Cellulose aantastende bacteriën
DOORDr. J. SACK.
(Ingezonden 19 Februari 1924).
In
BERGEY'S manual of determinative bacteriology, jaar 1923zijn 31 cellulose aantastende bacteriën opgegeven, die tot het
geslacht cellulomonas zijn gebracht. Van deze 31 staan er 30
op naam van KELLERMAN
1) en Mc. BETH; één op naam vanITER-SON
2). ITERSON heeft zijn „Bacillus ferrugineus" niet in reincultuur
verkregen. De wijze, waarop KELLERMAN en Mc. BETH meenen
cellulose aantastende bacteriën gevonden te hebben, heeft eene
zeer sterke critiek uitgelokt. Zij bereiden agarplaten, waarin
behalve de noodige voedingszouten, ook' calciumcarbonaat en zeer
fijne cellulose werd gedaan. Wanneer nu om eene kolonie een
doorzichtig ringetje zichtbaar werd, werd daaruit besloten dat
de kolonie bestond uit cellulose aantastende bacteriën. Verdere
proeven om te bewijzen, dat het werkelijk cellulose aantastende
bacteriën waren, werden -niet gedaan en de onderzoekers beriepen
er zich op, dat de bacteriën hunne eigenschap om cellulose aan
te tasten verloren, na in cultuur te zijn geweest. De moeilijkheid
was natuurlijk dat op zulke ondoorzichtige platen het niet
moge-lijk is te zien of werkemoge-lijk ééne kolonie aanwezig was en zij
juist de niet cellulose aantasters hebben gekweekt op de andere
voedingsbodems. Dat is ook de algemeene opvatting
3).
G-ROENE-WEGE
4) heeft waarschijnlijk reincultures van cellulose aantasters
in handen gehad, zooals blijkt uit zijne publicatie: hij beschrijft
drie staafjes. Door HUTCHINSON
6) en CLAYTON is in de grondenvan Kothamsted een organismen gevonden, dat cellulose aantast
en door hen gebracht wordt tot de spirochaetoideae en genoemd
is Spirochaeta cytophaga.
Het leek mij belangrijk na te gaan of het werkelijk mogelijk
was cellulose aantastende bacteriën te kweeken, het bleek mij
1) Centralblatt f. Bakt. Abt. I I Bd. 34 blz. 485 en Bd. 39 blz. 502. ä) Centralblatt f. Bakt. Abt. I I Bd] 11 blz. 689.
8) Centralblatt f. Bakt. Abt. I I Bd. 60 blz. 310.
4) Bull, du jardin botanique de Buitenzorg blz. 261, jaar 1920. 6) The jouraal of agricultural science vol. 9 blz. 143, jaar 1919,
echter, d a t z u l k s i n d e r d a a d z o n d e r veel moeite g e l u k t . Voor h e t v e r k r i j g e n v a n d e z e soort b a c t e r i ë n w e r d e e n s t u k filtreer-p a filtreer-p i e r eenige c e n t i m e t e r s diefiltreer-p in d e n tuin b e g r a v e n en zoo eenigc w e k e n g e l a t e n . N a d i e n tijd w e r d een stukje van h e t p a p i e r a f g e w a s s c h e n en in een kolf g e d a a n m e t l e i d i n g w a t e r , bikaliumfosfaat, k a l i u m n i t r a a t en een schijf f i l t r e e r p a p i e r . N a duidelijke a a n t a s t i n g v a n h e t p a p i e r w e r d van de vloeistof e e n i g e d r u p p e l s g e ë n t in een t w e e d e kolf, die op dezelfde wijze b e r e i d w a s als h i e r b o v e n b e s c h r e v e n . W a n n e e r d a n w e d e r duidelijke a a n t a s t i n g p l a a t s had, w e r d een oogje d e r vloeistof u i t g e s t r e k e n over d r i e a g a r b o u i l l o n p e p t o n p l a t e n . D e z e u i t s t r i j k i n g h a d p l a a t s door op de eerste p l a a t een oogje d e r vloeistof te doen en m e t een g e f l a n i b c e r d c n g l a z e n h a a k h e e n en w e e r te strijken en d a a r n a m e t d e n z e l f d e n h a a k over d e t w e e d e en d e r d e plaat. D e verschillende kolonies, die te zien w a r e n op de p l a t e n , w e r d e n afzonderlijk in k o l v e n g e b r a c h t , w a a r i n 200' c c . l e i d i n g w a t e r , bikaliumfosfaat, k a l i u m n i t r a a t en een schijf f i l t r e e r p a p i e r w a r e n g e b r a c h t en voor de e n t i n g gesteriliseerd. W a n n e e r a a n t a s t i n g van h e t p a p i e r p l a a t s h a d in een d e r kolven, w e r d w e d e r o m op p l a t e n u i t g e s t r e k e n . W a n n e e r de kolonies op de p l a a t niet g e h e e l macro en microscopisch op e l k a a r g e l e k e n , w e r d d e -zelfde b e w e r k i n g nog eens h e r h a a l d . Op deze wijze w e r d e n t e n slotte eenige r e i n c u l t u r e s v e r k r e g e n . U i t g r o n d w e r d e n geïso-leerd t w e e staafjes en één coc. V e r d e r w e r d uit m o d d e r ver-k r e g e n een staafje. D e d r i e staafjes w e r d e n o n d e r g e b r a c h t bij h e t g e s l a c h t cellulomonas, terwijl voor d e coc door mij h e t n i e u w e g e s l a c h t cellulococcus w o r d t voorgesteld. D e s o o r t n a m e n zijn g e g e v e n n a a r d e k l e u r d e r kolonies op de agarbouillon-p e agarbouillon-p t o n agarbouillon-p l a a t en l u i d e n :
Cellulomonas a u r a n t i u s . Cellulomonas flavus. Cellulomonas albus. Cellulococcus albus.
D e z e vier soorten b o u w e n het k a l i u m n i t r a a t af tot n i t i ï e t en d a a r n a tot a m m o n i a k , d a t is dus in t e g e n s t e l l i n g m e t de nitraatv o r m e n d e b a c t e r i ë n , die n i t r i e t o x y d e e r e n tot n i t r a a t . W e l h e b -b e n zij de e i g e n s c h a p om cellulose a a n te tasten g e m e e n , zelfs n a d a t zij een j a a r i) op d e schuine a g a r w a r e n g e w e e s t , h a d d e n zij die e i g e n s c h a p niet verloren. H e t z e l f d e g e l d t voor de nitraat-v o r m e n d e b a c t e r i ë n .
Cellulomonas aurantius.
Vorm: staafje.
Afmetingen: l e n g t e g r o o t e r d a n 1 m i c r o n ; b r e e d t e 0,5 micron.
