[98ad91b9-cbad-4ba2-b81c- 222bd4c5a586.docx]
F105/ICT
Raadsvoorstel nr 14 Portefeuillehouder wethouder mr. M. Veeningen
Datum B&W-besluit 22 maart 2016
Voor de raadsvergadering van
20 april 2016
Afdeling Verbinding en Regie
Behandelend ambtenaar (voor technische vragen)
W.H. (Wouter) van der Schraaf/
D. (Daniële) Streep 020-5404256
w.van.der.schraaf@amstelveen.nl d.streep@amstelveen.nl
Behandelen in de raadscommissie Burgers en samenleving (B&S)
op 6 april 2016
Onderwerp
Cultuuragenda 2016-2020.
Gevraagd besluit
1. De cultuuragenda 2016-2020 vast te stellen.
2. De voorgestelde besparingen te betrekken bij de kadernota.
W A T W I L L E N W E B E R E IK E N E N W A T G A A N W E D A A R V O O R DO E N
Wat willen we bereiken (effectindicatoren)
In het uitvoeringsprogramma 2014-2018 van het college van burgemeester en wethouders (B&W) is opgenomen dat in overleg met de culturele sector een actuele beleidsagenda wordt geformuleerd.
De gemeenteraad heeft daarnaast op 1 juli 2015 een structurele taakstelling van € 600.000,- vastgesteld. In de cultuuragenda 2016-2020 wordt een toekomstbestendige culturele infrastructuur voorgesteld in samenhang met de besparingsopgave. Na vaststelling wordt de cultuuragenda verder uitgewerkt in een concreet actieprogramma.
We willen een verhoging van het profijt uit culturele voorzieningen bereiken door de volgende beleidsinhoudelijke speerpunten te hanteren.
1. De nadruk van het culturele aanbod ligt in het Stadshart en van hieruit wordt het centrale aanbod gedaan.
2. Meer verbinding maken binnen de culturele sector en met andere sectoren zoals welzijn, zorg en onderwijs. Kansen voor de professionele instellingen om in de regio samen te werken worden benut.
3. Jongeren en mensen met participatie-achterstanden zijn belangrijke aandachtsgroepen.
4. Stimuleren innovatie binnen samenwerkingsverbanden tussen instellingen, verenigingen en/of (amateur-)kunstenaars. Een innovatief project is eenmalig, aanvullend op wat er al bestaat en omvat twee of meerdere disciplines of sectoren.
5. De culturele instellingen zullen meer dan nu het geval is specifiek aanbod ontwikkelen dat recht doet aan het internationale karakter van de stad en specifiek de doelgroep expats, wat terug is te zien in de internationale bezoekers en samenwerkingspartners.
6. Verdere verlevendiging van het Stadsplein door investeringen van de gemeente in de fysieke locatie in samenspraak met de culturele instellingen in het Stadshart en aansluitend op hun eigen initiatieven.
7. Meer aandacht voor cultuurmarketing waarbij instellingen gezamenlijke marketingactiviteiten inzetten, thematisch programmeren en internationale accenten leggen.
8. Verdere versterking en inbedding van het aanbod op het gebied van cultuureducatie door intensieve samenwerking tussen aanbieders en het aangaan van de dialoog met het onderwijs.
Realisatie van cultuureducatie aanbod in het Voortgezet Onderwijs (VO).
RAADSVOORSTEL
Pagina 2 van 8
9. Inzet van professionele startende kunstenaars in samenwerking met buurtbewoners vooral in wijken ten zuiden van de A9 waar weinig of geen openbare kunstuiting is.
10. De instandhouding van gesubsidieerde ateliers, waarvan de helft voor startende professionele kunstenaars. Kunstenaars kunnen gesubsidieerd een atelier voor de duur van twee keer drie jaren huren.
11. Amateurkunstverenigingen faciliteren bij het realiseren van hun activiteiten en bevorderen van verbinding van jonge amateurs.
12. De gemeente heeft een regierol ten aanzien van het culturele veld en schept randvoorwaarden waarin de instellingen cultureel kunnen ondernemen.
Wat gaan we daarvoor doen (prestatie-indicatoren)
Vergroting van de samenwerking tussen culturele instellingen om op organisatieniveau efficiency- winst te behalen en om grotere opbrengsten te realiseren.
A C H T E R G R O N D E N O V E R W E G I N G E N
Programma (speerpunt)
Programma 2 ‘Onderwijs en ontplooiing’.
Aanleiding
In 2006 heeft de gemeente Amstelveen een cultuurbeleid geformuleerd. In 2010 is het beleid op slechts enkele punten herzien. In het uitvoeringsprogramma 2014-2018 van B&W van de gemeente Amstelveen is opgenomen dat in overleg met de culturele sector en op basis van trends en
ontwikkelingen een actuele beleidsagenda cultuur wordt geformuleerd. Daarnaast heeft de gemeenteraad een besparingsopgave vastgesteld. In de voorliggende cultuuragenda worden de actuele ontwikkelingen en uitkomsten van diverse processen in samenhang beschreven.
Deze cultuuragenda 2016-2020 heeft daarmee niet uitsluitend betrekking op de cultureel
inhoudelijke beleidsuitgangspunten. In de agenda komen de uitkomsten uit vier parallelle processen samen:
1. Nauwere samenwerking tussen de instellingen.
2. Een nieuwe bibliotheekvisie.
3. Versterking van de cultuurstrip.
4. Beleidsinhoudelijke agenda.
Argumenten
Cultuur heeft waarde en betekenis voor Amstelveen en draagt bij aan de jaar in, jaar uit hoge positie van Amstelveen als aantrekkelijke stad. Amstelveen kent een goede culturele infrastructuur.
In het collegeprogramma is de wil uitgesproken deze infrastructuur, met haar bijbehorende kwaliteit, zo veel mogelijk in stand te houden. Dat niet alleen, met de Cultuuragenda 2016-2020 willen we meer waarde uit cultuur halen: artistieke, economische en maatschappelijke waarde.
Ondanks dat we de waarde van cultuur erkennen, hebben we ook te maken met de realiteit dat onze gemeente moet besparen. De gemeenteraad heeft op 1 juli 2015 een structurele taakstelling van € 600.000,- per 2018 op cultuur vastgesteld. De helft daarvan dient al in 2017 gerealiseerd te zijn. Onder leiding van een externe regisseur hebben de negen culturele instellingen een
samenwerkingsplan geformuleerd dat de besparingsopgave vrijwel geheel realiseert.
Met de geformuleerde speerpunten in de Cultuuragenda 2016-2020 is het streven een
toekomstbestendige culturele infrastructuur neer te zetten, vooral door de instellingen steviger te laten samenwerken. Naast de besparing die dit oplevert door efficiënter te werken, kan een
stevigere samenwerking ook bijdragen aan een sterker artistiek inhoudelijk en meer divers product en daarmee meer gezamenlijke eigen inkomsten.
Kanttekeningen
Pagina 3 van 8
1. Nauwere samenwerking tussen de instellingen (zie ook bijlage).
De negen professionele culturele instellingen in Amstelveen hebben op verzoek van de gemeente een Plan voor Samenwerking opgesteld. Zij hebben hier in de periode van oktober 2015 tot en met januari 2016 zeer intensief aan gewerkt met begeleiding van bureau Berenschot. Dit plan is als bijlage bij de cultuuragenda gevoegd. In de planfase zijn de culturele instellingen gekomen tot een gezamenlijke visie op de versterking van de cultuursector in Amstelveen en van het Stadshart in het bijzonder. Besparingen zijn geïdentificeerd en verdienmogelijkheden zijn verkend, in
werkgroepen rond organisatorische functies, publieksbereik en back office.
De financiële taakstelling die de instellingen hebben meegekregen gaat niet alleen om bezuiniging maar ook om het creëren van meer inkomsten uit nieuwe gezamenlijke initiatieven en
inspanningen. De instellingen hebben de volgende diverse verdienmogelijkheden verkend:
a) Groeipotentieel van publiek door samenwerking.
b) Verdienpotentieel uit innovatieve activiteiten en exclusieve randprogrammering.
c) Aanvullende horeca.
d) Aanpak van gezamenlijke verhuur.
e) Private inkomsten uit fondsenwerving en sponsoring.
Alles bij elkaar genomen zijn de negen culturele instellingen in hun samenwerkingsplan gekomen tot een structurele besparing van € 300.000,- in 2017 en tot € 565.000,- in 2018. De besparing is opgebouwd uit kostenreducties van € 140.000,- (in 2017) en € 232.000,- (in 2018) en
meeropbrengsten van € 160.000,- respectievelijk € 333.000,-. De culturele instellingen zien daarmee af van ongeveer 10% van het gemeentelijke subsidiebudget aan deze instellingen. Het restant van de taakstelling van € 35.000,- in 2018 wordt zoals in de cultuuragenda is aangegeven, gevonden in de overige posten in de cultuurbegroting.
Besparingen cultuur (x € 1.000)
Meeropbrengsten 2017 2018 e.v.
Groei publieksinkomsten 50 80
Waarde van Cobra aanbod
15 30
Aanvullende horeca 15 27
Gezamenlijke verhuur 60 95
totaal opbrengsten 140 232
Kostenreducties 2017 2018 e.v.
Bibliotheek 50 200
Muziek- en Dansschool 10 20
Poppentheater 2 4
Kunstuitleen 14 14
Back office 14 25
Stadspleinfestival 60 60
Broerseparkfestival 10 10
Overig 35
totaal uitgaven 160 368
totaal besparing 300 600
In algemene zin geldt dat de meeropbrengsten voorzichtig zijn geraamd.
Pagina 4 van 8
1. Groei publieksinkomsten: een minimale variant voor de algemene groei van publieksinkomsten, vooral uitgaande van extra inkomsten door bevolkingsgroei en beter bereik van expats.
2. Waarde van Cobra aanbod: dit betreft een geldelijke waardering van de toegezegde extra inspanningen van het Cobra-museum (onder meer voortrekker zijn van gezamenlijke verhuur) die zullen leiden tot grotere publieksinkomsten bij de andere culturele instellingen.
3. Aanvullende horeca: deze voorzichtige raming betreft het gezamenlijk organiseren en inkopen van aanvullende horeca en het vrijmaken en mogelijk exploiteren van de plint van de cultuurstrip voor aantrekkelijke horeca met een culturele uitstraling.
4. Gezamenlijke verhuur: het gezamenlijk aanbieden van de beschikbare zalen door vooral de congresmarkt te bedienen. Momenteel benutten culturele instellingen individueel hun gebouwen en zalen voor verhuur als er geen programma is. Het gaat hier om een bescheiden marge, dat gebaseerd is op een quick scan.
De kostenreducties vormen het grootste deel van de besparing op cultuur.
1. Bibliotheek: de bibliotheek zal besparen door kostenreducties en meeropbrengsten. Dat kan met behoud van de huidige vestigingen, maar niet zonder personele
consequenties. Daarvoor is een reorganisatieplan in de maakwaardoor de personeelsomvang in lijn komt met bibliotheken elders.
2. Muziek- en Dansschool: deze organisatie zal bij haar dependances een passend serviceniveau aanbieden, dat een besparing oplevert.
3. Poppentheater: uit de eigen begroting is door het theater een kostenbesparing ingebracht.
4. Kunstuitleen: het betreft hier de per saldo lagere huurprijs met dito vloeroppervlakte door verhuizing vanuit de bibliotheek naar de volksuniversiteit.
5. Back office: er is zeer grondig onderzoek gedaan naar kostenbesparing door
samenwerking op de back office. Daar is niet veel winst te behalen, slechts op ICT en schoonmaak. De instellingen zijn al ‘lean’.
6. Stadspleinfestival: de meeste kosten van dit festival zaten in een ‘grote naam’, waar weinig mensen op afkwamen. In de nieuwe beleidsperiode komen de culturele instellingen met een gezamenlijk initiatief, binnen eigen budget.
7. Broerseparkfestival: het Poppentheater heeft dit festival jarenlang georganiseerd en stopt hiermee in de huidige vorm. Het zal worden vervangen door een theaterfestival op het Stadsplein, in aansluiting bij activiteiten van andere instellingen waarmee meer publiek zal worden getrokken.
8. Overig: de nadere uitwerking van de besparing op de overige posten in de
cultuurbegroting zullen in de loop van 2016 met de betrokken partijen worden verkend.
Voor elk van de instellingen geldt dat zij een passende bijdrage willen leveren aan de besparingen.
Sommige instellingen zullen vooral voor kostenreducties zorgen; andere instellingen zullen juist bijdragen aan het vergroten van de meeropbrengsten. Daar staat een reductie van het
subsidiebedrag tegenover. De inbreng in de reductie hangt af van de financiële positie en draagkracht per instelling. Dit wordt nader uitgewerkt in 2016. De Schouwburg heeft inmiddels toegezegd om structureel € 75.000,- (2017) en € 100.000,- (vanaf 2018) in te brengen en committeert zich daarmee aan een aanzienlijk structureel deel van het verdienvermogen.
Een essentieel onderdeel van de deelopgave nauwere samenwerking betreft de verkenning van synergievoordelen in de back office (management, financiën en control, personeel en organisatie, informatisering, automatisering, office management, receptie, facilitaire zaken en verzekeringen).
Deze taakgebieden en de rekeningen van de instellingen zijn diepgaand geanalyseerd. Kern is dat instellingen zó verschillend zijn dat zelfs op schijnbaar generieke taken geen synergievoordeel te halen is. Bovendien worden nu al veel taken gecombineerd bij functionarissen en zit er nergens
Pagina 5 van 8
lucht in. De kostenreductie door samenwerking op back office is daardoor slechts € 25.000,- (2018).
In de eerste helft van 2016 gaan de instellingen met externe begeleiding en onder aansturing van de gemeente het plan voor samenwerking verder specificeren in de ontwerpfase. In de tweede helft van 2016 volgt nog de inrichtingsfase zodat de culturele instellingen begin 2017 alle noodzakelijke uitvoeringsmaatregelen daadwerkelijk kunnen treffen in de realisatiefase welke tot en met 2018 doorloopt. Tussentijds zal de gemeente samen met de instellingen de voortgang nauwgezet volgen.
Om de bovenstaande besparingen te realiseren zetten we als gemeente in op de volgende zaken:
a) Nieuwe, heldere prestatieafspraken maken over de subsidiebedragen en grondslagen.
b) Investeren in begeleiding bij de ontwikkeling van organisaties in 2016.
c) Een onderzoek uitvoeren naar de verplichtingen over de B3-status van twee organisaties en het vinden van een passende oplossing.
d) (Voor)financieren van transitie- en frictiekosten als gevolg van herstructurering en reorganisatie.
e) Investeren in fysieke ingrepen in de Cultuurstrip en mogelijkerwijs het bibliotheekgebouw ten behoeve van de verdere verlevendiging van het plein.
f) Evalueren van het samenwerkingsproces en de exploitaties van de instellingen tijdens de planperiode, te beginnen medio 2017.
2. Een nieuwe bibliotheekvisie (zie ook bijlage).
De historische functie van de bibliotheek gaat verschuiven. Ontwikkelingen zoals digitalisering, veranderende toegang tot informatie, vergrote mogelijkheden in vrije tijdsbesteding en het
participatievraagstuk in een individualiserende samenleving, hebben invloed op de toekomst van de bibliotheek. Om die reden is per 1 januari 2015 de nieuwe bibliotheekwet van kracht geworden. Het Sectorinstituut heeft daarop een toekomstperspectief voor de bibliotheek 2025 geformuleerd. De vijf functies uit de bibliotheekwet (informeren, leren, lezen, ontmoeting & debat en kunst & cultuur) worden daarin meer geladen.
Vijf nieuwe functies bibliotheek.
1. Lezen is de basis. Het vanaf jonge leeftijd optimaal stimuleren van lezen, taalontwikkeling en ervaringen in toegang tot kennis.
2. Toegang tot informatie. Het behouden van een laagdrempelige kennis &
informatievoorziening waar inwoners voor plezier en/of een meer zakelijke behoefte terecht kunnen (participeren in een kenniseconomie).
3. Stimulerende leeromgeving. Het verkleinen van de afstand die sommige mensen voelen tot de maatschappij doordat ze onvoldoende mee kunnen komen in digitalisering en versnelling van de samenleving (alle leeftijden).
4. Educatieve ontmoetingsplek. Het centraal stellen van gerichte, educatieve ontmoeting om mensen aan elkaar te verbinden.
5. Culturele link met de lokale gemeenschap. Een grotere groep inwoners in contact brengen met meer van ons culturele aanbod om zo inspiratie en verbinding te vergroten. De bibliotheek als culturele huiskamer voor zoveel mogelijk inwoners.
Deze perspectieven hebben onze visie op meerwaarde, rol en functie van de bibliotheek in Amstelveen gevoed. De meerwaarde zien wij tot 2025 liggen op de volgende vlakken:
informatiemakelaar, educatieve ondersteuner en educatieve ontmoeting. Vanuit deze prioriteitsstelling geven we de volgende opdracht mee aan de bibliotheekorganisatie.
A. Voorziening.
1. Reorganisatie naar een flexibele en kleinere kernorganisatie waarbij medewerkers multi-inzetbare, servicegerichte en professionele dienstverleners en adviseurs zijn.
Pagina 6 van 8
2. Organisatie van de bibliotheek met minimaal behoud van twee locaties; Westwijk en Stadshart. Het serviceniveau in Westwijk wordt aangepast aansluitend op de
veranderende rol van de bibliotheek, zoals in de visie nader omschreven.
B. Subsidiabele culturele activiteiten met gemeentelijke prioriteit.
1. Focus in gebruik van subsidiemiddelen op de volgende doelgroepen: kinderen en jongeren, ouderen en mensen met een participatie-achterstand.
2. Nauwe samenwerking met Volksuniversiteit en Muziek & Dansschool op het gebied van educatieve programmering.
3. De inzet van leesmediaconsulenten en het opbouwen van schoolbibliotheken op Basis Onderwijs (BO) en VO bij scholen die daar behoefte aan hebben.
Deel C, het vrije gedeelte, kan de bibliotheekorganisatie zelf invullen en richt zich bijvoorbeeld op de zelfredzamen in de samenleving met activiteiten die kostendekkend zijn.
3. Versterking van de cultuurstrip.
Voor de korte termijn zijn er twee scenario’s ontwikkeld. Het eerste gaat uit van het optimaal benutten van de huidige gebouwen en de tweede voegt daar beperkte fysieke ingrepen aan toe.
1. Scenario 1 - Optimaal benutten van bestaande ruimte. In afwachting van de grootschalige ingrepen rond 2025 over de ombouw van de A9 wordt tussentijds geïnvesteerd in verbeteringen binnen de bestaande gebouwen om bij te dragen aan de verwezenlijking van de cultuuragenda.
De begane grond van de Cultuurstrip kan daarbij een functie krijgen die meer publiek aantrekt en vasthoudt. De kunstuitleen verhuist naar de Cultuurstrip. Ook een horecafunctie op de begane grond ligt voor de hand.
2. Scenario 2 - Fysieke ingrepen aan de gebouwen. In dit scenario worden meer ingrijpende fysieke aanpassingen voorgesteld aan de binnen- en buitenzijde van de gebouwen. Het betreft
bijvoorbeeld het aanpassen van de entrees, het verbreden van de opgang naar de Bibliotheek of zelfs het naar voren uitbouwen van de Cultuurstrip. Door de Zonnesteinzaal van de Muziek- en Dansschool bereikbaar te maken vanuit de Schouwburg kunnen bezoekers van
voorspeelavonden in een daarvoor bijzonder geschikte omgeving ontvangen worden.
Bij het optimaal benutten van bestaande ruimte is ook onderzocht of de bibliotheek in de
Cultuurstrip kan worden gehuisvest. Dat blijkt gezien de ruimtebehoefte op korte termijn, niet te passen. De huidige bibliotheek wordt door de instellingen ontwikkeld en ingevuld tot een ‘Huis voor Cultuur’. Er worden op dit moment nog nadere ruimtelijke studies verricht naar de
(on)mogelijkheden.
Aan het eind van de huidige beleidsperiode zal de maatschappelijke functie van de bibliotheek en daarmee samenhangende ruimtebehoefte helder zijn. Evenals de consequenties van de
grootschalige fysieke ingrepen (rondom de verbrede A9) en de ontwikkeling van de behoeften van cultuurbezoekers. Dan worden ook lange termijnscenario’s relevant.
Op de langere termijn zal immers de entree van het Stadshart verschuiven naar de nieuwe
aansluiting op de A9. Daarmee komt er veel meer nadruk te liggen op wat nu de achterkant van de Cultuurstrip is. In relatie met het project A9 en de doorontwikkeling van het Stadshart wordt er een studie gestart naar de invulling van dit gebied.
Bij het samenwerkingsplan van de cultuurinstellingen is bij het kunnen realiseren van de meeropbrengsten nadrukkelijk als randvoorwaarde meegegeven dat er de nodige eenmalige gemeentelijke investeringen in gebouwen en op en om het stadsplein worden gedaan die meer publiek en meer aantrekkingskracht met zich meebrengen. De gemeente heeft die intentie ook uitgesproken.
4. Beleidsinhoudelijke agenda.
Pagina 7 van 8
Onder het kopje ‘wat willen we bereiken’ zijn de inhoudelijke speerpunten opgesomd. Deze worden in afstemming met het samenwerkingsplan van de culturele instellingen en de bibliotheekvisie in een volgende stap verder uitgewerkt zodat vóór 1 juli op instellingsniveau helder is wat het nieuwe financiële kader is en welke prestaties de gemeente daarvoor vraagt.
Daarnaast worden nog diverse andere vervolgacties ingezet om vóór de zomer duidelijkheid te krijgen over de specifieke consequenties van de cultuuragenda, inhoudelijk en financieel. Dat moet een goede grondslag bieden om in de tweede helft van 2016 de daadwerkelijke uitvoering in gang te zetten zodat de gewenste besparingen tijdig gerealiseerd kunnen worden.
Dan gaat het bij voorbeeld om de transitie en (mogelijke) reorganisatie van de bibliotheek, om het precies in beeld brengen van de fricties bij muziek- en dansschool en schouwburg, om het
specificeren van de cultuureducatie in overleg met het onderwijs en de ruimtelijke en bouwkundige uitwerking van de aanpak van cultuurstrip en bibliotheek en de daarmee gepaard gaande kosten.
Financiën
Met de cultuuragenda wordt ook een structurele besparing van € 600.000,- op de cultuurbegroting ingevuld. Om de instellingen te ondersteunen om dit ook daadwerkelijk en houdbaar te realiseren, kan het nodig blijken te zijn dat de gemeente eenmalige investeringen doet. Dat wordt op kortst mogelijke termijn in beeld gebracht en zal bij de kadernota 2017 worden ingebracht.
Communicatie
Met de professionele instellingen in de cultuursector is door de gemeente ruim een half jaar in een intensief en goed proces samengewerkt aan de cultuuragenda. De nadere uitwerking van de besparing op de overige posten in de cultuurbegroting zullen in de loop van 2016 met de betrokkenen worden besproken.
Procedure
Wanneer de Cultuuragenda is vastgesteld door de raad, dan worden de speerpunten in deze agenda verder uitgewerkt in een concreet actieprogramma waarin ook de beleidsevaluatie is beschreven.
Het actieprogramma zal u naar verwachting in het derde kwartaal ter informatie worden aangeboden.
Bijlagen
1. Cultuuragenda 2016-2020: ‘Een aantrekkelijke culturele gemeente Amstelveen’, februari 2016.
2. Plan voor Samenwerking: ‘Cultuur in Amstelveen - Unexpected & connected’, februari 2016.
3. Bibliotheekvisie Amstelveen: ‘De bibliotheek van nu naar 2025’, februari 2016.
De secretaris, De voorzitter,
mr. A.S. Meijer mevrouw drs. M.M. van 't Veld
Pagina 8 van 8
BEHANDELING RAADSCOMMISSIE
Wijziging/aanvullingen na behandeling raadscommissie
Het raadsvoorstel is uitgebreid besproken en kan als bespreekpunt aan de raad worden voorgelegd ter besluitvorming.
Het voorstel aan de raad is Aanvaarde amendementen / moties
X Ongewijzigd aanvaard Gewijzigd aanvaard Verworpen
M1,2
RAADSBESLUIT
Besluit
1. De cultuuragenda 2016-2020 vast te stellen.
2. De voorgestelde besparingen te betrekken bij de kadernota.
Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van 20 april 2016.
De griffier, De voorzitter,
mevrouw drs. P. Georgopoulou mevrouw drs. M.M. van 't Veld
