RAPPORT 86
.
65
1986
-
0."6-
.
!'6
Pr. nr.
505 ~
·0660Of1
.
?erwerp:
Korte handl
eül:ing
AppléWorks-.
BiJlagen: figuren 1
t
/m
37.
. ~
Verzendlijst: directeur, directie VKA,
sectorhoó.fh; af
deling OCON,
bibliotheek (lx) ,.
pn:o.
j'ektleider,
proj
~
IÜbeheer,
circulati.~.Afdeling Organische Contaminanten
1986-06-16
RAPPORT
86.65
Pr
.
nr. 505.0660
Projekt: Ontwikkeling methoden voor de bepaling van paardedopingmiddelen .
.
Onderwerp: Korte handleiding Appleworks,
Bijlagen: figuren
1
t/m
37
.
Doel:
Met het
programma
Appleworks (database,
tekstverwerker
,
spreadsheet)
is
op de Apple
11-e
microcomputer
een database opgezet
voor
geneesmiddelen
die
als
dopingmiddel (kunnen) worden
toegepast
.
In deze korte handleiding wordt
een overzicht gegeven
van de mogelijk
-heden van het programma in het algemeen
en
wordt
ingegaan
op de
be-diening
aan
de hand van voorbeelden
.
Samenvatting
:
Deze handleiding beschrijft
aan
de hand van
een aantal
voorbeelden het
opstarten
en
werken met het programma Appleworks
.
Conclusie:
Appleworks is
een
uitstekend programmapakket dat opvalt
door zijn, zeker
voor
een
microcomputer, hoge verwerkingssnelheid
en
ruime mogelijkheden.
Vooral de flexibele database kan voor
velen een
nuttig hulpmiddel
zijn
om gegevens
te
ordenen en
in
een
overzichtelijke vorm
te
brengen
.
Verantwoordelijk: drs R
.
Schilt
~
Samensteller
drs
R.
Schilt
Projektleider
drs R.
Schilt
1.
Inleiding
2
.
Te
gebruiken
configura
tie
3
.
Bijzondere toetsen
e
n
toets-combinaties
,
opbouw van h
et
programma,opbouw
en gebruik van
menu's en cursortypen
3.a
.
Bijzondere toetsen
e
n
toetscombinaties
3
.b.
Opbouw
programm
a
3
.
c
.
Gebruik
menu'
s
3
.d.
Opbouw menu
3
.
e
.
Cursor
4
.
Opstarten Appl
e
Work
s
5
.
Datadisk
e
ttes
5
.
a.
5.
b.
Het maken van
een
d
ata
di
skette
H
et
opvragen v
a
n d
e
op
d
e
di
s
k
et
te
aanwez
i
ge
pro
gra
m
a
'
s
e
n files
5.
b.i.
PRODOS diskett
e
5
.b.ii .
DOS 3.3 diskett
e
6
.
Het
werken
met d
e
DATABA
SE
6,a
,
Inleiding
6.b
.
Opzetten
va
n
een
ni
e
uw
e
DATABASE
6.c
.
Laden ("add") van
ee
n
reeds
b
esta
ande DATABASE
6
,
d
,
Werken met de DATABA
SE
:
gegevensinvoer
e
n dataman
i
pulati
e
6
.
e
.
W
egsc
hrijv
e
n ("
sa
v
e
"
)
v
a
n
ee
n
file
6
.
f
.
Printen van gegevens
6
.
f
.
i
.
Pr
i
nten
van
ee
n n
ie
uw
e
file
zo
nder
een
a
l b
estaande
REPORT
FORMAT
6
. f.
ii.Printen
m
et
re
eds
b
estaa
nd
e
REPORT
FOR~1AT6
.
f.ii
i
.
Instelling
e
n
printer
7.
H
et
werken
m
et
d
e
TEKSTVERWERKER
7
.
a
.
Inleidng
7
.
b
.
Mak
e
n
van een
t
ekstfi
l
e
7
.
c
.
Laden ("
a
dd") v
a
n
ee
n
reeds
b
estaa
nde
tekstfile
7.d.
W
er
k
e
n m
et
d
e
TEK
S
TV
ER
W
ER
K
ER
:
tekstinvoer en
m
a
nipul
atie
7
.
e
.
W
egsc
hr
ijve
n
(
"
save
"
)
v
a
n
ee
n fil
e
7
.
f
P
ri
nten
van
ee
n
te
k
stfi
l
e
8
,
H
et
werken
met
d
e S
PREAD
S
HE
E
T
8
.
a
.
Inl
e
iding
8
.b.
Opzetten
van
ee
n n
ie
uw
e
SPREADSHEET
8
.
c
.
Laden
("add") v
a
n
een
reeds bestaande
file
B
.
d
.
W
erke
n met de
SPRE
AD
S
H
EET
:
gegeve
n
s
invo
er e
n man
ip
ul
atie
8
.
e
.
W
egsc
hrijven
(
"
sa
v
e
"
) van
ee
n
file
S.f
.
Printen
van
ee
n
sprea
d
s
h
eet
9
.
D
e
overdracht van
gegeve
n
s
tussen
d
e
datab
ase
,
t
e
k
st
-10.
11.1l.
a
11. b 01l.
c
.
1
2.
13
.
v
e
rw
er
k
er
en
s
pr
eads
h
eet
Af
s
luiten van
AppleWorks
Hui
s
houd
e
lijk
e
activiteiten
D
es
ktop:
verwijdere
n
van files
Da
ta
di
ske
tte: w
iss
en v
a
n
files
Aanpassing
van printer
e
n p
ri
nt
e
rint
erface
D
a
nkbetuiging
Hardeopie
s
van d
e
m
e
nu'
s
,
figure
n
1
tot
e
n
m
et 37
1
1
2
2
2
2
2
3
3
4
4
4
44
5
5
5
6 66
7
7
7
7
8
8
8
8
8
9 910
10
10
10
11 11 1112
1
3
1
3
1
3
13
14
14
14
-
1
-KORTE HANDLEIDING
APPLill~ORKS1.
Inleiding.
Het
programma AppleWorks, bestaande uit een
database,
tekstverwerker
en
een spreadsheet
,
heeft
zich
leren kennen als
een
zeer flexibel
en
goed overzichtelijk software-pakket. Vooral het
gemak
waarmee
een
database
kan word
en
opgezet en kan worden aangepast aan later
gerezen wensen zijn in het oog springend.
Het betreft een geintegreerd programma, dat wil
zeggen
dat gegevens
uit de database direct kunnen worden opgenomen in de
tekstverwerker
en
de
spreadsheet en
dat slechts 1 programma hoeft te worden
geladen.
De
toegankelijkheid
door
het
gebruik
van
ee
n
zogenaamde
menubesturi
ng
is goed, ook
voor diege
nen die
op dit gebied
weinig
of
geen
ervaring
h
ebben
opgedaan.
In deze handleiding wordt een kort overzicht gegeven van:
- het opstarten ven het programma,
- het werken met de database, tekstverwerker en
spreadsheet
,
-
het uitprinten van
gegevens
en teksten,
-
de
overdracht van
gegevens
tussen
de programmaonderdelen
-
een aantal "huishoudelij
ke"
acti
viteiten
.
D
e
uitleg
zal
gebeuren aa
n de
ha
nd
van de menu's die het programma
toont bij de
diverse stappen
.
Voor
een
meer
ui
tgebreide
beschrijving van het programma
en
een
m
eer
gedetailleerde
uitleg
van de diverse
commando'
s aan
de
hand
van
uitgewerkte voorbeelden,
wordt verwezen
naar het
boek Mastering
AppleWorks
van
Elna Tymes,
uitgegeve
n
door
Sybex
Computerhooks
(1984)
en
de AppleWorks Reference Manual.
Zeer ill
ustratief zijn
de AppleWorks Demonstrati
e
Diskettes, die
een
overzich
t van
de mogelijkheden van
het
programma
geven
.
De
m
eest effectieve
manier om
snel
bekend te raken
m
et
het pro
gramma
en
alle
mogelijkheden
te leren kennen,
blijft
echter
het zelf
uitpr
oberen
van de diverse
f
uncties
.
2. Te
gebruiken configuratie.
-
Apple II/e of II/c
en een monitor
,
-
1
of 2
(eenvoudiger
en s
neller)
diskdrives,
-
80
kolomskaart (voor II/e), met
64
kByte en bij voorkeur meer
aa
n
extra RAt-I-g
eheugen
,
-
printer met parall
el-
interface kaart,
-
programma, werk
en
backup
di
skettes
,
e
n da
tadiskettes
.
In deze
handleid
ing wordt
uit
gegaan
van de
aa
nw
ezig
heid van
ee
n
dubb
e
le diskdrive. Bij het werken met
1
diskdrive en de
80
kolomskaart
m
et 64
kByte moet
steeds
worden
gewisseld
tussen de
programma-
en
de datadiskette. Het programma
geeft
dit
moment
van
wisselen wel aan. D
e
beschrijvingen van
deze
handl
ei
ding
zijn
bij
het ge
brui
k
van 1 diskdrive
echter op ieder
moment
geld
ig
.
Vooral
bij h
et
mak
e
n
van dat
a
disk
etten
m
oet
het
wi
sse
len
op
d
e
j
ui
ste
mani
er gesc
hi
e
d
e
n
omdat
de
PROGRAMdisk
ni
et
be
sc
h
er
md
is tegen
h
et
ongewenst wissen van
h
et
programma. Gebr
uik
d
er
halv
e ee
n
co
pie
van
de
PROGRAMdisk
e
n
b
e
waar d
e
originele
di
s
k
et
t
e
op
ee
n veili
ge
plaat
s
.
3.
Bijzondere
toetsen en
toets-combinaties,
opbomo1
van het
programma, opbouw
en gebruik
van menu's
en cursortypen.
3.a.
Bijzondere toetsen
en toetscombinaties.
Er worden
bij
AppleWorks
toetscombinaties gebruikt.
een
aantal
'OPEN
Een
ve
el
gebruikte
toets
is
de
aangeduid
met
'OA'.
Aangezien deze toets
met
andere
toetsen
voorkomt,
wordt
'letter'
of
'cijfer'
gebruikt.
bijzondere
toetsen e
n
APPLE'
-toets
,
verder
steeds
in
combinatie
de
notatie
'OA'
+
Tijdens
het werken met
h
et
programma kunnen de
mogelijke bijzondere
fu
n
cties worden
opgevraagd m.b.v. 'OA'
+ '?',
de "HELP"-functie.
Op
elk
moment
kunnen de
gevens
die op
het b
eeldscherm staan worden
uitgeprint met de functie
'OA'
+
'h'
(een
zgn
.
hardcopy).
De
'DELETE'-to
ets
wist het
teken
links van
de
cursor
.
Het
de
'TAB'-to
ets spri
n
gt
de
c
ur
sor
naar de
volgende
kolom
of
tabulatorstap
.
De
'ESC'-to
ets
("escape") wordt
gebruikt
om
bepaalde
functies
te
o
nd
erbreke
n
en
om
andere
menu's te kiezen.
3.b.
Opbouw programma.
AppleWorks
is
te beschouwen
als een
bureaublad, de "desktop",
waarop
een aantal
(afhankelijk
van
het
besc
hik
bare vrlJe geheugen)
doc
um
enten en
files kunnen
"li
gge
n", die
tegelijkertijd kunnen
worden
geschreven
en bewerkt.
~1et
de
'OA'
+
'q '
-functie
("quick desktop index")
wordt een
overzicht gegeven van
de
files
die
op
de desktop beschikbaar
ZlJn
(fig.3b).
Indien
dit
gewenst is
kan nu een
andere
,
op
de
desktop
aanwezige
,
file in bewerking worden
genomen
.
3.c. Gebruik
menu's.
Het
m
enu
(bijvoorbeeld
fig.2)
geeft
een
overzicht
van
de
m
ogeli
jkheden die
in dat
stadi
um
van het programma voorhanden
zijn
.
De
keuze van de optie wordt
aangege
ven
door een donkere balk
("highlighted"), waarin de letters
"reversed"
of
"
inversed
"
ZlJn
weergegeven. De
keuze kan worden veranderd met de 'CURSOR UP'-,
de
'CURSOR
DO\m'-, de
'CUR
SOR
LEFT'-
of
de
'CURS
OR
RIGHT'-toets
of door
het
intypen
van
het
nummer
van de
opt
ie.
De
optie wordt pas
uitgevoerd
n
a
he
t
indrukken van de 'RETURN'-toets.
3.d.
Opbouw menu.
Op
het
scherm
(fig.2)
ZlJ
n
de
menu's weergegeven
in
de vorm van
een
kaartje. De
naam
van
het menu-kaartje staat linksboven
op
het
uitstekende gedeelte vermeld.
Indien
van
het
ene
menu naar het
andere
menu
wordt gesprongen
dan
ZlJn
de
namen van
alle menu's die
z
ijn
doorlopen zichtbaar
als een
rijtje
kaartjes, met
het
laatste
m
en
u
voorop (fig.S).
Is een
verkeerde optie gekozen
en
moet de fout
worden
hersteld
of is
ee
n
vorig menu gewenst dan is teruggaan mogelijk met de
'
ESC
'
-toets
.
Welk menu wordt bereikt met de
'E
SC
'-t
oets
staat
ook rechtsboven op
-
3
-De
naam
van het "geactiveerde" menu
staat
midden bovenaan
vermeld.
Linksboven
in
het
scherm wordt
getoond
welke drive
voor
de
dataopslag wordt
gebruikt of
met
welke
file
wordt
gewerkt
.
Rechtsonder
wordt
de nog beschikbare
vrije geheugenruimte
gegeven
(in
kilobyte) en in een aantal gevallen
de
mogelijkheid
de
'HELP'-functie op
te
roepen (de
'OA'-toets
wordt
in de menu
'
s
weergegeven
als de
' ', de
zgn.
"apestaart"). Tot
slot
worden
linksonder
in het
beeld
scherm allerlei aanwijzingen
m.b.t
.
de invoer
gegeven
.
3.e
.
Cursor.
Apple\Vorks kent twee typen
cursors
:
de
"
INSERT"
(invoeg)-
en de
"OVERSTRIKE"
(overschrijf)-cursor
.
Het type wordt
aangegeven
door
het uiterlijk; het knipperende
streepje
,
dat door AppleWorks
automatisch
wordt
ingesteld, is
de "insert-cursor"
.
\''ordt
een
letter
of
cijfer
over
een ander teken ingetypt
dan schuift het
al
bestaande
teken
op
naar
rechts
.
Het knipperende blokje
is
de
"overstrike-cursor''
.
In dit
geval
kan
over
allerlei
tekens
heen getypt worden,
waarbij
deze
dan worden vervangen door de nieuwe
tekens
.
Het
omschakelen tussen beide
cursortypen
kan
geschieden
door
gelijktijdig
de 'OA'-
en
de 'e'-toets
in te
drukken
.
4
. Opstarten Apple
\o/
orks.
-
Zet
de
Computer
uit
Plaats
de
Apple\Vorks STARTdisk in drive 1 en
sluit
het klepje
-
Zet
de
computer aan
Na
enige
tijd verschijnt de mededeling:
"Place
the
Apple\vorks
PROGRAHdisk
in
Drive 1
and press
Return
"
- Verwijder de
STARTdisk en
plaats
de
Apple\Vorks PROGRAHdisk
in
drive 1
en
druk
op
'
RETURN
'
Na
korte tijd verschijnt het menu
"
GETTING STARTED
"
(fig.1). De
datum kan worden
veranderd door
de
juiste getallen
over de
oude
waarden heen
te schrijven.
Aan de hand van
de datum
kan later
worden
gezien wanneer een
bepaalde
file
is
gemaakt
.
-
Verander de datum
en
druk
op
'
RETURN
'
Na
enige
tijd verschijnt het
"
HAIN HENU
"
(fig
.
2)
.
(Bij de 727 kByte
versie van Apple\vorks worden
alle
programmafuncties direct
.
geladen
,
met
'
ESC
'
kan dit
worden onderbroken
.
De
SS
kByte versie
kent
deze
optie
niet
.
)
Plaats de datadisk in drive 2
.
Het maken va
n
een
datadisk
is
beschreven onder
S
.
a.
S.a.
Het maken van
een datadiskette.
H
et
programma AppleWorks werkt onder het PRODOS 1.1.1
Disk
Operating-system
.
Dit
betekent
dat de normale Apple DOS
3
.3
diskettes niet
direct kunnen worden
gebruikt
,
ze
kunnen niet worden
gelezen of
beschreven.
Het
is wel mogelijk
ee
n
DOS 3.3 diskette te
formatteren
naar
het
Prodos formaat,
de
gegevens gaan
echter
verloren!!
Vanzelfsprekend kan ook
een
nieuwe, nog niet eerder
beschreve
n
diskette worden gebruikt.
- Kies MAIN MENU optie
S
(fig.2)
-
Kies OTHER ACTlVITIES
optie S
(fig.3)
Nu verschijnt
"DISK
FOR~1ATTER"(fig.S,6)
Typ
een
naam in van maximaal 15 karakters,
beginnend met een
letter en druk op
'R
ETURN
'
-
Plaats de
te formatteren diskette in drive 2 (drivenummer
wordt
linksboven aangegeven)
LET
OP!
DE AAN\o/EZIGE
GEGEVENS
OP
DE SCHIJF GAAN
VERLOREN.
CONTROLEER OF ER OP DE
SCHJF
GEEN
\~AARDEVOLLE DATA OF
PROGRAMMA'S
STAAN,
zie
Sb.
- Druk op 'SPACE-BAR'
Na enige tijd verschijnt
"Su
ccessfully
formatted".
M
et
'ESC'
kan
nu
het MAIN MENU (fig.2) worden opgezocht.
NB.
Zijn
de files groter dan de
capaciteit
van de diskette
(140
kByte),
dan splitst de 727 kByte
versie
van AppleWorks
de files
automatisch op
in
kleinere files. Daartoe moeten de te
gebruiken
datadiskettes echter
wel
dezelfde naam ("volumename") hebben
(zie
fig.31).
S.h.
Het opvragen van de
op een
diskette aanwezige programma's
en
files.
i
.
PRODOS diskette:
-
MAIN MENU optie 5
(fig.2)
-
OTHER ACTlVITIES optie 2 (List
all
files,
fig.3a)
Er wordt nu een overzicht van de op de diskette
aanwezige
files
gegeve
n
(naam, type, grootte
en
datum).
Verschijnt de boodschap
"t
rying
to read disk
.•
", dan is
de
diskette
leeg of van het type DOS
3
.3.
(Zie
ii
.)
ii. DOS 3.3 diskette: Het
is
niet mogelijk om vanuit
AppleWorks een
inhoudsopgave (directory) van het DOS formaat
te
krijgen.
Sluit
AppleWorks derhalve
af
:
-
MAIN MENU optie 6, QUIT (zie
h
oofdstuk
10)
-
Zet
de
computer
uit
-
Plaats een DOS 3.3 disk
in
drive 1
- Zet
de computer aan
en
wacht tot het rode lampje van
de
diskdrive
uit
is
-
Plaats
de
te onderzoeken disk in drive
1
-
Typ
'CATALOG'
en druk
'RETURN'
Er verschijnt nu een overzicht van de aanwezige files
of
de
computer
geeft een
foutmelding, in het laatste geval is de diskette
leeg
.
- 5
-6
.
Het werken met de D
A
TABASE.
6a. Inleiding
6b. Opzetten van
een
nieuwe database
6c.
Laden van
een
reeds bestaande file
6d.
Werken met de database
:
gegevensinvoer
en datamanipulatie
6e. Wegschrijven van een file
6f
.
Printen
van
gegevens
6a. Inleiding
.
Een
"
File"
van
een
database
is
opgebouwd uit
een aantal
"Records",
een serie
gegevens van
een
bepaald item.
Deze
gegevens zijn
ondergebracht in
"Categorieen" en bevatten de namen of de
waarden
afkomstig
van 1
item
.
Bijvoorbeeld
:
File: DLO
Record
1:Instituut
1met Categorieen:
Instituut
1' Adres 1'
Plaats
1' Telefoon 1'
etc
.
Record 2: Instituut 2
met Categorieen
:
Instituut
2
,
Adres 2' Plaats 2, Telefoon
2,
etc.
Technische
gegevens
:
Hax
i
maal
aantal records
opgegeven:
1350, getest tot
15000
~1aximaal
aantal categorieen
per
record
30
~1aximale
lengte per
record
1024
tekens
Haximale
lengte
v
an een
gegeven
76 tekens
~1aximale
lengte van
een categorienaam
20
6b
. O
pzetten
v
an een nie
u
we D
A
TAB
A
SE
.
-
HAIN MENU
optie
1(fig
.
2)
-
ADD FILES optie 4 (fig
.
7)
-
FROM
SCRATCH (geheel
nieuwe
file) (fig.8)
Typ
een
naam
in
van maximaal 15 karakters
,
beginnend
met een
letter
en
druk
op
'RETURN
'
-
Gebruik
de
overstrike-cursor,
'OA
'
+
'e
'
-
Typ de na(a)m(en) van de
categorieen
(maximaal
20
tekens
lang)
over de
bestaande naam heen
en
druk na
elke categorienaam
op
'
RETURN' (fig
.
9)
- Druk op
'
ESC'
AppleWorks
geeft aan
dat
er
nog
geen
records
zijn gevuld
met
gegevens en
dat na het drukken
op
de
'
SPACEBAR'
gegevens
kunnen
worden ingetypt
(fig
.
10)
.
-
Druk op 'SPACEBAR'
De database bevindt
zich
nu
in
de
REVIEW/ADD/CHANGE
m
ode
(fig.12,13); de
gegevens
kunnen nu worden ingevoerd
e
n
moeten steeds
worden gevolgd
door 'RETURN'
6c.Laden ("add") van een reeds bestaande DATABASE.
-
MAIN
MENU optie
1
(fig.2)
-
ADD
FILES opti
e
1 (fig.
7
)
-
APPLEHORKS
FILE
S
(fig
.
11)
,
ki
ezen
van de gewenste file
AppleHorks
m
eldt
nu
"
getti
n
g
this
file
"
en gaat
R
EVI
EW
/ADD/C
HANGE-mode
(fig
.1
2
,1
3)
en
'RETURN'
over in de
6d.\~erken
met de
DATABASE:
gegeven
sinvoer en
datamanipul
atie
.
In de REVIEH/ADD/
C
HANGE-mode (fi
g
.12,1
3)
kunn
e
n
de gegeve
ns
op
twee
m
a
nieren
worden weergegeven;
h
orizo
nt
aal
met
1 regel per
record
of
verticaal
1 r
ecor
d
tegelijk
op
h
et
scherm
.
Tussen de
twee
m
ogelij
kh
ede
n kan wo
rden
omgeschakeld met
'
OA
'
+
'
z
'
("zoom"-functie)
.
Gegevens kunnen
wor
den
ingetyped of
indi
en
nodig
gewijzigd
,
sluit
steeds af me
t 'RETURN'.
Voor een
overzicht
van
de
mog
elij
ke
f
un
cties
,
als
h
et
doorbladeren
van
het
bestand,
het v
e
rand
ere
n van d
e
l
ayo
ut
en de filenaam,
sorteren
per
categor
i
e
,
o
pzo
eke
n,
selecteren
,
het
cop
i
eren van
gedeelten,
h
e
t
pri
nten
van
gegeve
ns,
etc
.
kan de HELP
optie met
'
OA
'
+
'
?
'
word
e
n
gebruikt (zie
fig
.1
4,15)
.
Een aantal
belan
gri
jke
functies
zij
n:
*
Sor
ter
en
(alfabetisch
of
num
erie
k)
, met iedere
ko
l
om mogelijk
,
m
et
'OA'
+
'a'
(arrang
e)
.
*
Opzoeken van
ee
n
getal, een bepaalde
n
aa
m
of eventueel
een
deel
van
een
n
aam
,
met
'OA'
+
'f'
(find)
.
*
Selecteren
aan de
h
and
van
een
aantal
c
r
iteria,
met
'
OA
'
+
'
r
'
(
c
hang
e
record
se
lection rules).
*Toevoegen ot verwijderen van
catego
ri
een
, m
et
'
OA
'
+
'n'.
*
Veranderen van de
lay-o
ut,
bijvoorbeeld
de volgor
d
e
van
de
ca
t
egoriee
n
en
h
e
t
aantal karakters
p
er categorie
,
met
'O
A
'
+
'1'.
6e. Wegschrijven
("save")
van een file.
Op
elk
mom
e
nt
tijdens
he
t
werken
met
een
b
e
pa
alde f
il
e
k
a
n d
eze fi
le
worden weggeschreven naar de datadiskette met
'
OA
'
+
'
s'
.
Staat
er
reeds een file met
d
ezelfde
naam op
d
e
d
iskette
dan
wordt de
nieuwe
file
hi
erover
h
een gesc
h
reve
n
e
n v
er
v
alt
de
eerdere
versie. Direct
n
a
h
et
geven
v
a
n h
et sa
ve
-co
mmando kan de
ze
functie worden
o
nd
er
br
o
ken
m
et
'ESC',
dit wordt
aan
gegeve
n
op
het
scher
m.
Ook
de
bij
d
e
file
behorende
pr
i
n
ter
-in
stell
i
ngen en layout
-in
ste
llin
gen
word
en
bewa
a
rd.
~1aak
van
belangrijke
fil
es
steeds een
extra copie
("back-up
"
) om
te
voor
komen
dat door een beschadiging van
de
diskette
de
gegevens
verloren gaan.
F
iles
di
e gro
t
e
r
zij
n dan 140 kByt
e
worden
do
or
de 727 kByte
vers
i
e
van
Appl
eWorks a
utoma
tisc
h in
kleinere
st
uk
ken opgedeeld
. D
e e
nig
e
voorwaarde
daa
rbij
i
s dat
dat
adiske
tt
en
met
deze
lfd
e
"volu
mename
"
- 7
-6f.
Printen
van
gegevens
•
.:L_
Printen van
ee
n
nieuwe file
zo
nder
een al bestaande REPORT
FOR~1AT.
De
eerste
keer dat gegevens van een nieuwe of sterk
gewijzigde file
wordt
uitgeprint, mo
et eerst
een
"
REPORT FORMAT" worden gemaakt
.
Met
een
"
REPORT
FOR~1AT"k
a
n de
layout van de te printen gegevens
,
onafhankelijk
van
de layout van de database
in d
e
REVIEW/ADD/CHANGE-mod
e
,
worden gekozen
e
n
vastgelegd voor
toekom
stig ge
b
r
uik
(zie
fig
.1
8)
.
Categorieen kunnen van plaats worden verwisseld
,
worden
weggelaten en teruggeroepen
,
de breedte van de
kolommen en
de
selectiecriteria kunnen worden
aa
n
gepast
,
en de opmaak van de pagina
kan
worden gewijzigd
.
Bij
de
"
tables
"
-format
krijgt
men
een
ho
rizontaal
overzicht van de records
,
terwijl het
"l
abels
"
-
format de
re
cor
ds
ieder
apart
afdr
ukt
.
Automatisch wordt bij het
REPORT
MENU (fig.
1
6) de keuze 2,
"
Create
a
n
ew
"t
ables
"
format",
ge
maakt.
e
n
zie ook
onde
r i
i.
-REPORT
MENU optie 2 (fig
.1
6)
-
Typ
een
na
am
voor de
"
report format"
-
Pas de layout
aan
Ga
verder naar
ii.
ii.
Printen
met reed
s
bestaande REPORT FORMAT
.
-Vanuit de REVIEW/ADD/CHANGE
-m
ode (fig
.1
2
,1
3)
met
'
OA'
+
'p'
-
REPORT MENU optie 1 (fig
.1
6)
-REPORT CATALOG (fig
.
17), kies
h
et gewenste
REPORT FORMAT
-
REPORT FORMAT optie
'
OA
'
+
'p'
(fig.18)
-
Typ
de
datum
of
ee
n
bepaald commentaar in
(m
aximaal
1
5
tekens)
en
druk
op
'
RETURN
'
- Geef
he
t aa
ntal
te printen copieen
en
druk op
'R
ETURN
'
iii
.
Instellinge
n
printer
.
Het
is
mogelijk de
lettergrootte en daarmee
he
t
aantal
af
te
dru
kke
n
teken
s
per regel in
te
stellen
.
Een
gang
bare
dotmatrix-printer
kent
80 (standaard)
,
96 of
136 teken
s
per regel
.
Om
bijvoorbeeld
136
tekens
mo
gelijk
te maken moet twee
codes
naar
de
printer
worden
gezonden, in dit geval
'CONTROL-0'
en
'
CON
TROL-I1
36N'.
In de REPORT
FORMAT is daartoe een mogelijkhe
i
d via:
-REPORT
FOR
MAT,
(
'
OA
'
+
'o
'
)
(fig
.
18)
-
PR
I
NT
ER
OPTIONS
(
fig
.
19)
Bij d
e
"Formatting
options
"
is
d
e
optie
"
Send
Specia
l
Codes
to
er
" "Y
es/
No"
vermeld.
-
Typ
"
se
"
en
geef
'
RETURN'
- SPECIAL CODES (fig
.
20)
-Druk
op
'CONTROL'
+
'O
'
(hoofdletter)
,
'
CONTROL
'
+
'
I
'
(hoofdletter)
,
'
136N'
(hoofdletter)
.
Sl
uit
niet
af
met
'R
ETURN
'
m
aar
met
'
S
HI
FT
'
+
'
6' (accent
circo
n
flexe
)
- PRINTER
OP
TION
S.
And
ere
waarden
eve
ntueel naar
wens veranderen
(fig
.
19).
-
Met
'
ESC
'
naar
REPORT FORMAT
7.
Het werken met
de
TEKSTVERlfflRKER.
7a.
Inleiding
7b.
M
ake
n
van
een
tekstfile
7c
. Lad
e
n van een
reeds
bestaande
file
7d. Werken met de
tekstverwerker: tekstinvoer en
manipulatie
7e.
W
egsc
hrijven van
een file
7f. Pri
nten van
gegevens
7a.
Inleiding.
D
e
tekstverwerker bi
edt de
mo
gelijkheid een
stuk t
e
kst
of
eventueel
een
stuk
van de
dat
a
base of
s
prea
dsheet op
ee
nvoudige wij
ze
te
bewerke
n en te verbeter
en, terwijl
de
layout ied
er
moment kan word
en
veranderd.
Technische
gegevens:
Maximaal aantal
regels
opgege
ven:
2250
,
getest tot 3500
7b.
Maken
van een tekstfile.
- MA
IN
MENU
optie
1 (fi
g
.
2)
-
ADD
FILES optie 3
(fig
.
7)
- FRON
SCRATCH (geheel ni
euwe
file)
(fig
.
21)
Typ
ee
n naam
in van
m
aximaal 15
karakters,
begi
nne
nd
m
e
t
een
letter e
n
druk op
'R
ETURN
'
D
e
tekstverwerker
bevi
ndt
zich
in de REVIEW/ADD/CHANGE
mode
en is
nu
ger
eed
voor ge
bru
ik
.
(fig
.22)
7c.Laden
("add") van
ee
n
reeds bestaande tekstfile.
-
MAIN MENU
optie
1 (fi
g
.
2)
- ADD FILES
optie
1
(fig.7)
-
APPLEWORKS
FILES
(fig
.11),
kiez
en va
n de
gewenste
file
AppleWorks
m
eldt
nu
"g
e
tting th
is
file
"
en
gaat
REVIEW/ADD/CHANGE-mode
(fig.22)
en
'RETURN'
over in de
7d
.l~erkenmet de
TEK
ST
VER\fflRKER:
tekstinvoer
e
n m
a
nipul
atie.
V
oor een overzicht van de
mogelijke
functies,
al
s
het
doorblade
r
en
van
het
b
estand,
het
veranderen van
de
layout (tab
ulatie)
en de
fil
enaam,
opzoeken
e
n
eventueel verand
e
ren
van
woor
de
n, het
copieren
van
teks
tgedee
lten
en het
printe
n,
etc
.
ka
n de HELP
optie
met
'OA'
+
'
?
'
worden gebruikt
(
zie
fig
.
24
,
25,26).
- 9
-Belangrijk is
het PRINTER
OPTIONS menu (fig
.
27)
dat
kan
opgeroepen
met 'OA'
+
'o'.
Met de getoonde opties kunnen
een
belangrijke
parameters
(onderstrepen,
paginanummers,
worden
aantal
het
rec
httr
ekken
van de rechter kantlijn,
spat
i
ering,
superscript
subscript, etc) worden
ingesteld.
en
Bijvoorbe
e
ld een
onderstreping
van een woord:
-
Zet
de
cursor aan
het begin (eerste
letter)
van het
woord
onderstreept moet worden
- 'OA'
+
'
o
'
-Typ 'ub'
("underline begin",
fig
.27
) en
druk
op
'
RETURN
'
-
'ESC'
-
--
Zet
de
cursor op
de laatste letter van het
woord
- 'OA'
+
'
o'
-
Typ
'u
e
'
(underline
~nd)en
druk op
'RETURN'
-
'ESC'
(fig~23)dat
Op
het
scher
m
wordt de aanwezigheid
van een formatcode aangegeven
door een tekentje (
"
carat" of acce
n
t circonflexe)
.
De
betekenis van
de formatcode wordt midden-onderaan het
scherm
vermeld (fig.23).
7e. Wegschrijven ("save") van
ee
n
file.
Op
elk moment tijdens het werken met
een
bepaalde
file
kan deze file
worden weggeschreven naar de datadiskette
me
t
'OA'
+
'
s
'.
Staat er
reeds een file
met dezelfde naam
op
de diskette dan
wordt de nieuwe
file
hi
ero
verheen
geschreven
e
n vervalt
de eerdere versie
.
Direct
na
h
e
t
geven van het
sa
ve-commando kan d
eze
fu
n
ctie worden onderbroken
met
'E
SC
'
,
dit wordt
aangegeven op
het
scherm
.
Ook
de
bij de file
behorende
prin
ter-instellinge
n
en
layout-instellingen
worden b
e
waard.
~laak
van belangrijke
files steeds een extra copie ("back-up") om
te
voorkomen dat door
een
beschadiging van de disk
ette
de
gegevens
verloren
gaa
n.
Files die
groter
z
ijn dan 140 kByte worden door de
727
kByte versie
van AppleWorks
automat
is
ch in
kleinere
stukke
n
opgedeeld
.
D
e
enige
voorwaard
e
daarbij
is
dat datadisketten met
dezelfde
"
volumename
"
moeten
worden gebruikt
(fig.31)
.
7f.
Printen
van
een tekstfile.
-
'OA'
+
'p'
-
Maak de k
e
uze tuss
e
n het
gehele document of
ee
n d
eel
ervan
-
Kies het printertype
B.
Het werken met de
SPREADSHEET.
Ba.
Inleiding
Bb
.
Opzetten
van
ee
n ni
e
uwe
spreadsheet
Be
.
Laden van een reeds
b
es
taand
e
file
Bd.
Werken
met de
spreads
heet:
gegevensinvoer
e
n m
a
n
ip
ulati
e
Be
.
W
egsc
hrijven
van
ee
n
file
Bf.
Pr
i
nten van
gegevens
Ba.
I
nleiding.
Een
sprea
d
s
heet
is op te
vatt
e
n
als een
tabel
m
et ee
n
g
root
aantal
"
celle
n"
(vakjes).
H
et
is
mogeli
jk
b
ereke
nin
ge
n ui
t te voere
n
met
d
e
getall
e
n
die in deze vakjes
staa
n
.
W
or
dt
een van
de
getallen
v
e
r
a
nd
er
d,
dan word
e
n de
andere getal
len
volg
e
n
s
de ingeg
e
v
e
n
formules
opnieuw b
ere
k
e
nd. De kr
ac
ht
van ee
n
spreadsheet
is
gel
ege
n
in
h
et
maken
v
an fi
n
a
n
c
iele ber
ekeni
n
ge
n
en voorspellingen
.
H
et
e
ff
ect
v
a
n bijvoorb
ee
ld
een
gewijzig
d
winst-,
onkosten-,
of
b
elasti
n
gperce
ntag
e
wordt
dir
ect zic
htbaar.
Ook
bij
statistische
bew
erki
n
ge
n kan
een
spreads
heet
worden
toege
past.
T
ec
hn
isc
h
e
gegevens:
Maximaal
aa
ntal k
olom
m
en
:
Maximaal
aa
ntal
r
i
jen:
127
(A-Z
,
AA
-
A
Z
, BA-B
Z
,
CA-CZ
, DA
-D\v)
99 (1
-99)
Bb. Opzetten
van
een
ni
e
uw
e
SPREADSHEET.
-
MAIN
MENU
opti
e
1 (
fig
.
2)
-
ADD
FILES
optie
5
(fig
.
?)
- FROM
SC
RATCH
(geheel
n
ie
uw
e
file)
Typ
een
n
aa
m
in
van
m
ax
im
aal
1
5
karakters,
b
egin
n
e
nd
m
et ee
n
letter
e
n druk
op
'R
ETURN
'
D
e sprea
d
s
h
eet
b
evi
nd
t zic
h
i
n d
e
REVIEW/ADD/CHANGE mode
e
n
is
nu
gereed
voor
gebruik.
(
fig
.
2B
)
Be.
La
d
e
n ("
a
dd") v
a
n
ee
n
reeds
be
staande fi
le.
-
MAIN MENU
optie
1
(fig
.
2)
- ADD FILES optie
1
(fig
.
?)
-
APPLEWORKS FILES (fig.11)
,
ki
ezen van
d
e gewe
n
ste file
Apple\Vorks
m
e
ldt nu
"
gett
ing
t
h
is
file"
e
n
gaat
REVIEW/ADD/CHANGE-mod
e (fig
.
2B)
e
n
'
RETURN
'
-
11
-8d.Werken
met
de
SPREADSHEET:
gegevensinvoer en manipulatie.
In
de REVIEH/ADD/CHANGE-mode
(fig
.
31)
kunnen de
gegevens worden
ingegeven.
Met
de
cursortoetsen
kan naar
de
gewenste
cel worden
toegesprongen,
linksonderaan
h
et sc
h
er
m
staat de code
(coordinate
n)
van de
cel
gegeven
.
In de
spreadsheet-celle
n
k
unn
en getallen
,
labels
en for
mules
worden getyped
.
"L
abels
"
zijn
bijvoorbeeld
titels van
de
kolommen
en
rijen
.
In de
"
form
ul
es
"
staat op welke wijze de inhoud
van
een
aantal cellen, horizontaal of verticaal,
met elkaar zijn
gerelateerd
.
Bijvoorbeeld
in cel
DS
staat
:
+D3-D4:
trek
het
getal
van
ce
l
D4 af van het
getal
van D3
en zet
de
resultante in
DS
.
De
formule wordt niet in de
cel zelf
weergegeven,
maar
linksonderaan
het
scherm
. De
spreadsheet
kent
reeds een
aantal
ingebouwde functies
als gemiddelde
,
absolute
waarde, totaal, de wortel
en een aantal
vergelijkings-functies
.
Het
gebruik
van
deze
functies staat
uitstekend beschreven in het boek Mastering AppleHorks
(p
.
69 ev) en
de AppleWorks Reference Manual.
Voor
een
overzicht van de meer lay-out
gerichte functies
,
als
het
doorbladere
n
van het bestand, het veranderen
va
n
de
layout
en
de
filenaam
,
sorteren per
kolom
,
opzoeke
n,
selecteren,
het
copieren van
gedeelten
,
h
et
printen van
gegevens
,
etc. kan de HELP
optie
met 'OA'
+
'?'
worden
gebruikt (zie fig.29,30).
Be.
\~egschrijven("
sa
v
e
")
van
ee
n
file.
Op
elk
moment tijdens het
werken
met
een
bepaalde
file kan deze file
worden weggeschreven naar de datadiskette met
'
OA'
+
's
'.
Staat er
reeds
ee
n
file met dezelfde naam
o
p
de diskette dan
wordt de nieuwe
file
hieroverheen
geschreven en vervalt
de
eerdere versie
.
Direct na
het
geven
van het
save-commando
kan deze functie
worden onderbroken
met
'E
SC
', dit
wordt
aangegeven op
het
sc
her
m
.
Ook
de
bij
de file
behorende printer-instellingen
en
layout-instellingen worden bewaard.
Maak
van
b
ela
n
grijke
files
steeds een
extra copie ("back-up")
om
te
voorkome
n
dat
door
een
beschadiging van de diskette de
gegevens
verloren
gaan
.
Files die groter
zij
n
dan
14
0
kByte worden door de 727
kByte versie
van Apple\vorks automatisch in kleinere
st
ukk
en opgedeeld
.
De
enige
voorwaarde
daarbij
is
dat datadisketten
met
dezelfde "volumename"
moeten
worden
gebruikt (fig.31).
8f.
Printen van een
spreadsheet.
- 'OA'
+
'p'
Geef aan op welke
WlJZe
de spreadsheet moet worden afgedrukt
:
'
all,
rows, columns
or
block'
AppleHorks geeft aan hoe breed de
ge
p
rinte
spreadsheet kan
zijn
,
Is
de
spreads
h
eet
breder dan kunnen de kolommen die
in
ieder
geval
m
oeten
worden afgedrukt worden
aangegeve
n met
de
'column'-
i
.p.
v
.
1all
1-
o
p
tie
.
-
Kies het printertype
9.
De
overdracht v
a
n
gegevens t
ussen de databa
se
,
tekstverwerker
e
n
spreadshee
t
.
De
populariteit
van
d
e ge
int
egreer
de
softwarepakketten is
juist
ontstaan door de
mog
elijkheid
van
h
e
t
ge
m
akkelijk kunnen
overneme
n
van
bijvoorbeeld gegevens
v
a
n
de database en de
s
pr
eadsheet
naar de
tekstverwerker
.
AppleWorks
gebru
ik
t
h
ier
v
oor
een
kladblaadje,
d
e
zoge
n
aa
mde
"
Clipboard
".
De
Cli
pboard kan m
axi
ma
a
l 250
regels
bevatten
.
Wordt iets naar de
Cli
pboard
toegeschreven
dan wordt
dit
"cut
ting
"
genoemd
.
Het
schrijven
van
de
Clipboard naar
een
fi
l
e
heet "pastin
g
"
De
m
ogelijkheden
Z
lJn:
*
tekstdoc
ument
na
ar tekstdocument
*
spreadsheet-f
ile
naar
spreads
h
eet
-
fi
l
e
*
database-file
na
ar
database-file
*
sprea
dsheet-file naar
tekstdocument
*
database-file naar tekstdocument
*
spreadsheet-f
i
le
n
aar
database-file
*
database-fi
le
naar
spreadsheet-file
Voor
de
volled
igh
eid
mo
et
word
en
vermeld
dat niet
elke
overdracht
v
a
n
gegevens
via de
Clipboard loopt
,
maar
in
een
aa
n
tal
geva
l
le
n
via
ee
n
Data
Interchang
e
Fil
e
(DIF)
.
Alle
procedure
s
staan
uitstekend
beschreven in Mastering AppleWorks
,
hoofdstukken
8
en
9
.
In
o
nd
erstaa
nd
voorbeeld
zal
h
et opne
men v
an een
database
in een
tekstdocument worden
ge
d
e
m
o
n
streerd
.
Zorg
dat
de betrokk
e
n
database
en tekstfi
l
e op
de
desktop aanwezig
zijn
(te contro
l
e
r
e
n m
et
10A
1+
1q1,
de desktop
index)
- Kies de
databa
se
voor verdere bewerki
n
g
- 1
ÜA
1+
1p1De
breedte
van de
regels van
d
e
database
m
ag maximaal 75 karakters
Z
lJn
a
l
s
de
gegevens
op ee
n
regel in
de teks
t
m
oe
t
e
n
staan
.
Met
de
reportfor
mat kan d
e
database
aan
deze
e
is word
en
aangepast.
Eve
n
eens
b
estaat
de
m
ogelijkheid
m
et
de tekstverwerker de lay
-
out
van
h
et
stu
k gecopieer
d
e
d
ata
b
ase
aa
n
te
p
asse
n
.
-
Kies het
reportform
at e
n m
aak eve
ntu
ee
l
aa
np
assingen
- 1
0A
1+
1p
1-Kies
vervolgens
1t
h
e Clipboard
1als
"d
estination
"
- IOA I+
I q I-
Kies
nu
de tekstfile
- Ga
met
de
cursor
n
aar de
plaats waar
de
database
moet
worden
i
n
gevoeg
d
- 1
