BOERS 8 S | ïïï f

8 S | ïïï f

B O E R S

j u w

e l i e r

Dorpsstraat3 4 - 3 6 1 5 2 6 1 C K Vubht Te l. : D 7 3 6 5 6 1 6 2 7 Horloges:

Cartier, Piaget, Chopard, Ebel, Breitling, Vacheron Constantin, I.W.C.,

Baume & Mercier, Jeagerle Coultre, Corum, GlRARD PERREGAUX, MAURICE LACRaiX, TAG

Heuer. Sieraden:

Piaget, Chopard, Schoeffel, Pomellato, Fabergé, Centdventuno, Lap p d nia, Le Chic Limité, Baraka, Pasquale Bruni,

M

an

ALL

S

easons

Vanaf 21 mei in de winkel

Vakmanschap:

schoenen van

O lga B erluti

Interview :

N ick H orne,

organisator

van de

Landrover

G4 Challenge

In Man of all Seasons gaat u op

avontuur. V ier keer per jaa r actie en

a ch te rg ro n d , bu ite n le ve n en

b u ite n la n d , o u td o o r en auto's. Dit en

nog veel m eer in Man o f all Seasons,

hét tijd s c h rift vo o r m annen die

de ru im te vin de n om bu ite n te zijn.

Los nummer: €4,02

Jaarabonnement: €12,25

U kunt uzelf of een ander heel eenvoudig opgeven als abonnee door te bellen m et 023 5566789 (maandag tot en m et vrijdag van 9.00 to t 20.00 uur) of 0800 0224222 (ook in het weekend - dagelijks bereikbaar tussen 9.00 en 20.30 uur).

Bij het te r perse gaan van d it blad was de form atie tussen het C D A en de PvdA net m islukt en de o o r­ log in Irak bijna afgelopen. H et kan dus zijn dat bepaalde artikelen achterhaalde inform atie bevatten of niet ingaan op deze ontwikkelingen. W ij hebben geïnterview den bewust ook niet gevraagd op deze gebeurtenissen in te gaan. U iteraard hebben w ij to t het laatst mogelijke m om ent alle artikelen m et grote zorgvuldigheid doorgenom en op eventuele achterhaalde feiten. M ocht het desondanks toch zo zijn dat enkele feiten niet m eer stroken m et de waarheid, vragen w ij daarvoor uw begrip.

De r e d a c tie

Zalm zoekt het debat

D e uitslag van de afgelopen verkiezingen, van zowel de Tweede-Kam er als de Provinciale Staten, is een teleurstel­ ling gew eest vo o r de W D .W D - v o o rm a n G e rrit Zalm ziet het allemaal niet zo som ber in. “ W ij w aren ons eigenlijk al aan het voorbereiden op een rol in de oppositie. D e ve r­ kiezingsuitslag gaf alle reden to t een kabinet van C D A en PvdA. H et kan bovendien helemaal geen kwaad vo o r een politieke partij om na een lange regeerperiode in de oppo­ sitie terech t te komen. M aar je m oet als politieke partij w él je verantw oord elijkheid nemen als e r een beroep op je w o rd t gedaan” , m eent hij. En hij heeft m eer plannen voor de komende vie r ja a r:“ D e W D m oet w eer een debatpartij worden. W e lk com prom is w e ook m oeten sluiten in rege- ringsverband; w e kunnen en zullen onze liberale ideeën altijd naar voren brengen.”

debat: overschot of tekort?

reportage: twee op één cel

Nederland kampt m et een flink cellentekort. H ierdoor komen veroordeelde crim inelen eerder vrij dan bedoeld, of ze komen helemaal niet terecht in de gevangenis. Een slechte ontwikkeling vindt iedere politieke partij. O ver de oplossing worden ze het echter niet eens. D e W D pleit voor tw ee gedetineerden op één cel. Een voorstel dat veel weerstand oproept, zowel in de politiek, als bij de bonden vo o r gevangenispersoneel. Verslaggeefster Lonneke van Eldijk en fotograaf Hans van Asch namen een kijkje in de Koepelgevangenis in Breda om te ach­ terhalen w at het daadwerkelijk betekent voor bewaar­ ders en gedetineerden: tw ee op één cel.

visie: hoe gevaarlijk is fundamentalisme?

D e verm eende massavernietigingswapens van Irak vorm den geen incidenteel pro­ bleem. O o k andere landen in het Midden-Oosten, zoals Syrië en Libië hebben chemi­ sche en biologische wapens verw orven. Iran beschikt misschien zelfs al over een eigen atoombom. De toenem ende politieke instabiliteit van deze regio en de groei van het aantal terroristische groeperingen dat er zijn basis heeft, maakt de kans dat deze wapens in verkeerde handen vallen steeds groter. Volgens de liberalen m oet de Nederlandse politiek deze dreiging onder ogen durven zien. “ D e oorlog tegen Irak is geen geïsoleerd conflict, maar onderdeel van een sluimerende oorlog die al vele jaren aan de gang is” , meent misdaadauteur Bob Mendes. G e e rt W ilders,Tweede-Kam erlid voor d e W D en w oordvoerder moslim-extremisme. Hij heeft zeer veel gereisd door alle landen van de Arabische wereld en daarbij onrustbarende ontwikkelingen gecon­ stateerd. “ Vooral Saoedi-Arabië maakt zich schuldig aan het exporteren van moslim­ fundamentalisme en -extremisme naar de W esterse landen.”

maatschappij: sportinclusief denken

Tien miljoen euro voor topsportaccom m odatie Apeldoorn. Een enorm e impuls voor het Nederlandse baanwielrennen en de baanatletiek. H et Apeldoornse Om nisportcentrum m oet voor deze tw ee takken van sport de nieuwe thuisba­ sis w orden. M et de toekenning van de tien miljoen euro liep staatssecretaris Ross van Sport eind vorig jaar vooruit op het inmiddels ingestelde Accom modatie- en Evenementenfonds. M et gelden uit dit fonds wil de staats­ secretaris het topsportklim aat versterken. Zo w el W D

-Kam erlid Jan Rijpstra als Paul Coppes, directeur van LC Nederlands instituut vo o r lokale Sp ort en Recreatie, zijn erg te spreken over het fonds, maar zien liever nog een combinatie van topsport en breedtesport. “ H et w erkt ver­ sterkend naar beide kanten” , stelt Rijpstra. “ Kinderen w o r­ den gestimuleerd te kiezen voor een bepaalde sport wan­ neer ze goede voorbeelden uit de topsport hebben en aan de andere kant komen er m eer talenten bovendrijven naar mate er m eer kinderen aan sport doen.”

D O C U M E M TA TieC E N TfiU fo

N E D E R L A N D S E

1

P O U T IE K E

° A R T IJ E N

En verder...

8

Europees beleid:

‘de vervuiler betaalt’

14

jeugd en politiek:

uitbreiding van de EU

16

vernieuwing:‘partij moet

longfunctie terugkrijgen’

18

10 vragen aan...

Gerrit-Jan Swinkels

20

buitenland:

liberalisme in India

28

achtergrond: historische

kabinetsformaties

30

aan het werk: vier nieuwe

Kamerleden

38

interview:

Jacques d’Ancona over de

‘idolisering’ van politici

43

Onder auspiciën van deTweede-

Kamerfractie

Het lijdt geen twijfel, de W D is teleurgesteld. Over de uitkomst van zowel de Tweede-Kamerverkiezingen als over die

van de Provinciale Statenverkiezingen, waarbij de W D vier zetels verloor in de Eerste Kamer. Hoewel het er een tijd niet

naar uitzag, komt er, door het mislukken van de formatie tussen CDA en PvdA, toch nog zicht op regeringsdeelname de

komende kabinetsperiode. WD-voorman Gerrit Zalm ziet het allemaal niet zo somber in."Wij waren ons eigenlijk al aan

het voorbereiden op een rol in de oppositie. De verkiezingsuitslag gaf alle reden tot een kabinet van CDA en PvdA. Het

kan bovendien helemaal geen kwaad voor een politieke partij om na een lange regeerperiode in de oppositie terecht te

komen. Maar je moet als politieke partij wél je verantwoordelijkheid nemen als er een beroep op je wordt gedaan. Die

verantwoordelijkheid hebben we genomen nadat duidelijk was dat het tussen CDA en PvdA niets zou worden."

"De VVD moet weer een

debatpartij

w orden

“ N atuurlijk had ik tijdens de Provinciale-Statenverkiezingen graag w at m eer vooruitgang gezien” , stelt Zalm . “ M aar de W D heeft veel stem m ers onder jongeren en de opkom st onder jongeren was slecht.” In totaliteit was de opkom st niet erg slecht te noemen, een paar procent m eer dan de vorige keer, maar de belangstelling vo o r de pro­ vincie is niet erg groot. “ Begrijpelijk” , m eent Zalm . “ D e provincie staat ver van de mensen af. W e l jammer, ik had graag een grotere fractie gehad in de Eerste Kamer.”

Duidelijkheid

M aar goed, e r m oet w eer vo o ru it­ gekeken w orden. H oew el het toch w at kritiek w erd toen Zalm ko rt na de verkiezingen om de steun van de fractie vroeg. Politieke zelfm oord, aldus de media. Zalm ziet dat anders. “ N a zo’n uitslag kun je niet zom aar overgaan to t de o rde van de dag. Gezam enlijk bekijk je o f je zo verd er w ilt o f dat het anders m oet. H e t fractievoorzitterschap is een te belangrijke positie om als vanzelfsprekend te beschouwen. Ik heb e r dan ook geen spijt van dat ik het onder de aandacht heb gebracht. E r is nu helderheid en anders suddert het nog een tijdje d o o r m et berichten en verhalen in kranten. E r w aren mensen die zei­ den dat ik het nooit op televisie had mogen zeggen. M aar als mij die vraag gesteld w ordt, geef ik gewoon antw oord. Tot verbijstering tro u ­ wens van de interview er. D ie is natuurlijk gewend dat e r om de hete brij heengedraaid w ordt. M aar ik houd van openheid en duidelijk­ heid. E r is niet zoveel verschil tussen hoe ik me in het openbaar uitlaat en hoe ik dat binnenskamers doe.”

Regeringsdeelname

G e rrit Zalm heeft zich geërgerd aan de kabinetsonderhandelingen tus­ sen C D A en PvdA , die m eer dan tien weken in beslag namen. “ Ik was de eerste die h ie rvo o r de term am ateurism e gebruikte” , aldus Zalm . “ H o e het zo heeft kunnen lopen, is vo o r mij onbegrijpelijk. Je zou denken dat de problem en in N ederland genoeg aanleiding gaven om snel afspraken te maken en aan de slag te gaan. M aar in plaats daar­ van w erden e r w eken lang geen resultaten geboekt en gingen de partijen uiteindelijk m et een knal­ lende ruzie uit elkaar. M aar daar­ m ee zijn de problem en niet m inder geworden. D e econom ie loopt niet goed, de overheidsfinanciën dreigen uit de hand te lopen. Mensen maken zich zorgen o ver hun baan, o ver hun pensioen en o f hun kinde­ ren straks nog w el aan de slag komen. M ensen zijn o o k ongerust o ve r hun veiligheid, ergeren zich aan bureaucratie en w illen m eer w aar vo o r hun geld bij de gezond­ heidszorg en het onderw ijs. En ze verw achten van de p o litiek dat er iets aan de problem en gedaan w o rd t. D at heb ik de o ok in de Tweede Kam er naar voren gebracht toen w erd gedebatteerd o ve r de breuk in de form atie. W e m oeten snel aan de slag, en de W D is bereid daaraan een bijdrage te leve­ ren w anneer een beroep op ons w o rd t gedaan.”

Uitdaging

Een politiek onderw erp dat Zalm de kom ende tijd scherp in de gaten zal houden, is de rijksbegroting. H et kabinet dat nu w o rd t gevorm d staat de kom ende tijd vo o r de nodige uitdagingen op financieel gebied.

Econom isch zit het tij niet mee. D e opgebouwde reserves sm elten weg en w anneer geen m aatregelen w o r­ den genomen zal het begrotingste­ ko rt dit jaar oplopen to t anderhalf procent, is de schatting. Zalm staat erop dat e r een financieel goed doortim m erd beleid zal w orden gevoerd. “ E r zullen op dat terrein de nodige, soms pijnlijke beslissin­ gen m oeten w orden genom en” , m eent hij. “ En dat w o rd t nog een hele klus vo o r een kabinet. Pijnlijke ingrepen zijn n ooit leuk, m aar ze zijn w el noodzakelijk om niet op langere term ijn m et nóg grotere problem en te w orden geconfron­ teerd. O o k in vergelijking m et ande­ re Europese landen doen w e het op d it m om ent niet goed. Nederland m oet w e e r terug zien te komen in de Europese kopgroep. Bovendien komen de kosten van de vergrijzing huizenhoog op ons af. W e zullen in ied er geval proberen grote lasten­ verzwaringen te verm ijden en onze p rio riteiten - veiligheid, onderw ijs en infrastructuur - overeind te hou­ den. D aar mag niet op bezuinigd w orden en als het even kan m oet daar w at extra geld naartoe. H oew el dat laatste natuurlijk m oei­ lijk w ordt.” En hoe zit het dan m et de Zalm norm ? “ Ik vind dat de begroting aan het einde van deze kabinetsperiode zeker m oet sluiten. Een m inim ale am bitie die ook vo o rtvlo e it uit Europese verplich­ tingen.”

Vernieuwing

Buiten de belangrijke politieke onderw erpen vindt Zalm het belangrijk de kom ende tijd ook te benutten om de reeds ingezette partijvernieuw ing goed d o o r te voeren. “ D aar zijn w e binnen alle

gelederen van de W D actief mee aan de slag gegaan. W e proberen de partij nog aantrekkelijker te maken vo o r jongeren en w e zetten allerlei discussies op touw . D e W D m oet w e e r een debatpartij w orden. W e lk com prom is w e o ok zullen m oeten sluiten in regeringsverband; w e kun­ nen en zullen onze liberale ideeën altijd naar voren brengen.”

D e hardere taal van fractievoorzit­ te r Zalm , in vergelijking m et zijn voorganger Hans Dijkstal, heeft de W D in de algem ene opinie een rechtser imago gegeven. Zalm vindt dat onzin. “ H e t gaat mij of de partij helem aal niet om harde taal. W e proberen w el zo duidelijk mogelijk te zijn, maar dat hoeft niet altijd een keihard of rechts standpunt te zijn. D e standpunten van de W D zijn overigens in de loop van de jaren niet erg veranderd, in de tijd van Dijkstal hadden w e ook een snoei­ hard standpunt o ver het asielbeleid. M aar iedereen is anders en zegt de dingen anders. W a t mij betreft blijft de algem ene onderstroom die brede, liberale volkspartij. W ij zijn een partij vo o r iedereen die zijn eigen verantw oord elijkheid w il nem en. D e mensen die zich niet steeds w enden to t de overheid, maar die zelfbewust zijn, hun eigen leven w illen bepalen en zelf keuzes durven maken. D ie mensen heb je op alle inkom ensniveaus, in alle beroepsgroepen en in alle sociale categorieën. N e e , w ij zullen geen mensen aanspreken die zeggen ‘alle heil m oet van de overheid kom en’. D ie zullen zich bij ons niet thuis- voelen. M aar dat hoeft vo o r ons ook niet.”

T ekst:M onique van Diessen Fo to g rafie:H an svan Asch

e u ro p e e s beleid

Ondanks de ernst van het thema en de talloze conferenties en debatten die er reeds over zijn gehouden, is de aansprakelijkheid

voor grote en kleine milieurampen binnen de Europese Unie nog altijd niet afdoende geregeld. De liberale europarlementariër

Toine Manders heeft ais rapporteur een richtlijn ontworpen die een werkbaar wettelijk kader schept om milieurampen effec­

tiever te kunnen voorkomen en, indien ze zich toch voordoen, effectiever te kunnen bestrijden.'De vervuiler betaalt' blijft het

uitgangspunt, maar wie het meest vervuilt zal nu ook het meest betalen.

Onduidelijkheid is nooit bevorderlijk voor daadkracht. Iedereen is het erover eens dat de Spaanse regering sneller in actie had moeten komen om de impact van de olieramp met de tanker Prestige te verkleinen. Eén van de oorzaken voor de Spaanse weifelachtigheid was ondui­ delijkheid over de vraag of de reder vol­ doende verzekerd was en dus w ié de kosten van de schoonmaakoperatie uit­ eindelijk zou gaan betalen. Indien de Europese Unie reeds over een heldere wetgeving over milieuaansprakelijkheid had beschikt, was er geen kostbare tijd verloren en was deze olieramp w ellicht zelfs helemaal voorkom en. Aangezien

O m dezelfde reden w il Toine Manders geen groepsaansprakelijkheid, maar proportionele aansprakelijkheid. “ Stel dat drie boeren gezamenlijk een bepaald gebied hebben vervuild. Bij gezamenlijke aansprakelijkheid betalen ze eenvou­ digweg ieder een derde van de schade, maar als één van de boeren verant­ woordelijk is vo o r het leeuwendeel van die vervuiling en de andere tw ee voor de rest komt die ene boer e r relatief goedkoop vanaf. Als ieder zijn geschatte deel van de schade vergoedt, w ordt de wetgeving rechtvaardiger en w ordt indirect het preventieve effect opnieuw versterkt.”

Tree Fee

Onduidelijkheid o ver de vraag w ie de kosten vo o r het verhelpen van de milieuschade zal betalen, mag geen excuus m eer zijn voor dadenloosheid. In

O n d er auspiciën van de Liberale Democratische fractie

in het Europees Parlement

Beloon de preventie,

bestraf de nalatigheid

de uitdrukking ‘voorkomen is beter dan genezen’ zo mogelijk nog m eer op milieuvervuiling dan op ziektes van toepassing is, heeft Toine Manders jaren­ lang hard gewerkt om een richtlijn te ontwerpen waarin niet een ideologisch uitgangspunt, maar het praktische nut centraal staat.

Incentive voor preventie

“ Preventie heeft uiteindelijk m eer zin dan repressie” , zegt hetW D -europarle- mentslid. “ Als tw ee firm a’s beide schade aan het milieu hebben berokkend, maar de één heeft in de jaren voordien miljoenen geïnvesteerd om die scha­ de te voorkom en of te beperken terw ijl de ander maar w at heeft aangerom­ meld, is het onverstandig de tw ee bedrijven een even hoge boete op te leg­ gen. Daarm ee beloon je in zekere zin de ondernem er die zich niets gelegen laat liggen aan het milieu en straf je de ander die zijn verantwoordelijkheid op dit gebied w él heeft erkend. H et zou juist andersom moeten zijn. De nieuwe richtlijn stelt dat de wetgever bij het bepalen van de boete, rekening m oet houden met de reeds genomen maatregelen binnen het bedrijf. Z e bevat dus een incentive om m eer aan preventie te doen.”

de nieuwe richtlijn pleit Toine Manders dan ook niet alleen vo o r een Nationaal Rampenfonds in elke lidstaat, te r aanvulling van het Europese Rampenfonds, maar ook vo o r een verplichte verzekering vo o r bedrijven. “ O o k daarbij m oet proportionaliteit worden betracht. Een garagebedrijfje in een dorp kan nu eenmaal veel m inder schade aanrichten dan een grote fabriek van een multinational nabij een stad. W anneer dat garagebedrijfje zich kan verzekeren tegen een milieuaansprakelijkheid van bijvoorbeeld maximaal vijf miljoen euro, valt ook de verzekeringspremie goed te overzien. Als w e zo’n glijdende schaal niet invoeren riskeren w e, dat kleinere bedrijven zulke hoge premies moeten gaan betalen, dat dit hun bedrijfsvoering bem oeilijkt - of dat sommige zich eenvoudigweg niet verzekeren.”

In zijn voorstel heeft Manders ook rekening gehouden m et het vergoeden van schade die het gevolg is van zogenaamde diffuse vervuiling, bijvoorbeeld die als gevolg van de uitstoot van verbrande kerosine door vliegtuigen.“ Een adequate compensatie voor die kosten zou een zogenaamde ‘tree fee’ of ‘boombonus’ zijn. D e passagiers betalen in zo’n geval een kleine toelage op hun biljet, te r waarde van het planten van één boom.”

Milieurapportage

V o o r een juiste bepaling w ie welke schade en in w elke m ate aan het m ilieu heeft toegebracht m oet eerst helder zijn m et w elke maten w o rd t gem eten. “ W e hebben één standaard vo o r de financiële rap­ portage, zo kunnen w e o ok één standaard creëren vo o r de m ilieur­ apportage. O o k deze m ilieuboek- houding zal een incentive zijn om m eer aan preventie te doen, w ant d o o r op dit gebied te standaardise­ ren en te objectiveren zullen bedrijven er ook een m arketingtool van kunnen maken. Een o nd erne­ ming die in dit opzicht goed scoort, heeft niet alleen een streepje vo o r bij de consum ent, m aar ook bij leveranciers en financiers, w ant de kans op een faillissem ent o f een grote financiële aderlating is m eet­ baar klein er dan bij concurrenten die hun zaken op m ilieutechnisch gebied niet goed op orde hebben.” D e co n tro le van de m ilieuboek- houding zal drievoudig zijn: d o o r de verzekeraars, d o o r de g ecertifi­ ceerde m ilieuaccountants en - van­ wege de verp lichte publicatie in een openbaar register - steek­ proefsgewijs d o o r de overheid en m ilieuorganisaties. “ V o o r ‘bad boys’ is dus geen plaats meer. Bedrijven kunnen kiezen tussen een dichtge­ tim m erde vergunning vanuit de overheid ó f een op de risico-situ- atie en het risico-niveau van de ondernem ing toegesneden milieu- boekhouding."

D e richtlijn gaat ervan uit dat het zelfreinigend verm ogen van be­ drijven en m arkten zodanig gesti­ m uleerd kan w orden dat veel m ilieu -schade voorkom en kan w orden. Toch geeft Toine M anders allerm inst blijk van een blind geloof

in m arktw erking. “ W e hebben geleerd van Exxon Valdez. In die zaak zo eindeloos lang geproce­ deerd, dat e r nu pas een definitie­ ve uitspraak is. D at eindeloze proce­ deren kost niet alleen ontzettend veel geld, m aar vooral veel tijd. V o o r een efficiënte afwikkeling

m oet je juist streven naar schikkin­ gen. D eze richtlijn geeft N G O ’s (non-gouvernem entele organisa­ ties - red.) bovendien w el de m ogelijkheid naar de re ch te r te stappen om d irecte actie te eisen, m aar niet om als civiele partij de zaak jarenlang te rekken.”

Harmoniseren

D e richtlijn zou vo o r alle lidstaten m oeten gelden, ook vo o r de nieuw ­ kom ers die zich in 2004 bij de Unie zullen voegen. G if kent im m ers geen grenzen. Vijftien verschillende system en schept bovendien niet alleen verw arring, m aar o ok con­ currentievervalsing - w ant een pro­ ducent in het ene land kan aanm er­ kelijk goedkoper uit zijn dan een concollega in het andere. Tenslotte stip u leert de richtlijn ook dat de diverse lidstaten binnen vijf jaar hun wetgeving op m ilieugebied dienen te hebben geharm oniseerd. D at w il zeggen: als voldoende partijen m et het voorstel akkoord gaan.

“ D e vertegen w o o rd igers van de industrie vinden deze richtlijn veel te v e r gaan, m aar ze kunnen erm ee leven. D e verteg en w o o rd i­ gers van de N G O ’s hebben me m edegedeeld, dat het vo o rstel hen lang niet ve r genoeg gaat, m aar dat ze erm ee kunnen leven. D at laat­ ste neem t overigens niet w eg dat de G roen en in het Europarlem ent zich tegen mijn vo o rste l hebben gekant. W e hebben g etrach t een uitgebalanceerde rich tlijn te p re­ senteren, één w aarin w el het p rin­ cipe dat de ve rvu ile r betaalt cen­ traal staat, m aar w aarin de ind ustrie n iet als de gro te boos­ d oener w o rd t afgeschilderd. H e t is belangrijk dat degene die vo o r de ramp m et de Prestige ve ran tw o o r­ delijk is, aansprakelijk w o rd t gesteld, m aar h et zou b e te r zijn gew eest als e r helem aal geen olie op de stranden w as aangespoeld. M et een richtlijn als deze had dit voorkom en kunnen w orden.”

Tekstüeroen Kuypers Fo to g rafie :H an svan A sch

debat

^ e s Vendrik

De wankele

trendmatig

Drie jaar econom ische nulgroei heeft de m iljardenover­

schotten op de rijksbegroting doen smelten als de spreek­

woordelijke sneeuw voor de zon. De inkomsten dalen

zozeer en de sociale uitgaven stijgen zo hard, dat het nu

nog geringe tekort de komende jaren dreigt op te lopen tot

niet ver onder de, door het Stabiliteitspact gestelde, grens

van drie procent. Volgens GroenLinks is zo'n incidenteel

tekort geen probleem, zolang de begroting structureel

maar in evenwicht blijft. De VVD stelt dat zelfs bij een tekort

van nul procent de staatsschuld een bedreiging blijft voor

de toekomst van onze welvaart en dat er daarom een struc­

tureel overschot van één procent nodig is. Achter één pro­

cent verschil gaan diepgaande meningsverschillen schuil.

D at het Stabiliteitspact diverse Europese regeringen m om enteel ernstig in verlegenheid brengt, komt vo o r Kees Vendrik niet als een ve r­ rassing. D e financiële w o o rd vo er­ der van de Tweede-Kam erfractie van G roenLinks waarschuw de reeds vijf jaar geleden in het mede door hem samengestelde boek De Prijs van de Euro - de gevaren van de Europese M onetaire U nie, dat de eerstkom ende periode van eco­ nom ische tegenslag de w are test zou w orden vo o r de EM U en niet de hoogconjunctuur w aarin deze to t stand kwam. D e strenge en vo l­ gens Vendrik ook w illekeurige begrotingsnorm en van het Stabili­ teitspact zouden bovendien als onverm ijdelijk negatief bijeffect een verergering van de recessie hebben. Im m ers, in een tijd w aarin de

L in k se c o rr e c tie

“ Zalm heeft in zekere zin op te grote vo et geleefd, d o o r tal van incidentele m eevallers aan de inkom stenkant in de vorm van structurele lastenverlichtingen weg te geven” , zegt Kees Vendrik. “ N atu u rlijk is er d o o r Paars ook w el geïnvesteerd - heel veel in infrastructuur en veiligheid, vrij weinig in zorg en onderw ijs - maar het m eeste geld is toch w el naar lastenverlichting gegaan, zo’n dertig m iljard gulden. A ls dit niet was gebeurd, hadden w e tien miljard daarvan nu kunnen gebruiken om het begrotingstekort aan te vullen to t nul en de overige tw intig alsnog kunnen besteden. D o o r veel van die lastenverlichtingen ongedaan te maken, heeft Hans H o o gervo rst deze onevenw ichtige situatie

als-toekomst van (ie

J K . *'

^

begrotingsbeleid

m arktpartijen het laten afweten en de overheid de econom ie door extra uitgaven en investeringen zou dienen te stim uleren, gaat deze noodgedwongen erto e o ver te bezuinigen. Zalm s opvolger, Hans H oogervorst, dreigde zich dus to t een hedendaagse Colijn te ontpop­ pen, die via een m oderne variant van de ‘gave gulden’ politiek elk econom isch herstel in de kiem zou smoren. In w erkelijkheid isVendriks oordeel o ver de dem issionaire m inister van Financiën niet onver­ deeld ongunstig.

nog enigszins kunnen rechttrekken. In feite heeft hij een linkse co rrec­ tie op een rechts plan gemaakt, al betw ijfel ik of hij het graag in die w oorden om schreven w il horen.” Hans H oogervorst h o o rt het inder­ daad niet graag zo om schreven. "M ijn eerste en to t nog to e laatste begroting was de strengste in m eer dan tw intig jaar. Desondanks heb ik niet kunnen voorkom en dat het te k o rt to t één procent is opgelo­ pen. D e toch al ernstige gevolgen van d rie jaar econom ische

groei zijn verergerd d o o r boek­ houdkundige schandalen en de o o rlo g in Irak. Ik benijd mijn opvolger dan o ok niet, w ant die zal 15 m iljard euro m oeten om buigen om te voorkom en dat het te k o rt in 2004 to t ver boven de tw ee procent zal oplopen. D ie om buigingen realiseer je helaas n iet m et w at ‘zachte’ ingrepen. Lastenverzw aring was dus b ittere noodzaak. Toch deel ik op één punt de kritiek van Kees Vendrik: w e hadden ons onder Paars inder­ daad m oeten realiseren dat een

deel van de m eevallers conjunctu­ reel van aard was en w e hadden dus terughoudender m oeten zijn.”

T h e o rie en stem gedrag

Volgens H o o g ervo rst biedt het d o o r Vendrik bekritiseerde Stabiliteitspact w el degelijk vo l­ doendes m ogelijkheden vo o r een trendm atig beleid. In feite is het zelfs de essentie van het pact, om dat e r een disciplinerende w e r­ king van uitgaat. “ H e t feit dat lan­ den als Frankrijk, Duitsland en Portugal nü zo in de problem en

zitten m et hun begrotingstekort, is onder m eer veroorzaakt d o o r het feit dat ze in de voorbije hoogcon­ junctuur te w einig hebben gedaan om hun staatsschuld terug te d rin - ^ " gen. In dat opzicht hebben w ij het in N ederland een heel stuk beter gedaan. A ls G roenLinks het gedu­ rende die acht jaar Paars vo o r het zeggen had gehad, zouden w e nu ook in zulke problem en hebben gezeten. In tal van m oties heeft de partij altijd w e e r opgeroepen to t hogere uitgaven en to t oplopende tekorten. A ls het aan G roenLinks had gelegen, w aren die dertig mil­ jard die G e rrit Zalm aan lastenver­ lichting heeft toegekend ook niet in de staatskas gebleven. Ik zie ons dus nog geregeld de degens krui­ sen in de Kamer, zoals w e dat bij­ voorbeeld reeds hebben gedaan inzake het begrotingsbeleid van president Bush. Ik geloof niet dat het verstandig is de belastingen fors te verlagen op een m om ent dat je als land zo’n honderd miljard dollar m oet uitgeven aan een o o r­ log in Irak, m aar Vendrik vindt dit een geschikt middel om de econo­ mie te stim uleren. N atuurlijk hoor ik graag liberale geluiden van G roenLinks, maar ik vrees dat ze mede geïnspireerd zijn d o o r de wens zich aantrekkelijk te maken als regeringspartij. Vendrik mag in theorie dan streven naar een even­ w ichtige begroting, in zijn stemge­ drag in de Kam er heb ik daarvan nooit veel gem erkt.”

Knipperlichtoppositie

Kees Vendrik pleit vo o r een vo o rt­ zetting van het onder Zalm inge­ zette trendm atige begrotingsbeleid, dat w il zeggen: een financiële poli­

tiek w aarbij w o rd t uitgegaan van de inkomsten en uitgaven o ver een periode van enkele jaren en niet van w at er in een bepaald jaar ‘to e­ vallig' binnenkom t en w eer uitgaat. D it beleid staat volgens hem ech­ te r ernstig op de tocht: “ D e Zalm norm was zo slecht nog niet. D o o r de invloed van de conjunc­ tuur te verm inderen, krijg je m eer ruim te in goede tijden de staats­ schuld verd er af te bouwen en in slechte tijden extra te investeren in de econom ie. D e staatsschuld is onder Paars trouwens gedaald van ongeveer tachtig naar iets m eer dan vijftig procent van het Bruto N ationaal Prod uct (B N P ). Boven­ dien daalt de staatsschuld ook al autom atisch bij een tek o rt van nul procent. W ij pleiten daarom vo o r een begroting die structureel op term ijn in evenw icht is, zodat de overheid tussentijds een o ve rve r­ hitting o f onderbesteding in de econom ie kan corrigeren. D at is bij een kram pachtig streven naar een evenw icht onder alle omstandighe­ den niet m eer mogelijk. Ik begrijp die huidige obsessie vo o r de staatsschuld dan ook niet. H e t C D A is daarm ee begonnen, terw ijl het nota bene de christen-demo- craten w aren die onder Paars de m inste budgettaire discipline aan de dag legden. D e ene keer ham er­ den ze op de noodzaak van het verd er afbouwen van de staats­ schuld, de andere keer presenteer­ den ze w e e r een peperduur plan w aarvan vo lstrekt onduidelijk was hoe het gefinancierd kon worden. H e t was net een knipperlichtoppo­ sitie. D e PvdA is onderhand o ver­ stag gegaan en teruggekeerd naar een ouderw etse begrotingspolitiek,

O ? P

r i n c e s s

C

r u i s e s

P R A C H T IG E A L A S K A C R U IS E TO U R

13 dagen HEART OF ALASKA met Nederlandse reisbegeleiding*

Ervaar de schoonheid van Alaska. Geniet van de ongerepte natuur

;

de majestueuze gletsjei s. de door glooiende heuvels

en groene bossen omzoomde baaien. Ga op zoek naar beren en elanden. Tijdens een i eis door Alaska zal elke dag do voor­

gaande overtreffen. Ga mee met deze prachtige reis van Princess Cruises en zorg dat u niets daarvan mist!

D e Isla n d P r in c e s s is h et n ie u w ste viersterren - p lu s c r u is e s c h ip v a n d e g e re n o m m e e rd e rederij P r in c e s s C ru is e s . D e v e le faciliteiten a a n boord e n d e uitm untende se rv ice zorgen e rvo o r dat het u a a n niets ontbreekt. H e t geraffineerd o n tw o rp e n sch ip is s m a a k v o l ingericht. A a n het e in d e v a n e e n heerlijke d ag in d e w ildern is v a n A la s k a w a c h t u e e n voortreffelijk d in er en e e n w e rv e le n d e show . W a t wilt u nog m e e r ?

05 s e p . V lu c h t A m s te rd a m - S e a ttle p er K L M / N o rth w e st A irlines. T ra n s fe r n a a r l e k la s hotel v o o r o v e rn a ch tin g . 06 s e p . B u s tra n s fe rn a a rV a n c o u v e r, inschep ing Island P rin c e s s 07 s e p . U v a a rt d o o r d e In sid e P a s s a g e

08 s e p . K e tc h ik a n , a a n k o m s t 06.30 uur, ve rtre k 14.30 uur 09 se p . Ju n e a u , a a n k o m s t 07.0 0 uur, v e rtre k 19.30 uur

10 se p . S k a g w a y , a a n k o m s t 07.00 uur, v e rtre k 2 0.00 uur 11 se p . C r u is e in G la c ie r B a y

12 se p . C r u is e in C o lle g e Fjord

13 se p . A an k o m s t in S e w a rd . B u s tra n s fe r n a a r d e lu chthaven van Anchorage voor de vlucht n a arFa irb an k s.’sM id d a g s boottocht per raderboot in Fairbanks. Transfer naar hotel voor overnachting. 14 s e p . Transfer naar het treinstation v o o re e n prachtige treinreis naar

D e n a li N atio n al P a rk . T ra n s fe r n a a r d e D e n a li P r in c e s s W ild e r n e s s L o d g e v o o r 2 o v e rn a ch tin g e n .

15 se p . ’s O c h te n d s e e n “T u n d ra W ild life - s e a rc h ”e x c u rs ie d oo r het D enali National Pa rk . M iddag is ter vrije besteding. 16 se p . O chtend ter vrije besteding. In d e m iddag treinreis per

panorama trein, de MidnightSun Express, naarAnchorage. T ra n s fe r n a a r 1e-klas hotel v o o r o v e rn a ch tin g . 17 se p . T ra n s fe r n a a r d e lu c h th a v e n v o o r d e vlu c h t n a a r 18 se p . A m s te rd a m p er K L M / N o rth w e st A irlines. 'R e isb eg e le id in g : d ez e reis zal begeleid worden door e e n N e d erlan d se hostess en zal definitief doorgang vinden bij ee n m inimum aantal v an 24 d eelnem ers.

M E E R A A N B IE D IN G E N :

V oor m e e r aanbiedingen (n a a rC a rib b e a n , M iddellandse Z e e , N oo rd E u r o p a e tc .) v a n d e z e o f a n d e re g e re n o m m e e rd e vier- & vijfsterren rederijen v e rw ijz e n wij u n a a r o n s a a n b ie d in g e n b o e k je .

A N V R ' J ' A j j J

v a * '

C R U I S E S & F E R R I E S

Voorinformatie en reserveringen: GLOBAL CRUISES & FERRIES-Slenkstraat 70-1441 MS PURMEREND

debat

maar de W D niet. Hoewel Hooger- vorst in de praktijk het trendm atige beleid overhoop heeft gegooid, heeft hij zich in principe niet e rte ­ gen uitgesproken.”

E v e n w ich t

Een begroting die structureel in evenw icht is. D at klinkt mooi. Toch w ordt de gezondheid van de o ver­ heidsfinanciën - en daarmee die van de econom ie - volgens Hans H oogervorst zelfs bij een tekort van nul procent nog steeds ernstig bedreigd. “ O o k bij een structureel begrotingsevenwicht is de daling van de staatsschuld niet voldoende om het negatieve effect van de komende vergrijzing teniet te doen. Onze staatsschuld is momenteel trouwens al niet m eer aan het dalen, maar w eer aan het stijgen. D ie toename is nu nog gering - minder dan een pro­ cent - maar bij een langer aanhou­ dend tek o rt zal ze opnieuw met procenten tegelijk de hoogte in vlie­ gen. GroenLinks rekent te veel op de positieve effecten van toekom sti­ ge economische groei en rekent zich daardoor bij voorbaat rijk. D e eco­ nomie zal de komende jaren stevig moeten aantrekken, willen w e über­ haupt w eer uit de rode cijfers komen en dat zal dan waarschijnlijk op zijn vroegst in 2006 zijn. Daarom pleit de W D voor een structureel begrotingsoverschot van één pro­ cent, w ant alleen daarmee kunnen w e namelijk ook op de lange termijn een begrotingsevenwicht realiseren.” Japanse to estan d en

D e huidige econom ische malaise is volgens Kees Vendrik een klassieke onderbestedingscrisis, die m et een

w at het kost elk tek o rt te verm ij­ den, te streven naar een structu­ reel begrotingsevenwicht. D ie ene eenvoudige stap zou al een enorm e stap voorw aarts zijn.”

'vjSjiiSWSfe ,;,S§§|fS

Hans H o o g ervo rst ech ter is noch overtuigd van de noodzaak van het evenw icht, noch van de baten van een neo-Keynesiaanse stimu- leringspolitiek. “ Ik zie voorlopig nog geen aanwijzingen vo o r defla­ tie, m aar als er Japanse toestanden zouden dreigen is een sterke u it­ gavenim puls van de overheid ook geen rem edie. D at bew ijst ironisch genoeg uitgerekend Japan zelf. O ndanks een staatsschuld van honderdvijftig p ro cen t van het BN P, als gevolg van bijzonder om vangrijke stim uleringspakket- ten, zit de Japanse econom ie nog

"W ij pleiten voor een begroting die structureel

op termijn in pvenwicht is,zodat de overheid

. . . i

tussentnds een oven

hg in de economie

even klassieke anticyclische begro- tingspolitiek, dus door het tijdelijk laten oplopen van het financierings­ teko rt, kan w orden bestreden. “ In plaats daarvan houden de regerin­ gen in de eurozone kram pachtig vast aan een procyclische politiek, terw ijl de Europese C entrale Bank zó gefixeerd is op het inflatiegevaar dat ze de rente te hoog houdt. H et echte gevaar is veeleer déflatie, m et Japanse toestanden als gevolg. D ie ontw ikkeling kunnen w e om keren door in plaats van koste

altijd in het slop. D at w il ook niet zeggen dat ik heil zie in het klak­ keloos verhogen van de belastin­ gen, evenm in in het ongegeneerd snijden in de uitgaven. Daarom heb ik de overheidsinvesteringen, die w erkgelegenheid creëren, ook zoveel m ogelijk ontzien. Ik denk dat w e op een goede m anier zul­ len m oeten ingrijpen in de sociale zekerheid. D o o r loonm atiging en het m inder aantrekkelijk maken van de W A O kunnen w e de effi­ ciency van onze econom ie verh o ­

gen. Q at zal de econom ie w e lis­ w aar in directer, m aar uiteindelijk ook effectiever stim uleren.”

Tekst:Jeroen Kuypers Fo to grafie:H ansvan Asch

je u g d

"Ik geloof echt in een

De uitbreiding van de Europese Unie vormt al jarenlang een

discussiepunt tussen de Jongerenorganisatie Vrijheid en

Democratie van de VVD en de Jonge Socialisten, de jongeren­

afdeling van de PvdA. Politiek! bracht JOVD-voorzitter Ferdi

de Lange en JS-voorzitter Servaz van Berkum bij elkaar aan

de gesprekstafel om te kijken in hoeverre hun standpunten

over uitbreiding inderdaad uiteenliggen.

“ D e plannen vo o r de uitbreiding van de Europese Unie zijn eigenlijk begon­ nen toen Duitsland in 1989 w erd herenigd” , opent D e Lange het debat. “ Toen w erd vo o r het eerst gesproken over de uitbreiding van de EU met Oost-Europese landen. In Europa bestaat hierover nog steeds geen brede consensus. Landen uit Oost- en W est-Europa die een kleine vijftig jaar lang uiteen hebben gelegen, kunnen niet ineens bij elkaar w orden gebracht. H oew el Europa een m orele plicht heeft deze landen op te nemen, mag het niet leiden to t een marginalisering van de Europese Unie als daadkrachtige organisatie.”

D eelcertificaten

D e Lange verw ijst naar het akkoord dat eind 2002 desondanks is bereikt tijdens de EU-top in Kopenhagen o ver de uitbreiding van de Europese Unie m et tien landen. “ Ik was eerd er voorstander geweest van deelcertificaten op specifieke econom ische gebieden. Landen zouden, op basis van zo’n deelcertificaat, kunnen toetreden to t de EU . D e komende jaren zouden zij dan hard m oeten w erken om volwaardig lid te mogen worden. Enkele lan­ den die nu aan de EU worden toegevoegd, zijn naar mijn mening nog niet klaar om volledig toe te treden. Deelcertificaten hadden hen verder op weg kunnen helpen. De schuld ligt echter ook bij de EU zelf. D e Unie zal eerst institutioneel moeten hervorm en om de uitbreiding aan te kunnen.”

Van Berkum m eent dat de huidige EU-landen zich niet voldoende hebben ingespannen om de nieuwe toetreders klaar te stomen vo o r toetreding.“ Ik geloof echt in een verenigd Europa. Ik w eet echter niet of de toetreders voldoende zijn klaargestoomd.”

Evenals D e Lange vindt Van Berkum dat diverse dem ocratische hervorm in­ gen m oeten plaatsvinden binnen de organisatiestructuur van de EU. “ H et Europees parlem ent m oet in de toekom st rechtstreeks w orden gekozen door de burgers van de EU-landen” , m eent hij. “ H e t parlem ent m oet w o r­ den om gevorm d to t een regering die burgers in Europa op een goede

verenigd Europa"

m anier vertegenw oordigt. H et centrum van de m acht m oet bij het parle­ m ent komen te liggen. Kiezers m oeten straks ook directe invloed kunnen uitoefenen op de sam enstelling van de Europese com m issie. H et aantal beleidsterreinen van de EU m oet niet verd er w orden uitgebreid. Zolang de organisatiestructuur niet w o rd t veranderd, ben ik niet vo o r een al te grote uitbreiding van de Europese U nie.” D e Lange is voorstand er van een Europese Unie, die bestaat uit soeverein opererende staten. “ D e afzonder­ lijke landen m oeten hun soevereiniteit behouden, maar de EU m oet m et

Ferdi de Lange (I) en Servaz van Berkum

“ Daarm ee haal je problemen binnen in het hart van de E U ” , reageert De Lange. “ Europa heeft al eeuwenlang een joods-christelijke, humanistische grondslag. Er moeten alleen landen toetreden to t de EU die historisch gezien altijd to t Europa hebben behoord. Er zou een goed debat moeten worden gevoerd over w aar w e in de toekom st m et de EU heen willen. D e Unie lijkt namelijk niet op te houden m et uitbreiding. E r zou moeten worden bepaald: dit gebied is Europa en daar gaan w e aan daadwerkelijke verdieping doen. De

"Het Europees parlem ent moet in de

toekomst rechtstreeks worden gekozen door

de burgers van de EU-landen."

name w orden ingezet vo o r zaken die de landsgrenzen overschrijden: de supranationale vraagstukken. Ik denk niet dat er o o it een ‘Verenigde Staten van Europa’ komt, de Europese staten verschillen daar te veel voor.” Van Berkum verw acht dat de EU zich in de toekom st zal bewegen in de richting van een federatie. “ Er m oeten echter eerst hervorm ingen plaats­ vinden binnen de EU en dat heeft weinig te maken m et het toekom stige federalism e van de Unie. Als Nederland zijn w e in elk geval geen soeverei­ ne staat meer, veel wetgeving w o rd t al vanuit de EU opgelegd.”

Turkije

D e Lange to o n t zich geen voorstander van toetreding van Turkije to t de Europese Unie. “ In principe is de JO V D niet vo o r toetreding. H et land is nog ver verw ijderd van de toetredingscriteria, zeker op het gebied van de m ensenrechten. Daarnaast zijn er op grond van cultureel-historische rede­ nen te grote verschillen tussen Turkije en Europa. W e gaan de komende tijd m et een werkgroep de mogelijke toetreding van Turkije vanuit alle mogelij­ ke perspectieven bekijken.Turkije is geen natuurlijk onderdeel van Europa en het Europees denken. H et land ligt te ver van ons af en het is nog bij­ zonder slecht gesteld m et de m ensenrechtensituatie aldaar. D e werkgroep zal onder m eer bekijken hoe de Turkse staat is ingericht en hoe het staat m et het historisch perspectief van het land.”

Van Berkum tw ijfelt, maar is wel geneigd om Turkije to e te laten to t de EU. “ Vanuit historisch perspectief is het belangrijk om ook het Midden-Oosten erbij te betrekken. Ik zou het ook niet verkeerd vinden als Israël to etreed t to t de EU , maar daarover zou ik eerst nog m oeten nadenken.”

EU zal verschillende vragen m oeten beantw oorden, zoals ‘W a a r houdt Europa precies op?’, ‘W e lk e beleidsterreinen m oeten Europees w orden geregeld en welke niet?’ en ‘W elk e rol m oeten de grote Europese landen krijgen binnen de E U ?’. Belangrijke Europese onderw erpen, zoals milieu- en asielbeleid m oeten eerst verd er w orden geïntegreerd. M et de landen om Europa kunnen vergaande vrijhandelsverdragen w orden gesloten om ze m eer m et de EU te verankeren.”

Ee rste stappen

D e afgelopen tien jaar zijn e r volgens Van Berkum al enkele goede dingen geregeld w at betreft de integratie en de dem ocratisering van Europa. “ De eerste stappen zijn gezet in de richting van de dem ocratisering van de Europese instituties. Sinds de Europese top in M aastricht is e r al veel goed gedaan. Z o is e r serieus w e rk gem aakt van het Europees staatsburger­ schap.” Een belangrijk aandachtspunt vo o r de EU in de komende jaren is volgens hem het w egpoetsen van het imago als ‘grote bureaucratische instelling die ver van de burgers afstaat’. “ Veel burgers leveren bijvoorbeeld de kritiek dat europarlem entariërs niet vaak naar vergaderingen komen, m aar w el even intaken om toch hun geld op te strijken. H et is daarom belangrijk om te kijken hoe de hervorm ingen binnen de EU kunnen plaats­ vinden, om de dem ocratische grondslag van de Unie te verbeteren. O o k zal goed m oeten w orden bekeken hoe Europa beter naar buiten kan w orden gebracht richting de burgers.”

Tekst: B a rtM a n d e rs Fotografie: Hans van Asch

"De EU zal eerst institutioneel moeten

hervormen om de uitbreiding aan te kunnen."

vernieuwing

De partijcommissie Onderwijs heeft een frisse wind laten

waaien door de eigen gelederen. De vorm van de commissie is

veranderd: in plaats van een klein clubje daarvoor gevraagde

leden kan nu elke belangstellende zich aanmelden. Maar ook

de aanpak is veranderd. Vanuit het hele land worden ideeën

aangereikt voor een beter onderwijs in ons land.

“ D e laatste tijd was veel onrust in de politiek te signaleren. H et contact tussen de bevolking en de politici was grotendeels verdw enen. E r w erd te weinig rekening gehouden m et w at e r leeft op straat.W ij zijn politiek lui geworden, misschien w el door onze grote w elvaart. D at geldt vo o r bijna alle partijen. Bij verschillende partijen, w aaronder de W D , is daarom een vernieuw ingstraject ingezet. D e hoofdam bitie luidt: het terugbrengen van het debat in de partij. W a t leeft in het land, m oet bepalen w at de politiek doet. D e partij vorm t daarbij de interm ediair tussen bevolking en politiek” , begint prof.dr. Jan Anthonie Bruijn, vo o rzitter van de W D -onderw ijscom - missie en lid van de partijraad, zijn verhaal. D e onderwijscom m issie heeft de vernieuw ing al ingezet. Bruijn w e rk t als hoogleraar in het Leids U niversitair Medisch Centrum (L U M C ). H ij gebruikt de longen als m eta­ fo o r vo o r w at hij bedoelt. “ D e long is het orgaan dat zuurstof en bloed in het lichaam bij elkaar brengt. Z o m oet de partij fungeren als het orgaan dat de meningen van het volk en politici bij elkaar brengt.”

Bruijn heeft een aantal concrete voorbeelden die aangeven in hoeverre de partij de vernieuwing al heeft doorgevoerd. “ Voorheen w erd de partijraad, het adviesorgaan van het bestuur, voorgezeten d o o r de vo o rzitter van dat­ zelfde bestuur. N u is dat een onafhankelijk voorzitter. E r kom t m eer open­ heid in de partij doord at bestuur, fracties en K am ercentralevoorzitters eikaars vergaderingen m eer dan voorheen bijwonen. D e vernieuw ing zie je eveneens in de W D - fra ctie in de Tweede Kamer, w aar nieuwe, jonge men­ sen plaatsnemen. En op afdelingsniveau zie je een toenam e van het debat, onder andere d o o r politieke cafés. O o k de onderwijscom m issie is een slag aan het maken.”

D e partijcom m issies zijn inhoudelijk adviesorgaan vo o r W D - p o litici in de Eerste Kamer, Tweede Kamer, het europarlem ent en het kabinet. Feitelijk w aren de commissies expertisecentra op ieder bestuurlijk terrein, die de politici konden vertellen w at er speelde. Leden van de commissies werden

rtijm oet longfunctie

'terugkrijgen'

daarvoor gevraagd vanwege hun deskundigheid op een bepaald terrein en de clubjes bleven vrij klein. H e t voordeel daarvan was dat ze bestuurlijk hanteerbaar w aren; het was goed te doen om eenmaal per maand te ver­ gaderen en een advies uit te brengen.

“ N u hebben w e de ramen opengezet en ademen w e diep in” , grijpt Bruijn terug op zijn m etafoor. “ D e partijcom m issies zijn opengesteld vo o r ieder W D - lid dat w il m eepraten. D at was een uitstekend idee van voorm alig VVD -hoofdbestuurslid Edith Schippers. E r vindt slechts een m arginale toetsing van de nieuwe leden plaats. N u zitten e r mensen uit het hele land uit alle hoeken van het onderw ijs in onze com m issie. Er w o rd t enorm veel expertise en ervaring ingebracht en dat is w at w e m oeten hebben.” O m d at de groep nu veel g ro ter is, w o rd t het m oeilijker aan te sturen. “ Elke partijcom m issie kan een eigen bestuurlijke aanpak kiezen. W ij heb­ ben e rvo o r gekozen de com m issie onder te verd e­

len in vie r w erkgroepen, net zoals een long is onderverdeeld in lobben. D e w erkgroepen prim air onderw ijs, voortgezet onderw ijs, beroepsonderw ijs & volw asseneneducatie en hoger onderw ijs nemen elk nog een enorm deelveld vo o r hun rekening. D e leden hebben zelf bepaald van w elke w erkgroep ze lid zijn. O p ontbrekende plekken hebben w e ande­ re mensen gevraagd zitting te nemen.”

Eens per maand vergadert de voltallige commissie. Een van de vier werkgroe­ pen heeft dan ‘de beurt’. D ie groep bereidt een onderw erp vo o r en bepaalt de agenda.“ ln de eerste vergaderingen hebben de werkgroepen hun werkveld afgebakend en gekeken w at daar speelt Bij volgende vergaderingen gaan w e dieper op bepaalde deelonderwerpen in. D aartoe hebben w e een groslijst aan onderw erpen opgesteld. D ie onderw erpen zijn ingebracht door de w erk­ groepen, door Kamerleden en door bewindslieden.”

N a de inleiding o ver een gefocusseerd onderw erp, gaat de com m issie in discussie. N a afloop van die discussie m oet e r een standpunt naar voren w orden gebracht. D e w erkgroep zet dat standpunt op papier op maximaal één A4. “ D at standpunt w ord t ongevraagd aangeboden aan de politici. Z o krijgen ze adviezen op de belangrijkste deelgebieden van onderwijs.” H oew el de agenda dus grotendeels is bepaald, kunnen de W D - p o litici altijd inbreken op die agenda. “ N atuurlijk, w e zijn e r om hen service te verlenen. W an n eer e r dus iets speelt, zijn w ij flexibel genoeg om daar op in te sprin­ gen. In een plenaire vergadering, in een w erkgroep of zelfs m et een paar comm issieleden kunnen w e gevraagd adviseren. D eze w eek kregen w e bij­ voorbeeld een verzoek om w at m eer inform atie o ver de problem en rond ‘overblijven’ op school. D aar zijn w e m eteen ingedoken.”

D e onderw ijscom m issie is am bitieus en w il afgerekend w orden op w at zij h eeft bereikt. “ O nze successen m oeten aanwijsbaar zijn. W ij hebben onszelf daarom co n crete doelen gesteld, zoals het uitbrengen van ten

m inste acht sch riftelijke adviezen p er jaar. D e p o litici m oeten kunnen rekenen op de kw aliteit van die adviezen. W e zijn daarom eens flink aan het w e rk gegaan en de eerste ervaringen zijn fantastisch. Z o hebben w e bijvoorbeeld op verzoek van de Tw eede-Kam erfractie com m entaar gele­ verd op de onderw ijsbegroting en op de ideeën rond gedifferentieerd collegegeld. V o o r ond erw ijs-staatssecretaris A n n e tte N ijs is het Strategisch A kkoord tegen het liberale lich t gehouden. N a de val van het kabinet in o k to b er 2002 hebben w e ideeën aangeleverd vo o r het nieuw e verkiezingsprogram m a. Com m issieleden organiseren w erkbezoeken, th e­ m abijeenkom sten en een congres en publiceren in bladen als Liberaal R eveil. O o k w illen w e graag samen m et de K am ercen trales aan de slag.Verder w erven w e actief leden en dat resulteerd e in de toetreding van nieuw e com m issieleden. M et de JO V D hebben w e co n tact gelegd m et als doel o o k daar leden te w erven, en m et succes.”

Bruijn is verheugd te zien dat het voorspoedig verlo o p t m et de o n d er­ w ijscom m issie. W a n t, zo geeft hij aan, onderw ijs zorgt op de lange te r­ mijn vo o r een duurzam e sam enleving.“ Veel problem en in de sam enleving zijn uiteindelijk oplosbaar d o o r te beginnen m et goed onderw ijs. O p dit m om ent spelen e r genoeg zaken in het o nderw ijs die onze aandacht ve r­ dienen. D e bureaucratie w aarm ee scholen w orden overladen, is aan het d o orschieten, zo is h et signaal vanaf de w erkvlo er. D e ro l van de o ver­ heid hierin m oet opnieuw bepaald w orden. Een ander voorbeeld zijn de nieuw e vorm en van onderw ijs. D at heeft gevolgen vo o r het aantal lera­ ren en de scholing die ze nodig hebben. Een ander belangrijk ond erw erp is de in tern ation aliserin g van h et onderw ijs. D e w ereld in tern atio n ali­ se e rt en daar m oet je m et het o nderw ijs op inspelen. In A m erika kiezen studenten hun u n iversiteit al op basis van de m ate w aarin die geïnterna­ tio n aliseerd is. In N ed erland m oeten w e daar rekening m ee houden, anders gaan w e de concurrentieslag straks verliezen.”

D o o r de vernieuw ing in de partijcom m issies kan de partij m eer rekening houden m et w at e r leeft o n d er de bevolking, sim pelweg om dat e r m eer co n tact is m et de achterban. “ En dat is w aar het in een dem ocratie om d raait” , aldus Bruijn. “ H e t vo lk regeert.”

Tekst:Lonnek e v a n Eldijk Fotografie:H ans van Asch

Carrière in het kort:

Swinkels startte zijn loopbaan in de automatisering bij onder m eer SHV, Philips en R a e t In 1987 zette hij samen m et zijn broer een eigen bedrijf op in de uitvaartwereld. In 1999 verkocht hij de begrafenison­ dernemingen en tro k hij zich terug uit de dagelijkse leiding. Inmiddels bestaat het bedrijf uit vijf crem atoria en tw ee begraafplaatsen door heel Nederland. Swinkels was altijd al politiek geëngageerd en vanaf 1970 lid van d e W D . O p zijn 26ste kwam hij in de gemeenteraad van Best terecht, w aar hij van 1982 to t 1998 w ethouder was. O p dit moment is hij nummer tien op de kandida­ tenlijst vo o r de Eerste Kam er vo o r de W D . Daarnaast is hij al zevenentwintig jaar bestuurslid van het internationale paardensportevenem ent Indoor Brabant, waarvan hij nu voorzitter is. Verder is Swinkels van zo’n twintigtal verenigingen en stichtingen bestuurslid.

Luistert graag naar:

H et Brabant O rkest in carnavaleske sfeer

Laatst gelezen boek:

Blinde Am bitie van Eduard Bomhoff

Favoriete vrijetijdsbesteding:

paardrijden en m otorrijden

G aat het liefst op vakantie naar:

Knokke m et de paarden

Houdt erg van:

zijn vrouw Anja

Tien vragen

1 . W a t gaf voor u persoonlijk

destijds de doorslag om de

politiek in te gaan?

“ Mijn ouderlijk huis stond tegenover het gemeentehuis en ik w oonde vanaf mijn vijftiende al raadsvergade­ ringen bij. In Best was er sprake van echte dorpspolitiek en het rommel­ de vaak aan alle kanten. Toen de plaatselijke bakker, Broos van Erp (later Tweede-Kamerlid vo o r de W D - red.) in de gemeenteraad ging zitten en mij ook vroeg dat te doen, heb ik geen moment geaarzeld. M et mijn 26 jaar was ik trouwens veruit het jongste gemeenteraadslid. U it­ eindelijk heeft Broos van Erp voor de landelijke politiek gekozen en ik voor het wethouderschap.”

2. W elke beslissing die u ooit

genomen heeft, betreurt u het

meest?

“ Eigenlijk helemaal niets. Ik heb altijd geluk gehad. Ik ben een energiek

mens, een levensgenieter. Ik w il van alles meemaken en beleven, en dat heb ik ook gedaan. D at doe ik trou­ wens nog steeds.”

3. W elke karaktereigenschap

heeft u niet, m aar zou u wel

willen bezitten en waarom ?

“ Ik zou w el beter willen kunnen lui­ steren. D at is een van mijn kwalen: ik ben niet echt attent daarin. Bovendien ben ik ook eigenwijs, maar als ondernem er m oet dat ook wel. Anders kun je in mijn ogen ook geen leider zijn.”

4. W a t is uw grootste passie?

“ Paarden! Ik ben opgegroeid m et paarden, rijdt nu nog steeds heel veel. Ik heb nog steeds springles op dit moment. Paardrijden is echt geweldig om te doen, heel ontspan­ nend. Thuis heb ik tw ee paarden, maar ook geiten, kippen en honden. Ik rommel iedere dag vo o r ik naar

mijn w erk ga in de stal en in de gei- tenkooi. D aar geniet ik van. Ik ben een echt buitenmens, een dorps- mens. E r is een leuk gezegde over paardenmensen: ‘Mensen m et paar­ den hebben de hemel op aarde. M aar zodra ze sterven, valt e r niets te erven’. En zo is het precies.”

5. In welke film had u graag de

hoofdrol gespeeld en waarom ?

“ In B artje en dan natuurlijk de rol van Bartje. H ij leefde vrij en m et de natuur. Z o ben ik als kind ook opgegroeid. D e vergelijking houdt op bij het ondeugende gedrag van B artje, ik w as vro eger veel braver. M ijn m oeder zei altijd: ‘H ij is gro o t gew orden zonder dat ik er erg in had’. D us h et lijk t me gew eldig eens flink de belham el uit te hangen.”

6. W a t is in uw ogen de bete­

kenis van het woord liberaal?

“ D e mens staat centraal. Je m oet m ensen de kans geven zich te ontw ikkelen en te ontplooien. Z e datgene laten doen w aar ze goed in zijn. Dan zijn ze het gelukkigst. W a t dat b etreft w as ik altijd een echte people’s manager. En u ite r­ aard neem je die ervarin g ook m ee in de politiek.”

7. Met w elke personen zou u

een g esprek w illen aangaan

en w aaro v e r zou dit g esprek

gaan?

“ Pim Fo rtu yn . H ij h eeft iets te ­ w eeggebracht in de sam enleving, dat niem and anders is gelukt. Ik denk overigens dat hij het in een regering n iet gered zou hebben. M aar het w as hoog tijd dat de p o litiek o p en er en tran sp aran ter zou w orden. A ls politicus m oet je

aansprekend en toegankelijk zijn. En nu het klim aat zo veranderd is, m oeten w e deze kans grijpen. Ik zou w el eens m et Fortuyn w illen discussiëren o ver de vraag hoe je de p o litiek co n creet d ich ter bij de burger krijgt.”

8. W a t is hét m aatschappelij-

ke/politieke vraagstuk van de

nabije toekom st in uw ogen?

“ Burgers m oeten w e e r een goed gevoel hebben o ver het land. H et leven m oet eenvoudiger, p rak ti­ sch er en goed geregeld zijn. W e zijn in onze regelzucht helem aal doorgeslagen. Zodanig dat w e regels niet m eer kunnen handha­ ven. M ensen snappen daar hele­ maal niets. D aar zou ik graag een eind aan zien.”

9. W a a r heeft u een uitgespro­

ken hekel aan en waarom ?

“ Aan m ensen die heel lang o ve r niets praten. Praten om m aar te praten dus. Z e k e r in debatten in de p o litiek w o rd t e r eindeloos gepraat. G ew oon te r zake kom en, je beperken to t de essentie van een zaak.”

10. W elke droom zou u willen

verw ezenlijken

w ann eer

u

geen rekening hoeft te houden

m et zaken als tijd, geld of spe­

cifieke capaciteiten?

“ G een enkele. Ik heb alles w at ik w il hebben: een fijn gezinsleven, mijn paarden, mijn w erk. Ik heb alles gedaan w a t ik had w illen doen. En e r ligt nog heel w a t in h et versch iet. Ik ben dus een tevreden mens.”

T e k s tM o n iq u e van Diessen Fo to grafie:H ansvan Asch

buitenland

Met een miljard inwoners is India de grootste dem ocratie

ter wereld. Op enkele jaren na, vlak na de onafhankelijk­

heidsverklaring en in de jaren zeventig, heeft het subconti­

nent burgeroorlog en dictatuur kunnen verm ijden.

Desondanks is de Indiase dem ocratie allerm inst perfect.

D e emancipatie van de Indiërs werd in de negentiende eeuw in gang gezet door liberalen en kwam na de Eerste W ereldoorlog in een stroom ­ versnelling. Gandhi, de onbetw iste leider van de Congress Party, eiste

Een partij of geen partij?

Beide grote partijen die het subcontinent tot

nog toe hebben bestuurd, het seculiere

Congress en de H indoe-nationalistische BJP,

beroepen zich op de idealen van de vader-des-vaderlands,

Mahatma Gandhi. Het lijkt er echter op dat de enige groe­

pering die de politieke erfenis van Gandhi consequent

trouw is gebleven, die van de liberalen is.

w elisw aar onafhankelijkheid van Groot-Brittannië en niet langer autonomie, zoals liberalen als Gopal Krishna Gokhale vo o r hem hadden gedaan, maar hij bleef in essentie een liberaal. H et feit dat Gandhi de emancipatie van de Indiase bevolking via een geleidelijke verandering van de bestaande eeuwenoude structu­ ren wilde bereiken en niet door een slaafse implementering van Europese instellingen, doet daaraan niets af. De Zw eedse econoom en N obelprijs­ w innaar Gunnar Myrdal om schreef hem dan ook terecht als ‘een radica­ le liberaal in de beste Britse traditie’.

Program m apunten

India is een seculiere en federale staat. D e grondwet van 1950 bescherm t (bijna) alle individuele rechten die w ij in Europa al langer genieten. Gandhi w ilde het kasten­ systeem van zijn scherpe kanten ontdoen en zette zich daarom in vo o r de Onaanraakbaren die hij Harijans noemde (Kinderen van God). Hij was fel gekant tegen mis­ standen als kinderhuwelijken en weduwenverbrandingen, religieuze haat en de extrem e ongelijkheid tus­ sen grootgrondbezitters en boeren. D e Congress Party, die India sinds

de onafhankelijkheid in 1947 een halve eeuw bijna onafgebroken regeerde, nam al deze punten in haar programma op en voegde er nog een tw eetal aan toe: het streven naar ongebondenheid op internationaal vlak en naar industriële ontwikkeling door een mix van free enterprise en planmatig socialisme. Zow el Pandit

m S s f

-*

mM

ï» ff

g f s ï l l i g j ' 1 | fl 'P

W

_{ü H}

1 #

^

Nehru als zijn dochter Indira en zijn kleinzoon Rajiv Gandhi, die India decennialang als een w are dynastie hebben geregeerd, zijn in het rea­ liseren van deze programmapunten ernstig tekortgeschoten.

W re e d verstoorde illusies

H et eerste punt dat sneuvelde was de ongebondenheid. In 1954 w erd de Chinese prem ier Tjou-en-Lai met open armen in N ew Delhi ontvan­ gen. ‘Hindi-Chini Bhai-Bhai’ (Indiërs en Chinezen zijn vrienden!), klonk het uit duizenden kelen. Samen met de Egyptische dictator Nasser en de Joegoslavische president Tito, zouden Mao en Nehru de supermachten tonen dat ontwikkelingslanden vreedzaam hun eigen weg konden gaan. Aan die illusie kwam in 1959 bruut een einde, toen de Volks­ republiek Tibet annexeerde en een grensoorlog met India startte.‘Hindi- Chinese Bye Bye’ kopte Tim e Maga­ zine ironisch. Sindsdien hebben de Chinezen niet alleen de guerrillaoor­ logen tegen het centraal gezag in N ew Delhi, door de bergvolkeren in het N oordoosten van India, met wapens gesteund, maar ook India’s aartsvijand Pakistan van een atoom ­ bom voorzien.

O o k het socialism e is een illusie gebleken. D e extrem e regelneverij van de staatsbureaucratie heeft de industriële ontw ikkeling ernstig gerem d in plaats van bevorderd. H et streven naar een ‘puur Indiase’ industrie, vrij van im perialistische invloeden, is nog zo’n grote verspil­ ling gebleken. D e A ll Indian Car, een megalomaan project van Indira’s zoon Sanjiev, bleek niet alleen onverkoopbaar, maar uiteindelijk ook een ordinair w esters halffabri­ kaat. Pas onder Rajiv Gandhi, na

1985, w erd een begin gemaakt m et de liberalisering van de econom ie. India w erd een belangrijk expor­ te u r van onder m eer textiel en softw are - m et een forse groei van het B ru to Nationaal Prod uct als gevolg. H et zijn ech ter vooral de m ultinationals die van die liberali­ sering hebben geprofiteerd. Indiase ondernem ers hebben nog altijd te veel vergunningen nodig en m oe­ ten vaak nog steeds sm eergeld betalen eer ze een bedrijf mogen beginnen.

D e em ancipatie van leden van lage­ re kasten en Harijans is blijven ste­ ken. Politiek is vooral een zaak van de hogere kasten gebleven. H et overgrote deel van de m inisters en hogere am btenaren behoort to t de priesterkaste der Brahm anen. D at e r af en to e een O naanraakbare een hoge positie bereikt, is m eer om de schijn op te houden. Zelfs de com m unisten doen daaraan mee. H et officiële streven naar een klassenloze maatschappij im pliceert blijkbaar niet dat naar een kasten­ loze samenleving. D aar kom t nog bij dat donkergekleurde Indiërs uit het niet-arische zuiden system a­ tisch w orden gediscrim ineerd door

hun blankere landgenoten uit het noorden. Naast deze discrim inatie op basis van kaste en huidskleur is er nog achterstelling op grond van godsdienst en geslacht. O m aan hun (kans)arm oede te ontsnappen heb­ ben veel Onaanraakbaren zich in het verleden bekeerd to t het boeddhis­ me, de islam, de sikh-godsdienst of het christendom .Voor de Hindoe- nationalisten zijn dit afvalligen, w at één van de redenen is vo o r het steeds w eer oplaaiende geweld tus­ sen de religieuze gemeenschappen. D e discrim inatie van de vrouw uit zich onder m eer in een hoog geboortecijfer, dat de welvaartseffec- ten van de economische groei jaren­ lang teniet heeft gedaan.

D em ocratische dictatuur

W aarom is de Congress Party zo tekortgeschoten? H et antwoord ligt volgens velen in de m achtspolitiek die Nehru en zijn opvolgers hebben gebezigd. Bijvoorbeeld: om zich in bepaalde districten van de stemmen van de mohammedanen te verzeke­ ren, gaf N ehru hen toestemming hun eigen rechtssysteem, de Sharia, toe te passen. Z o verloochende de partij echter haar eigen beginselen en vervreem dde ze zowel de gema­ tigde moslims, als de conservatieve­ re Hindoes van zich. D e corruptie van regionale partijbonzen werd door de vingers gezien, conflicten tussen deelstaten werden soms met geweld door de centrale regering in N ew Delhi beslecht -als het maar stemmen en zetels in het Lagerhuis (de Lok Sabha) opleverde. Deze machtspolitiek bereikte haar diepte­ punt onder Indira Gandhi, die India van 1966 to t aan haar gewelddadige dood in 1984 bestuurde.