SONDACTI. ïÍ; W,i:ï ffi*:_:t_:ïïï

tTtt Vew rnlv uDUTTIGEN _LEUEN. VÀNDE \rriucuT DEs ÀLcnilÉvnpx CnntsrELIcrtEN ^GDï,oo}ts. 271

ï:,,,^,ii: rrit't _Itetn Lr'uighe oo('

l

lr.sitteu sal, ohristus ,,tsà

ïd"lill

órr

sirr

rlrcpettrtue,'t L'u(,.de^";n'

*rl

geoperrbaert lrem verseke.t

{r

faerge.ei;'

W,i:ï

arso le.uett rlai rot,

hei

rve'cler'

;'iï;iu"''hy

lleij,rnb?à)t ,,,,rr,,i,

f:::;,:,i_i':,;'oljul-;,,í

rt""aáít'ïe,:ítulic,

**iu."iluo,,, r,-re,)'iíri,rii""'í;,,-"d-*ï' g*i-ij."',t;apárdi'

,r*,,

,l**rc *uri-ólirirt^

dan

in

su[t crrrirtá

í,,ï.r,ï, ffi*:_:t_:ïïï í;i oiyLiede,

^eeu Jesu

u.,,,gn. c"r.

yegeric

is, s.

uoc berofto

in 4: ïÍ; r*'t

ge-,4ítmv

,zijnen

'et

eervige lerren heeft lrr.Lrcíï, so sal.

hy

ot.rc t uru Jig"liorueu

lichauen

ferr _.jo

'v"r'tr.'r

"-- ri;rJ r,-jrri-,'"p'rrï'J.y _n,*t

_{Jijf enae}

rt-t; ïlïï1,ï,j,ï"ïï,ll:

gtrr gcrrieten,"Joa. _O.

".'.. ilil.'"+À.

^*n6u

i4.)

_{enrle 10. r,ers 2g.}

'reu

*'rrerien

.rvt -

,re

tregins"len

a". ur*áiri'

,ià,,

uï*ig"rr

Ieueus, _<iio ('{'r) vt'geric

i'

zijrr herte gËrroert,

st;ke;à;"';;t';;'jr,".ortt,oyai

_zijutrr

r.rrryri1.is1)tri,,,t, enrló

trri

u*rar,,l.ringlru ,un"..sirrrren, hertes encle gernoete,

'rr' 'icr ⁱⁿ

rrierv-iclreyt

a''t

rooei,.'i" *ána"terr.

D;,;;r-ry

niet iwiiffele'

*rrl, rlie tlal goetla uícrc

itt

lr"l,i, tri,,our,,,r.trrïft,.-rï;"-íniiutrn _uolbrengen

t't rtc,

den dueh le,su

christi. phii.

1.

{;, l:'Ë.ï. rl"í.'erc{e 2. pet.

_r.

ï'iï,i'1ï,1'.,.,,Ï'l'':..;'i,salt geschierl.el.(so ae'óatecliJ,,*

,"*o*ti tlat

wy God

ir-

ïlii,,"Íff,,:l:'"..,:.:*,,.9'"'t letten, eewichlic pr.ijse'sullen.

n*-i."-f,Jt il;"ft1r.-::;"^l;

r'tïrÍá,, rN! ír*('r toe rvy.gerrreperr zijrr-euile

irrt

eewigt,

t"i",,'gári.tt'.;i;,r'Ëï:

llïqiïl

ll:'",.,,,

ïuïl.gËtiI .l.',,,i,t"ïJ'.i.,"ur*n,.rlie _ror

ghebr.uyck der r'e'scrren

!.r. rr. ír.

rr

^rtese rr teu.rr,$eschir,perr_zijn_, eerrichiir* nrudo-

u; l;;,; *ii." G"ï*-l;ï

'

v.r.,,rligerr. e',ri.v"rbi.eya*,ï

iri*r' rr:;;Ë

.no";".d"",,,"'nïro

,5n

rle meu-

s.trt'rr _evgcnric grre*"r-,upe,i, -;r,r;

ï.;;i;,rïg;ffiï'cï,'.irtno,

_verrosset

'rrr

^(l.rrr'

-t.

_routir

entre'te

-'prii.*r', .i"t'rr]ree'oi,.,

;ï;;.""il,,€ll,

rrà€r.vool..

rr.rrr.lir'l<

|io',le'

eyrr,le i'derr"

u"*g*,

Ieuerr, Apo.

a is. g.

10.) entro

lri,'r' rrritc' ,rie'err.ríet

Í{*t,iygr,*nrr.."-È'*ui.'ii."3:ï:;-r"h}

segt: wannett,

tlr lletre

troostt:r s,1,,tt,"

r,y"iriirt'it"ott, tro,

tt;ueiiyii."tr,,,r, _{tnaeer hat.e}

trtN't:rrvnqtl urs Lrrstrt.ouen,'entrc hare Yerilertt, ,,ti",,ï,í'io'1 ^'des Heercn, Dar-

t n

rn

l

*te

t r t u,st, en cle ure*clule aàui i,i' ïíi'àr't"' ^"

arïít,

"ïLír'

b lrong. ^Drvelo Ir.r'rvtrl rlaer evgentli. g..pr;il"rr

ï"*i urn,* _ffiirt

"',,"rto.ringe ^noch.

l'*'s s.

sal dat eerst

tó ïollen

vorbraclt ,uu.a*, ^--;nrie "eewige verros- sirrgr', rlaer

'zr,'

cre-tritlic*e

.;;

"";;;;;il"ir. g#1..1,''lna"

daerom veor

l'o.r

'r.t

rre.ten-lust, vreucht, cranc. enile

rirturr-ll*irhrick

_{encre be-}

sl.rrrL'lir'

*ril

;{ro,,t^gcnrir*ct,

.r,à; ;;;I.-cn

^werden, tot eeren o'ses grooteu (i',rls, rlie ,,r,J

in círisto ultto*i

ilàán,

*,,a. i.ál,,ïr)* r,

ailenzijn.rar.

rírrr

li'hiulncrr ,le rlrvalirrghe, ,lie _vo,l-1np

il*n

artijcule vnn de verriisenisso 'l

il'i, r''s .r'wig.rr

vlccschs) lerrerr

,i;,t

^' r'arerr,

rr"*-t*olt,"ï.i.í.*' no"

entle daer orn hier tegen v*oor deseu aríjjcule yan _tren

-verrraert gehoude* rver_

rl.rr

: s,

^st'i jdet .egherrecli

r".l'a.r-

vr1-moedicheyt, e'de sekerheyt do;

gr.l"Íi

varr clen neËige,r 1.u.,,

irour'unoi

^uun

-gfr*i"á*-i.j',Ë;;iiiltil;

rlir.r

irrue ile Rotruniita,

a" r""iÀrh"o g"".nu lil"i;;;".áe',

welcke niot

*lj.r'tt

vtr,lsch errde goddeloor,

Ur..

a"o

"áÀ.i*;t.""1ïrnenschen

^eeu

s.ir^rlcliclic _ucstc i.-,

i,un

bune*er,-Ju-'d.

gil;;;rih;i;'dË

syinGocr,endc irrrl. seker''

*r*a.hting;

a.r

^.ï*lËi,i"

i.,i"; ;ï,d"d;'uiion

ende hcbben.

23. SONDACH.

23. $ox.

I'ra.50.

23. SONDACTI.

Trroge' 59. 60,

^(t7.

lrrlrout

: Ilel

^ltesluyt

tler

articrllcn des Chrislelicken gh.eloafs, uunerht uer-

lwelt, entli

Oerecctpítuleerl uuertt tte so'ntnticrlicke urucht ^{ttu'n ulle}

1.

^{articulen by}

^iien:

^Namelic, dut,uuy rhol, ^hel, galoowe aller articulen,

in

christo"t'echtueercliclt,

zíjn

uooí God, oule- erfgenamen _.des ^eeuui-

t.

gut, leuens.

Iíaer

deuurile" dcse Leer

int

Pattsdotn, seer

is

^uerduy-

"stcrl,

eld.e aelgettochlett- gauueesl, So l)Dcrl Cle gant,sche-gelegentheyt,

entle rnaniere'

der

rechárccrdichntukinge, rlie al,leeru tloor t'Eleloou,e

:1.

geschict, claerlick ttutgelegl:

Dun

o\t

.

^dat .oock niemanl,, hem en 'uerg&pet

als

oft

uuy 'doo|

de uueerlicheyt tles_ gelools qereclttueer-

tlicht- uuierflen, uuort noch utttl nuerd,er tterclaert, Uqcteroln ^gese.gl entl,e gelcert uuert, tlat uuy ^ullee,n door t'geLooue rechtueerdich ziin.

59.

Vrage.

Maer wat batet u 1v, dat ghy dit al

^{gelooft ?}

Atttwoorcl,e.

Dat ick in Christo voor Godt rechtveerclich llen, eude een

^r.

erÍgenaern des eewigen leuens.

l'et'cl.oringe.

fnOT nocfi toe

hebben

wy

verclaert de artljckelen cles Christe]icken IJol chri'te.-

I -g.f""l-,-

d*

u.n*n na

dln

^anderen ordentlïc, entle elcken besontlere, $:ïi.j":.,:ï:j

,,p itït

cle geloouighe, de selue Artijckelen (daer in is. veruattet a-lles, i{i!:i!ï}Ï'

wat tot

^de "salichóyt

te

gheloouen,"van norde

is) altijt

als het Velt- Ïll'ïï."i};- teecken haers Capiieyns CÉristi, by'hen draghen Áoude'n: Ende als ile

h}l*"ïi

lose der Christenen eícle gheloouigón

in

hareï mont ^hebben, ende voe- ieliï:;-"-

ren.

^Om claer mede de eón den ánderen te kenuen, te vermanen, te sterc- ^{r.runs 3a'}

ken

ende

sich af te

scheyden Yan alle anderen, die des Christelicken geloouens vyanden, ofte emmers vanclen seluen vremt zijn.

Ïynilelick

^oP iÍat tle seluó artijckelen, hen souden mogerl

zijn'

als ^een Richtsnoer, ofte '-foetsteen, daer áen gerichtet, ^ende tlaer mede ghetoetst werde, alles wat hen

te

gheloouen voórgebracht ende aengesptoken soude rno_ghen werden:

Soo het-hier mede nie[ ouer een en quame' endle de proef niet houden rnocht,

al

waert dat maer eenen artijcule des geloofs verscheyden ware,

rlat sy tselue

vry

als valsch vcrleggen,

niet

^{aennemen' nraer Yerwerpen}

souclen.

In rtien nv

^ele gheloouighe heu hier inne neerstich oeÍfenen,

so en sullen sy

niet

alleen seker staen, tegen

alle

aenvechtinge, tlitl hett

inile leere, oft-

in

haer ghenrtret voor souile moghen colnenr maer ^sullott orx: rvel getroost encle gestercket, ghenieten

ilc

heerlicke vrur:httttt, ctttlt nubtic.

trll- VINoB uno"nr DEs ÁLGEMEyNEN 0unrsrri,icxnN GELoors, 2?8

sy, rechtueerilich

te

zijn voor Gotl

in

Christo: Ten anileren,

ilat

die also se. ,e,.

gherechtueerrlicht zijn-, volghens

der

erft'enisse des eewigen leuens g"-

"^ ffi-

wls zlJn,

1.

Rechtueerdich syn, aoor God,

in

Chrísto, dat

is

so veel gheseght, als y,"-r.h-9!

rlat Godt, om Chrisbï zijns Soons offerhandó, ende gerechticËeyt ,ïil,'ooo, àïl')iï;'v,

rechtueerclich

hout,

ende rekent de gene,

die

van haers selÍ's wercken, cnde gerechticheyt rvegeu, voor zijn strenge gericht geensins mogen be- staen, maer den eewigen vloer-'k, entle vermaledijdinge souden moeten onderworpen

zijn, Dat hy

die (segge

ic) mits dat sy

Jesum Christum, ende syne gerechticheyt ruet gelooue omhelsen, ende ^aennemen, niet aen

en sïet, noch en rekent sulcke,

als sy

van haer self's weghen zijn, na-

rnelic als veruloecte sondaers, die d.en eewigen cloot, ende strafie verilient hebben. maer als onschuldige ende rechtueerdighe, om zijnes Soons Christi wille.

Enile wel merckelic staet inde antwoort, uoor God: op dat

wy

souilen voor ood:

waernemeu, dat ons niet een slechte gerechticheydt mach troosten noch

helpen, om voor God

te

bestaen, maer

dat

een gantsch volconene ghe- techticheydt daer toe yan noode

is.

Want voor de menschen soude wel yemant lichtelic, als rechtueerdich passeren: Nadien

alle

menschen selfs sonclaers zijn, enile

in

haer oorileel dwalen connen, enile bed.rogeu wor.

den: Besondere naclien sy alleen sien, ende hooren, wat hen wtwendich

voor

comt, enile

therte

cles menschen niet cloor-sien, noch door-tasten connen: Ooc

niet

en verstaen wat

al tot

^volcomen gerechticheyt gehoort.

Maer voor

Godt rechtueerdich

te

zíjn, heeft

wat

anders

in,

encle ilaer toe wordt

al

veel meer verheyscht, als de me- schen na haren dommen, eude vercloruen sirinen souden achten, ^na

dien hy

de rechtueerdicheydt selue

is,

ende voor hem niet en can als rechtueerdich bestaen, dan wat gantsch, ende geheel na den regel syner gerechticheyt gericht

is:

gelyc Job ilaerom getuycht: Siet, onder syne Knechten. en ls geeryr sond,er ge- hrcck, ende in, syne Bod,en, uint

hy

sothellt,: Job.

4. 18.

Tselue spreèct

hy van de

Engelen: maer indien die (als sy na de richtsnoer der ge- rechticheyt Goils souden ondersocht wortleu) niet souden connen bestaen:

verrle

ist

dan daer van, dat eenich mensche clese proeue syner gerechtic- heyb, soude moÉïen passeren,

gelijc

de selue Job

ini

volgende veers te kennen geeft, seggende:

lioe

ueel,

te

lneer sullen die ua,nd,en Wonnen gegeten wordent, die

in

den Leemen huysm woonen, ende

die

op aerden tpfontleert zijn

?

Maer ^clesen troosi hebbeu de geloouige

wt

ghenaden,

de

welcke

hen

vast .ende onbeswijckelick

in

leuen ende

in

steruen, by

blljft,

datse God rechtueerdicht, ende voor rechbueerdich hout, enile daer

om moghen sy spreken met Paulo, Rom.

8. 33:

Wie sal de wl.ueraorenc Gods beschuldigen? God ist tlie rechtueerd,ich maecl.

Dan om vast

te

gaen,

wort

daer

by

geset, in 0liristo: uamelic Ohristus ^{ril cjhrrrto} rle -eengeboren Sone Gods,

is

van clen

Vailer

(die

de

Werelt so

lief

^ge-

had[ heeft) gesonden, ende voor ons allen

iu

derr i[91rt ouergegeuen, op

dat alle cle gene, die

in

hem gheloouen,

rriet

eu ^souderr ver;loicn gucn,

I

^Ml,jr rrutticheilen, tlie bou_en

-bÍ

elcken artljcule aengewesen

z[jn.

Enile gelijc tt'

M'

_{lrct lustich}

_{is te}

bedenckón, ende

te

áenschou#un,

*'u.,

^t"oe elck ponïtk'ótt

tlcs

gheloofs dienet, ende clatter rriet

te

vergeefs inne ghestelt- is

:

alsrr

r:onrt

hier de

Oatechisme

voort,

ende

trect alle

de nutticheden, endo

vruchteu

aller

artijculen iles geloofs,

tot

een voornemelicke vrucht claerse

rllle

in

veruattet ziin, ende daerse alle meile ()rler een comen: Opdatr',v rlaer

in

souden betrachten, wat een heerlic ding, enile hoe nooáich hot sy, recht

te

geloouen na den voorschrift, enile regel rler

H.

Schrifturent

iloch van

clese voornemelicke ende ghemeene vrucht des geloouens snl

gohandelt werilen

in

de drye vraghen, die

tot

^desen Sonilach,

of

afrleo.

liuge gevoecht zijn.

l!?

!r..

^Maer

te

vergeefs

en stelt

de Catechisme

in

dese eerste Vrage niot, ,ïl'l,if'n'rlat ^woordeken

í,lt Wat

batet

u

n1)1 rlat ghy

dit

at getooft?

G;lljc

dod rl ltr d.n

iiuïfi'

woordeken

aI, hier

voor inile antwoort op de 22. Vrage'mede aengho.

lg.-li

roert was

:

Want claer en

is niet

een artlj-ckel tles ghelóofs, welcke "nigt ËiliL't- nret rrerbiedinge aenghenomen, gelooft, ende behoudón moet werden vul

n

eonrill yeghelióken, d-ie een Chr:i-sten wesen, ende gehoud.en wil zijn. Ouor.

rrrits

so

yemant eenén artijckel

in

twijfi'el treckt,

oft

verwerpt, dat rlio

rlner mecle

het

gantsche gelooue omkeert, entle vernieticht: Sy zijn r,rr

bequamelick aen den anrleren ghehecht, ende so genauwe aen clen _anrlo.

ron hanghencle, entle verbonden, ilatse uièb ontbonilen, noch van malcon.

ïi.'h"','xn,-a1min#ïï?ff ï1,HT:,ï,,1'nïui[ï";,l^"J"ï#":ïi;u;'}:,ffi m',

il,nt ^xt1 Nen &nder Leere, leeren eru souden,

op

_fabul,en, ende oneyndelial?

gulae,htrekeningen geen acht fubben souden, etc. seggende:

Dat

somtnilltt

u.lguluaclt ^{'ruarenl end,e geweken} tot ydel sprekinge, ende vermaent daoronl

rlrrt lry

tghelooue behoudcn soude, end,e een goed,e Conscientie, de wel,o}o notnmige ueruorpend,e

int

gelooue sehi,pbrekinge hadd,en geleden. De seluc vr,rnraninghe moet ons ooc beuolen zijn, ende

ter

herten

gaen:

ende

oI rlnt wy

niet en comen

in

afdwalinghe, soo staet ons toe, dat

wy

Ood.

rnlichlic, ^ende met eerbieilinge spreken, entle geuoelen van alle, ende ocn .yrler artiickel ^{des geloofs.}

nlrrrnr.- I)welc ^doeud.e, eude

ilaer by

blijuende, sonder wanckelen, sullen w.l lli*l'Ë$ gcrrieten rle wtnementle vrucht, "eniló prbfijt des Christelicken geloouenJ,

rr Ohrldr. '.i ^.

rrrn

sr-

^{rltlt oïls nrer}

rn

den Catechisme aengewesen wort, namelic, dat

wy

doOf

"lóJl"dli,l,r.-,r

voor

Goil rechtueerdich w'.rden, ende erfgenamen des eewigen

h.

lltï"lun

rlun*.

^Ende

wat

rnocht doch meer ilienen,

tót

onsen troost, er:rie bo.

ifll',iitl;r uestinghe der hope onser salicheyt, dan dat

wy door

tgelooue verrok€lt iilïli,iïll

zijn, waer

voor ons God hout?

te

weten voor rechtueerdich

in

Chrhtoq

'rr'

ende

ilat hy

daerom

het

strenge gericht (dwelck

wy

verilient haddÉn)

tcgen ons niet vellel, maer genaclelic nalaten

wil. Waer

door enal6 0p

wnt fonilament mochten

wy

beter

tot alle

Godsalicheyt verwecket wof;

tlen, dan dat

wy

versekert

zijn der

erfienisse cles eeurvigen letrenr il€ot ()hristum'!

ír..rtrrr.

I-licr hebben

wy

dan ontl.erscheydentlic'tebetrachten, e-erstelic wat

h:t

lÍr

,ii

r$lí .,tflj :4;

til

,ii:ti:

W

tiïil i|ïl

7't Vlnnn vB,u(rHT l)Es

^LGEMEyNEN

r,

,r,í,

nlool'

dat

eewige leuen hebben

Joa.

B. 16. Ro.

g. 82. Die

dan aen

tt tttt'

(lhristurn gelooien, (ihristi, _{cnde also} rechtueerdiclr

die *or,lcn

gerekent, op dat

uoo

God becleet

,r

met

.loor"lrËn;ï;hffiï,;

cle qerechtichevt

rvrrrtlen: ende

dii isi dat

parrruJgetuycht,'Ro. g.

"l: iu ,n is nu

clnn,

lratn uertJortttenisse

drn

^qenert,

die"in

"Cnriito

lesu ziirt.

,,rnr.nr,rvr.

hct

_eude.des llnde onclerschevt,

wt

dese w_oorden, d'welck daer rechtueerdich

is

tnsschen

in a.

chr:;sto", g.L"iu"hticheyt

i*

wel

te d;

^verstaen

\,v;,.

geloofs. \Yant de catechisme leerencle.'clat áe-gelo'ouiá;

.."hi:

rucelilich

zijn

_19qr Gorlt.ir

,chris.ro, -dr-,et

vt

tegenstelringË'o,erck?,,, _ilat,*,r

rict

rechtuee'dich

c'

zijn iloor

ie

wet. D".elc'k ,roà,ti.fi-;*

t. ;lL,;,;;;

rlrn

hanclel cler reclrtueerdichmakinge beter

t.

u."rtr.ri

i

want hoewel tlit

g,r'^

versch.Jd.l_- gerechtichedeu'ón ziin, .noch met den

u",1.À,t.ii-

rlourlr,

ilie

^cle _-

wet

beloeÍï, ende tlie

iy in

christo

"!r.r;glr*, _";rii.

trr,rrs verschilt

het seer

veel

iu

de manilre, _{orn i,ot ,r*'}

.uïó

gerechtic-

lruyt,

ende

tot de

ancler

te

cornen, encle also

"h À.;;.h;ig" ï;j;;;,

tc

be-eruen.

ï.,il,",;l-*

,

^q,}}rt, de-llerechticheyt, trie

dn

wet lrc|scht, bestaet

in

de vorbrensinqg

'rr,rrl w.ri

(l('r

w et

:

.ujnd.e

ls

cene ouer een cominghe met der wet Gods, die beuíndËn rnoct ziin

by

sulcken, die door de

weï

rechtueordich

g"nou*t wort,

oft

s.rrlr

n)ogen

,worden,

e'de

(vorghende de belofte

a8.-w"q h.l

l;oun xrutle meytren

te

beeruen. Want _aó IMet _heeft

ilit

wtàruckelicke beilinu.

rl*e's.

het leuen beloert: _{nelc ntensclrc} de selue (dat

i.,..'Àïrï'"lJ#;irij

lr', m. í, gorr, ende rechten, seytlt de

lleere)

tloet,

rlie

sal'daer iioo, í,l"uer,. erilJu rl'Apostel Paulus tleselue

*plaetse aentrect, Gal.

à.

tà.

io",

ten seluen

.yrde, ,nL te

bewijsen: Dewijle

de wet

alleen op conditie, ende met

lrurli'g va' votli

ge,troorsa.emheyt

het

leuen beloe'fti-Lndu

h";; t.i;;

u'rulorcr rcnen

:Fqelicken, tlie níeí

en btiift in alle

het iene,

ilat inZe*

Ír, !r. !rr. IJou: d,escs wets geschreuen is, cnn tla! ^"re tloen.

p"ae aí' g".n

_-unr.hó

err

w'rt

geuonden, die vorcornene gehoorsaemheyt tegen

creow"ll.*ilrl, l)ot d*ero'r

geerr mensche door áe

wet. tot á" ghï".hticheyt,

_die"d;

w*t

l*ryschet, noch

tot

het leuen comer en.can, maer

datse't;"È;"d;

lll,

^wet) -alle ^. oncler den vloec

iiggen. Dit is

np"oÈáá,

wt

de'*oËrilerr l'rr,uli

Galat.B.(t0.^14.)

ars rrie"ïvel

ouerleyt;il;;;

Àrs ooc

wt

^don

ljricÍ' tot

den Rom. .3. 20. ^{ende ind.e ganiscLe} srhrift,- \ryaer var breeilor is.geleert int.eerste cleel deses catechiËme,

vrr;,1:"'g.9.

ende 10. Dn

n.lrrc

gerechiicheyt der

wet,

rvort ooc *ól_

gheïo.*t

gerechtich"yt dor

rvurcken: Maer niemant en can hem. d.er- selu"en ,uuoràn] dan die, "*ianr

lr,rrrerr so suyuel,

iqn,.

ende heylich

is,

dat- hy

-derh"t"Àh ny ^{du^}

tt

ronn

(lrxlts _voor rechtueerdich _soude- behooren gheácht te- *àraËo,

oft

ivieni wrr'cken so-oprechtich, e'de volcomen goei ziin, datse voor Godts streneà

gt'rirlrt .s'uden nlggen.lasseren, ^ende gËnoech"doe".

o""- ;yI;;;il'á;ï;

ott

is ttietuant'

die dit

soude connen-wtrichien,

of fr"ti

a.Ë b"r.iem.ri tt'rr.

js

_geerlcn

_ïre'sche,r'ogelick surcke uor.omun.

fáiroor.r.*heyt

^toÍ rkr !!1;f, irrrlc schult verst'ickt,

tt:

bewfisen, eu,le dáerom _{ende des} u.*íguo

ziin

wy

ioot, '*ciiutai;;"l"r"'iiji alre, i-""""Ë.r

^{ons aenqsoil}

i"3ï

andotl

CgnrsrsLttrrrN cnr,oops. 275

anclrre middel (als de gherechticheyt der Wet) crijgen, ende gewinnen, e3 s-.

om Goel

te

behaghen, eïde met hem

in

versoeninge-te

co*en.-

^trn'50'

Enile ^c{aerorn wort gesegf, dat rvy reclttueertl,ielt,

zfn in

Christo, s1fls ^{no. ro. r.}

niet irr, ofte u,tt

tle

Wet, Dat

is

de rechtueerdicheyt rvt den gelooue, sose

Paulus

noent: die

ooc anders de Enaugelisclte gerechticheyt geuoemt no. ro. o.

u'ort:

om dafse ons inden Euangelio wort geleert, ende aengelvesen, na- melic

waer wy

sullen rrogen vinden, tgene

wy by

ons seluen

niet

en hebben, eude als

wy ilat

geuonilen hebben, hoe

wy

tles genieten sullen, cnde ileelachtich ^connen rvorclen.

Entle

Jrestaet dese gherechticheyt tles

gt'loofs

ilaerin: ilat wy

rveteu, enile versekert z[jn,

ilat

Christus Jesus

voor ons, hem seluen

tot

een welrieckende offer synen Vader r-rpgeoffert

lrecft, ende zijn bloet verstort

tot

ouser versoeninge, zljnde synen Yader gchoorsacm,

tot

^{itrclen .tloot,}

ja tot in

den doot des cru.yces, sonder rlat

hy oyt

yemanilt onrecht getlaen heeft.

of

eenige bedriegerie

in

synen mourle geweest is

:

^trlnde also volbracht hebbencle ile gantsche Wet, ende nae de selue volcomelick rechtueeldich,

is hy

ons geschoncken

toi

ge- rechticheyt (gelijck breetler hier na) etrde worclen wy also cloor syne toe- gerekende glierechticheyb, voor ^Gocl rechtueerdich in Christo, ende comen

tot de

gerechticheyt,

ilie

de Wet heyscht, ende

tof

Let leuen, dwelck de

Wet

beloeft, niet

(gelijc

gesegt

is)

tloor de volbrenghinge der Wet,

die by ons niet en is,

maer door tghelooue, door dwelck

wy

Christi, rncle syner volcomener gherechticheyt deelachtich worclen

:

Enile daerorn

Christus lry clen Propheten, Hier. 93.

5.

encle 33. ^16. etc. encle by Paulo,

1 Cor. 1.. vers 30.

2

Cor.

lt.

²¹

,

^Rom.

^{3. 22.}

^{ende 8.3. etc. onserecht-}

ur:erclicheyt genoeurt wort.

2. Wat

ons

nv

batet, dat

wy

door den ghelooue voor Godi

in

Christo

*-:::fl,

rechtueerdich

z!jn,

entle wat

profijt

iloor áe toegerekenrle gerechticlt"yi Ï!i+i*:t, Christi

tot

^ons áomt, leert cle'Caióchisne, _{_als}

h!

tlaer toe'set,

tlat

wylih:ii:f;

rlcror tgelooue zljn erfgetou??ten des eeaigut letrcns, errde de salicheyt vs1- à;,ï'iËiie*

,,rijgunï

au". ouï

,l'Á"pu.tel ghetuycht,"Ro.

4.

1ó. Ilierom

is

de "a'ue,,,r'"uuo''

dií

_91eloowe,

op dat

^lr,eL

ni

^{der genade}

sy'

Oit dat de belofte uast sy:

l)e

selue brengb oock voort getuygenissen wt den Propheten Abacuc. 2.4.

rlrr,er

hy

seyt, Rom.

1. 17:

De gerechtige sa,l

ut dm

^gelooue leuen. Ort rlaer mede

te

bewijsen, dat beytle de gerechticheyt

voor

Goil, ende het L:uen den gek-roue toegeschreuen worden, Siet Joan.

3. 36:

encle onfal- licke dergeliicke plaetsen.

6O. l'ntge.

Hoe zljt gh.y rechtueerdich voor

God ^? Anttooot"d'e,

Alleen door een oprecht

^gelooue

in Jesum Christum: &ls(l'

1.

rlnt al ist dat my mijil 0onscientie beclaecht, clal ic legen

^rrl rlrr geboden

Goils swaerlick gesondicht,

elnde

der

_-oelttel' gltettt goltottrlctt

20

?o

I lhr,

r, d0,

Varor nncntunnnDrouuÀfiiNcÉ

gehouclen hebbe,

ende noch

stedes

tot allc

boosheyb geneyoht

llen: nochtans Godt, sonder eenighe mijne veldiensten, wt louter

ghenatle,

my de

volcornene ghenoechdoeninge, gerechtic.

heyt,

ende

heylicbevdt Chiisti

schenckeb, ende

toerekent,

euerr

als

hadde

ic noyt

sonde

gehadt, noch

gedaen,

ja _als

hadde ick

tl de gehoorsaernheyt volbracht, die Uhristus voor my

heeft

volbracht, so verre ic sulcke lveldaet rnet geloouiger

herten ll,enneme.

1vy

van

onser naturen wegen steken)

te

nreer bedencken souilen

:

^Des- 2s s,,.

háluen oock hertelic verlaígen

n, ,i"

versoeninghe, die otrs geloeft is, ^{v-u'' a0'} ende aengeboilen

wort: ilat wy

merle

te

hooger soutlen weerderen, enile

te betei

verstaen cle genade Godts,

die ons wt

sulcken ^deerlicken stant heeft geweertlicht te

trecken.

Eyntelick,

op

dat wy

by

ons, ofte

wt

ons seluen geen vercliensten droomen, noch smeclen souden, maer ver- staen, clat

in

den hantlel iler rechtueerilichnrakinge des gheloofs rvel entle

te

recht

alle

onse vtrrdiensten buyten gesloten worden.

De

^ghetuyghe-

nisse''' van ^onsen deerlicken stanb hier wetler

in te

voeren

is

^onnoodicb, tlewijle tselue

nv

veelmaels

is

geschiet, enile

wt

het navolgende ilaer af genoech blijcken sal, behaluen der Cr.rnscientie eygen getuygenisse bouen

aengeroert.

^rL

iê"

anderen

tot

beter verstant der Leer der rechtueerdichmakinge

*:iri"*

lgeschieilenile ^cloor tgelooue alleen, als hierna) so en moet niet_voot' byàï3i11"""- g-eg'aeu rvortlen de góne, ^ilie ons rvt onrechtueer.lighe, rechtueerdich tnaect:

waít

hoe wel dese trvee Yragen, tot eenen eynde dierten: wat enile wie ons rechtueerdich rnaect, nochtans so zijnt onderscheyilene Vragen' ende ntoe'

ten

elc ^besonder aengemerct wor,ilen, onr tle orileninghe enile gantsch_en

handel der rechtueerdichmakinge des gheloofs grondelick

te

vatten. De beschrijuinge ilan bouen aengeroerb, als mede cle antwoort iles Catechisme verclaeit:

áat

God selue, de geue is, die ons rechtueerilich maect, erde _{.,", u,.}

*

spreect: na syne grondloose barmherticheyt, sonder eenige on-se.vertliensf. ^{pis. err.}

Fiier

is

vastièheyt, als Goil (tegen welcken w7 ghesondicht hebben, ^ilie iles alleen machl heeft, entle' die synen geneychtlcn wille tonsrvaert heeft verclaerà) ons val'l sondlen los, ende

vry

spreeckt, ende tlie vergeeft. lVie can dan schult heyschen

? ^{Wie can}

^{clan tlaer teghen spreken,}

^of

^ons

ven syne gonste beroouen

?

Gewisselic niemant.

Ende cl'oorslec,

die hem

daer

toe

oorspronckelic beweecht, is. syue ;',ufi"T"'J

liefile

ende barmherticheyt

(als blijckt wt

nagolgenile getnygenissen,;;di;d;:-

encle antlere tlicwils

hier

^beuorens aeltgewesen)' So moeten tlan hier we- der alle wercken ende veriliensten buyten gesloten worden, otu de vas- ticheyt des geloofs ongeschendet, ende ombeweechlic te behonilett. Daeront

*pruutt PauÏrs, 2 TiÏn. l.

^1].

Dat

^Gorl' ons heelt sulich gemaect: Ende

heelt ons beroeput,,

mel

ecn hL:ylige beroepinge

:

Niet n& ons.e werckett, ',n.aer

na

zijn. I)oornt,nen, entle ^genad,e, die on; ^gegeu,ut,

is ht'

^Ch'rislo,

uoor d,e tijdrn

tter

Wenll. Ende

Tit. 3.

4. Mae

r na

d,al de goetlerliercnt-

lrcyt Godi ^onses sal,ichrnakers, end'e de liefde tol_ den' _mensc-hen, ^geop-en-

haírt

is: Heeft

hy

ons salich gemaecl:

ni4t'wt de

rechtu,eerd,ige ^u;eraken',

tli.c

wy

ghedÀ,m'hndden, maei

na

syrte barrnhertieh,eyt, doo-'r het batlt tl'cr

wederjhcboorte endc. uerniewwinghe des _heyligen. ^Geesls, den utek:lsen' lty rijckeíi.c ouer ons heelt utgegcte.n, door lesum, chrislu,nx 1nsen salicltma-

ker.

Entle Johannes,

in

àlin Euangelio, Cap.

3. 16.

ende inclen eersíen

Brief

Cap.

4. 10.

Hier

-ín ts

dà liefcl'e, miet d,at

wy

^Gotl'

^lief

^ghehad't

hebben, mae.r

dat hy

ons heeft lief-g-elwd't, entl,e.synen Slntc^11e1ott'tlcn lot een, uersoeninge uooi onse soÁden 'lVederomrne

Parrlns

lt'r. 3. 23.

lVant, sa

bES dELOOidS. aná

4t I

Verol,ctri,nge,

helfjck inde voorgaende Yrage aengewesen

is,

rvat het sy, voor Gorlt

in

Christo rechtueerdich

te

zlin

:

So moet nq

in

dese verclaert wor- rlcu, hoe

oÍt in

wat mauiere,

tlat wy

^voor Goclt, rechtueertlich ziin, trr

woten, hoet toecomt, claer wy by ons seluen onrechtueerilich, ende gantsclr ouweerdich zijn

:

Dat wy nochtans vooi rechtueerclich gehouden worden P

lJnde

so sal hier

de gantsche gelegentheyt der rechtueerdichmakiirgo olrentlic gehandelt, ende claerlic voorgedragen worden, om dieswille doer

xo veel aengelegen

is:

ende des moet te meerder neersticheyt aengheleyt wosell, om van

dit

stuc iler Leere goede onderrichtinge

te

^doen

I

^dervijk:

dc

Satan tselue

als

een besoncler hooftstuc onser Religie

altijt

heelb

;5ourbeyt

te

verduysteren, ende om

te

keeren, om de meníshen ván hore ttrttrrn.

lnlicheyt af te le;'den. Maer tot

beter verstanilt, sal hier voor eergt voorgestelt rvortlen de beschrijuinge van de rechtueerdicfumakinghe, endrl

de puncbkerrs, rlie intle selue aen

te

mercken zijn

:

Daer na sal ^de vruolti dt'scr Leer verclaelt werden.

:.,.!'I'llll:.

l.

Dc rechtueerdichmakinghe,

is

onse (die wy valt naetueren ^onreclrt.

I dtt tadlil.

',..'qr.iË',1- rtcurtlich ziin) versoeninge mel God, bestaencle

in

twee deelen: Te wetorr

xra. rrrrkr volconrene vergeuinge aller sonclen, die wy vercrljgen cloor de allor volcotutrnste ghenoechcloeninge Christi, enile incle gerechbicheyt entle hoy.

licheyt Ohristi, die

ons ^mecle ghedeelt ende geschoncken wordlen, dour

rlu

lorrter barmherticheyt Gods, sonder eenighe onse verdiensten, enrlrr

I

vrlll ons alleen door een oprecht gelooue aengenomen worden.

1t!ii1,,1" Voor ^eerst wort

iir

deser beschiijuinge aengheroert, hoedanich wy vÍrn

ïïl,lif"

_{il( asoG} rrntureu, ende van onsen wegen

zijn:

lÍamelic" onrechiueerdich, endósorr.

- i.

i,ii.;;;. rlrrers, tlie tegen alle de geboden God,s swaerlic hebben gesond,icltt, ende ilu, lrl,wn' geen gehouclen, ende noch stedes quad,e gheneychtheyl

in

^{ons beuiu.}

rletr.

Unde om alle ontschuldinge gantsch

te

ontnemen, ende ^ge€rr &ur

rlcrc getuygen

te

d.erren beroepen, so

lvort

een yegelic gewesen op ziill (!y,{cn Conscientie, welcker getuvgenisse so

veel,

als duysent getuygon,

gcklrt, encle

nltijt

tegenwoordich

is,

ende dwelc (of het schoon somtijbr rrcho<ln

te

rusten) de rnensc,he niet ontloopen erl can, maer hem

wel

lo.

ttortrlich aentasten, encle ouertuygen soude, als

hyt

minste meenen soudêr

intlierr hy tselrte

indenlvint

rvilde

slaen: Enile dit

worb so duytlic wt.

glrlt'tttrt,'op tlat _Jvy ons seiuen kennentle, den tleerlicken stanilt-(daer lrr wy

V,rnln nncutunpnotogltrt _xiNcË nns

Grr,oors

279 rlrtt Gotlt rins rechtueertlicht, rnaer

in

Christo,

ilien hy

uoorges,elt heeft t:i. ^s",.

lot, uersoeninge,

tloor

het gelooue

in

synen. ítoetlet

Tá

beu'ijíing,

tynó,!*'!'

ryrccltlicheyl, donr de urgewinge der uoofledcn son(Ien. Rom.

3.

^21"r.

Drvelc niet verstaen en moet worilen, als

of

rr,lleen

de

voorleden son-

"o"';ïSl'ï'Xït-

rkn, die voor den Doop eens yegelicken gegaen, oft geschiet war.en (gelijck iï.1";i;11

le

.Nou,atiani,

rvt

clese plaetse misverstant troclien, tot voorstant der tlwa- l;:,á'"TïX"

liuge

hier voor bestraft,

pa.

24Í).) met het bloet Christi versoent, ende ee'prckc"'

rlaer iloor vergeuer souden

zijn:

want de Schrifture getuycht: I)at letu Christi zijns Soons bloet ons reynicht uan ulle onsc snden,

1Joa. 1.7.

cxlle uun, ttlle ongerechticheyt, vers

9.

encle

2.

(1.

2.)

Maer also, ^{dat ooc}

de

son<len

clel

genen!

tlie in

clen ouclen Testarnent voor cle toecomst

Ohristi

geweest

zijn,

cloor tl'bloet

0bristi

versoent, ende vergeuen zijn.

Wa,nt claer

en

rvas,

tot

clen cloodt Christi toe, gheen ilaetlicke voltloe- rriuge geschiet voor ^cle sonclen: nraer cle Vailers waren hopende, en wach- tenrle, op tle versoeuinge eucle voltloeninge die geschieilen soucle, aen ^cle rvelcke

sy

geloouende, vercregen verg'euinghe harer srinden: gelijc hen

tot

dieu e.ynrle lvaren ingestelt cle offerhanden cler Stieren encle lJocken rvelcker Bloet dc sontlen, niet en conrJe tuech nenrenl Heb. 10. vers ^.1. om

tloor de

H.

oefreningeu

ilier

Ceremonien, ende anderer Sacramenten ghe- sterct, behonden, encle versègelt

te

worclen

int

geloof tles beloefilen, encle toecomenden Ohristi, die door zljn offerhancle harer sonden rvech nemen, verdelgen encle versoenen soncle. Encle dat is rvel dienencle tot clen handel,

die wy voor

hebben:

Dat

namelick,

niet

cloor rle lvercken, noch iloor 0erenrouieu,

ofie

eenige offerhanden, daetlic de sonclen versttent, ende

rvech genonlen

zijn,

maer dat cle voorleclen sondeil, voor cle toecompst Ohristi geschiet, door ile versoeninge

in'den

bloetleChristi vergeuen zijn, cncle

dat

Gocl syne gherechticbeyt claer

in

bewesen

heeft.

Enile so en

u'orden door ile voorleilen sonden

niet

veystaen ile sonilen, die voor een

;'eghelicx Doop gegaen ziin,

in

tegensetiinge vancle ghene, die daer na

geschieden souden mogen: uraer tloor de voorleden sonclen worden ver- staeu die sonilen, rlie onder d'oude Testament geschiet zijn, om

te

ver- claren, tlab clie

niet

vergelren en ziin, dan ten aensien der ^offerhande

()hristi, die

zljn bloet vergieten soudle, ende daer meile rvech uemen tle

i-('ndcn

der werelt. Ende so

coluen

in

tegeusettinge vnnde voorleileu sonden, cle sonilen

ilie

na de offerhande Christi geschieden souíieu: want ,le selue Christus nede

is

^cle versoener cler sonden cles volx, des nieurven 'l'esttr,ntents,

tlie

door

zljn

bloet hebben vergeuinge harQr sonilen: claer

crr is maer

een

0hristus. en

geen aucler Miildelaer meer: daer en is l{{rer} aniler Midtlelaer

ter

eeniler

tijt,

als

ter

ancler: Iesu,s Chrislus is tlisteren _end,e heden rle selue, en,de

in

eetoicheyt, Heb. 13. 8. Daerom segt l)etrns

Act

10.

43.

Desen (Jesu van Nazareth) geuen alle de Prophelen, tletuygenisse, tlat so rtsie

in

hem qel,oouen. sal, ucrgeuinge tler sond,en, tloor stflen nanle ontlangen sal. Ende

Act.

1:1. 38.:preect Paulus: ^,Sop sU rr,

Liulen

dan

conl,

elty

ïnonnen Brttetl,ers,

dat

^rt, uet'geuinghe tl,er soul,ut t,enxntd,ícht

uert

^(l,oor Christum (Iesu,ut rlen Salichmaker); end,e Lwn a,ll,nt,,

&nr

H::* 'ë,1:lorin,ilt'

;,,!;:i:iu':,1:,',

iii,l,rí{#o::;::;:i,!f;, ::ï:i,i;;; ii;,:ïX::ï!::;ir:,

door

dtt

uersoenitttle

in christí

ksu. gesrtt;ii.''

si-ï""".r.

_Deu.

_Ír.

_Ez.euh.

Jd.

22.

Eph.

2. íi _t

I . Rour. I

l. d."et,,. O."ll_fií"'r{tn,

_{ende ,le s*_}

nade Gocls tonswaert, is'

rret

eerste.

rruElí*urJ.u;;':i, *l:iËirïï",''aïi,

:""ï"uï-. barnrherticheyt

G'ds

(sonrrer 'oo*u '

*r,iilr.i.",

'ns

^toevroey-

yillt;"- , I9"r

,ist{.en,

.l,p

^dat rrienrirnderr vrenrt en geue, hoe trat hei toesaet.

ilffËl'.::r,- dat Godi, tlie aller o'ghe.echtir.rreytlt. uy,r,ii-

i3,"ri, ii.'r,t.,ri.';;;r'ff;i"ii

Hïli'""},ïi_

vry

spreken so,de, _ende

rechtuórilig.í,

".À.ï

"á"..ïÈt_"..d'g.;ï;

i'l*r",,'J;j," G<,dloose*: .Besoutrere ,rewijle

s*ir;i;;"''g;rïyïi,t "ï,,'

..r,,u,, spre.cr<cr.r

il"iil';Í.- ^{ua1r. | 7}

. I.i:

Dat so u;ic ile'tt Gulrottsett reïr,t í1,rr,,cr, -,,ntte

trett, rec/ttttt.r_

.rr.€nr. d[gen .'nde (tlie volc.tttette herrr tler oo'saccl<

2J.

rechtueerdic)rmaki 7. Deu.

s,nrlaer'-..1i",,'atu'e'

opoÍfeíel,r:

o.s

rcrdoettLl, ghemelt rrrei crettoecltdocuinge orrses

2i.

God dut die

i,: a-" l, l het

ngeieu,le ;i(r,rer,

Hes ,ï*tl'".."t ulle ziju) 6 i''ii.

bettde tru-r,,rcli

ià d*

te.reclrtuee'rligerr.

salichurakÀr.-ï;r, sJr€r ir,,

^.12.) u,ríouá".i4".'Crt.r

c",r rl.'t iïirrï ,s;';""',;;;r1,,,r. rr..-à.ht,';;,

u,,or.'un-.,, ^'ii*r,,,' _c-hrirti,

Dut

,1ro,,r.rl r r rsr'e, so'tleu _u.t rnidder 5o.s1,.ijui'gegeua,lc ,ns,

tle

uret

:yrr.

betaelt,r'clcke,sorr

is

FJxo.tr tleer

'ersoe't

^{heeft, ónde.} _is

,", ;;r";;,,ï.n

^tc,t gereclrtic_

lreyb, ende heyliche.yt

hr

rv,,lckËu ,rla,t"f",Ë.'g_._ài;ri.lr_yt _{G,ds ge-}

l'r""ï,r.ïf;...hier

^zijnrte,

sy'* t,arrutr"rii;h;;;;

"rà"!""ï,,.

ouer ons wrge_

IïJlt,flli;-

^

^A'rlers so..musterr

*'y.rlit *liijt

voor ver.sekerb hon,len, dat

de

toorn

Í:l.iiï:;r

^G.11ls oucr *l,le sorLdaeri legr, erráe

blijfr, ;;d;';; ^'gï.no,r*

_{ror hcn nier}

:',','rïl:ï:.i1c()rrren car)' tti'_

tilt

toe r,le-toorrr Godq ,io,,r rvecrin!",;,,g"rr"

",r;r-";;,,;;_

ïirrll;

i,ï

^{rr*ghe rler sontlerr} gestirt, e'rre gerveer'r, tr:,.t,rn^'È;;"1.y". _{ghenarre cnllg} :i:ïl'.fiï- ba'rrrhe'tichc.yb

tot he'

rl.ortlrir,órr_mach.

O""f.iï

Ë."i_, te keune^geeff,

vrrtu.ntz,Jn: dirr,r

hv

sevt ^(12P.

bg. l.

Sï(,t tl'ís

llauctt

t,,,o't

'i,,,;;;;;,

Ic

cor:, tlot hy

iïl;ïllÏ::'

uy tusscrren

trt

^,,,.,:., tttnk:underen, ttict, ntt'I en ltuore: ..1:í,h'n:i _Qeh'oort Gocr enale

,?,

entle en ^ctturt,, .Waer .uu.t,

won.

uu.t, den ^,,nrtc nrenscrren, sondert. uer.ltergen,

Ilier

^sy,,i unrleucltlett hooreí w1 ^ourct.t ende

^{?^}

ir*t s.chíyilett trit

aa! ,y,,',i,,irf

-àu*àrË"trït

"àigriit'ril":rg" àá;;;;."r.

_t:r,

iin,

,li,,t. i,,,,,rr-"G;,ï ur*orden, _een

n

1ietlen, datgescrre.yt,

;;;

dat

aenghesicht des

Ileeren verbergt, ende afkeert, áut

a" .nt9;rci;;';i*t"iá.noorat e'

wor-

rle'.

Ende

ten.ca'

_{a'ders niet} gÍeschigdr;;

ï; ïoïao"ur*r'rt van

Gods

gerechtichcyt ziin, ende

te'

roraE

ni.t È..iJ"",' a-ï"ïy *.t

de sonden

*c'ighe

ghemeynschap _soude hebben, unau

à"Ërol""-"'rt

_{cle so'de wech}

Í{enomen zijn, suilen de menschen met hem

r.i;;;l.Lï';nde

_{synre barm.}

lrertichevt sutrc rierde creerachtich r0r

o's

be rcijst' want christ*s, wercren.

D";;;"r ;;!

u"oor

'Ë;,,1*'il

,orts gesto,iue,

j ,. ,.

is, Dat roen Gotrwy rtocrt sttruraers ?raren' L:nde *n ziir't wy, (uyanden

ltjnre)

^uersoenl {leta)r-

tlen tnrt Gol door

cl,cn doot zíins ,Soons, vers 1i).

Li

t-jhristo

is

orise

'r'r's{r.'i'ge', ^{riie h.v serue}

te

,ruJh"

rÉ;ft-grb;h;;' ;à.

rredient: _\.vae(

Í'r' rlir:rc,

rrr',re rre get'ygeniíse"

h;;;,:;;Ë;ilg-\":* _te

_berviisen,

dat

gflll

Vrnoz nrcn,rupnlDrcsuA (rlieg

ons Gsroors. 281

i::'*' 'l;; ^t1i;'ffi _:i!.' ^yo"

ett cttrtilet

in

rre. fi.ret lrosit shereehtueenticht ul'."ilri;,ïilr

" '

ëoa "";, -'íu ,!,*

^íí:-:::

ní!"'rLl,:^:cer1, rt e'roïhï;;;ri,í;:rn', _. r;i"nii rri

*ii,ï""Iï _i*ïx"

:ï:fii".f

^'

",*ïrmJ:ïhti:ffï*ïr"y ^t,

u,,,r" n

y

o,, ^_

rïiiï-ï;:'i:lii',i::ï"ft',ï"yÍ*t,*;"ïi;iï':i"l;i;ïiï;;Jif,Jlhii,ntr*

iii:;'}g;t, vervremt waren)

tot

de

;;;;";:

,rfr,;l;,"*;; wertren,

.o _oiru o,r;rtïï,aï,biff,,cï,il,l,#,i6"ïr,sltjl*,

"::::ï

ïil;:",ïï;

^nrer),

r"d*

,l::r "-;";;i;;"'1,,ï.. ur*urr.l"ï'.ián'ïroudu.

gerueenschan

r^ro'r'

i,ri*,"oilï'ï,ï,t"';,-,1'Jl;ïi,T:.f;]ij.

^u-o.,r,,i

'*Ëil;,,iui,

de sorrrre, op daï

iiïo'l'"1,,i,1;:'

np''t"u,riugl

ï"-",1.rïl',ï-l,a;t ,3ËtJï:ïiff; ,ÍÍ-áïjïf;tr

i_

"ií_ï,,

,,,:lli,.,ï.ï.,i"'1t.,1,"ï

ï"0__^*,:1,"..n*"r,"p,nài

àod.

_{waur Chr.isrus}

ïi'.'i'ïï*$.ï.i::--;h";;;'d.;;#í.'f.','';-"':'.ïl:"Ëj'ilï,ïï'-il,';i,q:ïàrï+ï

,,iug*

ïí'riJii"ïï,,Iï;'"ït'"ïj',:

rertliensts, n1ft',lJÈu,"rr geurechtroe-

i1ï,',i:i" ticlËyt,

e'ile rr.;'rirrrryiï"'r,ïiË,|""'.tt'*

^{otrs. toerehent des} -"r"--"'g.,lu"h':

'r'ilr*r' ueerríichruaki,,gl'ï",,Ïáraïi't'lÏ,-twee

rvcldade'beytle

t"t ,"-.f,i-rti- '..r,tu..,.ti.iiÏfli',Ëil ï,ïu,:i-'ïlll", -""

.

.:-i"l"aï'L*,"h,.ijuinghe

der

"oott,

.op áut rvy

^verstaeu,

art

'l.lÏo-:Ït, ^rles. íjate-chisnru

*"1dln';;;;;:

rler

*elrrt,r _twee

rvel,laà;;ïr;" h*y

tttet antlels _dan

.,,r" án.ï

_bu.toen

co,,nen. _ ,oá, ;i; Ë::;ï;ï,*fff;_,J.ï"Hïli:ï;

ilfl-ïil:

'*#,l".uon,.ïl' ,_-{l',:::,,':*,-ql_ï::Ë,-_ïtf"ï,ï*Êj.,,ïJ,,ï:u,:}ï*}:

illiïiir,"

^hqdilen

uv

now. sot,a,

iiii."ii'\:;rit

lï,i",,tllr, hoorsaemheyl

;ïï:1,,1"*r.ffi{fi"n':;:rxx;;ffi _{E{f ,#t}

^jil':r;::,

,tiet tlce,ft''t;:;:;;!r:;,"',,ï,rr"ïï:rlïT

ge''chturcken

ï"oïtl

_{.uau <rerr seruen}

t.'tt soutl'e

!í..,1i1t

,,,it

h,r',,,i

iiii'di',',\'I

^{t'ot'r on.s_alkn} ouer ftegruen: IIoe

is gcer tí;yt"r ac.,

(lese

to.r.ko-tf

seheru'ken?

Hor'. s

íà1

-ór*r'ï,ï

'1,','nl11gs etriic.beylici,-yt -Ch;JiE'rrnge' _errtle scltettckinge-tl-er

g.;;;;.;'-'

;l;:lï, ilï_

"1,_'.

"" i,o.r, _iíu

"

ï,;"

ï à"

ï;l_i

:,0

f;,:"ïï tilli.:ilí _.nl

-itÍ:':hfi itïfi-r"ïdJr:ïïiq'i"l;i,;l,,nílï,r:tvïï:

kent_ endc"scie'ct, Ait

."'ïàï.;;;;;u..rtE,,

^God,

ist

die .,us

àii;li."id;:

rvertlen.

Daer onrrle panl*s te .]lï,1tt:p"9ke',

geb'oken ol' verandert

ilï',1.,1il:;,,ï, * : ^I

^{i;.' eïi,1)'i,}

Jïli::;Ë 6ilïlï:#i,Ë# ï;:i i,

Ë*i"-:"riï#hlyï!,,Ëï=xlii"'"ï';ï:,-ïr;,1í!jiirï1i*::r:;-:ll

,tut

êoi_.r.r,i,i.,,"1.

beschuklinghe, ófte ;_e..;,r;;;Ë;,,,.",,,uu1tu,,!

\ranreer

r, i,,,

l;,"ï'

^ï,1 i

"iillïil',i:ï-Ëi rïfi 'a:;ïtïji ïil;,ïj"lfïï; ^ilÍï1'i

rlr,er hy_

die

salich bewijset: vlelcke de Heere geen sonde toe en rekenl,zpsoy.

llrr. 4,

g, -

/to. ffi.

\\Iaerorn clie rutusclteD seel' verrvaent

ziin,

encle dwalen, die

iot

onseu

u*ilil*"' tijtleu

(so wel als eertiifs de Joden, ten íijcie des Aposiels

Pauli)

dese i!'it"ï!"àu-"

gelechticheyt cles geloouens beuechten, enrle clerren- seggen

:

Dat' toere- ï.ï;",ri*t"'"

keninge maer een waen sy,

ilie

niet helpen en can tot

ié

gerecbtiche.yt:

"ïïï""i;, rlat riemant

door eens

*ï,1"r*

gerechtiàheyt, gher,echt carï werden, Ët.. ^noouu"

Ende

dit

al,,op ciat sy hare gedroomile, ende voor Godnietgeldendege- rechticheyt incle plaetse mochten

stellen. O

vennetene, vercloolde eide raseutle menschen. tlie

v

also ieghen Goilt,

zijn

Woort, ende rvaerheydt r.lerÍï tegenstellen. Verstaet rvel: De Christenen ^r.oemen hen

niet

sleèh-

telic: op eenige gerechbicheydt eenes armen menschen. maer optle ghe- lechticheyt eens sulchen rnenscheu, clie mede war.achtig God is, enclè de

gerechticheyt selue, die ooc

alie

gerechticheyt volcomelic (tlatter niet aen

lrr

ontbreeckt)

tct

den rvtersten toe heefï volblacht. Sy roemen hen niet

{)p

een vlerucle gerechticheyt, rnaer clie hen door geschenc Goils, ende

,lcsu Christi, errile tloor gen_adighe toer.ekeninge (daer

sy

vastelic geloo.

tuel)

eygen geworclen

is. Wilt

ghv de Christeuerr beroouen vandè ge- lechticheyt, ilie hen God geschoncken heeft ? Meyut ghy een beter, sekerilel

e rrde volcomencler te vinderr, als tle gherechticheyt Christi

?

Meynt ghy rlotmen yet eygentlicker can hebbc'u, dan tgene also geschoncken zijnde,

utet

waren oprechteu gelooue

tot

sich genomer), ende ontfangen wert !)

Mael uwg

ongelooue rveerí

u, ilat gy

sulcx niet achtet:

lr

eygen waen errde goetduuckenheyt bedtiecht u, clat

gy by u

selnen wat beter meynt tr: vinclen. Dan siet wel toe; tlattet

u

niet en geschiecle: DweJck Paulus virnden Joilen

oft

Isra,eliten getuycht, seggende Ro.

10. 3.

Dezaytre de

rcrlttu,eerdicheydl Gotls lten, onbekent is, ende soecken, hare eqgen rechtwer- ilicheyt op te rich.tenj so en

zijn

sy d,er rechlueerdicheyd,t Góàts nint ontler- uor'pen geweest. Ende daer na Cap. 11.

7. Dut

^{Isra,el, soect,} dat enheetl

l,,y

nietr gecreghen: lllaer dc uercorene hebbcnt ueruegen, ende d,e and,ere

:iin

^t:erhart geu'ortlen.

Al

veel anclers, eurle recht heeft het cl'Apostel voor gehad6, claar

hy

van hemseluen getuycht eude hem vertroos[ op dese trregere\eude gerechticheyt, seggende

: Phi. 3. 7.

Dat my gewin was, dal, lrcbbe ick ont Christi tuille sehade gecrcht. Ia ooc achte ic alle'd,furyen, schade

le

tijn, om de

weertlicheutlt

der

^kennisse Christi lesu, m41ns lleeren, orn toiens r,r:ille ic uLl,e dingen, uoor sehade gerekenl hebbe, ende achtet tlal het dreck sy, op d,at

ic

Cdristun

uinne,

Êntle

in

^lr,ent beu,ontlcn roertle, nlt niet hebhentlc myn eygen rechtueerdiclte1t, die u'I de Wet,is. Maerdiefuiar t)gelnoue Qhristi

is,

namelíc

de

reeh,tweertlicheyt,

die u:t

Gocle

int

ge-

"oiir';.í"rn

onermerckinge,

dat wy

rechtueerdich wercleu,

uiet

door. ,,,,rr _ih r!r',r.

(,.ygerr gerechticheyt, die

by

ons uiet

te

vinden en is, maer iloor de g*- li&tLb,li

lcchticheyb Jesu Christi, clie ons toegerekent, encle daer door ons tyfirn f,',íl|[ i'lïí'

rvert: so moeten

hiel

noch teu derdemael alle onse werckeu, endo vclrlion.

lll.ilf

sten buyten gesloten werden, want tgere om niet, ende

wt

genorlorr onr jliÍttl

ïtl'

geschctttt'lcltt, claer