Actuele ontwikkelingen rondom sociale rechtshulp
Prof mr. M. Westerveld, Leerstoel Toegang tot het Recht
Actuele ontwikkelingen: drie thema’s
De stelselvernieuwing rechtsbijstand: waar staan we nu?
Naar een verdiepte en verbreedde eerste lijn?
En op speciaal verzoek: wat moeten we aan
met e-court? “Rechtspraak te koop?!”
De stelvernieuwing rechtsbijstand
2012: “Stelsel heeft houdbaarheidsdatum overschreden.” Reden kostenstijging
2014/15: politiek is kritisch.
2015: rapporten Wolfsen en Barkhuyzen
2016: consultatie-wetsvoorstel MvJ
2017: rapport Van der Meer
2018: hoorzitting Tweede Kamer
En nu???
De eerste lijn in het stelsel (1994-2000)
Waterscheiding tussen het ‘juridische’ & het ‘sociale’
Bureaus Rechtshulp (BR) voor 1e lijn: intake, belangenbehartiging en waar nodig procederen
BR presenteren ‘one-stop shop model’ conflict met eigen toezichthouder (RvR)
Politiek wil dit niet Stelselwijziging: BRs worden JL:
puur intake, alles daarboven naar advocaten
De eerste lijn in het stelsel, voorstellen tot verandering
Versteviging ‘poortwachtersrol’ JL; loketgeeltje
Meer aandacht voor verzoenen boven vechten
Waterscheiding J & SD blijft
Kostenstijging vlakt af (ook omdat advocatentarieven worden bevroren)
MvJ presenteert model van een ‘verbreedde en
verdiepte eerste lijn’: exit waterscheiding?
EERSTE LIJN:
VERBREED EN VERDIEPT
Maar wat is het? Enkele opties…
Verdiept: terug naar BR van vroeger? Hierbij wellicht
aansluiten bij lokale verschillen? Op het platteland: ja, in de steden: nee?
Verbreed: one stop city mall in plaats van one stop shop?
Terug naar de sociaal-juridische buurtwinkel?
En niet onbelangrijk : gaat het geld opleveren???
Thema 2: online geschilbeslechting
van de website van e-court:
“Wij vinden dat de traditionele rechtspraak in
Nederland vaak te lang duurt.”
Vonnis te koop. Private rechtspraak in de incasso-industrie
“Ondernemers hebben een private schaduwrechtbank opgezet die handelt in strijd met het EU-consumenten- recht en het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Toch dagen nu bijna alle zorgverzekeraars hun klanten bij betalingsproblemen voor deze ‘robotrechter’.
De echte rechter staat buitenspel en kijkt ernaar.”
De Groene, 17.1.2018
E-court, eerst wat misverstanden
1. E-court is niet per se privaat; achter deze naam gaat ook publieke rechtspraak schuil.
Enkele voorbeelden van elders….
Misverstand 2. E-court staat niet per se voor rechtspraak door een robot. Twee varianten
Het algoritme besluit Rechter of arbiter
besluit
Rechtspraak: publiek of privaat
Een vierdeling: rechtspleging is..
Publiek (onpartijdig/onafhankelijk) en klassiek:
schriftelijk, zo nodig partijen bezoeken / horen
Publiek en (overwegend) online, verder als boven
Commercieel (ofwel: alternatief) en klassiek
Commercieel en (overwegend) online
Voor alle varianten geldt of kan gelden: uitspraak door een mens,
door een algoritme of een door een combi van beide .
Tot slot: status van dit type e-court wat moeten we ermee?
Type is commercieel / partijdig, kent verplichte acceptatie via polisvoorwaarden & rechtspraak door algoritmen (robot); inkleuring = intransparant
Correctiemechanisme via rechter faalt
Overheid heeft hier nog geen antwoord op. Nodig is/zijn:
Stevige gedragsregels: do’s and don’ts
