Mercaptopurine (Puri-Nethol®)
Mercaptopurine (Puri-Nethol®)
Uw MDL-arts heeft met u gesproken over het gebruik van mercaptopurine. Hieronder leest u meer over de werking, het gebruik en de bijwerkingen van dit medicijn.
De ziekte van Crohn en colitis ulcerosa zijn chronische darmontstekingen. Er is sprake van een overactieve afweer. De precieze oorzaak van deze overactieve afweer is bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa niet bekend. De behandeling met medicijnen van deze ziekten is gericht op het onderdrukken van ontstekingsreacties. Doel van deze behandeling is de ontsteking te onderdukken waardoor vermindering van klachten, verkleinen van een opvlamming (exacerbatie) en verkleinen van de kans op complicaties die zich bij deze ziekten kunnen voordoen. Medicijnen kunnen de darmontsteking onderdrukken, maar de huidige medicijnen kunnen de ziekte niet definitief genezen.
Uw behandelend arts heeft mercaptopurine voorgeschreven, omdat de mate van ontsteking in de darm het starten van dit onderhoudsmedicijn rechtvaardigt.
Werking van mercaptopurine
Het medicijn mercaptopurine behoort tot de groep immunosuppressiva. Dit zijn
geneesmiddelen die de natuurlijke lichaamsafweer onderdrukken. Door het gebruik van mercaptopurine wordt de zogenoemde ‘overactieve afweer’ onderdrukt en daarmee de activiteit van de chronische darmontsteking onderdrukt. In hoge doseringen is
mercaptopurine een cytostaticum, een medicijn welke bij kwaadaardige aandoening
gegeven kan worden. Dit omdat het de groei van cellen remt en snelgroeiende, woekerende cellen doodt. De dosering van mercaptopurine is bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa echter veel lager dan bij de behandeling van kwaadaardige aandoeningen. Hierdoor zullen de bijwerkingen ook minder vaak voorkomen en milder van aard zijn. Dit is belangrijk om te weten, omdat het mogelijk is dat de bijsluiter die u van uw apotheek krijgt gericht is op mensen met kwaadaardige aandoeningen.
Mercaptopurine is een onderhoudsmedicijn en het effect van dit medicijn is pas na 2 tot 3 maanden merkbaar. Daarom gaat u wellicht – in overleg met uw arts – in eerste instantie door met de medicatie die u al gebruikt. Dit om de ontsteking (de klachten) op kortere termijn te onderdrukken. Wanneer blijkt dat u goed op mercaptopurine reageert en er geen bijwerkingen optreden, kunt u mercaptopurine langdurig gebruiken. U start met de halve dosering en deze later (indien er geen/tot weinig bijwerkingen zijn) op te hogen. Dit gebeurt in de regel na 1 tot 2 weken.
Voorzorgmaatregelen
Voordat u start met dit medicijn, controleren we eerst uw bloed en vragen we uitgebreid naar uw voorgeschiedenis. Denk hierbij aan vaccinaties (in verleden), welke infecties heeft u doorgemaakt en welke reizen heeft u gemaakt of gaat u nog maken. Eventueel doen we nog aanvullende onderzoeken. Aangezien mercaptopurine soms schadelijk kan zijn voor de lever en invloed kan hebben op de aanmaak van de bloedcellen, nemen we vóór aanvang van de therapie bloed bij u af om uw leverenzymen en de aanmaak van bloedcellen te controleren. Tijdens de therapie controleren we uw bloed regelmatig.
Hoe wordt mercaptopurine gebruikt?
De dosis is onder andere afhankelijk van uw lichaamsgewicht. Gebruik altijd de dosering die uw arts u heeft voorgeschreven en nooit meer of minder. U gebruikt mercaptopurine in tabletvorm. U kunt de tabletten doorslikken met minimaal een half glas water. De tabletten mag u halveren wanneer u een halve tablet moet gebruiken (eventueel met een
tablettensplitser). Het is belangrijk dat u ze niet kauwt, maar dat u ze in hun geheel doorslikt. Drink pas vanaf één uur na inname van de tabletten melk, andere
zuivelproducten of zure dranken, zoals vruchtensap. Heeft u zuiveldranken of zure
dranken gebruikt? Wacht ruim 2 uur voor u de tabletten inneemt. Melkproducten en zure dranken kunnen de hoeveelheid werkzame stof van mercaptopurine in het lichaam
verminderen. Als u vergeten bent de tabletten in te nemen, neem ze dan op een later tijdstip nog dezelfde dag in. Als u er de volgende dag achter komt dat u ze vergeten bent, neemt u ze dan niet alsnog in. U neemt dan gewoon uw medicijnen in zoals u gewend bent.
Wanneer u misselijk wordt van de mercaptopurine, dan adviseren we u de tabletten over de dag te verdelen, of ‘s avonds vóór het slapen gaan in te nemen.
Bijwerkingen
Over het algemeen wordt mercaptopurine goed verdragen. De meeste bijwerkingen treden op in de eerste weken na het starten. U kunt dan last krijgen van een verminderde eetlust,
misselijkheid, braken of diarree. Meestal verdwijnen deze klachten binnen twee tot drie weken. Gebruikt u voor langere tijd mercaptopurine, dan heeft u een kleine kans op de volgende bijwerkingen:
gewrichtsklachten en spierpijn
spontane blauwe plekken en/of regelmatige bloedneuzen
buikklachten (maag- en of darmklachten) die u niet in verband kan brengen met de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa
alvleesklierontsteking (pancreatitis) koorts en algehele malaise
haaruitval
een gevoeliger huid als gevolg van uv-licht
Mocht u last krijgen van bijwerkingen of klachten als koorts, koude rillingen, hevig braken, blauwe plekken, bloedneuzen of hevige (buik)pijn, neemt u dan contact op met uw MDL- arts of IBD-verpleegkundige. Neem buiten kantooruren contact op met de (dienstdoende) huisarts of de dienstdoende MDL-arts via de spoedeisende hulp.
Omdat mercaptopurine deels de afweer vermindert, kunt u meer vatbaar zijn voor
infecties. Vermijd daarom intiem contact met mensen die een infectie (bijvoorbeeld griep) doormaken.
Interacties met andere geneesmiddelen
Als u naast mercaptopurine ook urinezuur verlagende middelen gebruikt (middelen tegen jicht, bijvoorbeeld zyloric of allopurinol), dan vragen we u uw arts hiervan op de hoogte te stellen.
Gebruikt u bloedverdunners? Meld het gebruik van mercaptopurine dan aan de trombosedienst.
(Kruiden) Supplementen zoals Sint janskruid en / of echinacea kunnen de werking van immunosuppresiva (afweeronderdrukkers) versterken of verstoren.
Wees voorzichtig met alcohol. Alcohol kan de kans op leverenzymafwijkingen bij gelijktijdig gebruik met mercaptopurine verhogen.
Neem tijdens het bezoek met uw MDL-arts en/of IBD-verpleegkundige een recent medicatieoverzicht mee.
Vruchtbaarheid, zwangerschap en borstvoeding
Geneesmiddelenonderzoek naar het gebruik van mercaptopurine heeft vooralsnog geen ongunstige invloed op de vruchtbaarheid van mannen en vrouwen aangetoond. Overleg als u een zwangerschapswens heeft met uw behandelend arts of verpleegkundige over uw medicatie. In het algemeen wordt geprobeerd om medicijngebruik tijdens de
zwangerschap te vermijden. Toch is het vaak nodig om met mercaptopurine door te gaan bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Een opvlamming van de ziekte wordt namelijk schadelijker geacht voor moeder en kind dan de behandeling met mercaptopurine. Er zijn
onvoldoende gegevens bekend over de veiligheid van mercaptopurine bij het geven van borstvoeding. Alhoewel mercaptopurine maar in kleine hoeveelheden in de moedermelk komt, kan borstvoeding veilig gegeven worden.
Als er een zwangerschapswens is bespreek dit dan ruim van te voren met uw behandelend MDL-arts en/of IBD-verpleegkundige, zodat er naar de persoonlijke omstandigheden gekeken kan worden.
Vaccinaties
Meld altijd aan de arts dat u mercaptopurine gebruikt. Het medicijn mercaptopurine kan de werkzaamheid van sommige soorten vaccins verminderen en de kans op bijwerkingen door de vaccins vergroten. Vaccinatie met een verzwakt levend vaccin, zoals bof, mazelen, rode hond (BMR), gele koorts of BCG moet u vermijden tijdens het gebruik van
mercaptopurine. Overleg met uw behandelend MDL-arts en/of IBD-verpleegkundige indien u moet worden gevaccineerd.
Zonlicht en uv-straling
Patiënten die mercaptopurine gebruiken, kunnen een verhoogd risico lopen op
huidproblemen, huiduitslag en hebben een iets verhoogde kans op huidkanker. Vermijd daarom een te grote blootstelling aan zonlicht en uv-straling. Gebruik zonnebrandcrème met een hoge beschermingsfactor, minimaal factor 15. Blijf uit direct zonlicht, met name tussen 10:00 en 15:00 uur, draag beschermende kleding, waaronder hoed en zonnebril. We raden het gebruik van een zonnebank af.
Belangrijk!
Het medicijn mercaptopurine is onder andere geregistreerd voor de behandeling van leukemie. Vandaar dat u in de bijsluiter strenge hygiënische adviezen aantreft. In de (veel lagere) dosering waarin mercaptopurine wordt gebruikt in de behandeling van de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa volstaat u met normale hygiëne. Ziet u bij het openmaken van de verpakking kapotte tabletten? Sluit de verpakking dan weer goed en breng deze terug naar de apotheek. Voorkom dat poeder van de tabletten zich door het huis verspreidt, anders kunnen uw huisgenoten ermee in aanraking komen. Krijgt u wat poeder uit gebroken tabletten op uw huid of in uw ogen? Was uw huid dan goed af. Spoel uw ogen met veel water.
Controle
Tijdens de eerste twaalf weken bij het gebruik van mercaptopurine, de opstartfase, houden de IBD-verpleegkundige en MDL-arts u nauwlettend in de gaten. Uw bloed wordt
regelmatig gecontroleerd op diverse leverfuncties, ontstekingswaarden, nierfuncties en bloedbeeld. Regelmatig heeft u telefonisch of poliklinisch contact met één van beiden. Na de opstartfase van twaalf weken wordt u iedere drie maanden gecontroleerd door de MDL- arts of de IBD-verpleegkundige met bloedcontrole. Als tijdens de behandeling met
mercaptopurine bijwerkingen optreden of bloedtestafwijkingen zijn, dan zal verder onderzoek moeten plaatsvinden. Het kan dan zijn dat de mercaptopurine gestopt of aangepast moet worden.
Indien u klachten of bijwerkingen ervaart neem dan contact op met de IBD- verpleegkundige of uw MDL-arts.
Vragen?
Heeft u nog vragen over de behandeling of heeft u klachten of vragen als u weer thuis bent?
Neem dan gerust contact op met de IBD-verpleegkundige of uw behandelend MDL-arts.
De IBD-verpleegkundige kunt u bereiken op het telefonisch spreekuur op maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag tussen 9:00 en 10:00 uur.
T 088 753 39 52
E-mail: IBD@tergooi.nl
Contact
IBD team
T 088 753 16 10 of T 088 753 3952 (telefonisch spreekuur) E IBD@tergooi.nl
Maag-, Darm-, Leverziekten - Polikliniek T 088 753 16 10
Ma t/m vr van 08:00 – 16:30 uur
