Infiltratie mogelijkheden "Vinkeloord"

NN31545.011B

INSTITUUT VOOR CULTUURTECHNIEK EN WATERHUISHOUDING Infiltratie mogelijkheden "Tlnkolpord"»

door ir* J.J.Kouwe

I.'ota no. 116 d.d. januari 1960 "'""" INLEIDING

Tan de aijde ran ir* C.Baars Tan het Proefstation Toer Akker» en Waidebouw te Wapeningen werd aan het Instituut roor Cultuurtechniek en Waterhuishouding het rersoek gericht on advies in sake infiltratie moge-lijkheden ran het landgoed "Yinkeloord" te Nuland*

Op donderdag 7 januari I960 werd gezamenlijk raet ir* Baars een bo-spreking geroerd met de bedrijfsleider ran het landgoed deheer Qabriels« Na beëindiging van dit onderhoud werd de situatie in het terrein in

ogen-schouw genomen*

Seeds op grond Tan beatuderi&g Tan de kaart Tan het landgoed meest geconcludeerd worden tot een Toer infiltratie ongunstig« situatie Toor wat betreft de vorm Tan het object* Base kan men sioh TereenToudigd den-ken tot een 1 5OO n lange strook grond ter breedte Tan 500 m* gelegen

tussen de Kleine- en de Barriere Wetering* Dit betekent dus dat een lange en betrekkelijk smalle strook grond een Terhoogde grondwaterstand sen krijgen* In de regel sijn bij de randTerllesea bij infiltratie Tan smalle stroken grond relatief groot*

Daar aanroer Tan buiten het gebied niet mogelijk ia» bestaat het plan water te winnen uit een of meerdere diepbronnen* Dit is Toor bere-gening steeds mogelijk» Vil men echter door middel Tan het oppompen Tan water Infiltreren» dan is echter alleen mogelijk indien, dit water gewon-nen wordt onder een afsluitende kleilaag» die moet Toorkomen dat het tot

infiltratie gebrachte water onmiddellijk weer naar de diepere grondlagen wegsakt* Dit sou erop neerkomen» dat het water eenräudig rondgepompt wordt*

Toorts wordt erop gewesen» dat omtrent de hydrologische situatie Tam het object rrijwel niets bekend is» ook niet of er sieh op een aekere

diepte een ondoorlatende laag ran Toldoende grote uitgestrektheid berindt* De navolgende beschouwingen sijn dan ook opgeset op grond Tan een aamtal so goed mogelijk gedane veronderstellingen, die steunen op algemene er» Taringen elders opgedaan. Het behoeft geen betoog» dat de resultaten Tam de berekeningen derhalre geen praktische betekenis hebben Toor het objeet "Vinkeloord"• Het doel Tan dese berekeningen en beschouwingen is dam

CENTRALE LANDBOUWCATALOGUS r\r\r\r\ n o - 7 0 o c * 7 C

* )

ook louter bedoeld el« toelicht In« op de problematiek va» do watervoor-siening«

Pro bleoaa t e l l i n g «

Reeds a l t het voorgaande wordt d u i d e l i j k , dat het h i e r gaat om door middel ran «ateraaavoer do eohade veroorzaakt door verdroging to voorkomen* Dit Is mogelijk • n e r s i j d * door beregening en anderzijds door i n f i l t r a t i e *

^* I n f i l t r a t i e beoogt on door niddol van «on Keker waterpeil i a eoa net Tan a l o t e a al of n i e t i a combinatie net i n f i l t r a t i e - d r a i n a . oon »o gunatig »©gelijke grondwaterstand t e r e a l i s e r e n as in stand t e houden*

Afgesien van bet waterverbruik door de gewassen «uileu ondergrondse v a t e r -Verliesen s i c h voordoen» die compensatie behoeven*

In d i t geval ia due de vraag welke a l o o t - en/of drainafatanden Boeten worden aangehouden en welke hoeveelheden water beschikbaar sullen moeten

s i j n o» de gewenste grondwateratand te realiaeren«

In de behoefte voor de beregening kan voorcien worden door eon s t e l -ael van va»te en verplantabare leidingen net directe aaneluiting op do bron of door bet uit een bron opgepoapte water te betrekken u i t alotea» waarin door middel van desa bron een »oker p e i l gehandhaafd wordt«

Het handhaven van een hoog a l o o t p e i l in ees omgeving net lagere grond» wsteratanaen g e e f t waterverliea u i t de aioten naar dose oatgevlag* Se vraag

i e boe groot deze Verliesen onder ongunstige grondwateratand - alootwater-p e i l verhoudingen s u l l e n sijn» Ia d i t raalootwater-palootwater-portje sal aan dose vraag aaadaoht gegeven worden, t e r w i j l aan de kweatiea de beregening s e l f betreffonde,

stilzwijgend voorbijgegaan sal worden*

Ben verder punt van groot belang i a het koateavraagatuk on daamee verband houdend de r e n t a b i l i t e i t van do getroffen maatregelen* Aan dece ongetwijfeld »eer g«oo«plioeerde vr&agatukken kan binnen hot bestek van d i t rapport geeo aandacht gegeven worden*

Wij sullen ons derhalve beperken t o t de vraag»tukken van waterbe-hoefte b i j i n f i l t r a t i e en beregening u i t aioten en do daarbij optredende wttterverlieaen naar de ondergrond*

!>e beaoaikb&ra gegeveaa»

Voor het opsettan van beschouwingen en berekeningen staan v r i j w e l geen gegevens t e r beaohikking, buiten die welke van do kaart van hot land-goed kondon worden abgelesen, gegevens die door do b o d r i j f s l e i d o r

ao&do-3) l i n g werden verstrekt en dl» walk« aan het onderzoek van de Coalisai«

Onderzoek Landbouwwat^rhuishouding Nederland (C»O.L.N.) en «sa ds Ökolo-g i e oh« kaart en de BodeakaKirt Tan Nederland konden worden ontleend«

Topografie «n ligging»

Het object 1» gelegen nabij kllojseterpaal 6 en 9 lange de rijkeweg ven •»-Kertogenbosah - Grave ( s i e figuur)» Het al« cultuurgrond ingebruik

sijnde g e d e e l t e i e gelegen tussen deze weg en de Barriere Wetering en be-ul aat een oppervlakte van • 85 Aa* Zoal« reeds werd medegedeeld i s de vcrm ervan een • 500 n brede en 1 500 m lange atrook grond» Het terrein werd enige jaren geleden geheel geëgaliseerd» De algenene t e r r e l n h e l l i n g

i e van suidooat naar n ordwest, t e r w i j l het hoogteveisob.il over een af-stand -«an + 2 00C ta 0*70 m bedraagt. Set gedeelte var het landgoed dat

»

tussen de Kleine Wetering en de rijksweg is gelegen bestaat alt hoger

fc-e-egen gronden» terwijl het ten noorden van de rijksweg gelsgen gedeelte Veboet ia»

De afwatering.

Deze wordt verzorgd door een s t e l s e l ven hoofdafwaterlageelotea d i s overwegend in de lengterichting van het landgoed lopen« Ce opstanden van deze aioten» die voor pellverhoging In aanmerking komen bedraagt • 150 s 200 n» Ontrent de afmetingen ervan staan 6-e«n gegevens t e r beschikking»

Een globale verkenning van het gebied leverde enig l n s i o h t In des« afs>s— tin&^ii op* De s l o t e n kunnen vermoedelijk in drie oategoriettn worden i a -gedeeld) n»l» met bovenbreedten van S », ?»5 « an 1*75 * * l j • « talud

v&n 1 i 1«

D« Barrière Wetering heeft een bovenbreedte op de waterspiegel van v 4 m en de Kleine Vetering van • 3 »•

Be bode»»

Hieromtrent staan geen andere gegevens t e r beschikking dan d i s welke ontleend kunnen worden aan de Bodenkaart van Nederland van ds S t i c h t i n g voor Bodemksrtsring t e Benneko» (opname 195?/56) en aan ds Oeologieehe kaart»

Yolgens eerstgenoemde kaart bestaat ds boden van het g e d e e l t e tussen belde weteringen voor een deel u i t l a g e beekbeaiakingsgronden net sen be-trekkelijk dunne laag humeuse hovengrond» t e r w i j l het anders desl door l a g e »andgronden met een 40-60 o» huneus dsk wordt ingenomen» Bsids boden» tjrpen kunnen lemig ssijn» Het bodemaat e r l a a l bestaat u i t matig f i j n sand«

4) De Geologieofte kaart ge«ft aan een • 10 n dikke laag laaft«rrassond

gelegen op «en • 5 » dikke laag aidd«nterrassand» waarna hat grof »and i g hoogterra» materiaal volgt« Zowel l a a g - al« middenterrasBanden bestaan u i t nat i g f i j n e sanden, waarin eohter oo wat grovere sandlegen «a Toorts k l e i l a g e n kunnen voorkomen« De overgang ren dose f i j n e r e zanden naar de grorere van het hoogterras gaat v e e l a l gepaard net een kleilaag«

Yoor de hydrologische beoohouwingen i e aangenomen een dikte Tan het watervoerende pakket van 15 su Gegevens ontrent het voorkomen van ondiepe

1eend agen ataan a i e t t e r beschikking* Grondwater«tanden»

tut de beide groadweteretandkaarten en verdere gegevens van de C.O.L.H. valt op te merken« dat in de winter hoge grondwaterstanden van 0«40 tot

0»50 m beneden maaiveld voorkomen» terwijl dese in desoaor tot 1«10 à 1«3Q a onder maaiveld wegsakken« Het uiterst« %uidoostelijke deel van het gebied en het gedeelte ten noorden van ds Kleine Vetering hebben diepere grond-waterstanden«

In het ultsonderlijke droge jaar 1959 sullen de grondwaterstanden seker dieper aijn geweest dan hierboven aangegevenf vermoedelijk hebben die ometreeks 1*50 tot 1*60 • onder maaiveld gelegen«

Droogtogovoelighoid van de grond«

Ai gaande op de bovenve rase lde grondwaterstanden« kont men tot de con-olusie, dat de gronden tussen beide weteringen weinig droog tags voel ig sijn. Elechte de hogere delen in het noorden en in het suldoosten sullen in wat sterkere wate dr-oogtagevoelig sijn« Een en ander wordt ook bevestigd door de verdroging akaart van de C.Q.L.N. Dese geeft aan« dat eon sokere strook grond ten sulden van de Kleine Vetering last van verdroging kan hebben«

De opname van de verdrogingakaart vond plaata ia 1?52 en 1953« Sinds* dien werden op het landgoed uitgebreide egaliaatlea uitgevoerd on werd hot afwateringastelsel verbeterd en daarmede een vlotte ontwatering bewerk-stelligd. Benadeel« kan door de egaliaatie de droogtegevoeligheld bevorderd zijn tengevolge van verschraling van de h uneuse bouwvoor en anderaijds kan een verbeterde waterafvoer een snellere daling van het grondwater veroor-saken. De eituetie op de natste gedeelten kan door do uitgevoerde werken verbeterd eijn«

5)

Evenwel mag v«rwaoht worden dat In normal« jaren nauwelijks een

•nig«r»at« « m a t i g « verdroging eioh «al voordoen« B«t saer droge voorjaar 1959 1« voor d« beoordeling Tan d« droogteg«vo«llgh«id weinig geeehlkt« Dergelijk« Jaren komen in de regel taet erna geringe frequentie TOOT»

I n f i l t r a t i e «

uitgaande Tan een gewenate groadwateratand Taa 0*75 • - » • • * betekent d i t dat i a de 20m«r een 0*50 a hoger p e i l gehandhaafd aal a*etea varies» Aannemende dat d i t «©gelijk i a , dan kunnen de waterverllesen berekend wor-den. Hiervoor dienen aohter enige onbekende gegeve&a geeeaat ta worden op grond Tan «rrariagen elder« opgedaan*

e . tua een 0 ea 15 » dient« g««n l««jnlagm Tas beteken l e . Vf op 5 • d i e p t e een aeer s l e a h t doorlatend« laag«

b. doorlaatfaktor grondlaag 0 - 0 1 1 2 «/dag K Ö - , 0 : f , . . ^„

" " 5 - 15 • t * «/dag *A* «i* '-'• G«*idd«ld Toor de laag 0 - 15 a 1 7 ay dag

e. natte omtrek Tan de s l o t e n 2*60 m ( p a l l ö»z$ • * " • • • ( p a l l 0.25 • - ».T.J ( p a l l I . 5 0 • - a . T . ) " " T.d.weteringen 5*00 • ( p a l l 1*50 d. Teraohil i a f i l t r a t i e p a l l grondwaterataad 0»50 a e . elootafstanden 1*50 a « 2.00 m ?• af«tand w«t«riag«n i 500 m £• breedte g e ï n f i l t r e e r d « gronden 530 m

Op grond Tan bovenstaande aaana/aen kamen aai ;• eerekeaingen Taa v a t e r r e r l i e a e a worden uitgevoerd. Taa belaag nijn da volgende gérailaat

1«. vaterverliaa u i t d« g e ï n f i l t r e e r d « strookgro&d naar da oageTiag «m naar d« wetering«»» eow«l Toor het geval Is a f s l u i t e n d e l a a f op 15 a ale Toor gavai IX« afsluitende laag op S M diept«•

2 « . de noodaakelijke s l o o t - of drai&afatanden o« da grondwateratand t « * houden op 0*75 * - • • • • voor bald« oaderaehalden gevallen*

i e . het waterv«rli«a a l t «en aenveeraloot waarvan het p e i l b i j ha« opaettea daarvan aanvankelijk 1 m hoger lag dan nat grondwaterpeil i a da aaaate ongering van de aloot»

De berekeningen werden uitgevoerd net behulp ren da doe* dre»X»F*Braat?' waterneohappelijk medewaxkar v«a hat Ina t i t a a i voor Celtaart«eanl«k an

Waterhuishouding, ontwikkelde formule«» D« berekening van da in wenen n i e t a t a t i o n a l r e grondwateratronlttgen * i j a moeilijk u i t ta vaaren Voer s p e c i a l e objseten» aoala het onderhavig«»

fen*inde tooh op een anigasins v l e t t e wij«e aan indruk t e krijgen van de problemen dia s i e h b i j i n f i l t r a t i e van de gronden van net landgoed

x)

'Drs. L.F.Eraeti Bet berekenen van s t a t i o n a i r e grondwaterstronen welke 4B een vertikaal vlak afgebeeld kannen worden (1954)«

* t Yerfteging van greadwateratandes en veraladering van afkeer door opatuwing van baken»

" 1 Hog ongepublloeerde gegevens, welwillend t e r beanaikktag gesteld«

6)

"YinkAloord" «p avdrologiaoh gebied voor « a l l e n doon werden f o m a l e s voor e t e t l o n a l r e stromingsgevallen TO or het berekenen Vf\a 4« waterverl l e s e n g e t r u i k t «

•* *• H»t watervorlloo alt een geïnfiltreerde otrook grom* ter breedte T M 500 » ea net een lea«te vaa 1 500 a» welk» s.i/ook aan. ie korte e laden

begrensd wordt door de beide weteriagea. terwijl de W i d e I n g e si jdea greasea aaa gronden »et een lage groadwaterotend«

Set instellen Tas een hoge grondwateretand la hot geïnfiltreerde gebied heeft tot gevolg eea afstroming van het grondwater aaar het gebied Biet eea lage water«tand, terwijl teveas water aaar da weteriagea e troost« De waterstroom aaar de aaagreasoade groadoa sal eea gelald»» lljke stijging van de grondwaterstand daarin verooraekon« Aanvankelijk ie de strook waarin dose peileverboglag nerka&ar ie neer «aalt doea

de*e wordt mét het veratrijkea Tan de tijd eteada breder« lierdoor nonen de drukverschillen taeaaa het op ooaateat Infiltrationen

ge-houden grondwater ia het objeet ea het stijgend« peil buitea het ob» ject ui' ea eullea dientengevolge ook de watervorliesea geleidelijk aan afaeoea«

Aanneasnde« dat het pellveraohll tussen wetering ea laf 11 trat io-gebied ooaateat blijft das aal voor de tjevallea I ea II eea verlies Tan 0.07 tan respectievelijk 0*01 aai per dag »loh voordoen* Sese hoe-veelheden worden afgeteld bij de overige verliesea*

In de tabellea IA en B en 2A ea B staan voor do gevallea X respoo» tievel ijk II de ondergrondse Verliesen vermeldt 1« 10» 30» 60» 100 en 150 dagen na bet tot ataadkonea vaa de pellvarhegiag« So tabellen IA en 2A hebbea betrekkiag op de toootaad bij eea aanvankelijk poli-vereohll vaa 0.5 a» Se tabellea 18 ea 2B gevaa Aooo watervorliesea voor het geval »ea begiat net infiltreren waaaeer do wiatergroaaVa-te ra tand tot ep het geweaswiatergroaaVa-te peil vaa 0*75 » - *••» io gedaald«Sio»» bij werd voorts verondersteld, dat de vordere daliag vaa hot groad* water van 0.75 » to* 1«?5 m - n«v«. due over 0*5 % nlaatarriadt ia

fabel 1 7) arondvat»rr»ril»s»a renult aan galaf lltraard g»bl»d*

Afsluitend» laag »p 15 a diepte.

VerlIe» »aar weteringen eonetant 0*07 an/dag (gérai i )

i i i i — » • . » H i m '• • • i i

£• AanTangapallTeraahll • 0.5 m £• AaaTaagapellTare«&ll * 0 a

vaterrorllea watarraorllaa pêr dag geanaieerd par dag g»aaaaaerd

ma ui aa «3 MI «3 m «3 ' • "'"• * ' " " 'T •""""! i • "-na 1 dag 2.71 2 3QÛ 2*71 2 300 0.09 na 10 dg. 1.00 850 19*3^ l6 500 0.1« aa 30 dg. O.63 550 35.76 30 000 0.24 sa 60 dg. 0*47 400 52.26 45 000 0.31 &a 100 dg. 0*37 300 69.06 60 000 0*37 aa 150 dg. O.32 270 85.56 73 000 0,32

80

200

250

300

2T0

TO

Oroadvaterrerlleeen result ••& Infiltrativ g»bl»d Afaluitenda grondlaag o ; } • • » • • .

Verlie» aaar weteringen aaaataat 0.01 an/dag (garal XZ)

' " " 1 ) " • ' — " « ' ' » • »

^. AaaTangap»llT»rao&ll * 0*5 m B. AaaTaagspallTaraaall • o a vaterr»rli»a "" aatarrariia» p»r dag g»aoaaaerd par dag

«a a3 m «3 a» »3 M» «3 • q 1 1 • m I ' " ' • l— ^ ' < — — > « ^ ^ ^ i — — ^ — w w w » aa 1 dag 0.74 600 0.74 6OO 0.01 8 0*01 8 aa 10 dg. 0.26 200 5.24 4 500 0.03 25 0*18 150 v aa 30 dg. 0.16 150 9*44 8 000 0.06 50 L1Q j 950 aa 60 dg. 0.13 100 13*94 12 000 0.08 | 65 3*99 j 2 800 aa 100 dg. 0*10 80 18.74 l6 000 0.10 80 7.05 ! 6 000 na 150 dg. O.09 75 23*44 20 000 0.09 75 12*80 11 000

Uit bald» tab»ll«a ralt 9p t» naken, dat da vatarr»rli»»aarnd** *

d» ti^d afn»n»n| voor garai I Tan 2*71 na/dag tat • 0*4 «a 3 aaandan na net begla ran d« Infiltratie* uitgaand» Tan aaa grondwaterstand ran 1.25 a - M.T. T»T»n» Tait ap ta Barkan, dat belangrijk ap da poapaapaeitalt beapaard kan wordan door gebruik ta a&kan ran da bage Toorjaaragroadwateratanden* In dat grral behoeft aaa alaahta aart aaal 300 «3 p«r dag aaa t» voeren, aa &\m ondergrond»» Tarllasaa ta ooapan-»»ran. Ook d» total» oonpanaatl» l a lagar an badraagt 38 000 «3 t»g»n 73 000 «3 In a»t g»Tal 4.

In bat gerei II l i g t d» el tua t l » nog gunatigar»]}» vatarrarliesaa per dag bedragen aaatr»»ka 1/4 tot i / 3 Tan dia Tan 1ab»l X .Haakt aaa ook In dit g»Tal wear gebruik Tan Am nog» Toorja&ragro&dvatorataadea

grondwet»*-• )

«tand op hot gevenet« p o i l t « brengen ea t o bouton dan behoeft IM» naalnaal aleohta 80 »3 por ds« aan to vooron Toor do compensatie van A» oadorgroadao Verliesen»

Bot s o l duidelijk s l j a , *»* • • * * »•* «*•*•! »en u i t g a a t Ton ooa grondva» teretand l o t o r in het aelaoon, di« duo «rgene l i g t tuoooa 0*75 • » i*?5 • - • • • • do watorrorliooon ook liggen tuoooa do beide uiteraton so al o dio 1» do t*» b e l l e n 1 en ? eijn weorg«£«v»n»

»d ?» Po » l o o t - om/of drainafatand«n«

Hot s o l b e g r i j p e l i j k s i j s » dot son n i o t kaa • o l o t o o a net hot ooov-poaaeren van do ondergrondse waterro r i l e sea» Hot opsetton t o o do grond-waterstand hooft tot dool hot otinuleren TOB do vordaeplng ••& do

plant* BiJ do hoeveelheden Tan do 1aboil on 1 on 2 dient duo aog «on sokoro hoeveelheid vator opgoteld to vordon* KOROS WO oom dot h i « r -• o o r goniddold J »»/dag beschikbaar g e o t s l d noot kunnen vordoa* Boa b i l k op do tabellen 1 «a ? l a a t aloa dot hot t i j d s t i p waarop dot«

J om beschikbaar noot konen Ten grot« i&vlood l a op do t o t a l « Torelsto wateraanvoer* l a hot geval IA aal son maximal 3 1 5*5 <•» *•* i t t f i l

-t r a -t l « noo-toa la-toa konen* ala nes laa-t begin-t no-t do va-teraaavoor« In hot geval IS sal non aloohto behoeven to rekenoa op J a. J«5 nn/daf • Uit do tr.bel 2 k«n gonokkelljk efgelesoa vordon hoo do T«rfcOttdiagoa liggo» voor geval IIA «e 8» aanoli^k 4 roapootiOToli^k % am/d*f« 9» v i j n o f a s gebruik van hot o/steest la dua ran grot« invloed »p do vorw o i e t o poBtpeapaoitoit oa het aaatal «a «voatoool do «f** tingen Tan do bro&nea«

]D» rraag la tassa of not hot bestaand« alotennot, dot v o l l l o h t enige aanvulling oa verruiming van «oœmige alotoaeal Tragon* * • g*"" venote groBdvaterataadavoxfeogiag t o t stead gebraoht kam vordsa* l l j

«on alootafatand Ten 150 K, eea a l e o t p e i l van 0«J?3 * * • • • * ** • • » i n f i l t r a t i e p e l l van 0.75 a - » . • • b l i j k t l a hot goral dat do a f a l u U tonde grondlaag 15 » diepte l i g t eon hoeveelheid vator ran 7 na i a do grond gebracht to kunnen worden« B i j ooa alootafatand van 1J0 n l i j k t i n f i l t r a t i e dua v e l mogelijk«

In hot geval «enter dat cloh op 5 • dlepto ooa afaluitend« laag bevindt ken net do bestaande alootafatand van 150 « al«eht« + i « 7 ' am/dag t o t indringing gobraeht worden«

9)

U i t t a b e l 2 b l i j k t dat d i t een t o g e r i n g e h o e v a e l n e i d i a waaneer nog J RW roor de Terdamping i n r e k e n i a g wordt ^«biïioht. T e a e i a d e t o c h een h o e v e e l h e i d vaa b i j v o o r b e e l d 4 . 5 % 5 ma lu de grond t e kaaaea brennen s o « men o v e r noeten «aan t o t h a t l e g t e n Tan b u l s e a r e e k a e a op een o n d e r l i n g » a f s t a n d ran + 35 » •

Teneiade da a i t u a t i a ta v e r d u i d e l i j k « « wacmedeman b i j fcat Tanw hogen Tan da groadva t a r a tand t e maken k r i j g * e u i l «a w« u i t g a a n vaa da Tolkende begintoestand»

Da grondwaterstand i a en bui tan nat o b j e c t ia i » 2 5 m - * • • • • tax«» w i j l da g e v e n a t e groadvaterataad biaaaa hat o b j e c t 0*75 * - » • • • l a * Sa waterhoogte l a da a l o o t l a wenderde raa da gewenate v a t e r d i e p t ey

w a a r b i j hat p a l l op 0 . 2 5 • - « • • • l i g t » Sa g e s a n e n l i j k e iahoud Taa da 6 000 m a l o t e a dia b i j da i a f i l t r a t i e g a b r u i k t wordaa i a 8 000 » J . Hiervan l a b i j hat begin oa 1 600 «3 annuagig* sodat 6 4 0 0 u} moat wordan aangevoerd OK. hat gaweasta p a l l t a b e r e i k e n . Yoorta aamaa we &aa een a l o o t a f a t a a d Taa 150 m an dat» l a hat geTal dat s i e h aan leen>-l a a g op 5 » d i a p t a b e v i n d t , g e leen>-l n f i leen>-l t r a a r d wordt o n t drainreekaea op een o n d e r l i n g e a f e t a a d Tan 35 « • I * aaxiroala c a p a c i t e i t Tan da w a t e r -aaavoer l a b e a c h i k b a a r .

l a da « a r a t a p l a a t u d i a a t da s l o o t w a t e r « t e n d op p a i l g e b r a c h t t e -.arden» d i t Tergt 6 4 0 0 / 2 0 0 • 32 uren« Wa rer^maa 2 dagan o*dat da w e g s i j g i o o u i t d« s l o t e n b i j » t i j g e n d pa i l toeaeeavt« Tijdaaa da ß t i j g i n g TAU hat grondwater Tan 1.25 m t o t 0*75 ra * » • • • aeeert da

i n f i l t r a t i e - h o e v e e l h e i d af Tan 10 em t o t 5 «n/dag* Da a f e i r o n i n g D U T de awe'«Ting aohtar neemt toa Tan 0 t o t 2«7 wa/deg ea n e e a t d a a r

-na w&*r a f op da w i j c a c o e l e t a b e l 1 a a n g e e f t . San g r o a d v a t a r - * « t i j g i n g Tan 0 . 5 0 m Tergt b i j een waterbergead Termogen raa da

grond Tan ijf» aea h o e v e e l h e i d w a t e r Taa 0 . 1 5 x 0*5 x 85 * 10*» 64 0 0 0 «3» Te berekenen T a l t dat b i j onbelenaaarde v a ï e r a a a v o e r h e t Tarhogaa Tan da groadwateratand t o t hat gewenate p e i l , i a o l u a i e f da t i j d nodig voor h e t o p e e t t e n vaa het e l o o t p a i l , ongeveer 12 dagaa a a l vergen b i j aaa e l o o t a f a t a n d vaa i^O m«

Voor het gev&l s l o h op 5 • • • » ondoorlatenda l a a g b e r l a d t a a l bet ongeveer 13 dagen duren voor a,en hat I n f i l t r a t l a p a i l h e a f t b e -r e i k t « Ia d i t geTal z a l da i n f i l t -r a t i e h o e v e e l h a l d eTan g -r o o t » i j n n a m e l i j k ook 10 m afnemende t o t 5 ™»» doch da r a n d V e r l i e s e n » u l l e a

10)

elechts liggen tueaen 0.1 »a 0.7 "»/de« o» daarna weor af te neaea (zie tabel ? ) .

Tabel 3 geeft eon overzicht van de resultaten Tan de voorgaande berekeningen.

Tabel ^.

0B?AL I na-:., vat e r - In fil—

behoefte t r a t i e HU../dag ram/tiag

GS? AL I I Tijd nodig voor max.water- I n f l l - bereiken v/h p o l l behoefte id«/ dag t r a t i o Qevel I •aa/dag dagen Geval I I dagen S l o o t -afstand 150 » drain-afstand 35 • 5.7 3.7 3.7 1.7 5 . 0 12 16 ₁₃

Wil non de periode benodigd voor het verhogen van grondwater» «tand bekorten dan s a l men over Moeten gaan op verkorting van de s l o o t af a tanden of t o t de aanleg van een buisendraina^e op bijvoor-beeld 15 m.

Evenwel betekent eon w&taraanvoer van 10 w / d a g » soala voor h e t geval met de leemlaag op 15 » diepte werd berekend» een waterhoeveei-heid van 10 x 85 x 10 • 8 500 » i por dag of 350 a^/uur, t e r w i j l b i j i n f i l t r a t i e p e i l na enige weken elecht« «en aanvoer van 130 »3/uttr nodig KOU s i j n . Sou ROB deee l a a t s t e hoeveelheid al« maxlman aanvoer-e&paoiteit aannemen» dan betekent d i t dat do aanlooptijd voor de ver-hoging van de grondwet« re tend pa« na eon aanmerkelijk langere periode sou kunnen worden b e r e i k t . Het «al dan noodcakelljk eijn o« gebruik-makende van de hoge winter- of voorja&rsgrondwateretanden bijvoorbeeld roede in maart of april met de watertoevoer t e beginnen» t e r w i j l g e -durende 4 of 5 naanden onafgebroken gepompt aal moeten worden» soala in tabel 16 en 2B werd verondersteld«

Op grond van de waterhoeveelheden van tabel I A , vermeerderd net bijvoorbeeld 200 mm of 1?5 000 m3 water voor de verdamping kan men n i e t ronder »wer s t e l l e n dat het oppompen en t o t i n f i l t r a t i e brengen van 250 000 »3 water duurder »al aijn dan het oppompen en kunstmatig verregener van de eerder genoemde 175 000 R3 water* Alvorens «an d e f i n i t i e f oordeel u i t te kunnen apreken t a l men de kosten van ex-p l o i t a t i e van een i n f i l t r a t i e systeem» dat lang meegaat en du» een

i l )

(faring« afecariJTtng vraagt en weinig arbeidskrachten Tergt, t«g«n de koeten Ten e x p l o i t a t i e Tau een r e g e n l n o t a l l a t l e net ondergrond«« l e i d i n g e n ' o f waterasnToor door middel Y«a aloten moeten afwegen* Zo sou kunnen b l i j k e n , dat een porcpoapaeitelt Tan 350 wï/wxt dl« g^Aa-rend« 3 Tan da 4 »aanden «loont« Toor 4OJ6 benut wordt s l a t duurdar in e x p l o i t a t i e i a dan aas ponpeapaolteit Tan 130 »3/ajur dia gedurende da gehele weterYoorsieniageperiode TOOT 80»10Cf£ wordt beaat b i j beregening»

Hat zal u i t hat boTenetaande d u i d e l i j k s i j a , dat i n f i l t r a t i e geen »aak la Tan het ogenblik, soale beregening d i t kan sija« Ia de re^el begint »en ia nat Toarjaar, gebruikmakend« Tan de hoge grond-waterataadan, de aioten op p e i l te houden en daarmede het grondwater* Zit betekent dat er het gehele »ei»oen eeu sekere vateraa&Toer plaata moet Tinden. Deze wateraanToer neemt g e l e i d e l i j k aan toe wanneer het grondwater i a de oageTlag Tan het g e ï n f i l t r e e r d « objeot daalt en da Terdanping groter wordt« Dee« ooatandigheid behoeft Toor waterwinning u i t dlepbroanen s»^ groot beawaax te e l j a , daar hat oppoapen Tan

water eet lage drukpompen n i e t co duur la ale neu oTer het algeineen geneigd ia t e Teroaderatellen.

ad 3» Het waterrerllea u i t een « l o o t tea behoeTe Tan wateraanToer Toor de kunstmatig« beregening.

Baaat de gebruikelijk« methode Tan waterwinning u i t dlepbre&nea Toor de beregening baataat ook de nog«lIjkheid, het water a l t a l o t e a t e winnen.

Hiertoe aoet la een aantal «lotan gelegen l a eaa gebied iaat l a g * grondwaterstanden een hoog p e i l gehandhaafd wordea* Soader blj)*ond«re aaatregelen aal ar duo water u i t de aioten wagaakkaa* Het barekeaea Tan dese waterTerllesen laat «ion minder gemakkelijk uitToerea daa b i j I n f i l t r a t i e , oejdet a»n alaohta die ©loten Tan water Tooraiet Tan waaru i t het gehele gebied » e t een sekere l a a g t e aan Terplaatabare b a l a -i e -idlng beregend kaa worden* Toor de 1 500 at lange «loot laag« 4« sandweg Tan de Kleine Vetering aaar de Barriere Wetering werden da waterrerliesen naar de oageriag berekend ea l a tabel 4 oTeraiohtelijk

ansenge Tat. Hierbij werd uitgegaan TOB een peilTerachll »et het ' grondwater tan 1 B .

1?)

Tabel 4

W,it«rT»rIiea u i t e*u 1 $00 m lange aanToeraloat b i j Tfink'srlijk pellTvroohil T«n 1 » . Afsluitende laag c«, 15 » - « • • « ( l ) r » « p . op 5 » - » • • • ( H ) na na na na na na 1 df*g 10 dg. 30 dff. 60 dg. 100 d*. 150 dg. par dag

»3/«

„3

«3/V aè tot*

terug-^eloi.«n z i j n t o t + 83Ü m3/da£* t e r w i j l d i t na 150 dagen Tan continu-bedrijf nog + 500 »3/dag sou zijn« Indian gaan neerelag zou Tallen an het grondwater in da awt£evia£ s l e t verder soa dal an. WataraariToar door middel v&u aan aloov g e e f t due tuuuierkelijke weg2ijgin£everllesen voorei wexmeer ar aan groot peilTereohil beatpat. !)«ar man eleokte g a -durende perioden Tan enige waken beregent» blijvan dosa Terlieaen dua reli?ti«f groot. Hat eel doer <?oel atit-je indeling c&oeohlea »Ofc-elijk

Rijn periodiek aan kort ara nlo~tl-nagte in beJrijf ta hebban. Man aal ar i-akeniöj; inaa moeten kouden dat da we^üijcing T*rt VB+*r u i t d© a i o

-ten ook tljdona de nachtelijke uren d??t n i e t beregend vordt doorgaat* Eet K l o o t p e l l sal derhalve da vol grande dag gedaald Rijn. Da pewpea woeten dan earat enige uren draaien Toordet weer met regenen begonnen kan worden.

B i j het ontwerpen Tan de r.anvoercEp»citeit Ten aanvoerelaten dient uen te bedenken» dat b i j beregening in korte t i j d OTcr aan grote hoeTf.f.j.h«id wtter n.oet kunnen worden bevckikt. Vannccr raan toet 3 Ter— plaatsingen Tan de sproeiers per du« aana in da 10 d«£en aan regengift Tan 30 um in 6 uien t i j d e wil toedlanen, dan betekent d i t eeut hoereel-ht-id water Ten 65 x 30 x 10/.10 x 6 1 J » + HO «r/tittr. Yo*»r geTal I aal men due op een maximale fi&nvoeroapaciteit van +_ 275 » 300 wr/wxr »oeten rekenen en voor geVt.1 I I aet 250 •J/uor*

13) In het t.e'bieâ vau hat lano&oed "Vinkeloord" ko«Qn mtiatrr^eioa

• an n l o c t a f d i htir^ç a i e t i n aan»ierkin£, daar de e l o t e o In de w i n t e r r o e r de o n t w a t e r i n g en w a t e r a f v o e r raoeten s o r g e n . Het rendement ren de opgepompte w a t e r b o e v e e l h e i d i s dus g e r i n g t e n g e v o l g e Tan de onder-^rcridae v e r i i e a e n »

Samenvatting en C o n c l u e i e e »

De hierboven gegeven beschouwingen c i j n n i e t g e b a s e e r d op e e n onderzoek dnt t e r p l a a t s e werd v e r r i o h t , w a a r b i j de n o o d s a k e l i j k e gegeven» worden vertsameld.

T*neind« aan de hand ran een rekenvoorbeeld de problemen Tan i n f i l t r a t i e en beregening u i t open water t e kunnen t o e l i c h t e n , werden o n t r e n t deese T e r e l a t e g e g e v e n s KO goea m o g e l i j k Bchtótting«n t e r r i c h t . I)© uitkomsten Tan de berekeningen hebben dua u i t s l u i t e n d b e t e k e n i s a l » "orde van g r o o t t e " en kunnen s o l f a i n s e e r u&ciaerkelijke mate • a n de w e r k e l i j k h e i d afwijkeu*

De gronden Tan het lendgoed "Vinkeloord", e i j n blijkemn gegeven« vnn de C O . L . N . w e i n i g d r o o g t e g e v o e l i g . Onder inTloed Tan u i t g e r o e r d « ©6,1(1 i s & t i e Ten het t e r r e i n , en v e r b e t e r i n g Tan de ontwatering- en wat e r a f v o e r b e s wat a a wat de w o ^ e l i j k h e i d dawat s e d e r wat d i e n de d r o o g wat e g e v o e l i g h e i d i e t s in t o e g e n o ! « ? . Het 1B derhalve nog een open vraag: o f i n -v e s t e r i n g e n Toer w a t e r -v o o r z i e n i n g economieën -verantwoord • u i l en e i j n . Het « e e r droge j a a r 1959 d i e n t Toor de b e o o r d e l i n g van de r e n t a b i l i -t é i -t a k w e a -t l e n i e -t a l a sma-tgeve-tid -t e worden beschouwd.

ü a t r s i i t de mo^tolijkbedöa van i n f i l t r a t i e v e l t op grond van de beschikbare ^agaven* w e i n i g c o n c r e e t s t e v e r g e l d e n . E i j de rekenvoor— l a a i d e n werd rit^>ägban van eer: eant&l v e r o a d e r ü t e l l i n g e n * Afgaande o\ «rv^rin^ftn s l d e r o ottjfcdaan l i j k ; het canneaielijk t e ve ronde ra t e 11 en df-t i n f i l t r a t i e b i j de beaxasnde a l o o t u f s t a n d e n n i e t &an de Verwach-t i n g e n zal voldoen en daVerwach-t h s Verwach-t vermoedelijk n c o d s a k o l i j k aal s i j n o v « r t e s tan op i n f i l t r a t i e üuor middel tan dra in t u i s e n op af a tanden van b i j v o o r b e e l d 15 *•, Bit KOU ook het voordeel meebrengen dat de p e r i o d e noi'i«3 voor h e t op p o i l brengen van do fc-rondvateratand k o r t e r s a l wor-den, dan i n het g e v a l dat wen met s l o t e n hrX w&ter t o t i n d r i n g i n g 1 Mt komen•

H ) Se langgerekte Torm Tan hel landgoed »al da weterrevliesea

nnar j e 0!«g<*Tin£ "bij i n f i l t r u t i » ongunstig beïnvloeden« Overigen» t i e t het ar aaar u i t , dat deae Terlieaen bl&aea r e i e l i j k e graas«* sullen MljTwn»

QroadwaterpoiibeWereirg rergt een »eatiaubedrijf, sodat e«a aekere waterasnToer gedurende het croei»ei»oea» »faankalljk Tan de n e e r s l a g , t e r oompeaaatle Tan het Terbruik door de Teapdaavplng ea de Terli«r,on nacr de ou^eTing l a a tand gehouden Moet worden* 1 » B daling t e t een lager / « i l Tan bet groadwaterrlak kan »leant» aa een periode TEA »eerdere dagen »a tea kost« Tan r » > l « t w « M V «age» dann gemrvtüct worden»

B i j beregening» waarbij water u i t de perceaiealot»» wordt be-trokken dient »en rekening te houdea net de o a p a c l t e i t Tan des* e l o t e n , daar bereden in« la een korte t i j d ean grote aoetaalaaid water nodig heeft« Spreiding Ten de bronnen en een vakiadaiiag a l ja middelen on de afmetingen Tan de aa&Toereloten te„beperken* Tijde*» een droge periode dienen de poepen continu in bedrijf t e s i j a t e n -einde de e loot-wat er» tand ep p e i l t » houden«

Op de Traag ef aan beregerie« »f aan i n f i l t r a t i e de Toorkeur gegeven dient t e worden kan »onder een Terder onderteek n i e t »««aar

antwoord worden g»g»Ten* Pit sal d e c k t « op Teraatwoord» wijs» ktat~ nen geeeaied»n, nadst de koat«r> TS» e x p l o i t a t i e Tan Velde syeianan

tegen elkssv e i j a afgewogen* Af gotien Tan r e n t a b i l i t e i t a oTerwegiagea in Terband met de droogtegeToeligawid Tan de grond l i j k t de o i t a a t i e op "Tinkeloord" Toor i n f i l t r a t i e wel per»p»etleren t e biedern« Doe» ook in d i t geTal dient een kydrologieoh onderzoek te worden uitga* Toerd alTorena d e f i a l t l e f eea oordeal kan worden gegOTen«

Landgoed . V I N K E L O O R D "

\J^^N

;' X '••...-o

\-"'\..-

'\/s

V"\^x'

\

A