ZO BREED MOGELIJK!

VRIJBEID IN DEMOCRATIE

Zaterdag 24 Februari 1951 • No. 149

Eengoede

vergadering

(pag. 4)

W E E K B L A D V A N D E V 0 L K S P A R TIJ V 0 0 R V R IJ HE I D E N D E M 0 C R A T IE

ZO BREED MOGELIJK!

wanneer de kloek broedt, dient men haar niet te storen. Het is om die achtenswaardige reden, dat wij ons stil ge- dragen hebben tijdens de broedperiode van het kloekenpaar Van Schaik-Drees.

Nu zouden wij ons ook wel weer van verder commentaar daarover kunnen ont- houden omdat middelerwijl al weer een ander met de vorming van een kabinet is belast, maar het is ons toch wel moeilijk om geheel te zwijgen over de mislukte po- gingen van de hèren Van Schaik en Drees.

Wij hebben namelijk bij hun formatie-po- gingen de zelfde halfslachtigheid gezien, die kenmerk was van het kabinet, dat als gevolg van de motie-Oud is heengegaan.

Er was geen forse aanpak van de zaak waarvoor men was gesteld. Wij doelen met deze woorden niet op het program. Daarop kunnen wij zelfs niet doelen, want dat program is ons in het geheel niet bekend.

Wij denken echter aan hetgeen gedaan lijkt om de personen voor een nieuw kabi- tiet bij elkaar te krijgen. Wat wij daarvan gemerkt hebben is niet anders dan het streven der beide formateurs om de oude club - koste wat kost - bij elkaar te houden. En wanneer men dan al poogde om aan het kabinet het aanzien van een kabinet op bredere basis te geven, dan werd dat op een manier gedaan, die strijdt met al wat op breedheid van opvatting lijkt. :Men wendde zich dat!- tot een enke- ling, die van een andere richting was of heette te zijn en die zou dan - zo hebben wij het althans begrepen - aan de oude club worden toegevoegd.

Is het dan verwonderlijk, dat zo weinig resultaat werd geboekt? Is het niet zo, dat iemand - op die wijze voor een ka- binet gevraagd - van oordeel kon zijn, dat hij in z'n eigen oude functie van meer nut kan zijn dan in dat ministersgezel"

schap?

Wij willen niet uitvoerig over die zaak zijn, maar willen toch wel zeggen, dat het ons niet verwondert, dat de po- gingen van de heren Van Schaik en Drees niet slaagden. In deze tijden van ernst eist een formatie-poging bredere aanpak. Wij zijn dan ook verheugd, dat de nieuwe formateur, mr. Steenberghe, de zaken anders aangevat heeft. Deze heeft zich duidelijk van het begin van zijn pogingen af op het standpunt gestel!~., . dat in de

huidige omstandigheden eerst verkend moet worden hoe bij de diverse groeperin- gen in het parlement de kaarten liggen.

Dat lijkt ons heel verstandig. Het systeem, dat de heren Van Schaik en Drees toe- pasten, het systeem namelijk om de voor- mannen van een paar partijen in te scha- kelen en van de andere groeperingen de leiders buiten spel te houden, was, gezien de tijdsomstandigheden, wel uitermate zwak. Thans dient het er om te gaan, dat het Nederlandse volk in zo breed moge- lijke lagen vertrouwen kan stellen in 't te vormen kabinet en in deszelfs leden. Zulk een kabinet moet dan ook op zo breed mo- gelijke basis berusten. Daarmede in strijd is het om, zoals de formateurs Van Schaik en Dr·ees deden: hun sympathiën blijk- baar aan enige parlementaire leiders te geven, terwijl zij de andere11. niet hoorden.

Dat dus mr. Steenberghe onmiddellijk een andere wijze heeft toegepast, kan ons dan ook slechts verheugen. Uiteraard weten wij niet hoe zijn pogingen zullen aflopen, maar dat hij begonnen is de fout van zijn voorgangers te herstellen en eerst zo breed mogelijk contact is gaan zoeken, wilden wij toch niet zonder meer voorbij gaan. Hij is. daardoor begonnen de uitvoe- ring van de hem toegedachte taak op een zuivere grondslag te ·stellen.

De heer Steenberghe is een bekwaam econoom, hij heeft zich vroeger een goed minister getoond, hij heeft èen zeer grote internationale ervaring en hij is een man, die met de politieke strijd van de na-oorlogse jaren niet van doen heeft ge- had. Dit zijn alle factoren, die er toe medewerken om in hem een man te zien, die onder de huidige omstandigheden één dergenen moet worden geacht die men met vertrouwen de formatie-pogingen ziet ondernemen.

Wij staan voor de oplossing van zeer zware pro.>blemen. Is dan niet in de eerste plaats van belang, dat daarbij een màn leiding zal geven, die door zijn kennis en zijn ervaring vertrouwd is met belangrijke vraagstukken? Is het niet van het groot- ste gewicht, dat wij mensen aan de kop hebben, die buiten Nederland gekeken hebben en over grote internationale erva- ring beschikken? En men mag het onzes inziens verder slechts gelukkig prijzen,

dat de heer Steenberghe een man is, die ook het politieke leven kent en ook weet wat het ministerschap is, terwijl hij ander- zijds "politiek niet belast" is en in zekere zin als een man van buitenaf komt in deze na-oorlogse tijd.

En wanneer deze man dan verder start op een wijze, die aangeeft, dat hij objec- tief wil staan en zijn beraadslagingen zo breed mogelijk wil uitstrekken, welnu dan hebben wij er geen behoefte aan om te verzwijgen, dat wij dat met instemming gade slaan.

Voor ons is thans ook niet de vraag of deze man liberaal is of niet, en wij be- kommeren er oris evenmin over of h\j ondernemer is of niet. Dat zijn bijzaken, die voor het wezen der zaak niet beslis- send zijn. Hoofdzaak is, dat wij een Nedet·- lander van formaat hebben, waarvan wij verwachten; dat hij krachtig zal zijn en streven zal naar een nationaal kabinet.

Aan deze man willen wij daarom beginnen vertrouwen te geven. Het is wel jammer, dat men, zulks doende, ervaren moet dat sommigen daarachter alweer partij-poli- tieke bedoelingen zien! Jammer, mede omdat zulk wantrouwen ook aantoont, dat er in ons land al veel te velen . "ver- politiekt'' zijn.

wanneer wij beginnen met .mr. Steen- berghe ons vertrouwen te geven, dan behouden wij ons uiteraard alle oor- deel voor over het kabinet, dat, naar ge- hoopt mag worden, door hem zal worden geformeerd. Over een eventueel kabinet- Steenberghe oordelen wij pas als wij pro"

gram en leden daarvan kennen. Alleen willen wij wel zeggen te hopen, dat een nieuw kabinet niet meer te lang zal uit- blijven. Er is al te veel tijd heen gegaan.

Nederland ziet met spanning uit naar het moment, waarop een nieuw kabinet de zaken zal gaan aanpakken.

Wij hebben er geen twijfel over laten bestaan, dat wij aa,n een kabinet, dat op zo breed mogelijke basis rust, verre de voorkeur geven. In ons vorige nummer hebben wij het nodig genoemd, "dat zoveel mogelijk groepen aan de regeringsverant.

woordelijkbeid reëel deeJ kunnen hebben".

In dit verband willen wij ook iets zeggen over de formule 5:5:5. Zoals men uit de pers zal weten, heeft mr. Oud deze cijfers

(Vervolg op pag. 3)

ftUHEID EN DEMOCRATIE 24: FEBBUAB11931- PAG. I

Militair-zijn is een noodzakelijk vak geworden

Maar: geen militarisme door militarisering!

(Door onze militaire medewerker)

V an een del' hardwerkende en goedwillende jongeren in ons leger ontvingen wij een beschouwing, welke wij eigenlijk al lang hadden verwacht.

Zij bepleit een stelling, welke ook van socialistische zijde al onderkend werd, zoals blijkt uit de rubriek Jon- · gerenleven van ,.Vrij Nederland"

<3-2-'51). Th. Booy waarschuwt, en niet ten onrechte, nu ,.Europa garni- zoensstad wordt" als volgt:

"Het politieke toneel van de diverse Enropese landen zal de komende tijd in het teken van de bewapening staan. Het eco- nomisch leven zal hevig door de militaire nitgaven worden be- invloed. Het' sociale leven zal e1·

de gevolgen van dragen. De pers zal enorm veel schrijven over generaals en troepen en wapen.~

en manoeuvres en militaire con- ferenties. De nieuwsberichten zullen steed.~ en steeds weer aan- dacht vragen voor militaire za- ken en consequenties van die militaire zaken. Kortom: het·

hoge midden van onze cultuur zal als blikvanger de soldaat hebben.

Er is geen andere weg. Maar laat men twee dingen goed be- denken: als deze militarisering.

van onze maatschap-pij niet be- gekid wordt, begeleid en zo no- dig gecorrigeerd, door een be- weging, die het militàire aan- vaardt, maa.r het militarisme hardnekkig bestrijdt, dan be.ant- woordt over enige jaren de jeugd van Euroi>a vrij behoorlijk 4a1l

het jeugdideaal van Baldur oon Schirach. Europees gesproken bewapent men een jong ge- slacht, dat geestelijk veel te leeg en te mager is om wapen$ te dragen en eindeloos met militai- . re bèschouwingen te worden ge- confronteerd. Denkt slechts aan de jonge generatie van Duitsland en Italië".

En:

Laten wij Europa bewapenen, maar dat zien als een miserabel en gevaarlijk bedrijf. Laten wij ook onze eigen wapens l;l'l<'e-

zen. En laten ·· · wij · toch hét sjofelste colbertpakje mÓ&i'èr achten dan de fijn;ste: > u~­

form, meer van het boek en.

de vulpen houden dan van de sten-gun. En dromen van het Europa, waa1· de paTlementen . niet meer in de eerste plaat3 over wapens en troepen .spreken.

Dromen van het Europa, waaT kamerleden en senatoren de be-

groting van Oorlog in een ogen- blik af kunnen doen en daarna in den brede gaan spreken over onderwerpen ars hulp aan be- gaafde onbemiddelden en sub·

. sidiëring van wetenschappelijk · werk.

Het gevaar van een toenemend militarisme is verre van denk- beeldig. Het lijkt ons daarom nuttig naast de waarschuwing van Th. Booy de volgende beschouwing van een jongere officier op te nemen. Hij IChrijft:

Het is een schrale troost te

" . weten, dat de gemiddelde Ne- derlander een goed .soldaat is, maar zolang men er niets aan doet om die soldateske eigenschappen te J<bmule- ren, heeft men aan deze wetenschap weinig. Daarmee bouwt men geen leger op. Ook niet met goedbedoelde pogingen om ,.Leger en Volk" dich- ter bij elkaar te brengen door het·

houden van ouderdagen en dames- comité's polsmofjes te laten breien.

Het enige resultaat daarvan is, dat het leger verburgerlijkt en alle eigenschappen voor burgerlijke deug- den ook als ideaal in het leger gaan gelden. Het leger is een autoritaire instelling, waar wel plaats is voor burgerdeugden: moed, beleid f':'l

trouw. maar niet voor burgerlijke deugden zoals vrijheid, gelijkheid en middelmatigheid. Daarom moet het leger niet tot het volk afdalen, maar het volk moet tegen· het leger opzien en tegen de soldaten van dat leger." . . ^..

D e kranten staan vol sporteve- ,., nementen en iedere Neder- lander kent namen zoals Fanny Blan- kers-Koen en Kees Broekman, maar niemand weet, wie de beste .geweer·

schutter van het leger is of de beste handgranaatwerper. Vóór de oorlog bestonden er onderscheidingstekenen voor diegenen, die in een bepaalde tak van de militaire training een graad van buitengewone geoefend- heid hadden behaald. En een soldaat droeg zijn scherpschuttersster met gerechtvaardigde trots. Na de oorlog zijn deze onderscheidingstekenen niet meer teruggekeerd en worden de vaardigheidSproeven niet meer afge-

nomen:' ..

staan van alle dag. Het woord "veld- dienst" heeft een magische klank voor hem, waarin alle verlangens van zijn man-zijn opgesloten liggen:

actie, avontuur, spanning. En hij vindt een samenleving, waarin lijn- trekkerij tot een cultus u verheven, even weinig avontuur als in het bur- gerleven, en als enige spanning de poging zolang mogelijk buiten straf te blijven. Het leger geeft de soldaten niet veel kans om ergens trots op te zijn, en zolang dit niet het geval is, kan men ook niets anders verwach- ten dan de tot nu toe behaalde resul- tate11."

H oe langer de diensttijd wordt, ,., des te · dringender worden deze problemen, want zolang de sol- daat geen gelegenheid krijgt om iets bijzonders te presteren. voelt lri.t zijn diensttijd als een noodzakelijk kwaad en ontaarden de gesprekken steeds weer in het welbeke»de ,.kankeren".

Hetzelfde geldt voor. alle gegradueer- den, op wie de sleur der dagelijkse dingen in even grote mate drukt.

Deze sleur moet dus doorbroken worden, niet alleen door R.A.O.-voor- stellingen en filmavonden, maar door het dienstrooster· zodanig in .te rich- ten, dat de man gelegenheid krijgt zich ten volle aan zijn taak als milf- tair te geven. niet alleen individueel, maar ook in groeps-, pelofons- en- hoger verband."

De verlenging van de diensttijd.

" mag niet betekenen, &t het oefenprogramma . .Wel' een· langere

litaire leven, dle de lijntrekkerij in de hand werkt met alle gevo!ges van dien.

In het kort, men moet de soldatea ervan overtuigen, dat ook het sol•

daat-zijn een - zij het dan ook tij- de!Jjk - vak is, en eerst als men dat bereikt heeft, kan het leger waarde·

ring van het volk krijgen, instede van het ,.medelijden met de arme soldaten"."

A !dus deze jongere officier.

Juist in verband met die be- schouwing in "Vrij Nederland" trot ons dit artikeltje bijzonder

Het is volkomen begrijpelijk dat 'n beroepsofficier in deze richting denkt.

Maar de legerleiders en de reg&ing in deze democratische gemeenschap moeten scherp voor ogen houden, dat een veel langere diensttijd (2 jaar!), een intensieve opleiding, een toene- mende wereldbewapening, 't primair stellen van de defensie, het g<!vaar meebrengen van een v e re r i n &.

NIET van het plichtsgetrouw en zo goed mogelijk militair zijn, maar WEL van het militarisme, zoalB dit bijvoorbeeld in Duitsland be- stond.

Het vinden van de juiste midden- weg is. uiterst moeilijk. Want hei mi- litaire werk is - en laat dit nu ronc:t- uit gezegd zijn - een werk van ver-- nieliac en ventktl&iilg, van het moedwillig veroorzaken van cloocl ea verminking, van het toepassen van weweld in zijn verscbrfkllelijkste vormen.

Elke Maandag staan de couranten vol over de voetbalprestaties van Ajax en Willem II, maar geen pelo- ton van het leger krijgt de kans :tij!t krachten op militair gebied te meten met een ander. Weliswaar krijgt het beste peloton van elk bataljon een vaantje, maar verder gaat de "com- petitie" niet."

'tijdsruimte wordt uitgesmeerd, doch K ipling heelt het, ra\lW en ruw.

het moet zo worden. dat de soldaat, eens als volgt gesteld: ,.speaking nadat hij voH:edig afgericht is. ook de roughly, you must empJO)' either resultaten van deze opleiding door blackguards or gentlemeJI, Gl'. best at

oefeningen in grotei" verband daad- all, blackguards commanded by gent- werkelijk kan zien, waarbij de wer- lemen, to do butcher's work with ef·

kelijkheid zo dieht mogelijk benaderd ficiency and; dispatch'' (ruw gezegü wordt. Op deze wijze Jean men ook

in vredestij4 de militair He!de voor moet men ot scmurken of gentlf'men

. . ^..

In het diepst. van zijn hart ver- '" waeht elke recruut weer, dat als hij eenmaal ·in de kazerne is, een onderbreking komt in zijn sleurbe- ·

"zijn" onderdeel bijbrengen; dit 'be- · gebruiken, ot, · nag ·beter, schurken hoeft niet ~1 te geschieden door aangevoerd ckior gentlemen, om sla- hem te bermneren aan wapenfeiten gerswerk te verridlten met doeltref.;.

in het verleden. Het fs juist de be· fendheid en spoed).

'trekkelijke actieloo«heid van het mi- En daar is nog niet zo lang gelede~!

is maar een burger en misschien is. het daa.rom, dat hij ni~tt

goed begrijpt waarom meester Schokktng Staatsraad' geworden tS.

Niet dat hij dit meester Schokking niet gunt; dat moogt ge . niet denken. Ik kèn meester Schokicing niet eens en .bovendien

gun ik het een ieder dat hij Staatsr:aad is. . . ,.

MaaT ik wilde het zó, ·en op z'n burgerbu.rgerlwlát steUen:

walRineer meester_Schokk.ing nooit. minister :was .geweest. war,tneer hij dus nog Amsterdams wethouder was toen de .'!'acature tn de Raad van State moest worden vervuld, zou hu dan óók tot Staatsraad zijn benoemd?

Ja? . . .

Dan heb ik niets gezegd. Dan vind tk het opperb€st. Dan kreeg de beste man de plaats die hem toekwam. Dan is. er slechts reden tot vreugde in mijn bu:rcwrhaft . . . . ..

Nee? · .. . .

Zou hij niet zijn benoemd wanneer hu geen mt1J,Mter wqs

geweest? . . .. . h

Is het dan misschien zó dat pas utt en door ZtJn mtnistersc ap bleek dat meester Schokking d e man was voor de vacature?

Heeft hij als minister pas de hocw eîgenschappen kunnen ont- plooien die door zijn wethouderschap onder de korenmaat moesten blijven?

Ja? Dan heb ik nÜlts gezegd. Dan juich ik zulk een 'henoeming uit heel mijn volle burgerhart hartelijk toe.

Nee?

Heeft hij als minister geen grotere eigenschappeT/i getoond dan hij als wethouder bezat?

Dan kom ik tot de slotsom dat meester Schokking lid van de Raad van State is geworden omdat hij (zoals onze melkboer- zeg"en zoo:) "nou eenmaal een báán hebbe most." .

Critiek hierop?

Die ligt niet in de lijn van de bescheidenheid, die zo•er ken- merkend is voor

DEZE BURGER.

versehenen dat boek "Happy ~ sey" doer generaal Sir. Adrian Carten de Wlart, een vechter, die overal ging vechten om de vreugde '9all het vechten - aanbevolen ter lezilla en alom geprezen in deze humanist!- sehe wereld. En onwillekeurig d:ea- ken wij aan Alfred de Vigny's ,,ser-

vitude. et Grandeur militaire" ....

Laat ons daarom in deze tijd vall

het helaas noodzakelijke Geweld goed en dagelijks voor ogen houde,n:

het militair-zijn is voor onze jeugd

een noodZakelijk v a k geworden. èat zo goed mogelijk .geleerd en beoefepd moet worden. Maar het blUft als zo- danig een noodzakelijk KWAAD. dat n o o i t ·mag uitgroeien tot vere1ing van het militarisme door brede lagett van ons velk.

STALEN MEUBELEN .,GISO"·LAMPEN

VAN

Op de troon

Een zeer interessante lezing ove~: de verhoudin- in het Amerikaanse en Nederlandse bedrijfs- leven werd onlangs gehouden door de heer Henry M. Laws, adviseur van de E.C.A. van het bureau van de speciale vertegenwoordiger in Parijs. Tij- dens deze onlangs in Den Haag gehouden rede, zeide de heer Laws het m11ar ,.frankly and blunt- J.y" te willen. zeggen~ Hij had inderdaad het recht aldus te spreken, aan,gezie!l hij in de Verenigde Staten reeds. 40 jaar in het bedrijfsleven was en :dch in voldoende mate op de hoogte had gesteld t~ver de gang van zoken in ons land. Nu wil~en wij wet onmiddellijk verklaren, dat w.IJ de visie van de heer Laws critieldoos willen overnemen.

Per slot van rekening is voor een gefundeerd oordeel een meer uitvoerige studie nodig -dàn de beer Laws heeft kunnen verrichten. Het lciui.

evenwel de moeite waard zijn te onderzoeken in hoeverre hij gelijk heeft, indien hij verklaart, dat onze arbeiders niet altijd op de juiste wijze zijn geoefend en dat men in ons land nog lang niet genoeg gebruik heeft gemaakt van de on- geschoolde arbeiders. Merkwaardig is zijn oor- deel, dat ons land ondernemers heeft, die te veel op een troon zitten, die een prachtig bureau en een aardige secretaresse hebben; maar veelal hun arbeiders niet kennen. Nu willen wij wel zeggen, dat wij zeer veel ondernemers kennen, voor wie dit beeld echter geenszins opgaat. Dat zijn hardwerkende mensen, die hun bedrijf door en door kennen. Het Nederlandse bedrijfsleven heeft waarlljk in de wereld zijn goede naam niet verworven door parade-paardjes, zoals de heer Laws die heeft gezien en voor ons uitschildert.

Evenwel moet men aannemen, dat, wanneer de heer Laws op dit feit de aandacht vestigt, hij -van dezulkelil wel is tegen .gekomen. Voor dezen .-aat het niet aan om het door de Amerikaan gedane verwijt zonder meer voorbij te gaan. Door · bet toepassen van de nodige zelfcritiek is nog Diemand slechter geworden en het kan voor de betrokkenen in dit opzicht zeker aanbeveling verdienen, de hand in eigen boezem te steken.

Ken mag dan echter met dankbaarheid vast·

stellen, dat zij over het algemeen dan ook prach·

tige voorbeelden van andere gezindheid in het Nederlandse bedrijfsleven aantreffen; zoals .ge..

zegd: de naan:t van ons bedrijfsleven in de ,wereldc- ls goed en dat ia een gevolg van het· feit, da\- bter altijd hard gewerkt is ·door ondernemers . die hun taak verstaan.

Oniuist

·Een arts uit De Lier had niet gestopt, ·toen een . lid van ·de jeugdverkeersbrigade in PE!lft het stoPteken had gegev~n .. Daarvoor moest hij zich dezer dagen verantwoorden voor de Kantonrechter, . De ambtenaar van het O.M. verklaarde, dat de Jeugdverkeersbrigalf,e geen verkeerspolitie is en rliet het recht heeft het verkeer te laten stoppen.

Andersz.ij4s noemde hiJ het niet aardig van weg- tebruiketS, tlin geen gevolg te gweri aan het stop- teken, dat een goed hulpmiddel is voor onze )eugd.

Wij hebben ons over deze uitlating van de ambtc- aaar van het O.M. zeet verbaaSd,· om,dat wij haar Diet alleen onjuist, docll voorts gevaarlijk aebten.

lmm~rs. door een 4ergelijke uitlati!lg komt de ge.

hele Jéucdverkeerlbrigade in de lueht te hangen

(VerYOlg van pag. 1)

a,a.ar voren gebracht in de redevoeringen, élie hij de laatste week heeft gehouden op onze - zeer geslaagde - vergaderingen te Dordrecht en Amsterdam. De h~r Oud doelt hiermede dus op een kabinet waarin 5 K.V.P.-ministers zitting zullen hebben, 5 ministers uit de P.v.d.A. afkomstig en YOorts 5 ministers uit de kringen der ,.derde maeht", de A.R., de C.H.U; en de V.V.D. Uiteraard heeft ook deze gedachte al weer tegenspraak uitgelokt. Die 5 mi·

aisters voor de "derde macht" vinden 10mmigen te veel.

Nu is dit geen zaak van koopmanschap, noch van gecijfer. Het gaat er over of men bereid is de politieke invloed. van de .

~,derde n1acht" juist te zien en daaruit de · · · consequenties te trekken wanneer men Irtreeft naar een kabinet op zo breed mo·

gelijke basis. Dan moet toch g~consta­

teerd worden dat die "derde macht" in de Tweede Kamer over 30 zetels beschikt, wat

WEEK TOT WEEK

en men vraagt zich met een angstig gevoel af, waar het heen moet, indien elke automobilist het stopteken van een jeugdverkeersbrigadiertje zou gaan negeren, omdat deze niet het recht heeft het verkeer te laten stoppen. Mag dan de ambtenaar van het O.M. wellicht op juridische gronden gelijk hebben, zijn uitlating druist 'dan wel geheel en al in tegen de bedoeling, waarmee de jeugdverkeera.

brigade is ingesteld. Wellicht is het mogelijk de gevaarlijke situatie, die na de uitlating van de ge- noemde ambtenaar van het O.M. is ontstaan, op een of andere wijze te ondervangen. ·

Putten

G eijjk men in de dagbladen beeft kunnen leze13, hebben twee Duitse ambtenaren dezer dagen op het raadhuis van Putten officieel aan de burge.

meester elil (ie bevolking hun· verontschuldigingen aangeboden voor de zeer onsympathieke houding van de Duitse douane-ambtenaren tijdens de pel- grimstocht, die verscheidene Puttenaren verleden jaar naar Ladelund maakten. Het heeft ons getrof·

fen, dat enige dagbladen het verslag van dit Duitse bezoek aan het gemeentebestuur van Putten heb·

ben gepubliceerd op een wijze, die van een zeker gevoel van spot en sarcasme getuigden. Het be·

hoeft wel geen uitvoerig betoog, dat ook wij ons zeer hebben geërgerd, toen wij destijds het bericht vernamen van de wel zeer onhebbelijke en gevoel·

loze houding, die de Duitse douane-ambtenaren zich tegenover onze -landgenoten dorsten aan te matigen. Het kon niet anders, dat hierdoor weer zekere haatgevoelens moesten worden gewekt.

Hiertegenover staat evenwel, dat ieder mens niet alleen de plicht heeft zich na een gemaakte fout te verontschuldigen, maar dat hij als mens even•

eens het recht heeft, dat een dergelijke veront- schuldiging met begrip wordt aangehoord en geac·

cepteerd. Het lijkt ons daarom weinig stijlvol, de officiële verontschuldiging namens de DUitse amb·

tenaren . te aanvaarden in een sfet!r van spot en

sarcasme. De houding van de Duitse ambtenaren bewijst in elk geval, dat de goede factaren in de mens ook in Duitsland aanwezig- zijn. Het Past

ons dit te zien als een lichtpunt en het past ons bepaald niet, waarlijk goede bedOelingen in een twijfelachtig daglicht te stel~en.

Treurig~ opf)atti~,

A Is een jong mens heengaat, is dat een droe- . vig ~eit, dat men met eerbied dient te be- zien. Als een jonge man, in de bloei van zijn leven sneuvelt in dienst van het vaderland, of gelijk in · Korea geschiedt, in dienst van de strijd tegen de ruwe agressie -of de overheersing, dan is dat een feit, waarbij men met ontbloot hoofd een ogenblik stilstaat.. Maar he,laas is de verruwing van de gees.

. ten. zo, -dat ,N-ederlanders zich niet ontzien hebben de nabestaanden van de Nederlanders, die deel -uitmaakten van het Korea-detachement en die gesneuveld zija in de zware striJd, welke daar woedt, brieven met beledigende inhoud te zenden.

Zulke zaken getuigen van een treurige opvatting waarbij men niet eens meer de dood ais een rem ziet voor het uiten van haatgevoelens. Een ieder is in GllS land vrij om te denken over het gaan van Nederlandse militairen naar Korea, . hoe hij wll.

WJj achten het noodzakelijk, dat. ook ons land zljn deel heeft in de verenigdé strijdkrachten, welke

meer is dan de P.v.d.A., die er 27 heeft en wat slechts 2 minder is dan de K. V.P.

heeft. En nu kan prof. Romme zeggen, dá.t deze derde macht niet bestaat uit men·

sen van één politieke ricltting, zoals dat bij K.V.P. en P.v.d.A. het geval is, maar het wil ons toch voorkomen, dat dit er . toch niet toe zal kunnen leiden om het ge· . tal van 5 voor de "derde macht" terug te drukken. Immers, ·het verschil in politieke richting, dat zich binnen de "derde macht"

openbaart, komt ook in die 5 ministers van de "derde macht" wel tot uitdrukking.

·Dat probleem lost zich op dit vlak op.

De 5 ministers van de .,derde macht" zou~

den bestaan uit mensen van A.R., C.H. en V.V.D., ·uit verschillende politieke rich- tingen dus. Maar . ;men zal toch moeten inzien, dat het een wonderlijke zaak is om drie partijen, die tezamen over meer zetels beschikken in het parlement dan de P.v.

d.A., in een kabinet op brede basis minder

daar strijden tegen communistische methoden en terreur. Maar wij weten ook, dat er anderen zijn, die daar anders over denken. Dat zij echter zo opgezweept zouden zijn door lieden, die met gif spelen, dat zij na het sneuvelen nog eens extra grof zouden worden tegen nabestaanden, dat toont aan, dOor welke· opvattingen deze lieden bezield zijn. Opvattingen, welke wij treurig vinden en die meer pleiten tegen het door hen voorgestane dan welk ander argument ook.

Ambtenarij

Een zakenman in Amsterdam had in 1946 tele·

foon aangevraagd,_ doch aan zijn verzoek OJ:Jl aansluiting kon èrh, ·overigens begrijpelijke wijze, in verband met materiaalschaarste, overbelasting aan kabels . enz., niet worden voldaan. Vier jaar later in Augustus 1950 verhuisde hij naar een stadsdeel, waar het met de aansluitingen gunstiger was gesteld. Hij wendde zich opnieuw tot de tele·

foondienst, waarb~ hij zijn verzoek van 1946 in herinnering bracht en tevens verzocht thans voor een aansluiting in aanmerking te mogen komen.

Op dit verzoek kreeg hij ten antwoord, dat er geen ader vrij was, zodat aan zijn wens niet kon wor- den voldaan. De zakenman legde zich rustig bij deze feiten neer en wachtte verder af. Enige weken geleden bemerkte hij, dat in het straatgedeelte, waar zijn zaak gevestigd iB, een nieuwe telefoon- kabel werd aangelegd. Hij sprak met het aan deze kabel werkende technische personeel, dat hem verzekerde, dat hij nu zeker voor aansluiting in aanmerking kwam. Hij begaf zich daarop onmtti·

dellijk naar de afdeling abonnementen, waar e"n ambtenaar hem te woord stond en hem bij voor- baat reeds mededeelde, dat hij niet voor aansl•Ji•

ting in aanmerking kwam. Toen de zakenman de ambtenaar een en ander nader uitlegde, antwoord·

de deze laatste, dat door de tekenkamer alles nauwkeurig werd bijgeheuden en dat dus het be- zoek van de zakenman aan zijn afdeling geen enkele zin had. Toen de adspirant-abonné vroeg, ot de ambtenaar ·dan in ieder geval een aanteke- tiing wilde maken om bet geval alsnog te onder- zoeken, zeide -c:le ambtenaar, dat dit geen ertkele

Zin had, zich weer op de tekenkamer beroepende , ~ weigerende een notitie over de aanvrage te ma·

ken. Onverrichter zake ging de adspirant-abonné naar huis, in de stellige overtuiging, dat hier iets acheet zat en zich. ergerend en verbazend· over de litroethèid vaa de ambtenaar, die elke medewer- king en service te't een nader onderzoek weigerde.

Dies zocht de zakenman het hogerop, waar hij de meest vlotte medewerking ontmoettè en waarbij bleek, dat er aders plenty waren in zijn straatge- deelte, dat er ook geen voorrangsaanvragen waren, met het gevolg, dat hij onmiddellijk aansluitiflg . kreeg .. Had bij zich op de loket-ambtenaar verla-

ten, dan had hij wellicht wie weet hoè lang op aansluiting moeten wachten, temeer, omdat de Technische Dienst hier tenslotte voor het raadsel stond, waarom bij niet automatisch aan de beurt

was_ ^{g~komen. Al met al} weer een staaltje van ergelijk tormal.isme en ambtenarij, die blijkbaar het kenmerk is Ván ooze tijd. Het is werkelijk no- dig, dat wij dergelijke m.i.sstànden blijv~n signale- ren, anders ziet :bet.er naar uit, dat Moeder Over- heid en haar -onderhorigen gaan inslapen. Activi- teit . en initiatief -zijn in de omstandigheden, waarin wij op het ogenblik leven. broodnooig. Moge de overhe}.d, doch in het bijzonder haar dienaren, ein- delijk eens breken met de loketjesgeest

ministers toe te denken. Wij begrijpen dat nog steeds ~iet. Alleen willen wij wel zeg~

gen, dat men niet meer, zoals men dat in het verleden heeft gedaan, de hoofdmoten moet toedelen aan K.V.P. en P.v.d.4., ter- Wijl men de . andere Mk iets laat toe·

komen. Een brede basis is niet een smalle basis plus nog iets, maar een brede basis is een brede basis.

Tot slot echter nogmaals: moge een nieuw kabinet niet te lang meer uit·

blijven. En nogmaals onze verwachting;

moge het zo breed mogelijk zijn samenge·

steld. Elke partij zal daartoe offers moe- ten brengen ~et betrekking tot de door haar gestelde doeleinden. Dat zal niet te vennijden ~ijn. Maar de nationale een- dracht dient thans vooropgesteld te wor·

den en die is het brengen van offers waard lt.

..

VRIJnEID EN DEMOCRATIE 24 FEBRUARI 1951- PAG. 4

In Amsterdam ^en Dord'recht ; spraken Oud en Vonk voor stampVolle zfl;len

Oud: ,,Uit deze .crisis trede een breed kabinet naar voren"

"Wij hebben jaren geleefd op onverantwoorde wqze"

De .. huidige politieke situaÜ.e was het onderwerp, waarover mr. P. J. Oud en mr. G. Vonk op ee~

door de afdeling Amsterdam vari_ onze Partij 'gehouden openba't·e vergade- ring in het Minerva-pavil;,oen hebben gesproken. Zij vonden oij de vele hond.erden aanwezigen, die over twee zalen moesten worden vardeeld, een aandachtig gehoor.

Mr. Oud sc.hetste nog eens uitvoe- rig hoe in de loop van de laatste ja- ren het vertrouwen van zijn fractie in de Kamer in het belPid vah de regering was verzwakt, hetgeen thans tot een kabinetscrisis heeft ge- leid. In de eerste plaats stelde hij

voor het steeds bergafwaarts gaan minister Van Maarseveen verant- woor:delijk en hij noemde het een groot ongeluk dat door de regering ingenomen standpunten zo dikwijls

<:an veranderingen onderhevig zijn geweest. Hij besprak de liberale po- litiek t.o.v. Indonesië, welke politiek steeds gericht is geweest op het ge- ven van volledig zelfbeschikkings- l'echt aan alle Indonesische volken, welke gedachte tot op de huidige dag is gevolgd. Van dit zelfbeschik- kingsrecht is niets terecht gekomen en zonder meer is de eenheidsstaat geproclameerd. Tegen de bij dèze ontwikkeling der feiten rloor de re·

gering aangenomen houding heeft de V.V.D.-fractic steeds geprotesteerd, l'eeds in Mei.

H^{et ~~obleem} Nieuw-Guim;a is er biJ gekomen en had tot ge- volg, dat geen volledig vertrouwen meer in de regering kon worden ge- steld. Indien de regering meende haar eenmaal vastgestelde beleid niet te kunnen volhouden, had zij zich tot de Staten-Generaal moeten wenden.

Dit is een grondbeginsel van ons constitutioneel recht.

Veel onvriendelijkheden, aldus mr.

Oud, zijn over ons hoofd gegaan. Meh mag echter de V.V.D. nooit verwijten lichtvaardig een kabinetscrisis te hebben veroorzaakt. Alleen in uiter- ste noodzaak moet men daartoe over- gaan .en voor de V.V.D. IJestond thans .aanleiding de regering haar vertrou- wen niet meer te geven. Het is nu ook wel gebleken dat de positie van bet kabinet uitermate zwak was en dat het niet meer tegen de proble- men bleek opgewassen. Slechts in één ding is de regering onverander- lijk gebleven: in haar veranderlijk- heid.

. 'IIJBIID IN DIMOORATlE

Wee~blad van de VolkspartU voor Vrijheld en Demoeratie

Voorzitter Redactie-comm.:

Drs. H. A, Korthals.

RedcJctie-secretaris: Mr. E. Elias.

Adres. ~puiftraat 274, ingang

~aamsteeg, tel. 36325, Adam.

Administratie: Postbus 43, A'toort, tel. 5267.

Aoonnementsprijs t 1 .90 p. kwar-

taal. t 7.50 per jaar.

Voor het zenoen van abonne- nents- · en advertentiegelden:

Postgiro no. 245 l 03, ten name van de Penningmeester van de Stichting "Vrijheid en Democro·

tie" te Amerstoort.

Losse nummers 15 cent.

Voor advertenties wende men zich tot dè ·administratie.

Men heeft. nu getracht . de . ~aak v~or te.' l!telle~ als ' was . èr een controverse stikli:er"-Ötid. 'liet is ech- ter 'n tegenstelling tus5en de V. V.D.- fractie en' de regèrfng. Wamieer men het vertrouwen in' 'n kabinet opzegt, dan weegt men alles mee. Spr. gaf nogmaals uiting aan de· hoge waar- dering, welke de v.y.D.-f1·actie steeds voor het beleid van de minbder van Buitenlandse · Zaken · he.eft. gehad.

Deze heeft zeer bèlangi'Ult werk ver- richt en heeft 't aanzien l'an Neder- land in de wereld aanmerkelijk ver- hoogd. Als V.V.D.-lid heeft hij steeds hecht op de · grondslagen der partij gestaan en uit niets henben wij ge- merkt dat dit minder zou zijn ge-

Mr. P. J. OlJD

worden. Indien mi-. Stikker in een nieuw te vormen kabinet zóu wiltcri en kunnen· • · op'treden, dan · zou de V.V.D.-fra.ctie zicli daarin van harte verheugen. In dit vèrbaod . vergeleek mr. Oud de positie van een minister met die van een kamerlid; Is een minister tegen een bepaald politiek beleid, dan zal·hij voor zichzelf moe- ten uitmaken wat in de gegeven om- standigheden het zwaarst weegt, zijn portefeuille beschikbaar stellen of het beleid laten doorgaan. En wan- neer hij zich bij dat beleid neerlegt mag bij van zijn afwljkt'nde ziens- wijze. naar buiten niets laten blijken.

Over een nieuw te vormen kabi·

net zeide mr. Oud, dat de V. V.D.

een kabinet op brede basis gewenst acht, liefst een nationaal kabinet op een ·program van samenwer~ing.

Hiervoor is in de eerste ·plaats ver- . 'trouwen nodig. Spr. herinnerde aan

zijn bekende suggestie tot de vor- ming van een derde macht, zodat, naast katholieken en socialisten, ook de andere partijen vertegenwoordigd zullen zijn en de verdeling van de ministerszetels wordt 5 : 5 : 5. Thans hebben de twee grote partijen he.t heft in handen en de rt.:st telt voor hen niet mee.

Over het afgetreden kabinet sprekend zeide mr. Oud dat zijn vertrouwen daarin ook geschokt was omdat het niet met de nodiqe versoberingen was gekomen. De laatste jaren hebben wij geleefd op een wijze, welke wij ons niet kunnen veroorloven. Er is daarbij o.m. vergeten dat sociale voorzie- ningen slechts dan vemntwoord zijn, indien zij ook in economisch- opzicht kunnen worden verantwoord Anders' zal het huis der sociale voorzieningen in elkaar storten.

0 ver: de uitkomst van c:e infor~

matleve opdracht van de heer Stikker. :~;ei de· spr., dat. de?.e zich hier-

bij op een ·1-eële basis heeft gèstèld, aan de noodzakelijke defél1Sie-uit~. ·

· · breidii1g heeft gedacht é1i geen· poli- · . tiek van potverteten wilde. een ken-

schet~ing, in de periode 3933/37 door minister Colijn uitgesproken. In de- fensief opzicht moeten wij het uiter- ste doen en naast Amerika en Rus- land in West-Europa een sterke der- de macht ·scheppen. PotverterEm kan men enige jaren volhouden, maar een staatsman moet naar een volgen- de generatie kijken. Men moet ook de moed hebben inpopulair te dur- ven zijn.

De keuze van de nieuvr aangewe- zen formateur, mr. Steenberghe, juichte mr. Oud toe. Men mag het als .een voorrecht beschouwen hier iemand te hebben die de laatste jaren geen actieve politie!'!:

heeft bedreven, zodat bij deze de gevoeligheden, waaraan men zo moeilijk ontkomt, afwezig zijn. Zo iemand zal in zijn opdracht gemak- kelijker kunnen slagen. ·Als voor- beeld greep spr. terug naar 1913, toen het Cort van der Linden, . die zich twaalf jaar buiten de àctieve politiP.k had gehouden, gelukte een van de voortreffelijkste kabinetten tot ·stand te brengeri, die ons land heeff beze- · ten. Mr. Oud, die jaren met mr.

Steenberghe in een kabinet heeft samengewerkt, schetste de formateur als een man met sterk realiteitsbesef.

Wanneer uit deze crisis een breed kabinet te voorschijn treedt dan zou spr. verheugd zijn de onbewuste oor- zaak te ûjn geweest van een kàbi~ '

·netscrisis, die met het afschieten van een/klappertjespistool begon.

V^{oor de rede vàn mr. Oud gaf}

, mr. Vónk eën uiteenzetting van de motieven, die hebben geleid tot de houding van de fractie van de V.V.D. in de Kamer. Hij noemde ook

het probleem Nieuw-Guinea en ver- klaarde dat de V.V.D. in geen ellKel opzicht kan medewerkP-n aan de overdracht van dit gebied. Mr. Vonk critiseerde eveneens 't beleid der re- gering, die zonder raadpleging van

Mr. G. VONK

àe Volksvertegenwoordiging nooit van een eenmaal ingenomen stand- punt had mogen afwijken. De V.V.D.- fractie is geheel homogeen en staat pal achter mr. Oud. De kabinetscrisis wijst volgens spr. uit hoe nodig het was dat deze regering heen ging. Ook achtte hij bewezen dat het verwijt, door dr. Drees tot mr. Oud gericht, misplaatst was. Dit .is geen constitu~

tioneel piü·lementà'ire . manier van·

(VerVolg op pag. 5)

Dat . was een goede vergadering

..

in Amsterdam, goed om p{- lerlei reden: om de belang- stelling,. die even groot als aandachtig was, om hoe Vonk en Oud de dingen zei- den en om w a t zij gezegd hebben.

Het "hoe"· was 1·ustig, klaar, welsprekend, vooral zonder zweem van demagogie.

Het "wat" was voor 't groot- ste deel belangwekkend ge- noeg om er aandachtig naar te luisteren.

Hetgeen de vollP zaal en de kleine zaaltjes, waar de na- komers bij de luidsprekPrs za- ten, dan ook deed.

Honderden burgeressen en burgers die. de, verantwoorde- lijkheid door de tijd van de . ernstigen ge~ist, duidelijk in

hun wezen droegen.

Ik heb die zaal goed beke- ken. Zij . was niet gevuld met het soort "kapitalisten' waar- inede de nogal-domme niet- zeer-progressievim ons gaar- ne vereenzelvigen. Het kwam mij · voor, dat de zorgen om de toestand des lands en om die van de wereld hier 7'vaarde1' drukten dan die om de zwaarte van de geld- buidel. Een vrome wens niet- temin dat ook eens de besten der arbeidersbevolking, der tegenstanders desnoods, zou- den zijn komen luisteren naa1·

wat die baarlijke liberalen nu wel te zeggen hadden. Het ware een wezenlijke, per- soonlijke, eis de1· democratie het hoor en wederhoor toe te passen. Zó zonnig is het niet gesteld. Maar wellicht maken wij ons zelve wel . aan ·de zelfde. nalatigheid schuldig.

Hoe dan ook:. men kreeg

goed~ waar voor zijn gratis toegang.

Een genoegen naa·r de bewo- gen Vonk, vurige?' dan wij hem waanden, te luisteren.

Een nog groter genoegen Oud te beluisteren: een hoge klare stem, altijd met de lichte tongval van de Noord-Hol- lander die hij is.

Een weldoend geluid: het eerlijke respect voor Stikker dat geaccentueerd werd door de oprechte verklaring dat men toch, in de fractie, lieve,·

gezien had, dat hij, om het Kabinetsstandpunt inzake Nieuw-Guinea, reeds eerde1·

de portefeuille-kwestie zou hebben gesteld. En óók om het . eerlijke vertrouwen in Steenbe'rghe "een man van de realiteit" en bovendien: een schoon schip in de bewogen wateren de1· actuele lands- politiek.

Het reeds eerder geuite ver- langen naar een 5-5-5 rege- ring werd met klem, nog eens geuit; de ontrafeling van de potverte1·ings-mentaliteit trof, in ham· helderheid, doel.

Zo werd deze Amsterdamse politieke avond er een van hoog gehalte, waarvan een indruk van eerlijkheid en op- rechtheid en verantwoorde- lijkheidsgevoel bijbleef.

De ove1·tuiging ook dat het hoog beginsel van vrijheid en democratie veilig is bU de leiders onzer partij.

En dat onze partij als zo- danig wèl zal varen met deze leiding.

Dit was een. goede vergade- ring.

E.

... ^~