI.DING

Vraelys ::S is saam met vraelys A aan al 222 destydse sekondere skole van die Transvaalse Onderwysdepartement gestuur. Hoofde is versoek (kyk p.130) om die vrael.ys aan die onderwyser wat verantwoordelik was vir die organi-sering van die geestesweerbaarheidsprogram, te oorhandig vir vol tooiing.

In TA::BEL 7!~ 12 word 'n ontleding van die terugontvangstes aangebied.

1)

TA::SEL 7.12

GROEPERING VAN .DIE TERUGONTV~TGSTES VAN VRAELYS ::S·

Gr~

S~A.M. PoA.M~ S-.E .. M. P.E&M. Tot,. ·

_%

%

%

%

%

Gestuur 86 77 45 14 222 Terug ontvang. 64 74~4 57 74 23 51 6 42 .. 8 150 67,6 i Onvoltooid 4 4,7 ! 2 2~6 11 24~4 3 2194 20 9 Voltooid. 60 6997 55 71 .. 4 12 2696 3 21,4 130 58,6 ' Nie terug ontvang 22 2596 20 26 22 49 8 57 92 72 32,4

.Die response op elk van die vrae wat in die vraelys van onderwyser-organi--.,. ·, I~ •• ~ 1.,

seerders verlr...ry is sal nou nader ontleed wordo

.Daar word verder in al die tabelle slegs gewerk mAt die getal vraelyste wat (voltooid 58,6% en onvoltooid ~/c) teru~ ontvang iso

i) .Die vraelyste is gedurendeMei 1976 uitgestuur,.

een-honder~~en~vyftiguit

n

moontlike twee-honderd-twe~en-twintig vraelyste was redelik~ Wat clie twintig

(9fo)

onvoltooide en twee-en-sewentig (32₁

4<';6)

v.ra.elyste wa.t nie terug ontva.ng is nie betref 1 kan die afleidings gema.ak word da.t een of meer van die volgende faktore

n

rol gespeel he~~

onderwyse~orga.nisee:t'Clers het vergeet om die vra.elJI1=lte te val tooi;

hoofde het die vra.elyste nie aan die betrokke onderviyser-organiseerders oar-halJ.dig vir val tooiing nie;

die program was nie in die betrokke skole aangelJied nie;

die v.ra.elys het verlore geraak in die pas (kyk parag:raaf

5 .6.3}.

"Word

'n

geestesweerbaarheidsprogTam in

u

skoal aa.ngebied?11

Ja. Nee

0

D

(Dui

u keuse met 'n kruisie aan)

Volgens T.O .n.-omsendbriewe 109 van

1970

en

29

van

1971,

word jeugweerbaar-heid as 'n verpligte kuxrikulere program

in

alle sek:ondfu-e skole va.na£

Januarie

1972

ingestel.

TAIJEL

7.13

Word geestesweerbaa.rheid in skole a.a.ngebied?

!

Ja

1 I :Gr.,

I

i

P,.A4M. S .. E.M. P.EoM.! Tot.

%

I ' ' ! !

-%

!

I.%

%

!

7i _

_j_·--l-·---l

I

!

I

l

l

'59

98 .. 3

I

55

i

100 11

91.8 3 . 100 128

98~5

Nee

₁

_{1 ..}

71-

I -

₁

_{9f2 -}

_-

_{• 2}

I

_{1,'5 I}

I

!

l '

j __

L__

I l !

I

I

TotaaJ.!

60 100

i~5_5

.

~ 1Q.O~

i_

3

!

1qQ. ( 130

i

i,Oo__j

7o2.1

.ANALISE VAl'J RESPONSE

Nege-en-vy:ftig van die sestig (

98

:3%)

stedelike Afrikaansmediumskole en elf van die twaalf

(91,&/o)

stedelike Engelsmediumskole bied ~ geestesweerbaar-heidsprogTam aan, terwyl twee skole ( waarvan een in die stedelike Afrikaans-medium- en een in die stedelike Engelsmediumgroep) die program nie aanbied

Een-honderd~agt-en-twintig van die een-honderd-en-dertig (98,~/c) sekond~re skole in Transvaal bied 'n geestesweerbaarheidsprogram aan ter1iilyl twee ( 1

,5%)

skole die depaxtementele opdrag nie nakom nie.

Na aanleiding van die gegewens in TABEL

7.13

kom die afleidings gemaak word

daar 'n hoe mate van ooreenstemrning tussen die persentasie positiewe response van Afrikaans- (

99, 1%)

en Engelsmediumskol e (

95, sP/o)

was;

-187-di t duidelik is dat die program

5

jaar na die invoering daarvan reeds in die oorgrote meerderheid sekondere skole aangebied word. As gevolg van die f

ei

t dat slegs

58,6% van

die vraelyste voltooi is, kan aangeneem word dat meer skole die program nie aanbied nie (kyk paragrawe

5 .6·.3

en

7

.1h

Aangesien dit 1_n

11_{amptelike" program is, is di t moeilik om te verklaar waarom tvvee skole}

versuim om di t aan te bied:.

7.2,.3 VRAAG 1 (MOTIVERING)

"Indien nie, waarom nie?"

( Onderwyser-organiseerders wie se respons op vraag 1 11_Nee11 _{was, is versoek}

om te motiveer ·waarom 'n geestesweerbaarheidsprogram nie in hulle skole aange-bied word nie).

Die onderwyser-organiseerder van geestesweerbaarheid in die stedelike

Afrikaansmediumskool het aangevoer dat die program vanwee die amvangrykheid nie aangebied kon word nie en dat die personeellede hulle sou moes haas om die program af te handel, terwyl die onderwyser-organiseerder van die program

in die stedelike Engelsmediumskool geen motivering aangebied het nie.

7.3 VRAAG 2

..

"Indien wel, sedert watter jaar? 11

Volgens T.o.n .... omsendbriewe 109 van 1970 en 29 van 1971 moes die program vanaf Januarie 1972 aangebied word.

TABEL 7:~

14

Sedert wanneer die program aangebied word.

1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 Nog nooit Geen respons Totaal

·--S _.(.M. P.A.M ..

%

i (16 1 1,7 3

I

5,_5

5

8,4 10 18,2 14 _{23..,_3 ' 12}

t5..1.ti.

13

2!,6

17 J 30,9 10

16,6

1 6 11 1 1 J 71

2

3,6

-

I

-1

'71

I

1

-i 15 25 j I

5

9_,_1 1100 I ! I 60

_I

₅₅ jiOO

7'.3 .1 .A])T.ALISE VAN RESPONSE

·-S .E.M.

%

2

_16,7

2 16,7

1

8,3 1 8~3

I

8,3 1 8,3

4

33_d

i

12 !100 P~E.M .. Gr.

·1

%

l

Tot.! j

%

l

4

3,2

-+

17 13,1 1 33,3 29 22.9 ~- 31 23.8 1 33,_3 18

13.7

1

33t3

5

3,7

-J-

. I

I

2

1~5

i r

1

24 18,_1

, 3

l

_;iOO i ; 130 ~00 l

Een van die sestig ( 1 ~ 7%) stedelike Afrikaansmedium- en drie van die

vyfo-en-vyftig (515%) plat·telandse Afrilcaansmediumskole het die program in 1970 _. ingevoer~ _I

terw-yl vyf van die sestig ( 8,~) stedelike Afrikaansmed.ium-1 tien van die

vyf-en--vyftig (18,2}'~) plattelandse Afrikaansmedium- en twee van die twaalf

( 16, 7%) stedelike Engelsmediumskole

die

voorbeeld gevolg het in 1971'.

In 1972 het veertien van die sestig (2313%) stodelike Afrik:aansmedium-,

twaaJ..f

van die vyf-en-vyftig ( 21, 7%) plattela:ndse AfrikaeJ:lsmedium-, twee van die

Engelsmediumskole die program vir die eerste keer aangebied.

In

1973

het 'n verdere dertien van die sestig

(21,6%)

stedelike Afrikaans-medium, sewentien van die vyf~en-vyftig (30,~~) plattelandse Afrikaansmedi~nn­

en een van die twaalf

(8,Ji/o)

stedelike Engelsmediumskole die program aangebied.

In

1974

het nog tien van die sestig

(16,$6)

stedelike Afrikaansmedium-₁ ses van die vyf'-en-vyftig (

11%)

plattelandse Afrikaansmedium-1 een van die twaalf.

(8,3%)

stedelike Engelsmedium- en een van die drie

(33,3%)

plattelandse Engelsmediumskole die program in huJ.le skole geimplementee:r.

In

1975

voer een van die sestig (

1

~

7%)

stedelike Afrikaansmedium-1 twee van

di~ vyf-en":'vyftig

(3,6%)

plattelandse Afrikaansmedium-~ een van die twaalf

(8~3%) stedelike Engelsmedium- en een van.die drie

(33

1

3%)

plattelandse

Engels-mediumskole die program by huJ.le skole ina

Een van die sestig ( 1 ~

7%)

stedelike Afrikaansmedium- en een van die twaalf ·

( 8,3%)

stedelike Engelsmediumskole, het die program nog nie aangebied

nie.

Vier-en-twintig van al een-honderd-en-dertig (

18, 1%)

respondentet · naamlik vyftien van die sestig (

25%)

stedelike Afrikaansmedium-, vyf' van die vyf -en-vyftig (

9, 1%)

plattelandse Afrika,ansmedium- en vier van die twaalf (

33 ,3)b)

stedelike Engelsmediumgroep1 het nie op die vraag gereageer

nie:.

Samevattend blyk dit dat vier van die een-honderd-en-dertig

(3

1

2'/o)

skole die

program in

1970

begin aanl)ied het1 terwyl sewentien (

13, 1%)

dit in

1971

gedoen

het'. In

1972

het 'n verdere nege ... en-tvdntig

(22.

7

S0;6)

skole die program

ge!m-plementeer,. In

1973

en

1974

het onderskeidelik een-en-dertig (23~80;6) en agtien ( 13~

7%)

'n geestesweerbaarheidsprogram ve..n stapel gestuur. Die laaste

program aangesluii:i~

Twee skole (1~5%) het die progr~n nag nooit aangebied nie terwyl vier-en-twintig ( 18,1%) onderwyser-organiseerders in gelJreke gelJly het om 'n respons te levver.

7'.3. 2 GEVOJ£TREKKING

Na aanleiding van die gege\vens. in TAJJEL

7 .. 14

kan die volgende a.fleidings gemaak vwrd g

Di t is moeilik om te verklaar hoe vier skole in die Afrikaansmediumgroep die

11_amptelike11 _{program reeds in 1970, en sewentien skole, waarvan vy:ftien in die}

Afrn:aans ... en "blvee in die EngelsmediumgToep, eli t in 1971 kon aanlJied .. verklarings hiervoor is dat~

(a) die ond~vyser-organiseerder die datums vervrar het;

(b) di€3 onderwyser-organiseerder • verm·oedt het dat die program vanaf

1971 aangebied is;

(c)

'n soortgelyke prog.ram of nie-amptelike stelsel aangebied is.

1970 of

In 1972, die amptelike implemei.'.teringsjaar, het slegs nege-en-twintig (22,51'/o)

skole uitvoering aan die departementele opdrag gegee.

In 1973 het die grootste groep skole ( 23~80/o) begin om die program aan te bied.

In i 97 4 en self's so laat as 1975, was daar skole v1at toe eers begin het om

die program aan te lJied ..

Die fei t dat vier-en-vyftig skole die program na 1972 ge.implementeer het, ka.n toegesk:ryf word aan die volgende falctore~

-191-(a) die skole was onvoorbereid om uitvoering aan die progTam te gee~ (b) hoofde en hulle personele het die opdrag nie goed 1Jef,.IT;)71.J nie;

(c) daar is eers deeglik besin en beplan alvorens o,orgegaan kon vrord tot aan lJi eding;

(d)

n

negatiewe houding is geopenbaar deur hoofde en personele omdat die progTarn iets 11_{nuu ts" en "vreemds" was.}

Dit is oak interessant om daarop te let dat die plattelan~se skole gouer oorgegaan het tot die imlJlementering van die program .. Hierui t kan die afleidin& gemaak word dat daax by die skole grater entoesiasme aanwesig. was as wat die geval by die stedelike skole was,.

Moontlike redes waarom vier-en-·b.vintig ( 18, 1%) onderwyser-organiseerders nie op die vraag gereageer het nie, is datg.

1) die lJetrokke skole die program nag nie ge1in1Jlementeer het nie; 2) die onderviyser-organiseerder die vraag nie gelees het nie;

3)

daar onduidelikheid was betreffende ·die da.tum van implementering.

7.4

VRAAG

3

11_{Aan watter standerds word geestesweerlJaarheid gegee?"}

St',. 6

D

st.

₇

o.

st. 8

l i

L-l

st.

₉

D

st.

10

·o

Al

een~honderd~en~dertig respondente het aangetoon dat geestesweerbaarheid aan alle standerds aangebied word.

Een skoal in die stedelike Afrikaansmediumgroep het ten tye van die ondersoek nag nie

n

st. 10-klas gehad nie, terwyl een plattelandse AfrD~aansmediumskool

slegs oor 'n junior sekond~re afdeling beskik het.

7.5

VRAAG

4

Aangesien geestesweerbaarheid aan alle klasse en standerds aangebied word, verval vraag

4. ·

11_{Word die departementele werkskema vir geestesweerbaarheid gevolg?}11

Ja

D

. Nee

r--j

L...J

In Desember 1972 is 'n 11_{Handleiding L: Geestesweerbaarheid vir sekond~re}

skole11 _{deur die Transvaalse Ondenvysdepartement aan skole beskiklJaar gestel}

Dat die werkskema slegs as uitgangspunt lJy die aanlJieding van die ''vak't sou dien, lJlyk duidelik uit die vergunning wat aan hoofde gemaak

. . . is ten opsigte van die metode van toepassing (T.O.D., 1971,

p.2).

Die vraag is in hoeverre hoofde die uitvoeringvan die voorgestelde program sou bevorder.

-193-:Oie ontleding vmn die response op. hierdie vraag word in TAJ3EL

7.15

aangebied•

TAJ3EL

7,. 15

Navolging van die departementele werkskema.

7.

8.1

.AJI.TALISE VAN RESPONSE

Een-en-vyftig van die sestig (

85%)

stedelike .Afrikaansmedium-, drie-en-vyftig van die vyf-en-vyftie (

96,49/o)

plattelandse Afrikaansmedium-, nege van die twaalf (

75%)

stedelike Engelsmediumgroep en al drie ( 1007~) pla ttelandse Engelsmediumskole ma2Jc van die departementele werkskema gebruik, terwyl 'sewe van al die skole bestaa.nde ui t drie van die sestig

(5%)

stedelike .Afrikaans-medium-t twee van die vyf-en-vyftig

(3,6%)

:plattelandse Afrikaansmedium- en twee van die tvvaalf (16,5~~) sted.elike Engelsmediumskole dit nie doen nie.

Volgens die betrold{:e hoofde maal';: ses van· die sest{g ( 114~) stedelike Afrikaans-medium- en een van die twaalf (

8,5%)

stedelike Engelsmediumskole slegs

Een-:-honderd-en

₇

sesti en (

89,

~~) van al die skole volg die lJestaande we.!.'kskema, terwyl sewe (5~4%) skole dit slegs gedeeltelik volg en sewe

(5,4%)

skole dit glad nie gebruik nie:.

7

,.6 .2 GEVOLGTREKliTNG

Na aanleiding van die gegewens in TABEL

7.15

kan die volgende afleidings gemaak word~

(a) Daar was 'n groat mate van ooreenstemming tussen die persentasie positiewe response van Afrikaans-

(90,7%)

en Engelsmediumskole

(87,5%).

(b) 'n ·Grater persentasie plattelandse Afrikaansmedium- (

96

,4:~) as stedelike Afrikaansmediumskole (

85%)

het die werkskema gevolg. Dieselfde verskynsel kom oak voor by die stedelike Engelsmedium- (

75%)

en lJlattelandse

Engelsmediumgroep ( 100'/~).

(c) Dit is interessant om daarop te let dat dit hoofsaak;J.ik die stedelike . Afrikaansmediumskole is wat die program slegs gedeel telik volg.

,

n .

Moontlike verkla.ring hiervoor is dat milieufaktore hoofde astt ware verplig om die lJrograli'l aan te pas lJy plaaslike omstandighede .•

(d) Die departementele werkskema is deur die oorgTote meerderheid skole in Transvaal gevolg.

-195-7.7

VRAAG

6

11_{Indien u antvroord by}

5

_"Nee11 _{is, dui aan waarom nie}11_,

Personeel nie toegerus om al die temas aan te lJied nie Die inhoud van solThuige temas. pas nie by. die ontwikkel-inc,"Speil van die leerlinge nie

Program is te lank

Sornmige temas lJied te min geleentheid vir leerling-aktiwiteit

Ander redes (s:pesifiseer asseblief)

l:rv.

0

0

I

J

n

_f..----1

D

• • It • • a a • o 4 • • fl • • • • • • • o .. • • • • a • o • ~;~ • • • • o -o • o "io • • o • • o o • • • • • • • • • o • • o • • • • • • • • • • t~r• ••••••••••••••••4:•••.•••o•••••D•CI••••q~•·•o••a•••••••••·••• ••••••O••••••·•

···i···

••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••w•••••••••••••••••••••••••••~•

(Dui u keuse met 'n kruisie

a.an)

Die ontleding van die response op hierdie vraarr word in TABEL

7.16

aangebied.

TABEL

7.16

Waarom die departementele werkskana nie gevolg word nie.

£-

_·t

l

2 ;

-7 • -7 • 1

VRAAG

6

(MOTIVERING)

.!l-Ander redes (s1)esifiseer asse1Jlief)11

Res:pondente is ve:rsoek OL1 te spesifiseer wat hulle "ander redes" was. Die

ander redes word vervolgens onder die volgende opsk:rifte behandel.

7. 7. 1 • 1

TEJIIIAS SPREEK NIE To:r LEERLINGE NIE

Die onderwyser-organiseerder van een stedelike Afr.ikaansmediumskool het geskryf dat sommige temas nie tot die leerlinge s:preek nie en dat di t verv1ydering tussen hulle en die onderNysers tot gevolg he-b.

7 • 7'.1'.2

011VOL]OENDE PERIODETOEKENNING OP SKOOLROOSTER

By een stedelike Afrikaansmediumskool is van die depa:rtementele voorskrif afgewyk weens die feit dat onvoldoende voorsiening gemaak is op die skoal-rooster vir die ui tvoering van al die temas.

7 • 7. 1.3

PLAASLIICE OMSTANDIGHEDE EN SITUASIES VERG MEER .AANDAG

Die onderwyser-organiseerder in een stedelike Afrikaansmediumskool en twee skole in die plattelandse Afrikaansmediumgroe:p het geantwoord dat sekere aktuele onderwe:rpe op be:paalde tye meer aandag verdien en dat onmiddellike omgewingsprobleme

n

afwyking van die departementele werkskema tot gevolg het.

7. 7·.

i

.4

TEMAS LOK GEEN BESPREKING UIT

Die onderv7yser-organiseerder in een skoal in die plattelandse Afrikaans-mediumgroep was van mening dat die de:partementele temas moeilik bepsreking

...

197-uitlok en in die betrohlce skool ontaard die goestesweerbaarheidsperiode

in

n

fonnele lesaanbieding.

7. 7

.1.5

TEI!fAS \LVJlDELOOS ·

Nog

n

ondenryser-organiseerder in 'n plattelandse Afrikaansmediums~ool was van mening dat die departementele temas waardeloos is. Geen moti vering is vir die uitspraak verstrek nie.

7.8

VRAAG

7

"Dui asseblief die aantal personeellede aan wat verantvwordelik is vir die aanbieding

van

geestesweerbaarheidn.

Een

Indien meer as een, hoeveel? Die hele personeel

r----l 1 j L__j

·r-l

) _ j

n

~----·

(.Dui u keuse met 'n kruisie aan)

Die Departement het bepaal dat dit aan die diskresie van die hoof oorgelaat word om te beslui t oor die aantal leerkragte wat geestesweerbaaxheid moet

aanbiE?d

(T.o •

.:o.

1971,

p.2).

T.A:BEL

7.

17

Tiie aantal aanbieders van geestesweerbaarheid.

I

-'

I _Gr.

I

S.A.M. P.A.M. S .E.¥._lP.E.IVI.

J

Tot.

_%

l ' I

I

I

i

%4%

I

%

'%

I ' Een

11

18,2

11

20

_~

!

1

I

33,3

23

i7,8

63,6

I

l \ _I ]!leer as een

38

63,2

35

5

41,7 2

I

66,7

so

61,6

! '

17,0

16,4 _7

58,3

I

_{26 120}

l

I-Iele :12ersoneel

10

9 I l

I

_~

I

t

I

I

Geen respons

1

1,6

- -

-

-

_·-

1-

-

1

t,_6

i

I

I i I I ! ; Totaal

t 6o 11oo

1

55 j100

1

12 :100 ;

3 !100

!_130

~00

7

.8.1

.ANALISE VAN RESPONSE

Elf van die sestig (

18,;::%)

stedelike AfrikaansE1edium-, elf van die vyf-en-vyftig ( 2~6) plattelandse Afrikaansmediurn- en een van die drie

(33,3%)

plattelandse Engelsmediumgroep, maalc van een personeellid gebruik om die geestesweerlJaarheidspro{STam aan te bied, terwyl die program in agt-en-dertig van die sestig (

63,q6)

stedelike Afrikaansmedium-, vyf-en-dertig van die vyf -en-vyftig (

63, 6%)

plattelandse .Afrikaansmedium-, vyf van die twaalf (

41,

[0/o)

stedelike Engelsmedium- en twee van die drie (

66

1

'"flo)

platte-landse EL~gelsmediumskole, deur meer as een personeellid aangebied word.

:Die hele personeel is betrokke by die aanbieding daaxvan in tien van die sestig (

17%)

stedelike Afrikaansrn.edium-, nege van die vy:f-en-vyftig (

16,4%)

plattelandse Afrikaansmedium- en sewe van die hvaalf

(58,3%)

stedelike Engelsmediumskole.

-199-TAJ3EL

7.17

.1 toon wat die posisie in tagtig skole is waar die progTam deur meer as een personeellid aangebied is:

TAJJEL

7.17 .1

AANT.AL SKOLE EN DIE GETAL AANJ3IE.DER.S VAN GEEST.ESWEERB.AA.tTrHEIDSPROGRAMME

l

j

Aantal iAantal

Skole F ~anbieders

Stedelike Afrikaansmedium Stedelike En selsmedium

!

7

I

3

!

9

·I

4

!

3

I

5

1

6

8

I

I

₇

' 2

I

8

f 2

I

9

1

10

1

12

1

15

1

I·

16

!

1

i I

17

! 1 ' ₂₇ ' \

38

i

Tot. Plattelandse4f~ikaansmedium

13

2

9

3

1

4

3

5

1

6

1

9

1

12

1

16

1

17

1

22

I

1

26

1

27

1

I I

56

•

_I

I

₃₅

~Tot. ' ! .

I

I

.

!

1

8

1

12

2 ~T~ot~··~----~ PlattelandseEngelsmedium

1

1

2 2

5

By een stedelike Engelsmediumskool is sommige temas deur een persoon hanteer ten1yl die hele personeel behulpsaam was met die aanbieding van ander temas.

In nog twee skole in hierdie gTOep is daar van die dienste van twee dames en aJ.. die mans op die personeel gebruik geruaak.

Een skoal het in gebreke gelJly om die aantal leerkragte wa.t behulpsa.am is met die aanbieding van die program, aan te dui'.

In tagt;ig (

61

~

8'/o)

van aJ.. die sekondere skole in Transvaal word da,a;r:- van twee en meer leerkragte gebruik gem.a.a.k om geestes1imerbaarheid

aan

te bied, terwyl die hele personeel van ses-en-twintig (

20}6)

skole 'n aandeel het in

di~ aanbieding daarvan. In drie-en-t-vdntig (

17

,8%)

sekondere skole is een leerkrag verantwoordelik vir die aanbieding van die program.

7.8.2

GEVOLGTREKKING

Na acinleiding van die gegewens in TAJ3EL

7.17 .1

kan die afleidings gemaak word dat~

die meerderheid skole meer as een :persoon gebruik om die progTam aan te bied;

twee-en.-.twintig .Afrikaansmediuraskole, maar geen Engelsmediumskool nie voor-keur aan een persoon verleen het om die program aan te bied~

die Engelsmediumskole oorwegend van hulle hele personele gebruik gemaak het vir die aanbieding van die program terwyl die plattelandse skole van meer as een persoon ge lJruik gemaak het;

-201-volgens T.t'\llELLE

7.17

en

7 •

i7

.1,

die afleiding gemaak kan word dat vanwee

'n genus aan spesilieke departementele leiding ten opsigte van die aantal aanbieders, daar geensins eensterm~1i6heid en eenvormigheid by skole in hierdie verband is nie;

die program nooit tot sy :reg sal kom nie, a,.:mgesien dit omraa.rskynlik is dat die tmassa' aanbieders almal ewe veel belangstel in en entoesiasties is oor die geestesweerbaarheidsprog.ram;

dit frustrasie in die hand werk en koordinasie benadeel.

7.9

VRJLAG

8

11_{Du.i asseblief aan watter personeellede verantvroordelik is vir die}

aanbieding van die geestem-veerbaarheidsprogmm."

Hoof Adjunk-hoof · Vise-hoof( de) Senior personeel .Junior personeel Voorligtingonderv:yser Godsdiensonderwyser(s) Ander

l l

_{' I} . L-.-.J

D

D

[J

D

D

D

D

(.Dui u keuse met 'n kruisie aan)

.Die Transvaalse.Onderwysdepartement het dit aan die diskresie van hoofde oorgelaat om die personeel veran~voordelik vir die vak met oorleg te keur • .Dat die .Departemen·!; besorg was oor die gehalte van die aanbieders, blyk

uit

n

wenk teen die aanwys van persone sander aanleg, belangstelling en

'kennis (T.O..D. 1971, p.2).

Die ontleding van die response op hierdie vxaag word in TJLB:Iill:J 7.18 aangebied,.

Watter personeellede die geestesweerbaarheidsprogram aanbied,

S .. A.M.

P.A.M.

I I

I

!

.:;::A;.;:;an=t..:.:a;;.::l::...;;:;r..:;;.e.:.;;..sl._Jo;;.;;:n~d;..;;.e=nt.._e;;,.._.--t-6-0-+-_.%c..;..o--+·.25.-+--

... %.;_o -r-...:..12:-;.:il-· ___,%'-'-o·-·

3

_% ! 130

l

I

i

I

41. ( 1

r

;:;:;H.::::.o~of=---~-+--9"'-+_:1~5._+-=-1.:::;.2~2;;...:1~

,8:..

.,.._...,?rl?.. ...

_1.~3

,_-2_

~~

20,1 J

Ad~ullic-hQp=f~---~-7~~1~1~~6~~6~1~0~'·~9

___

~L~2~8~~3<~-+---4-=20~~15~,~~5~J

Vise-hoqf( dti_·----+--..;..19"-+-'3..._1::..z.,?

19 34..,_5

9 75

1 33 t3

.:::..S..;;;;eru=· o=r:...J:;..;:;; p ,er=..;s.:;..:o::;:;n:;..;:;e;..::;.e::::.l _ _

--1-"3:;..:2~+

53 2 3 24 43.,

6

7

58,3 I 2

I

66

~

6

!

~Lunior

personeel

I

20 33.3 10 18,1 7 58t3

1

I

33,3 48 37

65_

50

38 27,2 f

!

.

J

I I

!

f

V q_orligtingonderwyser 3 2 5_3.._..,=3-+-"'3'-'-+4i.1Ji -·~f--5-~~~2..·t' ~6 _7.5._ ~ 5_8,A !

_I • , , 23 118· -2

_G'"'"o~ds.._di=·~e=n=s=on=d~e=n=-N~yrs~e~r~~'~s~~-2~~15 __ - r __ 8~1~~~-·~=5-+'--6~_5Q~~,.._o+-·-r-i--.~~~-··~~

1 .. - -

_J- -

I

I

_I-

I

Ander

7 .9.1

.AN.ALI8E V.ilJ.\f RESPONSE

Nege van die sestig ( 157~) stedelilce Afrikaansmedium-, twaalf van. die

vyf-. .

en-vyftig ( 21,

f>f'/c)

pla ttelandse Afrikaansmedium-, vyf van die twaalf (

41,

6%) stedelike Engelsmedium- en een van die drie (33,35'6) plattelandse Engels-mediun1skole betrek die hoof by die aanbieding van

n

geestesweerbaarheids-

-203-In sewe van die sestig ( i

1

t

&/o)

stedelike Afrikaansmedium-1 ses van die vyf-en-vyftig (

10,916)

plattelandse Afrikaansoedium- en sewe van die twaalf

(58,3%)

stedelike EngelsElediumskole was die o.,d.junk-hoof ook verantwoordelik · vir die aanbiedincs van die program.

In nee;entien van die sestig

(3

i,

8'/o)

stecLelike Afrilcaansmedium-, negentien van die vyf-en-vyftig

(34,5%)

plattelandse AfrikaansmediUL'l.-t nege van die twaalf

(75%)

stedelike En[58lsmedium- en een van die drie (33,.3}b) platte ... landse EngelsmediUD.skole was die vise-hoof(d~)veran~voordelik vir die aanbiedin8' van 1_{n geestesweerlJaarheidsprogram.}

Die se:nior :personeel van Vyf-en .... sestig van al die skole

(5CY/o)

waarvan tw·ee-en-dertig van die sestig

(53,3%)

skole in die stedelike Afrikaansmedium-t vier-en-twintig van die vyf -~n-vyftig (

43,

EP/o)

plattelands e Afrikaans-medium- en sewe van die t1raal.f

(58,3%)

en .twee van die drie (

66,$b)

onderskeidelik in die stedelike en plattelandse Engelsmediumskole is vir die taak verantvroordelik.

In twintig van die sestig (33~.330 stedelike Afrilcaansmedium-, tien van die vyf-en-vyftig (

18, 1%)

plattelandse Afrikaansmedium- en onderskeidelik sewe van die ~vaalf

(58,3%)

en een van die drie

(33,3%)

stedelike en plattelandse Engelsmediumskole, is die junior personeel betrek by die aanbieding van die program.

In ~vee-en-dertig van die sestig

(53

1

Jl/o)

stedelike en vier-en-dertig van

die vyf-en-vyftig (

6i ,8%)

plattelandse Afrikacmsmediumskole het die voor-ligtingondervvyser

n

aandeel in die aanbieding van geestesweeroaarheid, terwyl dit ook die geval is in sewe van die twaal.f (58,~6) stedelike en twee van die drie ( 66,6}6) })lattelandse Engelsmediumskole.

Godsdiensondervrysers is in nege van die sestig (

157G)

stedelike en agl; van die vyf-en-:-vyf'tig (

14, 5%)

plattelandse AfriJcaansLlediumskole verantwoordel:ilc vir die uitvoering van die taaJc, ter~v-yl dit oak deel is van die opdrag van ses van die twaalf

(5CP/o)

godsdiensonderwysers in stedelike E:n.gelsmediumskole.

Geen respons is vir 11_ander11 _{o.angelJied nie.}

Samevattend blyk dit dat smvo-en-tvTintig (20,7%) hoofde, tv1intig

(15.,5%)

adjunk-hoofde en a8~-en-veertig (3~/o) vise-hoofde in Transvaalse sekond~re skole

n

aandeel het in die aanbieding van die program, te~vyl daar in vyf-en-sestig

(5CP/o)

skole van die senior personeel se dienste gelJruik gemaak word vir die taak. In agt-en-dertig ( 27, 2/'~) skole is di t oak die taak van die junior personeel, terwyl dit in vyf'-en-sewentig

(58

14%) skole onder andere oak deur die voorligtingonderwyser aangebied word. In drie-en-tvdntig (

18

r ~/o) skol.e bied die godsdiensonderwysers die vak aan.

Na aanleiding van die gegewEms in TABEL

7

.18,

kan die volgendE? afleidings gemaak word:

n

grater persentasie van die hoofde van Engelsmediumskole (37,~/o) as van Afrikaansmediumskole (

1&-/o)

het doelname in die aanlJieding van die program

gehad, te:r1~l dieselfde verskynsel oak voorkom ten opsigte van die adjunk-en vise-hoofde adjunk-en sadjunk-enior personeel;

dit blyk dat daar oorvregend lJy al die skole van die senior personeel en voorlie:,rtingondervvyser gebruik gemaak is om die program aan te bied, terwyl di t in 2712% van al die skole deur jm1ior :personeellede aangelJied is;

-205-die meeste hoofde het ui tvoering acu1. -205-die departementele versoek gegee deur die aanbieding van die program toe te vertrou ac'lll hoofsaaklik senior

personeellede;

te veel aan1);i.eders is betrokke by die aanlJieding van die lJJ:'OgTam (k:yk TAJ3EL

7.17 .1).

1.10

VRAAG

9

"Dui aan of geestesweer1Jaarheid aangebied word aan .( d1.li alle [!;r'oepe aan v.rat by u skool van toepassing is)".

- - 'l .

1

jMinder as 'l

I

W kl.l _{. ee l <:s} i MJ.nder as

I

!

! keer per week 1 keer per maand

Seun/meisiegroepe apart

J

:

Gemengde groepe~ Seuns en meisies

I

i _i

Groepe bestaande uit

+

-

30-40

leerlin(;'el

l

r

-

l l

!

Hele standerd as een groep 1

...__Meer_as_ee~_n st_an-d_er--"'d_a~s _e=-~-~g-ro--::..~~~-=-:--+--~1--~ ~--=:-~~

J - + - - j _ - -

=-~~:~-:~ +--~:~~--~-

...

:=--;==t

Die hele skool as een g:r?~-

!

_ :

I

__j

Die

Transvaalse Onderv1ysdepart~nent het dit in die vooruitsig gestel dat geestesveerbaarheid gegee moet word aan groepe leerlinge waarvan die grootte en samestelling deur dio hoof bepaal· word (T.O.D.

1971,

p.2).

Die ontleding van die response op hierdie vraag word in TABEL

7.19

aangebied.

TABEL

7.19

Groepe aan wie geestesweerbaa:rheid eebied word.

Aangesien dae.r van die een-honderd-en-dertig skole is wat van meer a,s een groepsamestelling gebruik gemaak het1 is vergelykende persentasies hier

TAJJEL

7.19

j

!

-207-7 •

10. 1 ANALISE V111J RESPONSE

lly een-en-twintig vail die scstig

(35%)

stedelike Afrikaansmedium""' sewe-en-twintig van die vyf-en-vyf'tig

(4SC/o)

pla:b~olandse Afrikaansr::tedium-, sewe van die twaalf (58~3%) stedelike EngelsrJedium- en een van die drie

(33,3%)

platte-landse Engelsmediumskole word gecstesweerbaarheid weekliks aangebied aan

seun-en meisielj!'oepe apart,. terwyl soortgclyke groe:pe minder as eseun-en keer in twee van die sestig

(3,3"/o)

stedelike Afrikaansmedium-1 een van die tvvaalf

(8,3;;6)

stedelike Engelsmedium- en een van die drie

(33,3"/o)

plattelandse En38ls-medimnslole ondersk~idelik, ontmoet ~ord. :Gy een VCl!l die vyf-en ... vyf'tig

( i

,8%)

plnttelandse Afrikaansmediumskole v.rord seun- en meisiegroepe minder

as een keer :per maand vir geestesweerbaarheid ontmoet.

In vier-en-seY;entig van al die sekondere skole in Transvaal, waal''Van dertig van die sestig (5cy~) stedelike Afrikaansmedium-, een-en-dertig van die

vyf-en-vyftig

(56,3%)

:plattelandse Afrikaansmedium-, agt van die twq,alf ( 66,

6}6)

stedelike Engelsmedium- en een van die drie

(33,5/o)

:plattelandse Engels-mediumgroep word geostesweerbaarheid weekliks aan gemengde seun- en

meisie-groepe aangebied, :Gy een van die tvvaalf ( 8,3;6) stedelike .Engelsmediumskole word soortgelyke groe~Qe ontmoet minder as een keer j;er week en drie van diEl vyf-en-vyftig (5,~/;) plattelandse Afrik~ansmediumgroep word soortgelyke groepe minder as een keer per maand ontmoet.

Groe:pe bestaande uit

±

30-40

leerlinge is vir drie-en-dertig vro1 die sestig

(55%)

stedelike Afrikaansmedium-, agt-en-twintig van die vyf'-en-vyftig

(51%)

plattelandse Afrikaansmedlum-, agt van die hvaalf (

66, 8>/o)

stedelike En(Sels-medium- en een van die drie

(33,3%)

:plattelandse Engelsmediumskole die mees aanvaarbare groe:p-grootte. Hulle word weekliks ontmoet. Die g.roepe in twee van die sestig (3,37~) stedelike Afrikaansmedium-, een van die

stedelike Engelsmediumskole word :minder as een keer per week ontmoet, terwyl groepe bestaande uit

:!:

30-40 leerlinge in drie van die vy:f ... en-V'.rftig

(5,4%)

plattelandse Afrllcaansmediumskole Dinder as een keer per maand aandag aan geestesweerbaarheid_gee.

In nege van die sestig (

1596)

stedelike Afrikaansmedium-, nege van die vyf-en-vyftig (

16

,4/o)

plattelandse Af:rikaansuedium- en een van die twaalf ( 8

,.Y/o)

stedelike Engelsmediumskole onruoet 'n hele standerd weekliks vir geestesweer-baarheid, tervvyl dieselfde prosedure hoevel minder as eeri kee:r per week, oak in twee van die sestig

(3

1

3%)

stedelike Afrikaansmediumskole gevolg word.

In tv.Jee van die sestig (3,3%) stedelike Afrllcaansmedium- en drie van die vy:f-en-vyftig (5,4~) plattelandse Afrikaansmediumskole ontmoet standerds weekliks as groepe. In twee van die sestig (

3

,35~) stedelike Afrllcaansmedium- en een van die twaalf ( 8~3%) stedelike Engelsmediumskole ontmoet soortgelyke

standerdgroepe rninder as een keer per maand.

Ses VaJ.1. die sestig (

10:/o)

stedelike Afrikaansmedium-, vier van die

vyf-en-vyftie (

7 ,2/o)

plattelandse Afrikaansmedium- en een VaJ.1. die twaalf (

8,3%)

Engelsmediumskole verkies dat die hele skoal as een groep weekliks in die saal vergader. Een van die sestig (

i,

E%)

stedelike Afrikaansmedium-, vier van die vyf.,.en-vyftig

(7 ,3/o)

plattelandse Afrikaansmedium- en een van die drie

(8,3%) plattelandse Engelsmediumskole is nie te vinde vir weeklikse saal-byeenkomste nie en hulle e:roepe word minder as een keer per maand ontmoet.

7

.10.2 .ANilER. GROEPVEHDELINC',S

Die onderwyser-organiseerdem

"'tan wee

stedelike Afrikaansmediumskole het verduidelik dat in hulle betrokke skole

n

hele standerd een keer weekliks ontmoet en dat die standerd daarna in groepe van

:!:

10 leerlinge verdeel

-209 ...

Een or&aniseerder van geestesweerbaarheid van

n

plattelandse

Afrikaansmedium-skool het aangedui dat gecstesweorbaarheid in daardie betro~ce skoal aan

klasse aangebied word, terwyl geestes·weerbaarheid by een stedelike

Engels-mediumskool aan standerds 6 en

7

as

n

groep gebied word.

7.10 .3

S.AMEVNITING

Geestesweerbaarheid word in een-en-sestig van al die skole

(4Tfo)

in Transvaal

aan seun/meisiegroepe apart aangebied, teTI7yl dit in vier-en-sewentig van

die skole '

(5T/u)

aan gemengde &roepe aangebied word~ In agt-en-sestig

van die' skole

(52,EP/o)

is die aangewese groep

:!:

30-40

leerlinge. In

een-en-~7intig van die skole

(16,1%)

word geestesweerbaarheid aan

n

hele standerd

aangebied, ten7yl dit in agt skole

(6,1;b)

aan meer as een standerd op

n

keer aangebied word. In sewentien van die skole (

i3,

1%)

word die program

vir die hele skoal aangebied.

7 .10.4

GEVOLGTREKKING

Na aanleiding van die gegewens in T~~EL

7.19,

kan die volgende afleidings

gemaak vvord~

die meerderheid skole ontmoet weekliks vir geestesweerbaarheid;

dit is interessant om te let op die groat ooreenkoms tussen stedelike en

plattelandse Afrikaansmediumskole se voorkeure vir gemengde seun/meisiegroepe,

groepsamestellings van

30-40

leerlinge, hele standerds en meer as een standerd

geesteswee:rbaa:rheid word in mee:r Af:rikaansmedium as Engelsmediumskole aan groot groepe lee:rlinge aaneebied - di t is te betwyfel of lee:rlingdeelname in hie:rdie groepe tot sy :reg kom;

geestesvree:rbaa:rheid word in twaalf skole mincLer u.s een keer pe:r week en in scstien skole minde:r as een keer pe:r maand aangebied.

7.

"11 VRAAG 10

"Dvi aan op watte:r wyse( s) die tem.as vi:r geosteswee:rlJaa:rheid aangebied wo:rd:.11

Die temas word deur die betrokke onde~vyser soos 'n gewone les behandel

G:roepbesp:rekings met die klem op lee:rlingaktiwiteit Lesings in die skoolsaal

Dit wo:rd as onde:rdeel van seke:re skoolvakke aangebied Die p:rogram word geintegree:r by ander skoolvakke .Ander

Ve:rduidelik asseblief indien·u an~voord 'andert· is

r-1

_.

_!

5 • ' - - - '

D

D

I

1

n

D

···~···~····

...

••••••••••••••••••••••••o••••••••••••e••••••••••••••••••••••••••

Dit is aan die diskresie vruL die hoofde oorgelaat om te besluit of hulle geestesweerbaarheid as onderdeel van sekere skoolvcld(e, of s~ge temas by · saalbyeenkomste of skoolfunksies wil afhandel en of sommige of al die temas tydens die jeugv7eer1Jaarheidsperiode aangebied sou word (T .0 .D. 1971, p

.2);.

-211-TABEL

7.20

Metode ve~ aanbieding van die temas.

Aantal resnondente

Temas in lesvorm aan.,.,.ebied Groepbesprekings met klem op

leerlingak~iwiteit Lesings in skoolsaa1 Geintegreer by skoolvakke S .A.M. :P.A.M.

60

l

%

•

55;

%

38 163,3,33 '66

45

75

39171

i

_!

15

25

16

I

29

1

₁

_'8

31 5 __ t.5

I

2

.

3_,_6

_I

-t Gr. i r

S .E.M ..

P.E!M.

Tot.

%

I

i

12J

%

3

I%

130

_·

-i

I

4 l 33,3

!_

3 100

;r8

~0-i

11

1

92

I

!3 100

98

~5,3 l _'l

_I

2 16,6'1

33~3

34 l26t2

1

8J3

5 3t7

I

l

_.l

i I

! 1

8,3

3

i

2~7

l

I

_l

!

l

I

I

I '

1

1,8

i

3j 5,5!

₁

j

4t3t.L

Ander

7.11 •

1

AN.ALISE . VAN RESPONSE

Geestesweerbaarheidstemas is in agl;-en-dertig van die sestig

(63,3%)

stedelike Afrikaansmediurn-, drie-en-dertig van die vy.f--en-vyftig (

66%)

plattelandse Afrikaansmedium-, vier van die tvm,ctlf

(33,3}6)

stedelike Engelsmedium- en al

drie

(100'/u)

plattelandse Engelsmediumskole in lesvorm aangebied, te~vyl

gToepbesprekings met die klem op leerlingaktiwiteit die oorwegende metode van aanbieding is in vyf-en-veertig van die sestig (75-i~) stedelike Afrikaansmedium-, nege-en-dertig van die vyf-en-vyftig

(71%)

plattelandse Afrikaansmedium-,

elf van die twaalf

(92/S)

stedelike Engelsr.1edium- en al drie

(100'/o)

platte-landse Engelsmediumskole.

In vyftien van die sestig

(25%)

stedelike AfrikaansmediUL~-, sestien van die vyf-en-vyftig (29/~) plattelandse Afrikaansmedium-, twee van die twaalf

( 16,60/o)

stedelike Engelsmedium- en een van die drie

(33,3%)

plattelandse Engelsmediumskole word lesings vir die leerlinge in die skoolsaal aangebied.

In een van die sestig (

1

1

8%)

stedelike Afrikaa..'lsmedium ... t drie van die vyf~en­

vyftig

(5,5%)

plattelandse Afrikaansmediun- en een van die tw&ill (8~3%) stedelike Engelsmecliumskole vorm geestesweer1Ja.1Xheid deel van sekere skool-vakke, terrryl ?-ie ~vak" in tvme van die sestig (3,69~) stedelike AfrikaaJ.1.S'"' medium- en een van die twaalf

(8,3%)

stedelike Engelsmediumskole geintegreer is by ander skoolvakke,

1 ..

11',2 11_.ANDER11 _{A.AIIJ.EIEDINGSMETODES}

]y een stedelike Afrikaansmediumskool word geestesweerbaarheidstemas tydens skoolopei1..ing daur die vise-hoof lJehandel.

In nog 'n skoal i.n hierdie groep word lesings deur senior lJersoneellede of die hoofde gelewer -rmt dan opgevolg word deur groepbesprekings binne klas-verband.,

In een plattelandse Afrikaansmediumskool behandel twee lede van oJ.e skoal se leerling.raad elke tvveede Vrydag sekere geestesweerbaarheidst~1as voor die hele skoal,

7.

i

1'.3

SJ\MEVATTllJG

In

6CY;6

van al die skole word gec;stesweerlJaarheidstemas in lesvor.m aangebied

tervvyl di t in

75

~3% van die skole by wyse val1 gt:>oeplJesprekings met die klem op leerlingaktiwiteit aancebied word. In 26,276 van die skole word die temas in die vorm van lesings in die skoolsaal aa.ngebied. In

3,

'f!;6

en 2,

7%

van die skole vorm die temas onderskeidelik deel van sekere skoolvrudce en is dii lJy skoolvructce gefntegreer.

-213-7'

~ 1·r •

4

GEVOLGTREKKING

Na aanleiding van ili.e gegewens in T.AJ3EL 7·.20, lean die volgende a.fleiili.ngs

gemaalc word~

dit blyk dat groe:pbesprekings met die klem op leerlingaktiwiteit by beide Afrikaans- en Engelsm.ediumgroepe die r.::teeste byval gevind het; 'n hoer persen-tasie EngelsmediUIDskole (

96%)

as Af:r:i.kac.'Ulsmediwnskole ( Tfl~) het die ro.etode gebruik;

daa.r was 'n hoe mate van ooreenste.mrning tussen die AfrikaansmediUID- (

66, 1%)

en die Engelsmcdiumgroepe (

66, 8';£)

in soverre di t die aanbieding van tem.as

in lesvonn betref - dieselfde versk;ynsel kotJ. ook voor by die aanbied.ing

van

lesings in die skoolsaal;

die departementele vervmgtinge in vcrband mot groepbesprckings en leerlinB"':' aktiwi tei t is in 'n bev:rcdigende mate nagekom, dog di t is ko!llillerrmkkend om daarop te let dat in

n

groat aantal skole slerrs losing~ en lesse aangebied word en daa:r 'n aJ.gemene g8Dis

aan

leerlingalctintcit i~.

7.

i2 VRAAG

11

"Is elks onderwyser wat betrokke is by die aanbieding van geestesweerbaaxhe~d in besit van 'n volledige stel uitgev-.rerkte temas vir gecstem7eerbaa.rlleid?11

Ja

Nee

D

D

Met die implementerine van die pro13Tam in

1972,

was 'n volledige stel temas nie by skole besldkbaar nie. Die Departenent het egter onderneem om die temas so gou doenlik beskikbaar te stel aan skole. Sedert

1972

is uitge-werkte temas periodiek aan skole gestuur vir gel)ruik~

Ten tye van dio ondersoek wns tvvee derdos van die totale aantal temas

(inligtingstwdce) aan alle skole versend. Volledige stel uitgewerkte temas .impliseer ree¢1s beskikbare tema.S.

Die ontleding van die response op hierdie vraag word in T.AJ3EJ:. 1.21 aangebiod.

T.AJ3EJ:.

7.21

Die beskikbaarheid van volledige stelle ui tgewerkte temas.

i I _I I Gr •. ·

1

S.A.M.

!

P.A.M. S.E.M.l P~E.M. Tot.

%

! I ~

%

I

%

'

++I

'

og_ -~ Ja

41

68,3 39

70,9

6

50 12

66,7

88

67,I_j

I

so

I

1

l

Nee

18

30,_0

j

15

2_1,_3 I

6

3.3,3.

I i

.40

3~

!

1

~

7

1

I

l

I

.1

6

Geen respons

1

~ _{1 1}

_!8

I I l

2

I

;

ls5

i

l

l

l I

Totaal I

60 !100

1

100

12 10013

r1oo

!130

noo

7.

12.

1 ANALISE VAN RESPONSE

In een-en-veertig van die sestig (

68,3)£)

stedelike Afrikaansmedium-, noge-en-dertig van die vy:f-en-vyftig (70

1

9i~) plattelandse Afrikaansmedium-, ses van die twaaJ.f

(5CJl/o)

stedelike Engelsmedium- en twee van die drie (

66, 7%)

IJlattelandse Engelsmediumskole beskik die leerlcragte wat verantwoordelik is v.tr die aMbi.eding van geestesweerbaarhcid oor 'n volledige stel temas,

-215-terwyl d.it nie die gev8l is in agl;ien van die sestig

(3C46)

stedelike .t;l...t. .

.J..:-1.-Aa,=J.j;;l-med.ium-, vyftien van die -vyf-en-vyftig

(27 ,3D/a)

:plattelandse Afrikaansmed.ium-:-·, ses van die waalf

(5CP,J;)

stedelike E:ngelsrned.ium- en een van die drie

(33,3%)

:plattelan~se Engelsmediumskole nie ~ Een ( i,

1'/o)

st edelike

Afrikaansmedium-en eAfrikaansmedium-en ( i ~

2$6)

:plat:belandse Afrikaansmediumskool het nie 'n respons op die vraag aangebied nie.

Agt-en-tagtig (

67, T/o)

van al die a.anbieders van geestesweerbaarheid in Transvaalso sekondere skole besld.k oar volled.ige stelle ui tgewerkte temas

tervryl d.it nie die geval in veertig

(30,79t)

skole is nie.

7 ..

12., 2 GEVOLGTREKKING

Na acmleid.ing v8...11 die gegewens in TAJ3EIL

7.21,

kan die volc;ende afleid.ings

daax was 'n hoe mate van ooreenstemming tussen die :persentasie .Ja- en Nee-response van stedelike- en plattelandse Afrikaansmediur~skole - dieselfde verskynsel kom nie by die Engelsmediumgroe:p voor nie;

meer as die helfte

(30·, 7%)

van die aanbiedors van die program beskik nie

oor

'n volledige stel ui tgewerkte temas nie ('n rnoontlike verklaring daarvoor is dat :i:ri:Ligtingstukke ( temas) onder dekking van 'n omsendbrief by ontvangs geliasseer word en nie aan die betrokke aanlJieder(s) oorhandig Tlord nie);

:plattelandse skole is lJeter toegerus wat die temas betref 9

di t is moeilik om te verklan.r waarom -b.vee ondervzyser-organiseerders nie die vraag beantvroord het nie, mac.r dit is moontlik dat die skole nie oor

11_{Het die leerlinge 'n aa..11.deel in die beplanning en aanbieding van die temas?"}

Ja

D

l l

_I Nee _'

L---...1

Ten opsigte van die bena,de:dngswyse het die TrMsvaalse Onderwysdel)artement dit duidelik gestel da,t di6 pro{:9:'am nie 'n gewone skoolvak: is wat onderrig moet word hie, mac'l.J:' dat daar saam met die leerling gee'ksploreer behoort te word. Die klem moet al tyd op leerlingakt.iwiteit val en aan leerlinge moet

geleentheid gebied uord om leierskap te beoefen, om hulle idees weer te gee en hulle moet helder standptmt kan inneem.

Hoofde moet volgens die T~ansva2lse Onderwysdepartement1 daarteen waak dat

die programaanhieding nie sal degeneree:r tot 'ri kyk ... en luisterve:cllouding nie.

Die id~aal moet altyd wees 'om leerlinge ten valle in elke

bespreking,demon-j

str2..sJ.e1 ohdersoek en studie te betrek en daar moet aan hulle geleentheid.

{3;eMed word ·om deel te he aan die beplanning en implementering van die program (T

.o .n.

1971,

p.4) •.

Die ontleding van die response op hierdie vraag word in TABEL 7._22 aangebied.

Vraag

12

is weens onvoorsiene omsta.1.1.dighede by die vraelys aan Engelsmedium-skole ui tgelaat •.

-217-TA.B:B:L

T.

22

Leerlingdeelname aan beplanninc en aanbiedingvan geostesweerbaarheid.

%

Nee

Geen respons ~

l

.=T.;;:.ot..::.;a~a=l:..-..--.~o--..;;;.;:;...~...;..;..~o..:--.;._:._.;:_;;....__.:...J

15

!I

00

7.

13·. I ANALISE VA1T RESPONSE

In drie-en-dertig van die sestig

(5.5'/o)

stedelike Afrikaansmedium- en een-en-dertig van die vyf-en-vyftig

(56,4%)

plattelandse Afrikaansmediumskole het ·die leerlingB aandeel in die beplanning en aa.nbieding van die temas, ter117yl

die leerlinge van sevle-en-twintig van die sestig ( 45~6) stedelike Afrikaans- en twintig van die vy:f-en-vyftig

(36,4%)

plattelandse Afrikaansmediumskole ·nie

die geleentheid da<JX>toe het nie. Van vier van die vyf-en-vyftig

(7,2/o)

plattelandse Afrikaansmediumskole is geen respons op die. vraag ontvang nie$

Die respondente van vier-en-sest.ig (55,8/~) van al die Afrikaansmediumskole het aangetoon dat in hulle skole ui tvo.ering aan die depa:rtementele verv1agting gegee

. .

is terwyl sevre-en-veertig ( 40r&/o) respondente negatief op die vrac1g gerespon-deer het.

7

,13.2 VRAAG 12 (MOTIVERING)

.

11_{Indien nie}

1 waarom nie."

( Onderwysor-organisoorders ...-.rio se response OlJ vraag 12 11_{N ee}11 _{was, is versoek}

01:1 te motiveer vraa.rom loerlinge nie 'n aandeel hot in die be1Jl81111ing en

aan-bieding vru1 teto.as nie)'.

· Die respondente van een stedelike Afrikaansmediumskool het aangevoer dat daar by die leerlinge nag :nooi t 'n lJehoefte aan deelnal:le besta.m het nie' ..

ln

drie skole in hierdie groep is dit aan die aanbieders se inisiatief oorge-laat om ·te besl~t of leorlinge deelname aan die program sou he, ])it is nooi t gedoen nie~o

In vyf skole in hierdie groep het aanbieders volgens die werkskerna gehandel en geen leerlingdeelTk~e is toogelaat nie, In een skoal sou leerlinge se versoek om de0lname slees op meriete oorweeg word.

In vier skole is die lesse deur die aanbieders voorberei en bohandel terwyl leerlingdeelnamo in een skoal gestaalc is omdat di t die aanbieder se voorbe-rei ding 11 _{bemoeilik" bet~}

In een skoal was die beplanning vir die program reeds gefinaliseor en di t het nie voorsiening gemaak vir leerlingdeolname nie.

In een skoal is leerlingdeelna1Ile as gevolg van 'n · ge brek a,an tyd aan bande gele.

In vyf skole het die leerlinge vrel deelnar1e aan besprekings gebad maax nie aan die beplanning nie, tel''WYl die loerlinge in drie skole 'n aandeel in die aanbieding gehad bet maar nie in die beplamung daa.rvan nie,

-219-In twee skole het leerlinge 11 _{somtyds" deelname aan die bepla:rming een}

aan bieding net by 11 _{sekere" aru1bieders e,'ehad •.}

Vanwee 'n v:rees dat die leerlingbe13prekings kon ontaard in 'n "populere" bespreking, is die temas in t~ee skole formeel in lesvorm aangebied.

In twee skole is die leerlingdeelnar.1.e beperk tot sekore onderwerpe ondat al

die temas nie daarvoor geskik ~as nie.

Omdat leerlinge "nag nie suiwer kon dirik nie" is leerlingdeelname in een skoal as ongewens beskou.

7.13.3

GEVOLGTREKKING

l'Ta aa.:nleiding vru1. die gegevrens in

TAJ3EL 7.22

lean die volgende afleidings gemaak word~

(a) D§ar was

n

hoe nate van ooreenstemming tussen die persentasie positieue

response van steclelike

(55%)

en l)lattelandse

(56,4%)

Afrikaansmedium-skole•.

(b) Dit is moeilik om te verklaar waarom vier (7~~/o) plattelandse Afrikaans-:-mediumskole die v:raag nie beontvvoord het nie. W aarskynlik het leorlinge nie deelname aan die beplanning en aanbieding van die temas nie.

(c)

Na &-mleiding van ondervryser-organiseerders se "Nee" -response, (kyk paragraaf

7.13

.2)

blyk dit dat:

die aanlJieding hoofsaaklik onderwyser- instede van leerlinggerig is;

daar bestaan onsekerheid en V&~ghede betreffende die departffinentele handleidi.ng;

leerlinge en onderv1ysers nie;

daar word nie met leerlinr,e gedinlc en beplan nie maar daar word vir hulle gedink en beplan;

'n gr.oot persentnsie skole gee nie ui tvo-s:::-ing aan die departementele vervragtinge ni e.

7.14

VRAltG

13

r~w ord daar c;e bruilc gemaak van

Sprekers van

buite

Films Litera tUm.'

D

D

l j

I I

,____...

Ander (verduidelik kortiiks)

D

. . '

•••••••••••••••o•••••'ll'•••••••••••••••.••c•••••••••••••••••• •• •••f•••tt••••

~··••••••••••••.,.•••• .. •••••••••o•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

])ie ontleding van die response op hierdie vraag Tmrd in TABEL

7.23

aanged.ui·.

TAJ3EL

7.23

Die optrede van sprekers en die gebruik van films en literatuUJ:.'.

S A M • • •

j

n 1:.-.,~. A ]ff u.}J.,I. C! I\ P.E~Mo ' Tot. Gr.. '1o ol

lj

-221-7.14.1

ANALISE Vlili IillS?ONSE

In dertig van die sestig

(50'/o)

stedelike Afrikac.msmedium-, vyf-en-twintig van die vyf-en-·vyftig

(45,4%)

plattelandse Afrikaansmedium-, ses van die -b.1aalf

(5C1'b)

stodelike Engelsnedium- en een van die drie (

33,Jl/o)

platte-la..'1.dse Engelsmed.iumskole is daa;r V8ll spreke.rs van bui te ge bruik gemaak terv<yl vyf-en-dertig van die sestig

(58,45(;)

stedelike .Afrika8llsmedium-, dertig van die vyf-en-vyftic;

(54,5%)

plattelandse

Afrikaansmediru~-~

ses van die twaalf

(50'/o)

stedelike Engelsnedium- en ~7ee van die drie

(66,6%)

plattelandse Engelsnecliumskole van toepasl.ike filrD.s gebruik gemaak het.,

Sewe-en-veertig van die sestig

(78,4'/o)

stedelike Afrikaansmedium-, agt-en-dertig van die vyf-en-vyftig (

693lv)

plattelm1.dse Afrikaansmedium-, nege van die tvmalf

(75%)

stedelike Engelsmedimn- en twee van die drie

(66,6%)

platte-landse Engelsmediumgroep het van literatuur gebruik gem&~.

7.14.2

GEVOLGTllEKKING

Na aanleiding va;n die gegewens in T.ABEL

7.23

kan die volgende afleidings gemaaJc 11ord:

In vyf-en-vyf'tig van die een-honderd-en-:-vyftien (

47.,&->/o)

Afrikaans- en sewe van die vyftien (

46,

8}6)

Engelsmediumskole is van sprekers van bui te ge bruik gemaak.

In vyf-en-sestig van die een-honderd-en-vyftien

(56

1

4%)

Afrikaans- en in agt

van die vyftien (55~3%) Engelsmediumskole is van toepaslike films gebrcdk gemaak.

Dit blyk verder d.at vyf ... en-tagtig van die een-honderd-en-vyftien (73~9)6)

Afrikaans~ en elf van die vyftien

(73,3%)

Engelsmediuoskole voorkeur verleen het aan die gebruik van li teratuu.:r'.

Sprekers van bui te bet sander hryf~l dfue minste byval gevind.

7.15

VR.AJ~G

14

"Hoe dikwels moet die betrokke ondervv-ysers wat geestesweerbaarheid aanbied aun u verslag doen?"

Weekliks

Aan einde van termyn Einde van die jaar Nooit

l i

L_j

D

D

D

(.Dui

u keuse met 'n kruisie

aan)

Die

ontleding van die response

op

hierdie vraag word

in

TABEL

7.24

aangebied!

Versla~ ·'!'"cm. )nderwyser-organiseerder.

I

I

51~!.-Si~A:.M. P.A.M~ S .E.M. P.E.M. Tot •.

%

%

%

%

I

%

Weeklil<:s

16

26t6 15

27,3

2

16,6

33

25__,4

Einde van term:vn

30

50

27

49.2

7

58.4 2

66.7

66

50,8

'

Een keer per t~rm:vn 1

1,6

1

0~7

Tvvee keer ])er ter.rn.vn 2

3,4

1

1.8

3

'

_2,3

Einde van die ~aar

3

5

3

5.4

6

LL..6 ..

Nooit f)

8.4

6

10.9

2

16.6

1

33.3

14

10!i8

Geen respons

3

5'10

3

5.4

1

8.3

7.

!

1),4

,;[otaal

16o

i

1100

!55 hoo

112 100

3

100

1130

tlOO

... 223-.

7 • 15 • 1

ANALISE V .AN RESPONSE

In sestien van die sestig

(26,EP/o)

stedelike Afrikaansmediu.m-, vyftien van die vyf ... en-vyftig

(27

,.3%)

plattelandse Afrikaansmedium- en twee van die twaalf

(16,&/o)

stedelike Engelsmediumskole ~ord weekliks kontrole oar die "vak" uitgeoefen, terwyl dit in dertig van di.e sestig (5CY/u) stedelike

Afrikaansmedium-f sevf~ ... en ... twintig van die vyf-e:h-vyftig ( 49,~) plattelandse Afrikaansmedium-, sewe van die twaalf

(58,4%)

stedeJlke Engelsmedium-

en-twee van die drie (

66

11

'FA)

plattelandse Engelsmediumskole aan die einde van

'n termyn gei:ikied. In een van die sestig (

1

,6%)

stedelike Afrikaansmedium-skol$ word gedurende die tem.y:n een keer verslag gedoen~ .tE3nvyl daar in drie van. aJ. een-honderd-en-vyftien skole waarvah twee van die sestig (3,~)

stedelike Afrikaansmedium- en een van die vyf-en-vyftig (

1

~

8"/o)

plattelandse Afrikaanslnediumgroep tvtee keer per tem.yn versiag van werksaarigeleenthede gelewer word.;

!n dr.ie van die sestig

(5%)

stedelike Afrikaansmedium- en drie van die vyf.-. enLvyftig

(5;4'/v)

plattelandse Afrikaansmediumskole word aan die einde van die

jaar verslag gedoen, terwyl geen verslag gedoen word nie in vyf van die sestig

(8,4%)

stedelike Afrikaansmedium-, ses van die· vyf-en-vyftig

(10,g>/o)

platte ... landse Afrikaansmedium-·, twee van die twaalf (

16,6%)

stedelike Engelsmedium-en eEngelsmedium-en van die drie

(33,3/o)

plattelandse Engelsmediumskole.

Van drie van die sestig

(5%)

stedelike Afrikaansmedium-₁ drie van die vyf-en-vyftig

(5 ,4%)

plattelandse Afrikaansmediu.m- en een van die twaalf (

8;3'/o)

stedelike Engelsmediumskole, is geen response op die vraag gegee nie.

In dcie-en-dertig

(25,4%)

van aJ. die sekond~re skole in Transvaal word week- · liks verslag gelewer, terwyl dit in ses-en-sestig

(50,80/o)

skole aan die einde van 'n termyn gedoen word.

:per term.yn verslag gelewer, terwyl dit in ses

(4,6oA)

skole aan die einde van die jaa:z:o gedoen i~;~. In veertien

(10,8JA)

is geen verslag gelewer nie.

S ewe (

5, 4%)

skole het geen res :pons aange bi ed ni e.

· 7.15·.2 .

GEVOLGTREKKING

Na aanleiding van die gegewens in TABEL

7

.2.·~ kan die volgende afleidings gemaak word:

in die g.rootste .Persentasie sekond~re skole 'in Transvaal word een of ander vorm van .verslag gehau;

die feit dat daar in eeri skoal een keer :per termyn en in drie skole twee

keer per t~yn verslag gedoen is, impliseer waarskynlik dat daar nie vasge-stelde datums vir verslaglewering is nie en dat na gelang van omstandighede van aanbieders verwag is om verslag te doen;

aangesien daar van die veronderstelling uitgegaan word dat die sukses wat in enige vak behaal word, in 'n gToot mate a:f'hang van voorbereiding en ve:t'slag,

kan die afleiding gemaak word dat die im:pleQentering van geestesweerbaarheid in die betrokke skole nie tot sy reg kom nie;

bogenoemde argument geld oak vir die sewe skole van wie geen reaksie ontvang is nie.

7.16

S.AMEVATTING : DIE..,HUIDIGE POSISIE VAN GEEJSTE3WEER:aAARHEJ:D IN

TRANSVAALSE SEKO:NDER.E SKOLE

Uit die inl:i.gting van honderd-en-dertig sekond~re skole ingewin, blyk di

t

dat geestesweerbaarheid in

98,5'"/o

skole aangebied word (kyk TA:BEG

7

.13) en

dat 22,~ dadelik met die instelling daarvan in

1972

daa:r.mee begin het. Van die honderd-agt ... en-twintig skole waaroor inligting beskikbaar was, en wat op

die rooster tyd aan die vak afgestaan het, het

89,2lfo

van die voorgestelde leergang

geb:ruik

gemaak (k;yk T.Al3EL

'Te

15}.

Waar die Transvaalse

Onderwys-depart~ent verwag het dat geestesweerbaarheid aan alle standerds gegee moes word₁ het al honderd-en-dertig skole aan die verwagting voldoen, terwyl

di

t

in di!'l meeste s ekondere skole

(54, 8%)

weekliks aan gemerigde groepe van

±

30-40

leerlinge aangelJied is (k;yk T.AJ3EL

7,19).

Sover dit die aanbiedingvan geestesweerbaarheid betref, is daar in

81,.6o;h

skole van· twee en meer aanbiedero gebruik gemaak (kyk TABEL

7 .17)

tei>vvyl daar in

58,

4'/o

skole slegs van die senior personeel en in 5~/o skole van die voorligtingonderwysers gelJruik: ger.mak is om die vak aan te bied (kyk T.Al3EL

7 .18).

In 75,3%

skole is geestesweerbaarheid in die vorm

van

groepbespreldngs aangebied met die klem op leerlingaktiwi teit (kyk T.AJ3EL

1.20),

terwyl die leerlinge van 55~8)6 skole aandeel gehad het in die beplanning en aanbieding van die vak ( kyk TABEL

7. 22)'.

Wat die beskikbaarheid van volledige stelle temas betref, kon

67/f/o

positie£

daa.rop

ant,·voord (kyk TABEL

7·.21)

en sover dit die opt:rede

van

sprekers van buite, films en die gebruik van literatuur bet:re~, het dit geblyk datal dxie die.media aangewend word mac'lX dat die klem in

72/!fl/o

skole op literatuur geval het (kyk TAJ3EL

[.23)

p

In die honde:rd.-dxie-en-twintig skole waaroo:r inligting beskikbaar was, het die grootste persentasie skole 1_{n vorm van kontrole gehad:.}

Die meerderheid skole het aangedui dat verslag aan die eind.e van 'n termyn gedoen is (kyk TA:BEL

7

.24):.