Hoofstuk XI
'N ONDERSOEK NA DIE PRAKTIESE OPLEIDING VAN ONDERWY= SERS, UITGEVOER ONDER HOOFDE VAN TRANSVAALSE SKOLE 1. Die vraelys aan skoolhoofde1 )
Die vraelys aan skoolhoofde is in twee af= delings verdeel. In afdeling A word die algemene kenmerke van die ondersoekgroep nagegaan. In af= deling B word gepoog om skoolhoofde se beleid en praktyk ten opsigte van oefenonderwys aan hulle sko= le vas te stel en om hul menings ten opsigte van verskillende sake in verband met die praktiese oplei= ding van onderwysers te peil.
a. Afdeling A Algemene besonderhede
Hierdie afdeling bevat twee vraewat in die eerste plek die algemene kenmerke van die ondersoekgroep wil vasstel.
Vraag Al wil die ondersoekgroep volgens skool= tipes indeel. So kan vasgestel word of daar verskil= le is met be trekking tot die beleid wat deur verskil= lende soorte skole ten opsigte van die praktiese op= leiding van onderwysstudente gevolg word. Daar moet ook vasgestel word in watter mate daar ooreenkomste of verskille in sake rakende die praktiese opleiding
is.
1) Kyk bylae D.
Vraag A2" wil die aantal jare ondervinding met oefenonderwys van die verskillende skole in die on=
dersoekgroep bepaal. Die doel met hierdie vraag is
slegs om vas te stel of die skole waaraan die hoofde verbonde is, wel voldoende ervaring van oefenonder=
wys het en of die hoofde dus met gesag oor die sake
1) waaroor navraag gedoen word, kan rapporteer.
b. Afdeling B: Die praktiese opleiding
van onder~sstudente
In hierdie afdeling is hoofsaaklik vrae gestel wat bedoel is om skoolhoofde se houding ten opsigte van oefenonderwys in die algemeen en hulle organisasie van oefenonderwys by hulle skole vas te stel.
In vraag Bl word die moontlike redes waarom stu= dente by die skole welkom is of nie welkom is nie, ontleed.
Vrae B2 en 3 wil vasstel watter tye van die jaar oefenonderwys die skole onderskeidelik die beste en die minste pas.
Skole se organisasie van oefenonderwys word in vraag B4 en B5 ontleed, terwyl verskillende aspekte van die skole se skakeling met die opleidingsinrig= tings in vraag B6 aan die orde kom.
In vraag B7 word skoolhoofde se menings ten opsigte van die huidige beleid van oefenonderwys
1) Kyk bepaling van universum, hfst. VIII, p.188. 353
TA:BSL 86.
V~HTEEN.OORDIGING VJ!}l DIE VERSKILLEJlDE SKOOL'l'IPES IN DIE ORDERSOEKOROEP VAN SlCOOLl!Oot'DE.
PERSElITASIE
. I=~~TE PER
SKOOLTIPE
I
UNIVERSUJ(! VOLTOOIDESKOOLTIPE -i Junlorsko le. 11 1 63.6 LaersKole. 216 139 64.4 Ho,,,.,kole. 99 51 51.5 Spes;"l. 81<01•• 8 5 62.5 TOTAAL. 334 202 I 60.5 'rASE!. 81.
VERDELIIIG VAN DIE OJIDERSOEKGRQEP VAN SlCOOLHooFDE VOLGENS SlCooLTIPES.
OIlDERSOEltGROEP UlIIVERSUI! SKOOLTIPE
GROO'l'I'E ;, VA1I 202 OllOO'l'l'E •;, VJJI 334
Juniorekole. 7 3.5 11 3.3 Laerskole. 139 68.8 216 64.7 Bolrskole. 51 25.2 99 I 29.6 i Spesiale .1<01•• 5 2.5 8 2.4 TOTAAL. 202 100.0 334 100.0 354
vasgestel asook hulle sienswyses in verband met sekere moontlike wysigings in die beleid.
2. Die algemene kenmerke van die ondersoekgroej2 Die ondersoekgroep uit die geledere van die skole wat as universum bepaal is, is nie In suiwer
statistiese steekproef nie. Daar is naamlik be=
sluit om aan alle skole van die omskrewe universum1) vraelyste te stuur en om dit as voldoende te aanvaar wanneer die voltooide vraelyste wat ontvang is vyf=
tig persent van die universum bereik.
a. Verdeling van die ondersoekgroep volgens skooltipes
Volgens tabel 86 verteenwoordig die on= dersoekgroep van 202 respondente 60.5% van die skool=
hoofde-universum. Van elke skoolt1pe het ook min=
stens 50% van die betrokke universum vraelyste vol= tooi.
Elke skooltipe is dus voldoende volgens die voorafbepaalde vereiste in die ondersoekgroep ver= teenwoordig.
Alhoewel die ondersoekgroep nie as In ware sta=
tistiese steekproef beplan is nie, toon In ontleding
van tabel 87 dat daar nog tans In treffende ooreen= koms tussen die persentuele waardes van die onder= soekgroep en die universum is.
1) Kyk hoofstuk VIII, p. 188.
~.
VERDELING VAN ONDERSOEKOROEP VAN SKOOLHOOFPe 'lOLGENS HULLE SKOLE SE ERVARTNG VAN OEFENON';)EB"'YS.
Ol!DERSOElCGROEP
i
J ARE ERVARTNG VAN OE;'f'N('NDER'YS.GROO~E %VAN 200 ' 0-1 0.0 1 - "2
,.0
2 - 5T "
•
6.5 5 - 10 59 29.5 i le - 'i6 80 ~I).O 20 - 30 3D+ "'(:TA-"L.I 'I van riie ondersoekgroep il:\ in !:iercie gev2!.l S v;:u, 202 aangesien t, .... ee re:3j.ondente versnim
b'3tro\{k? vr3.ag tf> beantwooM.
b. Verdeling van die ondersoekgroep volgens die betrokke skole se ervaring van oefen= onderwys
In Ontleding van tabel 88 toon die volgende: 63% van die skole ontvang vir tien jaar en langer studente vir oefenonderwys. As die groep 5-10 jaar by die vorige groepe getel word, blyk dit dat 92.5% van die skole vyf jaar en langer ondervin= ding van oefenonderwysstudente het. As vyf jaar ervaring as "wye ervaring" beskryf kan word, blyk
dit dus dat die groot meerderheid van die ondersoek=
groep se skole in hierdie kategorie val •
.
Die skole se ervarenheid ten opsigte van oefenon= derwys is verwag aangesien die universum saamgestel
is uit skole wat gereeld studente vir oefenonderwys
ontvang.
Samevattend kan die ondersoekgroep van skool= hoofde beskryf word as In ondersoekgroep bestaande
uit 202 skoolhoofde waarvan die persentuele verteen=
woordiging volgens skooltipes In treffende ooreenkoms met die persentuele verteenwoordiging van die skool= tipes in die universum vertoon. Verder bestaan die ondersoekgroep grootliks uit skoolhoofde verbonde aan skole met In wye ervaring van oefenonderwys.
3. Die praktiese opleiding van onderwysstudente a. Redes waarom studente by skole welkom is
of nie is nie
(1) In vraag B1(a) is hoofde se reaksies op verskillende voorgestelde redes waarom studente
TAB';L l!2.
OF S~JDEIIT£ BY SWL,: IiELiW!! IS OIlDA,' HOOFDE DIE OE:.EElITHEID VERlIElJ(OIl
OM Er OIlDFRliYSERSOPLEln:IIG BEIlULPSAU TE lIEES.
I
I . 2 3 4 5 PEEII
1
i
S'!'Ef>~ GLAJ;!
S1 jEM IN '"'¥. ST~"I Ilr S'l'EM REEL- ~Il'l'-
I
IIIE SUI! 'GERJIIGE ~.A-i G~..!DDELD HO!! IlATE TEIlAL TCTAAl{WOORD I '
1£ SUM i SAA"I SAAI!
N 'f. N
!
'1 I 11 % III
", !I ", 11lil
Hoo!'de V.l.int ! Jun\!)t'skole. I C Il',O ~R.5 2 28.5 1 '14.2 28• 5 0 r 2 1 :...3.erskole.I
1 !~. 7 4 i 2.8 18 12., 43 )0.9 12 51.7 113;
I
:{o~rs.""ole.I
0 :r:.o 1 Il • 9 1:: 23.5 16 35.2 20 39.2 0 51 : 1 ()Sp~':3F:\Le skole. 0 "'.0
i
e.o 1 20.0 2 0.0 2 40.0 0 51! ! I
~O~'A,\L. 1 '0.4 7
!
3.4i
33 16.3 64 31.6 96 47.5 I 1 202 ! 1)1) lii~ getaJ jurdoI"a:kole en f·pesh.ltt eko:e ~;.' apek'":lp.welik 7 en 5) in die ondet'8oeku.
grof.!p is haif> kIpin in vt?rhoudlrl.g met !L' van diE'! laerskole en" ho'rakel. (!'fi<'"
epektiewelik 139 ¥ij 51). Gevolglik sal 'n dl€ ontleding V&.lI die tabelle ir. t'it:'rdie .hoof~~,ui!. ri f:' vee L wl'ta.t"Ilp getlt'c k,.n WOM un die pereentu.ele vaarde. Vi:t.li
eersgenoellde he~ ukool t; pflS it, hull!' vf!,"houding tot die l&erakole en hofra\tole nj e.
by hulle skole welkomsou wees, vasgestel. Die be= sonderhede van hulle antwoorde op hierdie vrae is in
tabelle 89-92 saamgevat.
(al Eerstens is die respondente se re=
aksie op die moontlikheid dat hulle dit verwelkom om met die opleiding van toekomstige onderwysers behulp= saam te wees, vasgestel.
In Algemene ontleding van tabel 89 toon dat die groot meerderheid van die respondente met hierdie suggestie saamstem, aangesien 79.1% (4+5) verklaar
d~t hulle in In hoe mate tot heeltemal daarmee saam=
;. t,c~m.
Slegs 3.4% (1+2) het glad nie of slegs in In geringe mate saamgestem.
In Ontleding volgens skooltipes toon dat laer= skoolhoofde in In groter mate die geleentheid ver= welkom om met opleiding behulpsaam te wees as hoer= skoolhoofde, aangesien 51.7% van die laerskoolhoofde heeltemal met die betrokke bewering saamstem teenoor
39.2% van die hoerskoolhoofde.
(b) Tweedens is respondente se reaksie
vasgestel op die suggestie dat studente by hulle skole welkom is omdat hulle met sportafrigting en admini= stratiewe take kan help sodat onderwysers meer aan=
dag aan hulle klaswerk kan gee. Volgens tabel 90
verklaar 39.1% van die skoolhoofde dat hulle glad nie en 44.0% dat hulle slegs in In geringe mate met die bewering saamstem.
TABEL ~
-0, STUDII.II'l'E BY .0Ll lIEUl:OIl IS OIlDAT HULLE IIhT SPORTAFRIOTnro Ell AiIlIIIIS'I'IlI.TlIIllfE 'l'.&.lQl lWI jlELP SQDIT OIlllEltWYSERS llEEil AAlI'DlG AAJf
~lWIGEi.-2 3
S'l'EII IJ QE.. STtM
"
I ISTEM GLAD RIIIGE 1Il'l'i: OEIIIDDELIl HOlI IU.TE
lIE SAAlI BAlII SAAJ( 11 ~ I ~ 11
•
11 ~ lIJIof4.'la."
4 ~2.8 Ju.n1orlkole. 1.1 .3 0 0.0 0.0I
0 Lo.er.~ol•• 49. 35.2 66 ~?4 11 2.2 5 3.5 lIJIlr_o1e. 24 47.0 19 31.2 5 9.6 2 3.9Spes1a1. alto le. 2 ~O.O 1 20.0 0 0.0 2 0,0
TOTllL. 11t 139.1 1 69 1«.0 22 0.8 9 4.4
'I'ABEL 91.
0' STUDEIITE l!Y ROLE lIEL[OI IS 01lD!'!' HULLE Imt' KLlS1ll!iIlK HELP SODA'!' OIlDERVYSEllS IIEEJt AAlI'D.t.a UI .t.DIIIIIIS'I'IL\'!'IElIE Ell SPOR'l'.uJroll:LEd'!'llEDE KAII aD. 1 STEM GLAIl NIE IIA.t.lI 11 ~ 2 STEM III GE RIIGE 1U.'l'i: SA.UI 11
•
.3 GEIIIDDELD 11 ~ 4 STEiI I I BO. 1U.'1'E SAAlI 11 ~ 5 STEII I=,!,ISMAL 11 ~ aEEII I .t.I'l' :'l'OTAAI liOORD I 11 Hoofdl nD' Junior.kole. 5 11.4 2 :28.5 0 0.0 0 0.0 0 0.0 0 1 Laerakale. 55 39.5 6546.1 12 6.6 6 4.3 1 0.1 0 139 aolraltole. 24 41.0 22 43.1 4 7.6 0 0.0 0 0.0 1 51 Spedal. .ko1•• 1 20.0 1 120.0 1 20.0 2 40.0 0 0.0 0 5 TO'!'AAL. 85 42.0 90 44.5 17 6.4 6 3.9 1 0.4 1 202 360In Ontleding volgens skooltipes toon In groot mate van eenstemmigheid in die antwoorde van laer en hoerskoolhoofde, aangesien 82.6% (1+2) van die laerskoolhoofde en 84.2% (1+2) van die hoerskool= hoofde glad nie of slegs in 'n geringe mate met die bewering saamstem.
(c) Vervolgens word in tabel 91 die
reaksie van hoofde vasgestel op die vraag of studente by hulle skole welkom is omdat hulle met klaswerk help sodat onderwysers meer aandag aan administratiewe
en sportaangeleenthede kan gee. Ook op hierdie
moontlikheid reageer skoolhoofde sterk negatief. 86.5% stem glad nie of slegs in 'n geringe mate met die bewering saam.
Tussen die antwoorde van die laer- en hoerskool= hoofde is daar ook geen noemenswaardige verskille nie.
(d) Op die vraag of studente by die
skole welkom is omdat hulle op hoogte met die nuutste onderwysontwikkelings en vakmetodieke is, antwoord
die skoolhoofde volgens tabel 92 soos volg: 54.8%
(1+2) stem glad nie of slegs in 'n geringe mate saam, 28.2% stem "gemiddeld" saam terwyl 15.7% (4+5) in In hoe mate tot heeltemal saamstem.
Hieruit kan afge1ei word dat alhoewel die meer= derheid van die respondente vanmening is dat studente glad nie of slegs in 'n geringe mate op hoogte met die nuutste onderwysontwikkelings en vakmetodieke is,
'n aansienlike persentasie, t.w. 43.9% (3-5) die stu=
'J'hBEL 22.
OF S1'UllEli'l'E BY SKOLE IlELKOM IS OMllAT Hlill,E OF HOOG"£ :3 lib"!' DIE JOIIGSTE ONllEHWYSOJITWIKlCELIIIGS Ell VAKlIETODIEY.E.
,
2
I
3I
4 pEENI
STEM OLAD STEM III GE-I ~EMIDDELD STEM rll : STEl!
llIE SUM HIIIGE MATE " HOI MATE IHEELTEMAL ~-~OORD TOTAAL
I
SAUl I ' 5AAlol 15llM
I
r--
1 11 ~ N '10I
N <~ N '10 I! '10 11 )I I Iloofde vanl Ju.niorskole. 1 14.2 2 28.5!
3!
42.8 0.0 0 0,0 1 7 IIl~
La.erekole" 14 10.0 59 ~2.4 I 42 30.2 J?,9 6 4.3 0 139 Ro@rekole. 10 19.6 23 4).(; 11 21., 4 I 7.8 2 ).9 1 51 ! Spasiale skole. 0 0.0 2 40.0 1 20.0I
2 140.0 0 0.0 0 5 I I '1'O'PUL. ~5_j1;>~_ __8~t2.5_ 57 28.2I
24 ~ i ~"'" ,3.9 2 , 202 --~~--~,- -- I '~ABEL 9l.OF STUDENTE B! SKOLE 0l1,ELK0M lS OM])A'!' llU:Lf: JIl SKOOLOHGANISASIE OJITWRIO.
1 2 3 4 5 PEEN'
STEM GLAD STEM IN OE- STEM III STEM
GEMIDDELD IANT-T~"'A' L
NIE SUM RINGE MATE HOI MATE HEELTEMAL WOORD '-', !1,
SAAM SAAM SAAM
)I 'I> 11 ~ 11 % 11 % 11 '10 )I 11 Hoofde vanl Juniorek:ole" 1 14.2 4 57.1 1
i
14. 2 1 4.2 0 0.0 0 7 IAierskole. 51 36.666
~7 .4 1218.6
3 2.1 2.1 4 1)9I
3 Ho@rskole. 15 29.4 20 39.2 8 15.6 5 .9.8 3 5.8 0 51 Spesiale skole. 4 ~O.O 1 20.0 o 0.0 0 0.0 0 0.0 0 5i
iTOTAA1~. 71 35.1 91 ~5.0 21 J10.3 I 9 4.4 6 2.9
1
4 202dente omrede hierdie kennis by hulle skole verwelkom. Samevattend blyk dit dus dat van die voorgestel= de redes waarom studente by skole welkom sou wees, die enigste duidelike rede die feit is dat hoofde
dit verwelkom om met toekomstige onderwysers se op=
leiding behulpsaam te wees.
(2) In vraag Bl(b) is hoofde versoek om
sekere voorgestelde redes waarom studente nie by die
skole welkom sou wees nie, te evalueer. Tabelle
9.3-98 verstrek die antwoorde op hierdie vrae. (a) In die eerste plek is hoofde se reaksie op die moontlikheid dat studente die skool= organisasie ontwrig, vasgestel.
Uit die algemene ontleding van tabel 93 blyk
dit dat 80.1% (1+2) van die respondente glad nie of
slegs in In geringe mate met die bewering saamstem, terwyl 7.3% (4+5) die bewering in In hoe mate tot heeltemal onderskryf.
Ontleed volgens skooltipes blyk dit dat 68.6% (1+2) van die hoerskoolhoofde glad nie of in In ge= ringe mate saamstem teenoor 84.0% (1+2) van die laer= skoolhoofde, terwyl 15.6% (4+5) van die hoerskool= hoofde in In hoe mate tot heeltemal saamstem teenoor
4.2% (4+5) van die laerskoolhoofde. Hieruit blyk
dit dat In groter persentasie hoerskoolhoofde as
laerskoolhoofde verklaar dat studente hulle skool= organisasie ontwrig.
TABEL 94.
OF STUllEIlTE BY SKOLE OllliElKOM IS OMllAT HULLE DIE LEERLIIIOE SE VORDERIIIO STREII. 1 STEM GLAD IIIE SAAII 2 STEII III GB RIIIGE !lATE 3 OEMIDDELD 4 S'l'E1I III HO! MATE 5 STEM IlEELTEllAL pEEl!
~~
!Mur
SUII SUM SAAII
N i 11 i 11 1> I i I i I I lIoofde T!l.nI
JlJJllorsltole. 0 0.0 4 51.1 2 28.5 1 4.2 0 0.0 0 7
Laerskole. 44 31.6 73 52.5 13 9.3 2 1.4 2 1.4 5 139
lIo!rekole. 14127.4 16 31.3 16 31.3 4 7.8 1 1.9 0 51
I Spea1a.le .kole. 5 ~OO.O 0 0.0 0 0.0 0 0.0 0 0.0 0 5
I
i TO'I'AAL. 6J 31.1 93 46.0 31 15.3 1 3.4 3 1.4 5 202
TAllEL 95.
OF S'l'UDElITE BY SKOLE OIlWElKOII IS OIlDAT lIDLLE DIE OIlDERlIYSERS SE KLASWERlC ONTIIRIO.
1 2 .> 4 ~ OEEII STEM aLAD STEM III OB-QEMIDDELD STEM 11 STEM
lIE SAAII RIIIaE MATE Hot! MATE IlEELTEMAL I&J'r-1I00llD
!Mill
SAAII SAAII SAAM
I i 11 i I i 11 i 11 i J( J( Hoafd. VIUl' Juniorskole. 1 14.2 2 28.5 2 28.5 1 14.2 1 14.2 0 7 Laerskole. 22 15.8 78 56.1 27 19.4 5 3.5 2 1.4 5 139 Holrskole. 10 19.6 22 43.1 13 25.4 5 9.8 1 1.9 0 51 Spo.ia.le akol•• 2 40.0 2 40.0 1 20.0 0 0.0 0 0,0 0 5 TO'I'AAL. 35 17.3 104 51.4 43 21.2 11 5.4 4 1.9 5 202 364~ ~
(b) Tweedens is hoofde gevra om te reageer op die moontlikheid dat studente die leerlinge
se vordering strem. Volgens tabe1 94 verklaar 77.1%
(1+2) van die respondente dat hulle glad nie of slegs
in In geringe mate met die bewering saamstem. Slegs
4.8% (4+5) onderskryf hierdie bewering in In hoe mate
tot heel temal.
In Ontleding volgens skooltipes toon die volgende:
(i) Van die hoerskoolhoofde stem
41.0% (3-5) gemiddeld tot heeltema1 met die bewering saam teenoor 12.1% (3-5) van die laerskoolhoofde. Hieruit is dit duidelik dat In baie groter persen= tasie hoerskoolhoofde as laerskoolhoofde verklaar dat studente hulle leerlinge se vordering strem.
(ii) Dit is opmerklik dat die hoof=
de van al vyf die spesiale skole verklaar dat studente glad nie hulle leerlinge se vordering strem nie, terwyl die hoofde van al sewejuniorskole verklaar dat di t by hulle skole wel in In mindere of meerdere mate die ge= val is.
(c) Der~ens wou vasgestel word of studente by skole onwelkom sou wees omdat hulle die onderwysers se klaswerk ontwrig.
In Algemene ontleding van tabe1 95 toon die volgende:
(i) 17.3% van die respondente ver=
klaar dat hulle glad nie met die suggestie saamstem
nie, terwyl 51.4% in In geringe mate saamstem. Vol=
I
TABEL 96.
OF S'l'UDEliTE BY SKOLE OIlW),;lJ(OM IS OIlDAT HULLE llIE BY DIE SKooLSAl!ELE'HIO
IIIPAS IlIE. .
1 ? 3 4 GEEI!
'fm;M5
STEM GLAD S'I'Ui 111 GE- GEMIDDELD S'I'EII IJl AlI'l' TOTU.t IIIE SAAII RIRGE lUTE aOl IlATE I!EELTEIIA.L VOORD
S.'~M SUM SUI( 11 1- J % 11 1- 11 1- 11 1- J 11 Hoord. van, ! Juniorai<ole 2 28.5 4 57.1 0 0.0 1 114.2 0 0.0 ; 0 7 Laerakole. 77 55.3 42 30.2 8
,.7
4 2.8 3 2.1 I 5 139 Holrskole. 24 47.0 17 33.3 8 15.6 2 3.9 0 0.0 0 51 : Spesio.le skole. 3 60.0 1 20.0 1 20.0 0 0.0 0 0.0 0 5 ! TOTllL. 06 52.4 64 31.6 17 8.4 7 3.4 3 1.4 5 202 TABEL 97.OF S'I'!Jl)ElI'l'E BY SKOLE OllllEL'KOII IS OIlDAT iIU1LE OIlGEDISSIPLIllEERD IS.
1 2 3 S~IlI 5 pEEl!
STEM GLAD S'I'EII III GE- GEIIIDDELD STEII
lIT-HaS IlATE rroTAA~
lIIE SUM RIJlGE IlATE SAAII iHEELTEllAL ~OORD
SAAII SAAII 11 1- 11 1- 11 1- 11 1- 11 1- 11 11 Hoafd. 'ftIl. JUlI1orakol•• 5 71.4 2 28.5 0 0.0 0 ,0.0 0 0.0 0 7 La.Mlkol•• 75 53.9 47 33.8 8 5.7 1 0.7 0 0.0 8 139 Holrakole. : 23 45.0 22 43.1 6 11.7 0 0.0 0 0.0 0 51 Spesiale alto le. 5 00.0 0 0.0 0 0.0 0 0.0 0 0.0 0
'l\,)TAAL. loB i 5J.4 71 35.1 14 6.9 1 0.4 0 0.0 8 202
366 5
.1eeltemal saamstem, is die feit dat studente onder= \lysers se klaswerk ontwrigI wel In rede waarom stu=
dente onwelkom by skole is.
Ten opsigte van die verskillende skooltipes is daar geen duidelike verskille op te merk nie.
(d) Vervolgens wou vasgestel word
of studente onwelkom by die skole sou wees omdat hulle nie by die skoolsamelewing inpas nie.
Op hierdie vraag antwoord die respondente, vol=
gens tabel 96, baie duide1ik negatief. 84.0% (1+2)
verklaar n1. dat hulle glad nie of slegs in In ge=
ringe mate met die suggestie saamstem. 13.2% (3-5)
stem "gemiddeld" tot heeltemal saam.
Die verskillende skooltipes het ten opsigte van hierdie vraag ook in In groot mate eenders gereageer.
(e) Op die vraag of studente by sko1e
onwelkom sou weesomdat hulle ongedissip1ineerd is,
is reaksie vo1gens tabel 97 soos volg: Die groot
meerderheid van die respondente, t.W.' 88.5% (1+2) stem glad nie of slegs in In geringe mate met die bewering saam, 6.9% "gemiddeld" en net 1 respondent
(0.4%) in In hoe mate.
Dit is dus duidelik dat studente hul1e slegs in uitsonder1ike geva1le by die sko1e aan ongedissip1i= neerdheid skuldig maak.
(f) Laastens is gepoog om vas te ste1
TABEt 98.
OF STUDEIi'I'E BY SKOLE ONIlEUW!! IS OMDAT OfiDERlIYSERSOPLErDIlIG InE OOK DIE 'l'AAK VAI DIE SKOLE 15 lIE.
1 STEII GLAD NIE SAA!!
2 STElI III
(lE-HIEE lUTE SAAM 3 GEMIDDELD 4 STElI Ili'
HO'
lIATE SUII 5 S'l'ElI HEELTElII<L SU!! PEEII IroTUL Illi'r ~OORD 11 ~ 11 ~ 11 ~ 11 ~ NI
~ N .N Hoofde van. Juniorskole. 1 14.2 2 28.5 1 14.2 2 b8.5 o 0.0I
1 7 La.erekole. Hob_kole. Speside _kole. 78 30 3 56.1 58.8 60.0 24 12 1 17.2 23.5 20.0 12 6 1 8.6 1l.7 20.0 13 2 0 903 }.9 0.0'1'"'
I 1 1.9 o 0 . 0 ' 7 0 0 I ! I 139 51 5 , I TOTAAL. 112 55.4 39 19.3 20 9.9 17 : 8.4 6 2.9I
8 : :'02 ~.KWARTALE WA'f SKOLE DIE BESTE PAS VD OEn:SOll:)ERHS.
EERSTE
I
TWEEDE DF:RDE VI~RDE T"'l'H;;r%1
III
:tIII ---
II! 'f., I Hoofde V3.n: Juniorskole. 1 14.2 1 100.0 14.2 6 \85.1 Laerskol•• 43 }o.9 112 80.5 123 88.4 i 13 I; 9.3 1,19 Ho@r.kole. 20 39.2 )6 10.5 39 76.4 3 5.~ 51 Speaiale sKole. 2 40.0 60.0 4 180.0 140 ,(, TO'l'AAL. 66! 32.6 158! 78.2 172 185.1 19 9.4 ?C2 368.i
368van mening is dat opleiding van onderwysers nie ook die taak van die skole is nie. Die besonderhede van die antwoorde op hierdie vraag word in tabel 98 ver= strek. Dit blyk uit 'n algemene ontleding van die tabel dat 74.7% (1+2) van die respondente glad nie of slegs in 'n geringe mate met die bewering saamstem, terwyl 9.9% "gemiddeld" en 11.3% (4+5) in 'n hoe mate tot heeltemal saamstem.
'n Ontleding volgens skooltipes toon dat 82.3% (1+2) van die hoerskoolhoofde glad nie of in 'n ge= ringe mate met die bewering saamstem teenoor 73.3%
(1+2) van die laerskoolhoofde. 5.8% (4+5) van die b ·'.,rskoolhoofde stem in 'n hoe mate tot heeltemal met die bewering saam teenoor 12.8% (4+5) van die laerskoolhoofde.
Daar is dus 'n aanduiding dat In groter persen= tasie hoerskoolhoofde as laerskoolhoofde hulle inrig= tings as medeverantwoordelik vir die opleiding van onderwysers sien.
Samevattend blyk die volgende ten opsigte van die moontlike redes waarom studente by die skole on= welkom sou wees:
(i) Die groot meerderheid van die respondente is vanmening dat studente nie om die ge= noemde redes onwelkom by die skole'is nie.
(ii) Aspekte wat in 'n groter mate
daarvoor verantwoordelik is dat sekere hoofde die stu= dente as onwelkom beskou, is nl. dat studente die skoolorganisasie ontwrig (7.3%), dat hulle die onder= 369
wysers se k1aswerk ontwrig (7.3%) en dat onderwysers= op1eiding nie as die medeverantwoorde1ikheid van sko1c beskou kan word nie (11.3%).
(iii) Ten opsigte van die verski11ende
skoo1tipes verk1aar 'n groter persentasie hoerskoo1= hoofde as 1aerskoo1hoofde dat studente die skoo1orga= nisasie ontwrig en 1eer1inge se vordering strem, ter= wy1 'n groter persentasie 1aerskoo1hoofde as hoerskoo1= hoofde aandui dat onderwysersop1eiding nie die mede= verantwoorde1ikheid van die sko1e is nie.
'n Verge1yking van die a1gemene ontledings van tabel 98 met die van tabe1 89 toon 'n groot mate van ooreenkoms in die bevindings. In tabel 89 is n1,. bevind dat 79.1% van die hoofde dit in 'n hoe mate
tot hee1tema1 verwe1kom om met onderwysersopleiding
behulpsaam te wees terwyl volgens tabe1 98, 74.7% van die hoofde glad nie of slegs in 'n geringe mate saam= stem dat onderwys~rsopleiding nie ook die taak van die skole is nie.
Die bevindings van hierdie twee tabelle ten ops1gte van skooltipes weerspreek mekaar egter. Vo1gens tabel 89 verwelkom die laerskoolhoofde in 'n groter mate as die hoerskoolhoofde die ge1eentheid om met opleiding behulpsaam te wees, terwyl volgens tabel 98 'n groter persentasie laerskoolhoofde as hoerskoolhoofde aandui dat onderwysersopleiding nie die medeverantwoordelikheid van die skole is nie.
b. Oefenonderwystye
(1) In vraag B2 is probeer bepaal watter
kwartaal van die jaar die verskillende skole sou ver= kies om studente vir oefenonderwys te ontvang.
Uit In ontleding van tabel 99 blyk dit dat die
derde kwartaal deur die groot meerderheid van die respon=
dente (t.w. 85.1%) verkies word. 78.2% dui aan dat
die tweede kwartaal hulle die beste pas terwyl 32.6% die eerste kwartaal en slegs 9.4% die vierde kwar=
taal aandui. Dit blyk verder dat daar geen opval=
lende verskille in die antwoorde van die verskillende sYc)ltipes voorkom nie.
In Ontleding van die redes wat respondente by hulle antwoorde aangegee het, toon dat die tweede en derde kwartale feitlik deurgaans verkies word omdat die skovlprogram in hierdie kwartale die beste vlot en die studente gevolglik dan die meeste by hulle
oefenonderwys kan baat. Van die redes waarom som=
mige hoofde die eerste kwartaal verkies is omdat stu= dente dan met tipiese probleme van die begin van In jaar te doen kry en dat studente se hulp in hierdie kwartaal wanneer baie poste dikwels nog nie deur on= derwysers geVul is nie, van groot waarde is.
Die meeste respondente wat die vierde kwartaal as In geskikte kwartaal beskou, is die wat aangedui het dat al vier kwartale hulle ewe goed pas.
(2) In vraag B3 is ondersoek ingestel na
die kwartale van die jaar wanneer dit vir skole on= gerieflik is om studente te ontvang.
~.
ICliAllTALE WAlmR DIT VIR SIWLE OIlGERIEFLIIC IS 011 S'I'lIDEIlTE V'IH OEFEIIOlIIIEllllTS 'rE Oll'l'VAlIG.
EERSTE JI
"
Hoard. van I ,runiorskole, 6 85,1 ; J...aersKole. 85 61.1 16 11.5 5.0 11) 81.2 139 . !iolraK:ole. 30 58.8 6 11.1 11.6 45 88.2 51 : Spesiale skole.I
2 40.0 1 20.0 0.0 60.0 5 T~AAL. 1123160.8 23 1103 8.4 167 i 82.6 I 202 ~,OF' SI:OOLHOOn}; SEL, lll;< ST1Jll~,~~'~: T,:N cP~JG'!'l, Vhli DJE SKOOLORGANISASIE EN HULl E 'VERANT'COPJ)F;J,)~m.llf, INI.IG.
-
1 2 3 5 GEEI;N(l(I:'I AF 1>11 TAAMLJ~
llT~'Il';LS
I
AL~'fP ANT T('1'1,:\1TOS UIXi<F:l.S ~C.OHD
N ~ N ,; 11 % 11 % R ~ N ~ Hoofde Van! Juniorskolt'. 0 0,0 0 0.0 1 14.2 0 0.0 6 85.7 0 1 1&.ro1<010. 2 1,4 7 5.0 12 8.6 25 11.9 93 66.9 0 139 RolTlSkole. 1 1.9 4 7.8 11 21.5 10 19.6 25 49.0 0 51 Speslal. sKol., 0 0.0 0 0,0 0 0,0 2 40.0 3 60.0 0 5 TOTAAL. 3 1.4 11 5.4 24 11.8 31 18.3 127 62.8 0 202 372
Volgens tabel 100 is dit vir 82.6% van die respon= dente ongerieflik om studente in die vierde kWartaal te ontvang. Die feit dat in hierdie kwartaal hersie= ning gedoen en eksamen geskryf word, word deurgaans as die rede genoem. Van die respondente dui 60.8% aan dat dit vir hulle ongerieflik is om studente tydens die eerste kwartaal te ontvang. Die vernaamste redes wat genoem word, is dat.dit die meeste skole etlike
~eke neem om goed op dreef te kom en dat onderwysers
enkinders mekaar self nog moet leer ken.
Uit die gegewens van tabelle 99 en 100 is uit duiielik dat die tweede en derde kwartale die tydperke
is wanneer studente met die minste ongerief en ont=
wrigting vir die skole vir oefenonderwys uitgestuur kan word. In hierdie kwartale kan studente dus beter aandag van onderwysers en hoofde verwag.
c. Organisasie van oefenonderwys
(1) In vraag B4 word deur middel van In agtal vrae sekere aspekte van die skole se oefenon= derwysprogram ontleed.
(a) In die eerste plek wou vasgestel word of skoolhoofde self die studente toespreek en hulle
inlig oor die skoolorganisasie en wat hulle verantwoor=
delikhede by die skool sal wees. Dit blyk uit In ontleding van tabel 101 dat die meerderheid van die respondente (t.w. 62.8%) altyd self hierdie taak ver= rig, terwyl In verdere 30.1% (3+4) dit taamlik dik= wels tot dikwels self doen. In Vergelyking van skool= tipes toon dat minder as die helfte (t.w. 49.0%) van 373
~.
OF SKOOLHOOFDE SELF liLE ASPEKTE VAII DIE OEFEIIOIIDERWYSORGAIIIs.l.Sn: REHARTIG.
1 2 3 4 5 PEEII
1I00lT AFEII TAAMLlK DIXWELS ALTYD jABT- ir01'Ul
TOE DIKWEI,S WOORD
11 i>
•
i> I i> 11 i> 11 i> 11 11Hoord. van. Juniorakole. 1 4.2 0 0.0 1 14.2 0 0.0 5 71.4 0 7 Laer8kol~. 13 9.3 20 14.3 22 15.8 31 22.3 53 38.1 0 139 Bo@'raKole. 13 25.4 18 35.2 8 15.6 5 9.8 7 13.7 0 51 Speaiale allole, 0 0.0 2 40.0 1 20.0 0 0.0 2 40.0 0 5 TOTAAL. 27 3.3 40 19.8 32 15.8 36 17.8 67 33.1 I 0 202 TAREL 103.
OF '11 VISE-HOO.' OF '11 AllDER LID VAN DJ;: SY.OOLPERSOm:EL DU; OEFEII. OIlDERWYSORGAIlISASIE REHARTIG.
1 2 3 4 5 IGEiN
1I00IT AF Ell TAAMLIX DIKWELS ALTTD AN7- T01'AAL
TOE DlKWELS WOORD
11 i> 11 i> 11 i> 11 i> 11 'to 11 11
Boofd. van~ Juniorskole. 3 42.8 0 0.0 1 14.2 0 0.0 3 42.8 0 7 Laerakole. 66 47.4 31 22.3 14 10.0 16 11.5 7 5.0 5 139 Bodrskole. 9 17.6 3 5.8 6 11.7 11 21.5 22 43.1 0 51 Spes1ale akol •• 1 20.0 1 20.0 1 20.0 2 0.0 0 0.0 0 5 TOTAAL. 79 39.1 35 17.3 22 10.8 29 14.3 32 15.8 5 202 374
die hoerskoolhoofde self altyd die studente inlig, terwyl by die ander skooltipes hierdie persentasies heelwat hoer is, nl. respektiewelik 85.7%, 66.9% en 60.0% by juniorskole, laerskole en spesiale skole.
(b) Tweedens is nagegaan of hoofde alle
aspekte van die oefenonderwysorganisasie self behartig.
In tabel 102 word dit aangetoon dat ongeveer die helfte
van die respondent~ t.w. 50.9% altyd of dikwels self
die oefenonderwysorganisasie behartig, 15.8% doen di ttaamlik dikwels self en 33.1% (1+2) nooit of slegs af en toe.
In Vergelyking tussen laerskool- en hoerskool= hc.fde toon dat die meerderheid van die laerskool= hoofde, t.w. 60.4% (4+5) dikwels tot altyd die oefen= onderwysorganisasie self behartig terwyl die meerder= heid van die hoerskoolhoofde, t.w. 60.6% (1+2) dit nooit of slegs af en toe self doen.
(c) Die mate waarin In vise-hoof of In
ander lid van die personeel die oefenonderwysorganisa=
sie behartig, word in tabel 103 uiteengesit. Bier=
volgens is dit duidelik dat dit in die meerderheid van die gevalle, nl. 56.4% (1+2) nooit of slegs af en toe die gebruik is.
Ontleed volgens skooltipes blyk dit dat in die geval van laerskole die meerderheid van die hoofde, t.w. 69.7% (1+2) rapporteer dat In vise-hoof of In ander personeellid nooit of slegs af en toe die oefen= onderwysorganisasie behartig, terwyl die meerderheid
van die hoerskoolhoofde (64.6% = 4+5) dit dikwels tot
altyd so laat doen. 375
•
•
•
TABE!, 104.OF SKOOLHOOFDE OEFEllOIDERVTS VOLOElS '11 VASTE PIJ.II IJI SdEIlERKIIIO lIE'!' DIE VISE-HOOF(DE) Ell PERSOJEELLEDE REIIL.
0_
1 2 4 5
1100 IT IoFEII TJnIX DIXlIELS ALTTD A\IT- ~T.u.L
TOE D lIELS 1I00RD
N 10 10 10 JI 10 10 JI JI Hoofde van I Juniorskole. 1 14.2 1 14.2 1 14.2 2 28.5 1 4.2 1 7 Laerskole. 21 15.1 13 903 14 10.0 32 23.0 58 1.7 1 139 Holrakole. 2 3.9 5 9.8 8 15.6 8 15.6 26 50.9 2 51 Spesiale Bkole. 1 20.0 0 0.0 1 20.0 1 20.0 2 40.0 0 5 TOTAAL. 25 12.3 19 9.4 24 ll.8 43 21.2 87 43.0 4 202 T'(BF.L 105.
OF STUDENTE AS 'N OROEP LESSE VAN BF.1(riAME ONDF.RlIYSERS BYlIOOB.
t 1 2 3 4 5 OEER I
NeOIT '(F EB I TAAlILIK DJKlIELS ALTYD ANT_ ITOTAU
TOE :JIKWELS WOORD
N % N I % !I % N 10 JI 10 N JI Hoofde ven: Junio:"skole. 6 85.7 1 14.2 0.0 0 0.0 0 0.0 0 7 La.erskole. 86 61.8 32 23.0
11~
7.1 4 2.8 6 4.3 1 139 HollrBkole. 33 64.7 7 13.7 8 15.6 1 1.9 2 3.9 0 51 Spesia!e akole. 3' 60.0 1 20.0 0 0.0 0 0.0 1 20.0 5I
0 TOTAAL. 128 63.3 41 20.2 18 8.9 I 5 2.4 9 4.4 1 202 -376(d) Of skoolhoofde die oefenonderwys volgens In vaste plan, waarby alle personeellede be trek
word, reel, word in tabel 104 nagegaan. volgens hier=
die gegewens blyk dit dat die meerderheid van die re= spondente t.w. 63.2% (4+5) dikwels tot altyd volgens
so In voorafbeplande program te werk gaan. Volgens
skooltipes ontleed, blyk dit dat feitlik gelyke per= sentasie laer- en hoerskoolhoofde dikwels tot altyd hierdie metode volg, nl. 64.7% (4+5) van die laer= skoolhoofde en 66.5% (4+5) van die hoerskoolhoofde.
Heelwat meer laerskoolhoofde as hoerskoolhoofde
(1.:.1% teenoor 3.9%) rein hulle oefenonderwys egter gj. j nie volgens 'n vaste plan nie.
(e) Vervolgens wou in tabel 105 vas=
gestel word of studente in die geleentheid gestel word om as groep lesse van bekwame onderwysers by te
woon. In Ontleding van die tabel toon dat hierdie
praktyk baie selde toegepas word, aangesien 63.3% van die respondente verklaar dat dit nooit gereel word nie terwyl volgens 20.2% dit 'af en toe plaasvind. By slegs 15.7% (3-5) van die skole word studente taam=
lik dikwels tot altyd in die geleentheid gestel om
as groep na bekwame onderwysers te luister.
In Ontleding volgens skooltipes toon geen opval= lende verskille ten opsigte van hierdie gebruik aan nie.
(f) In tabel 106 word aangetoon hoe
dikwels studente in die loop van In oefenonderwystyd= perk van klasse verwissel om sodoende ondervinding 377
-PAllEL 106.
OF S'l'UDENTE III DIE LOOP VAN DIE OEFEIIOIIDERWYSTYDPERK VERWISSEL 011 SOOOEIIDE OIlDERVII!DIIIO VAJI SWAK E!! GOEIE DOE!!. 3 4 TAAI!LIK DIKWELS DU'El,S H ~ 11 ~ Hoo!de Tan, Junlorskole .. 2 28.5 0 0.0 1 14.2 2 28.5 l..a.erak:ole. n 15.8 18 12.9 29 20.8 23 16.5 Holrekole. 6 11.7 2 3.9 9 17.6 13 25.4
spe siale aKo le t 0 0.0 0 0.0 0 0.0 2 40.0
TO~AAL. I 30 114.8 20 9.9 39 19.3 40 19.1'
':,<,BEL 101.
Hoo fde van J
Juniorakole. Laerskole. Holrakole. Spesiale 8k01e.
TOTAAL.
OF STl1DEl!1'E PERSC!!]<:ELV~ROADER]NGS SYWOOI!.
1 2 3 4 11'001'1' HEN TAAIILIK .TOE DIKIIELS N 'f, 11' ~ H <1.- 1/ 'A. 6 85.7 1 14.2 0 0.0 0 0.0 96 69.0 23 16.5 5 3.5 7 5.0 31 60.7 8 1~.6 4 7.8 3 5.8 2 40.0 1 20.0 0 0.0 1 20.0 135 66.8 3} 1~. 3 9 4.4 I 11 5.4 VAJI KLASSE KLASSE OP 'I'E 5 ALTlD N ~ 2 28.5 45 32.3 19 37.2 3 60.0 69 134.1 I
r ...
L~YD
HI
% oI
0.0 6 403 4 7.8 i 1 20.0I
I 11 5.4 2I
I 51 5 oI
i 4 I 202 GEEN:--AN'1'- iTUl'Ui WOORD K I 1/ oI
I 7 2 . 139 1 I )1 1 0 5 3 ! lO2 j 378van swak en goeie klasse op te doen. 'n Ontleding van die tabel toon dat die gebruik by 53.9% (4+5) van die skole dikwels tot altyd gevolg word, terwyl 19.3%
dit taamlik dikwels en 24.7% (1+2) dit nooit of slegs
af en toe toepas.
In Ontleding volgens skooltipes toon geen opval=
lende verskille ten opsigtevan hierdie gebruik nie. (g) In tabel 107 word gepoog om vas te
stel of hoofde die gebruik het om studente personeel=
vergaderings te laat bywoon.
Dit blyk uit 'n ontleding van die tabel dat v. _)ens die meerderheid van die respondente (66.8%)
dit nooit gebeur nie en volgens 16.3% slegs af en toe.
15.2% (3-5) verklaar dat studente taamlik dikwels tot altyd die personeelvergaderings bywoon.
'n Ontleding volgens skooltipes toon andermaal geen belangrike verskille aan nie.
(h) Laastens is probeer uitvind of af=
studerende studente die geleentheid gegee word om vir tydperke van 'n week of langer die onderwysers se volle program oor te neem, alhoewel onder toesig en beheer van die betr,okke onderwysers.
Dit blyk uit tabel 108 dat terwyl 37.0% (4+5) van die respondente verklaar dat afstuderende studente dikwels tot altyd sulke geleenthede kry en 18.8% taam= lik dikwels, verklaar 43.5% (1+2) dat afstuderende studente nooit of slegs af en toe onderwysers se vollc program kan oorneem. 1)
- - - -
.•.- - ~.
OF .tJ'STUDEBElIllB, S'l'UDEJ'I'E DIE QELEEI'l'IIEID II:RY 011 VIII 'R TYDPE1lIC VU ' . lI'EEK or LAJlGER ' . OIDE)!lIl5Eli SE VOLLE PROGIWI OOR 'l'E JUII. ALI!OEVEL OlDER TOESIG El l!EllEBliVU DIE OIIlEl!lIlSEli.
1 2 3 4
,
GEE! .OOlT .tJ'E11 TOE 'l'AAlILlI( DlI(VELS DIKVELS ALTYD~iD
TO'I'AAI•
~•
~•
~•
~•
~• •
Hoorde 'Y8.h I Juniorskole. 1 14.2 3 42.8 0 0.0 1 14.2 2 28.5 0 7 La.erskole. 31 ~2.3 27 19.4 29 20.8 16 11.5 35 25.1 1 139 Hahaka1e. 15 ~9.4 8 15.6 8 15.6 8 15.6 12 23.5 0 51Spesl..l. akale. 2 ~O.O 1 20.0 1 20.0 0 0.0 1 20.0 0 5
TOTUL. 49 ~4.2 39 19.3 38 18.8 25 12.) 50 24.7 1 202
TAllE(, 102.
OP O?L ,;rJ[tI~SINRIOTIIIOS VBRL.l.!IG DU' SK,)OLROOFDE 'N VBR:'I,AG'TORN OOR STtlDEIfl',; MOm VOLTOOI.
JA lffiE TOTUL 11 ~ N 'f. 11 --~-.~---.-, !!22!t!!..."!l!lt Juniorsit" le. 7 !100.0 ! 0 0.0 0 14ertfkol~. FIolrakole. 137
I
.
99.5 !, 49 96.0 I 2 2 1.4 3.9 0 0 139 51!
Spesiale .kola. 5 100.0 I 0 0.0 0 5---.---+
TO'!'A-IL. 198 98.0 : 4 I 1.9 I 0 202 380Ten opsigte van hierdie vraag is daar volgens skooltipes geen duidelike verskille op te merk nie.
Samevattend blyk die volgende ten opsigte van die organisasie van oefenonderwys by die betrokke skole:
Eerstens het dit aan die lig gekom dat die
meerderheid van die hoofde van die verskillende skool= tipes die oefenonderwys by hulle skole gereeld vol=
gens' In vaste plan laat verloop. Hierdie program
betrek gewoonlik die hoof self, die vise-hoof(de) en
die personeel. Dit blyk verder dat ongeveer die
h· ~fte van die hoofde self alle aspekte van die oefen=
onderwysorganisasie behartig. Die groot meerder=
heid lig egter self die studente in ten opsigte van die skoolorganisasie en omtrent studente se verant= woordelikhede en pligte tydens oefenonderwys.
Hoerskoolhoofde laat in die meerderheid van die ge= valle die organisasie aan In vi se-hoof of In ander personeellid oor.
Voorts blyk die volgende ten opsigte van enkele prosedures en gebruike waaroor navraag gedoen is:
Di t is aangetoon dat die gebruik om studente in groepe na bekwame onderwysers se lesse te laat luis=
ter deur die meeste skole nooit of baie selde toege=
pas word.
Die meeste hoofde laat studente in die loop van die oefenonderwystydperk van klasse verwissel om so= doende van verskillende klasse ondervinding te kan opdoen.
---~,-.llQ.
PERSONE .AT BY DIE." SrOJ,£; VERSLAG !.EWER OOR STUDEII'l'E.
i--=---.-~.L-+----+---+---+-~
HQ"" r, n"" benI'I'pk:, ng (tlP.t 11 5 86 22 3 116
j,etrokh onderwy.er(s). % 71.4 61.6 43.1 60.0 57.4
Hoof, na be$p~kine met 11 1 7 o 1 9
voll p. ~rsont'e!. ~ 1~.? 5.0 0.0 20.0 4.4
---
---~----I---...
- - - + - - - - I 11 o o 3 1 4 Hoofde al1een. % 0.0 0,0 5.8 20.0 1.9 - - 11 1 6Q Perf'onf"el] jrl 30lJ ('en. % . . ~-t--:-tyrr-
N o 00 1.4 21.', 20.0 _ _'. ' . -. - - - . - - 1 7, 1 50 18 35 6I
tn llJd on;pr hoo .J
I "NL
I.
_12.83 35 ••Q 35.2 20.(1 _~_ Persont'e " ---L- • $e kon"",,1.. _____ _ __~___ _L
____ .__.__ _ __.. _
382'l'ABEL 111.
01' DIT VIR SKOOL!!OOFDE EN HULLE PERSOIlEEL MOOllTLIK IS OM IIA 'Il OEQEIIOIIDERWYSTYDPERK DEEGLIK V1;:RSLAG TE LElIER OOR ST'JDElITE.
I I GEEII
I I
JA JiEE !AlIT- TOTAAL ,
i WOORll 1I! .~ Ni %1 N 11
~
r--.f..-:-
-+
i I i Hoofd. va.n. I I Juniorekole. 3 42.8 41 57 •1 0 1 ' I Laerskole. 110 19.1 28 20.1: 1:
139 , Holrskolo. 32 62.1 18 35.2 1 51 Spesia.le skole. 4 80.0 1 20.0 0 5 - - - ! - - - I TOTAAL. 119 73.1 51 25.2 2 202 I -....=w_-===,;:;...
~===::-; ~-::s.: !!B..liLlJ.~·OF SKOOLHOOFDE GEREELDE VOEL TNG !!ET MET Dn: OPI,EID:NGSIIIRIGrnm(s) flilT STUDEN~E VIrl OE,E!!: ONDER.YS NA HUl.LE SKOLE S'l'JUR.
r - - ' - -
JA
I
NEEam-f---
: Ul'- TOTAALI
f---
-;;T
.J!Q.QllP. - - - 'j % 11~ i
1I_':J
Hoof~~<ml Juniorskole, 2 28.5 5 71.4 0 7 Laerskole. 61 48.2 12 51.1 0 139 Hofrskole.I
21 52.9 24 47.0 0 51 Spesia.le skole. I 2 40.0 3 60.0I
0 5 ii
I I TOTAAL. 98 i 48.5 104 51.4 I 0 202.
-Dit blyk datdie oorgrote meerderheid van die hoofde nie vereis dat studente personeelvergaderings moet bywoon nie.
Minder as die helfte van.die hoofde rapporteer dat hulle aan afstuderende studente gereeld die ge= leentheid gee om vir In week of langer In onderwyser se volle program oor te neem om sodoende kennis te maak met die volle omvang van die onderwyser se daag= likse verantwoordelikhede.
(2) In vraag B5 is ondersoek ingestel na die gebruik om vertroulike verslae oor studente vir die opleidingsinrigtings op te stel.
(a) Op die vraag of die opleidings=
inrigtings verlang dat hoofde vertroulike verslae oor die studente moet lewer, blyk dit uit tabel 109 dat feitlik alle inrigtings (t.w. 98.0%) sodanige verslae van dte hoofde verwag.
(b) Voorts wou vasgestel word watter persone vir die opstelling van die verslae oor studen= te verantwoordelik is. Volgens tabel 110 blyk dit dat in die meeste gevalle (nl. 57.4%) die verslae deur die hoofde na bespreking met die betrokke onder= wysers opgestel word. Die volgende belangrikste metode, wat deur 35.6% van die hoofde toegepas word,
is dat In personeellid onder die hoof se kontrole vir
die verslag verantwoordelik is.
In Ontleding volgens skooltipes toon dat hierdie twee metodes by al vier skooltipes die belangrikste is.
(c) Laastens is nagegaan of dit vir skoolhoofde en hulle personeel moontlik is om na In oefenonderwystydperk deeglik verslag oor studente te lewer. Soos blyk uit III verklaar die meerder= heid (t.w. 73.7%) van die respondente dat dit wel moontlik is. Volgens die kornrnentaar deur responden= te wat ontkennend antwoord op die vraag is die redes
vir die onvermoe soos volg: In die meeste gevalle
wo:d genoem dat In tydperk van drie of vier weke
t.., kort is om studente bevredigend te leer ken.
Die mees algemene rede wat hoerskoolhoofde aanvoer
is dat onderwysers nie die nodige aandag aan studente
kan gee nie as gevolg van hul vele verpligtinge.
d. Skakeling met opleidingsinrigtings
In afdeling B6 van die vraelys is enke= le vrae gestel in verband met die skakeling tussen op= leidingsinrigtings en die skole.
(1) Eerstens is probeer bepaal of skool= hoofde goeie en gereelde voeling het met die oplei= dingsinrigtings wat studente vir oefenonderwys na hulle skole stuur. Uit die gegewens van tabel ~12 blyk dat net meer as die helfte (t.w. 51.4%) van die
respondente van mening is dat hulle skakeling met opleidingsinrigtinqs nie goed is nie.
Wat skooltipes betref, is die antwoorde van hoerskoolhoofde die mees positiewe. Hier verklaar 52.9% dat hulle wel bevredigende voeling met die op= leidingsinrigtings het.
Tabel 112 toon dus In klaarblyklike leemte in die opleidingsinrigtings se pogings om noue kontak met hulle oefenskole te kry en te behou.
(2) Vervolgens is nagegaan of skoolhoofde bevredigende skakeling met dosente van die opleidings= inrigtings het. Uit In ontleding van tabel 113 blyk dat slegs 18.3% van mening is dat die skakeling wel na wense is. Die grootste persentasie, nl. 68.6% beskryf die gehalte van die skakeling as gemiddeld en
10.3% beskou dit as glad nie goed nie.
Hieruit kan afgelei word dat daar In nouer skake= ling en samewerking tussen skoolhoofde en dosente van die opleidingsinrigtings behoort te wees.
(3) Ten slotte is nagegaan of skoolhoofde
dit wel nodig vind dat dosente die studente tydens
oefenonderwys by die skole moet besoek. Die gege= wens van tabel 114 toon dat hoofde feitlik eenparig
in hulle antwoorde is, aangesien 93.0% aandui dat hulle dit wel nodig vind.
TABEL 113.
OF SKOOLl!OO~'DE BEVREDIGElIDE SKAKELIIIG I!E'l' DOSElIl'E VAlI DIE Ol'LEIDIIIGSIlIRIGTINGS 1lE'l'.
I
TOTAAL 11 Hoofde van: Juniorskole. 0 0.0 5 f 71.2 ! 1 14.2 1 'Laerskole. 15 10.7 94 6 1.5 I I 28 20.1 i 2 139 Ho8rskole. 5 9.8 37 .12.4 I 13.1I
2 51 Speaiale skolE'. 20.0 3 160• 0 i 20.0i
0 5 '----t TOTAAL. 21 I 10,} I 139 '68.6 ' 31 ! 18.3 ; 202 TABEL 111.OF SKOOLHOOFDE !lIT !r'JD"G VIND DAT DOSENTE DIE STUDENTE BY HULLE SKOLE HESCEK.
GEEII
NEE AIfI'- TWAAL
I l/OORll % ! N ~ N N ,! ~t~ i Juniorskole. 6; 8;.7 1 14.2 0 1 I 9 Laerskole. 129
i
92.8 6.4 1 139I
Ho"rskole. 48 1 3 5.8 0 511
194.
0 S~$1ale skole. 5 :100.0 0 0.0 5 i iI
TOTAAL. ! 188 ; 93.0 j 13 6.4 1 202 387Samevattend kan dus afgelei word dat hoofde van mening is dat hulle skakeling met die opleidingsinrig= tings asook met die dosente wat die studente by hulle skole kom besoek, behoort te verbeter. Verder is hulle beslis van mening dat dosente se besoeke aan die studente by hulle skole nodig is.
Ult dle skriftelike kommentaar wat sommlge res= pondente by hulle antwoorde op hlerdle vrae aangebring het, ls dlt egter opmerkllk dat hoofde die gebruik van sommlge dosente om slegs kritleklesse te kom aan= hoor, sterk veroordeel. Hlerult kan afgelel word dat hoofde dit wel noodsaaklik vind dat dosente die stu= dente kom besoek, maar dat dle besoeke naas die evalu= eringsfunksie ook duidelik leiding en advles aan stu= dente moet insluit.
e. Hoofde se menings oor oefenonderwysbeleid en -praktyk .
Die laaste afdeling van die vraelys aan skoolhoofde, nl. vraag B7, is gewy aan die onder= soek na sekere aspekte van die oefenonderwyspraktyk en -beleid en die vasstelling van skoolhoofde se menings ten opsigte van enkele moontlike wyses waar= volgens oefenonderwys gereel kan word.
(1) In die eerste plek wil vasgestel word wat skoolhoofde as die skool se taak beskou ten op= sigte van die praktiese opleiding van onderwysers. In die vraag is respondente versoek om aan te dui of hulle van mening'is dat skole die medeverantwoord=
TABEL 115.
lIAT SKOOLJIOQFDE AS DIE SKOOL SE TAAK BESKOU TEI OPSIGTE VU DIE PRAXTIESE OPLEIDIlIG VAN OlrDi:RUSERS.
UIIIOR- LiElI- 1I01R- SPI!lSULl!; 'I'I'l'l'AAL
SKOLl! SKOLl! SI{OLl!; SKOLl!
Skole meet mede
verantwoordelik-I 3 93 )8 2 136
heil\ vi r die prakti••• op1eiding
v~n ondenr,ysers a.a.nvaar. ." 42.8 66.9 74.5 40.0 6703
51<01. behoor~ net hullo ra.1l1 11
4 44 13 3 64
tei t. ~ot b••kikk1ng van op1e1
dingsinrigtings te stel. ." 57.1 31.6 25.4 60.0 )1.6
_.-
..
- .._--
--GeBr. antwoord. 11 0 2 0 0 2 -'--~---TO?AAL. 11 " 1}9 51 5 202t
---=---
-
.
~.OF SKOOLHOOf'1 E (QF' lI'JLLE VER'l'EEJlWOORDIGERS) DIE 'I'YD lIE'!' OM BEHOCRLTKE AAIIJlAG AAN AL DIE ASPEKTE VU OEFElIOlrDERWYS TE SKENK. I NBE I SOMS , JA 1
!
GEEII AlI'I' 1I001lD 'I'I'l'l'AAL ! N, 'f, II ~ 11' ~i 11 11!
Hoorde van: !I.
Juniorekole4 ! II
2 28.5 5 71.2 0 I 0.0 0 7 I lAerekole.I
Hofrekole. ~pes1a1e okole. 41 13 0 29.4 25.4 , 0.0i
87 34 4 62.4 66.5 8c.0 ! 7 3 1 5.0 5.8 I 20.0 I 4 1 0 139 51 5 I•
'l'OTAAL. r 56 27.7 L!3_0 ~:.L.,;; 5.4 5 202 389de1ikheid vir die praktiese op1eiding van onderwysers moet aanvaar en of sk.o1e slegs hulle fasi1i tei te tot
beskikking van op1eidingsinrigtings moet ste1. Uit
die ont1eding van tabe1 115 b1yk dat die meerderheid van die respondente (t.w. 67.3%) we1 van mening is dat sko1e medeverantwoorde1ikheid vir die praktiese
op1eiding moet aanvaar. Ont1eed vo1gens skoo1tipes
b1yk dit dat die twee grootste groepe, t.w. 1aerskoo1= hoofde en hoerskoo1hoofde a1bei groot1iks hierdie mening toegedaan is.
(2) Vervo1gens isnagegaan of hoofde (of
die persone wat namens huI1e die oefenonderwysorgani= sasie behartig) die tyd het om behoor1ik aandag aan al die aspekte van oefenonderwys te skenk.
Soos b1yk uit tabel 116 verk1aar slegs In baie kIein persentasie (5.4%) dat huI1e we1 die tyd het, terwy1 die grootste persentasie, nl. 64.2% in 'n mindere of meerdere mate (soms) genoegsame aandag
aan oefenonderwys kan skenk. Meer as In kwart
(27.7%) van die respondente verk1aar dat hu1Ie nie die tyd daarvoor het nie.
Die ont1eding volgens skooltipes toon dat die twee grootste groepe, nl. 1aerskooIhoofde en hoer= skoolhoofde in In hoe mate eenders op die vrae ge= reageer het.
Uit die gegewens van tabeIIe 1·15 en 116 kan dus afgeIei word dat die groot meerderheid hoofde die medeverantwoordeI1kheid vir die praktiese opleiding
van onderwysers aanvaar. Hu1Ie meen egterdat huIIe
TABEL 117.
OF SJ(OOLBOOFDE DIIIX DM' DIT IIODIO Ell '1'01' VOORDIEL VAll DIE S'l'UDElITE IS IIIDIElI '11 I'ERSlIiELLID VU '1
SKOOL TYDE"S OEJi'EllOIIDEllWIS GEDEEL1'I!LIX VU Sf as
\IOJE PLIG1'I! VRl'GE:r!'EL [All IIORD 011 Dn: OPLEIDIIIO VAll DIE STUDElI':'E liT DIE SKOOL 1'1! lIEPLlI D 11 KOIIRDlBEER.
I
JA ~ !lEE GBU 11'1' 'I'OI'.u.L 11 ~:
J ~I lIOORD•
•
!!.I!2t .te "'!!' i JWltorekole. 1 14.2 i 4 51.1 2 1 Laerai(ol.,. 63 45.3 13 52.5 3 139 Ho'r.kole. 23 45.0 28 54.9 0 51 Speah1e oko1•• 0 0.0 5 100.0 0 5i
'!'I'J!'A/.J,. 81 4).0 110 54.4,
202 "UEL liB.5KuO[,¥'CO.'DE SE ST:,!lDPUN'l' TE!I OPSIGTE VAll 'I L1IGEREJ
ONONmRBROKE TYDPERK VAN OE"ENOIIDl>:RlIYS, BV. 'B RiLE Y"'Att7.... I.L.
.... -~ --~ "' ....
--
..
_-
,..._-
I OEEII
JA NEE AIf!'- '!'<1.~AAL
._ ...,,1-..._.,.-.... lI00Rt
N:
f----.
:' N ~ 11 11 ~~v.!.!L Juni~ra."l 2 26.5 5 11.4 0 1 Leu.ko1e. 71 55.) 60 4).1 2 139 Holriil<ole. 21 41.1 29 56.S 1 51 Speahlo a :>le. 3 60.0 2 40.0 0 5_
..._
---I - TO':'AAL. - ... =.;:::'".
103 5 0 .9 96 41.5 3 202 391nie die tyd het om na behore aandag aan die opleiding van studente wat vir oefenonderwys na hulle skole ge= stuur word, te skenk nie.
(3) Derdens is nagegaan of skoolhoofde dink dat dit nodig is en dat dit tot voordeel van die studente sal wees as In personeellid van In skool tydens.oefenonderwys gedeeltelik van sy gewone pligte vrygestel kan word ten einde die opleiding van die studente by die skool te beplan en te koordineer.
Soos blyk uit In ontleding van tabel 117 is die meerderheid van die respondente, nl. 54.5%, nie ten gunste van so In moontlikheid nie. Dit blyk ook dat die laer- en hoerskoolhoofde in In groot mate eenders op die vraag gereageer het.
Die redes vir die hoofde se reaksie op die vraag blyk uit kommentaar wat by die antwoorde verstrek is. Die mees algemene kommentaar is dat so In reeling onuitvoerbaar en onprakties sal wees aangesien skole dit nie kan bekostig om In personeellid gedeeltelik van sy gewone pligte vry te stel nie. Ander respon= dente verklaar dat so In stap wel tot voordeel van die studente, maar nie in die beste belang van die leer= linge sal we;s nie. Dit sou beteken dat die be= trokke onderwyser se lesse deur ander onderwysers of selfs studente behartig moet word.
(4) In die volgende vraag is hoofde se standpunt oor In langer en ononderbroke tydperk van oefenonderwys, bv. In hele kwartaal gepeil. Soos blyk uit tabel 118 is 50.9% van die respondente ten
gunste van so 'n moontlikheid, terwyl feitlik 'n ge= lyke persentasie nl. 47.5% bulle daarteen uitspreek. Ontleed volgens skooltipes is dit opvallend dat ten opsigte van laer- en hoerskole, die meerderheid van die laerskoolhoofde, t.w. 55.3%, ten gunste van so 'n langer oefenonderwystydperk is, terwyl die meerderheid van die hoerskoolhoofde (t.w. 56.8%) daarteen is.
!)ie hoofde wat die suggestie onderskryf, se re=
des kan soos volg saamgevat word: Die gebruiklike
tydlerke van hoogstens 'n maand is te kort om aan ::;tu,;ente bepaalde verantwoordelikhede op te dra. Hulle Vlord dus gewoonlik maar net verdra en slegs toegelaa t ora die minimum getal lesse te gee sodat
hulle die minimum skade kan aanrig. Met 'n langer
tydperk van bv. 'n kVlartaal tot hul beskikking kan
definitiewe veranbloordelikhede, DV. ten opsigte van
een of meer vakke vir so 'n tydperk aan hulle opge=
dra vlord. Verskeie hoofde ondersteun die gedagte
op voorwaarde dat slegs senior studente so gebruik
word, en ander weer op voorwaarde dat die dosente
dan met werklike praktiese opleiding behulpsaam moet Vlees en nie bloot kritieklesse moet kom aanhoor nie. Die hoofde wat nie ten gunste van 'n langer tyd= perk van oefenonCierwys is nie, se redes is hoofsaak=
lik die volgende: Onderwysers het alreeds te min
tyd om bel100rlike aandag aan studente te skenk; 'n
langer tydperk sal die probleme net vererger; so 'n
reeling mag vir studente waard€vol wees maar sal
TAJlEL 112.
W!TTEI! IOl.lRTAAL 1IOOFDB, WAT TEll Ol1J5TE VAI! '11 HELE KWAl!TAAL OEFEllOIDERII1S IS, SAL '/ERKIES.
QED
EEllSH T1IUD! DERIlE VlERDI AlI'l' l'l'O'!'UL IIOORD 11 j 11 j
•
j 11 j • I•
"'oord...I .. Junior_ole. Laer.t~l•• lIofroko1e. Speeiale Hole. 0 U 4 0 0.0 8.6 1.8 0.0 2 52 15 2 26.5 31.4 29.4 40.0 0 26 4 2 0.0 20.1 1.8 40.0 0 1 1 0 0.0 5.0 1.9 0.0 I 5 40 21 1 I ! I i ! i 1 139 51 5I
I II
'I'O'l'AAL. 16 7.9 11 35.1 34 16.8 1 83091
73 202 1_-", _ Til.BEL 120.SKOOLBOOFDE Se: STAJI'I)FUI!'I' TEll OPSIO'l'E VAI MlliDER OEFEIIOIiDERII1S G3DUll£IIDE DIE OPLSrO!lIGSTrO lIE'!' '11 LAlIG 'l'TDP£'lk PRAlM'n;SE OllDERIIYS A.S 'lEEL VAII EJ AMI DIE EIIDE VAII DIE S'l'ODEII'l' SE OPLEIDIlIG.
OEEII JA !lEE i AIIT- TOTllL
i WOORD JI 'f,
•
'f, JI JI 1Io0fde ..." Jun1orskole .. 2 28.5 4 ,7.1 1 7 Laerakole. 57 41.0 75 53.9 7 13~ Ho'rekole. 22 43.1 21 52.9 2 51 Spee1al. Hol•• 1 20.0 4 80.0 0 5 I 'l'O'!'lll.. 82 40.5 no 54.4 10 202 1 394(5) In aansluiting by die vorige vraag, is respondente wat ten gunste van In hele kwartaal oefen= onderwys is, gevra om aan te dui watter kwartaal vir so In reeling verkies word. In Ontleding van tabel 119 toon dat die tweede kwartaal deur die grootste persentasie, nl. 35.1% as die geskikste kwartaal aan= gewys word. Die grootste persentasie van elke skool=
tipe verkies die tweede kwartaal. Die feit dat 36.1%
van die ondersoekgroep nie die vraag beantwoord het nie, terwyl 47.5% volgens tabel 118 nie ten gunste van In kwartaal oefenonderwys is nie, beteken dat meer hoofde as wat ten gunste van die suggestie is, op I ierdie vraag geantwoord het.
Te oordeel na die redes wat respondente vir hulle keuses aangee, blyk dit dat die tweede en in
In mindere mate die derde kwartale aangewys word as die tydperke waarin die meeste werk in die klasse ge= doen word, en wanneer studente die meeste kan leer. Die belangrikste rede waarom In groep hoofde (7.9%) die eerste kwartaal aandui, is sodat studente in on= gevulde poste kan waarneem. Die 3.9% wat die vier= de kwartaal verkies, noem die moontlikheid dat stu= dente wat die volgende jaar by hulle skole aangestel
is of sal word, dan reeds ingelyf kan word by die
skole indien hulle daarheen gestuur sou word. (6) Laastens is skoolhoofde versoek om hulle standpunt oor minder oefenonderwys gedurende die student se opleidingte stel. Die suggestie van minder oefenonderwys maar dan In langer tydperk van bv. In jaar praktiese onderwys aan die einde van sy opleiding aan die opleidingsinrigting is voorgestel. 395
Die betekenis wat aan die begrip praktiese on= derwys hier geheg word, impliseer dat studente by skole aktief en voltyds onderwys sal gee as deel van hulle opleiding. Te oordeel na die bykomstige kom= mentaar van respondente het hulle die vraag wel so verstaan.
In Ontleding van tabel 120 toon dat 40.5% van die skoolhoofde ten gunste van so In reeling is, terwyl die meerderheid, t.w. 54.4% hulle daarteen uitspreek. Dit is verder opmerklik dat die meerder= heid van die respondente van al vier die skooltipes teen so In tydperk van nvakleerlingskap", soos som= mige dit bestempel het, gekant is.
Die kommentaar wat skoolhoofde na aanleiding van hierdie vraag verskaf het, is taamlik uiteenlo= pend en ook besonder insiggewend. Respondente wat hulle teen die moontlikheid van In tydperk van soge= naamde praktiese onderwys uitgespreek het, noem onder andere die vol~ende redes: Die huidige oefenonder= wystydperke is voldoende, dit moet net deeglik beplan en benut word: skole het alreeds te veel werk; skole
is nie opleidingsinrigtings nie; studente moet liewer
met 'n verskeidenheid skole kennis maak soos tans die geval is; die onderwysdepartement sal die studente
vir goedkoop arbeid gebruik en nie moeite doen om
gekwalifiseerde onderwysers vir vakante poste te vind nie; In jaar is te lank -- as dit m6~t sal ses maande voldoende wees.
Respondente wat die suggestie ondersteun, doen
dit op voorwaarde dat dosente sulke studente gereeld 396
besoek en in medewerking met die verantwoordelike
onderwysers optree; studente vir In spesifieke klas
of vak(ke) verantwoordelik gernaak word en onder toe=
sig van In senior-onderwyser werk; skole nog hulle
norma le personeeltoekenning ontvang: die jaar (of
deel van In jaar) as 'n proeftydperk gesien word en studente wat deur skole ongeskik bevind word, uit= geskakel sal kan word, terwyl ander wat in die proef= tyd nie In sekere minimurn-sirnbool kan behaal nie, vir In verdere proeftyd na In ander skool moet gaan; studente 'n besoldiging ontvang, hoe gering ook al en dat studente slegs onder die sorg van gekeurde or ~,c:rwysers geplaas word.
As gevolg van die feit dat 'n groot'persentasie van die respondente hulle antwoorde op die onderha= wige vraag kwalifiseer, moet dit aanvaar word dat die gegewens in tabel 120 slegs die voorlopige menings van
respondente verteenwoordig. 'n Omvattender ondersoek
na hierdie saak is dus nodig voordat tot enige be= troubare gevolgtrekkings gekom kan word.
