Op een avond in oktober 2020 hoorde ik op het nieuws het getuigenis van een mevrouw die in een rusthuis in Vlaanderen als vrijwilligster senioren hielp met het gebruik van Whatsapp. Ze beschreef hoe eenzaam senio- ren zich in het woon-zorgcen- trum voelden door de quaran- taine-maatregelen en hoe ze via “een Whatsappke” toch een beetje konden communiceren met de buitenwereld. Het is het verhaal van deze mevrouw, dat me aan het denken zette.
Begin november 2020 bood ik me aan als vrijwilliger in revali- datieziekenhuis Inkendaal. Mijn doel was om via het aanbieden van videocalls, gevoelens van eenzaamheid en sociaal isole- ment bij langdurig verblijf en vermindering van fysiek bezoek
in een ziekenhuis, helpen tegen te gaan. Tegelijkertijd wilde ik zorgpersoneel hiermee niet extra belasten. Mijn motivatie was diaconie en de vraag hoe ik zinvolle dienstverlening kon aanbieden aan de maatschappij in tijden van crisis.
| VEIlIGhEIDSbarrIèrE
In oktober 2020 besliste de overheid om onder meer ook aan revalidatieziekenhuizen te vragen buffercapaciteit aan te bieden om acute ziekenhuizen te ontlasten. In dat kader richtte het revalidatieziekenhuis een triage-eenheid op. Die eenheid fungeert als veiligheidsbarrière en sas om de veilige cocon van het ziekenhuis te vrijwaren.
Revalidanten met ongekende of positieve covidstatus verblijven
op deze afdeling en stromen in een later stadium, als er zeker- heid is over hun status, door naar de afdeling van hun revali- datietraject. Zo kan het zieken- huis patiënten veilig opnemen en outbreaks onder controle krijgen.
Op het moment dat ik dit arti- kel schrijf (19 maart) is er een verontrustende stijging van de cijfers en laat het ziekenhuis weten over te schakelen naar code rood. Voor de revalidan- ten en hun families heeft dit verregaande gevolgen. De bezoekmomenten - die sowieso al maanden enkel tijdens het weekend voorzien waren – wor- den volledig stopgezet alsook de bezoeken in een babbelbox (een coronaveilige en private bezoekersruimte in een box).
Wanneer zie ik je nog eens?
beeldbellen tijdens de pandemie
Covidpatiënten stromen toe in de ziekenhuizen en het Belgisch zorg- systeem wordt op de proef gesteld. Hellen Mardaga vertelt hoe ze als vrijwilliger in revalidatieziekenhuis Inkendaal in Vlezenbeek, videocalls organiseert in eenzame tijden.
Echo’s uit het bisdom
Pastoralia - n°3 | 2021 10
Bijkomende maatregelen zijn onder meer een opnamestop, de afdeling niet verlaten enzo- voort.
| VIDEoCallS
De voorbije vier maanden organiseerde ik meer dan vijftig videocallsessies voor patiënten die dit niet zelfstandig kunnen.
Het zijn onder andere mensen met niet-aangeboren hersen- letsels of ischemisch CVA, een herseninfarct met blokkade van de bloedtoevoer naar bepaalde regio’s in de hersenen. Omdat bepaalde functies verstoord zijn zoals spraak en motoriek kun- nen bepaalde handelingen uit het dagelijks leven zoals zich wassen, aankleden, bedienen van toestellen zoals een lap- top of gsm moeilijk worden.
In tijden dat er geen bezoek mogelijk is, is het belangrijk dat er voor patiënten die niet zelf- standig kunnen bellen iemand is die met hen videobelt naar hun familie.
De videocalls gebeuren ‘s avonds (of in de weekends) als de revalidatiesessies achter de rug zijn en de meeste leden van de familie beschikbaar zijn.
Het ziekenhuis Inkendaal kocht hiervoor speciaal tablets aan voorzien van de software “Jitsi meet”. Deze app is gebruiks- vriendelijk en conform de GDPR-regels.
Calls inplannen vraagt een goede organisatie en de samen- werking van verschillende scha- kels. Je moet met verschillende factoren rekening houden:
soms werkt het internet traag, is de patiënt nog aan het eten of verplaatst naar een andere kamer (afdeling), is er verzor- ging bezig, is de familie later, enzovoort. Het gebeurt ook dat
ik me voor quarantainepatiën- ten moet aan- en uitkleden met beschermende kledij (mond- masker, vizier, handschoenen, schort ...) en dat vraagt tijd.
De families krijgen een unieke link doorgestuurd waarop ze door één klik kunnen deelne- men aan de vergadering. Het aantal familieleden betrokken bij de calls varieert van twee tot vijf en bijna altijd zijn er ook kleinkinderen aanwezig alsook de hond, de kat, de vogel, …
| ZIEN
Wetenschappelijke studies tonen aan dat communicatie via een medium waarop je het gezicht van iemand kan zien, effectiever is om eenzaamheid tegen te gaan dan een gewoon telefoongesprek of geschreven correspondentie. Gelaatsuit- drukkingen, de houding van iemands hoofd, de blik in iemands ogen zien, het zijn al- lemaal elementen die belangrijk zijn voor senioren om sociaal engagement te voelen en te stimuleren. Dit zeker in een omgeving zoals het ziekenhuis waar iedereen voortdurend een mondmasker draagt.
Bij het videobellen ziet de pati- ent gedurende enkele minuten bijvoorbeeld de woonkamer en voelt het alsof “thuis” binnen handbereik ligt. Maar de fa- milie ziet ook de patiënt in de ziekenhuiskamer. Daarom is het belangrijk te letten op het voor- komen van die persoon. Hij/zij verschijnt immers als kwetsbare persoon in beeld. Respect is daarom aangewezen.
Emoties komen bij het bellen geregeld naar boven, in de meeste gevallen vreugde maar ook verdriet. Vaak hoor ik de zin “Dank u, ik ben zo blij dat je dit voor mij wil doen” maar word ik ook geconfronteerd met existentiële vragen en verdriet.
Er komen in de huidige omstan- digheden soms rake uitspraken t.a.v. de familie “Waarom komt gij mij nooit bezoeken” “Gij zijt me vergeten zeker”, “Ik ga vannacht alleen sterven”.
Het is belangrijk verdriet een plaats te geven maar ook aan te voelen dat wanneer het “te veel” wordt, het tijd is om de call subtiel af te ronden. In de meeste gevallen geven patiën- ten dit zelf aan door bepaalde woorden of bewegingen. Voor families is de huidige situatie evenmin gemakkelijk. Soms kunnen ze echt ondersteuning bieden tijdens een gesprek maar het gebeurt ook dat een revalidant tijdelijk geen call wenst met de familie omdat het demotiveert.
Deze ervaring geeft aan mijn visie op dienstbaarheid een nieuwe wending en ik hoop dat meer mensen via professionele kennis op uiteenlopende ma- nieren mee kunnen helpen de pandemie te overwinnen.
nHellen Mardaga Echo’s uit het bisdom
Pastoralia - n°3 | 2021 11
