• No results found

B. OPLEIDINGSSPECIFIEK DEEL VAN DE ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING VAN DE MASTEROPLEIDING CLASSICS AND ANCIENT CIVILIZATIONS

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "B. OPLEIDINGSSPECIFIEK DEEL VAN DE ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING VAN DE MASTEROPLEIDING CLASSICS AND ANCIENT CIVILIZATIONS"

Copied!
11
0
0

Bezig met laden.... (Bekijk nu de volledige tekst)

Hele tekst

(1)

VAN DE MASTEROPLEIDING CLASSICS AND ANCIENT CIVILIZATIONS FACULTEIT DER GEESTESWETENSCHAPPEN

2017-2018

(2)

Deel B: opleidingsspecifiek deel

1. Algemene bepalingen Artikel 1.1 Begripsbepalingen Artikel 1.2 Gegevens opleiding Artikel 1.3 Instroommoment

2. Doelstellingen en eindtermen van de opleiding.

Artikel 2.1 Doelstelling opleiding Artikel 2.2 Eindtermen

3. Nadere toelatingseisen Artikel 3.1 Toelatingseisen

Artikel 3.2 Beperkte opleidingscapaciteit

Artikel 3.3 Taaleisen Engels bij Engelstalige masteropleidingen Artikel 3.4 Vrij programma

4. Opbouw van het curriculum Artikel 4.1 Samenstelling opleiding Artikel 4.2

Verplichte onderwijseenheden Artikel 4.3 Keuzeruimte

5. Overgangs- en slotbepalingen

Artikel 5.1 Wijziging en periodieke beoordeling deel B Artikel 5.2 Overgangsbepalingen

Artikel 5.3 Bekendmaking Artikel 5.4 Inwerkingtreding

(3)

a. studiehandleiding: de handleiding met alle informatie die relevant is voor het

onderwijs en toetsing van het vak. De studiehandleiding is uiterlijk 2 weken voor aanvang van het vak beschikbaar;

b. feedback: terugkoppeling door de docent op een studieprestatie die de student inzicht verschaft in de mate waarin hij/zij zich de juiste kennis en vaardigheden heeft eigen gemaakt;

c. voertaal: de taal die wordt gebruikt in het onderwijs en bij de toetsing van een vak. De voertaal van de opleiding wordt vermeld in Artikel 1.2;

d. Regels en richtlijnen van het reglement van de Examencommissie dat jaarlijks door de de Examencommissie: Examencommissie wordt vastgesteld en gepubliceerd en dat een

aanvulling vormt op de Onderwijs- en Examenregeling;

e. semester: een aaneensluitend gedeelte van het studiejaar dat, na aftrek van eventuele vakantieperioden in dat gedeelte van het jaar, twintig weken omvat;

f. student: degene die is ingeschreven aan de universiteit voor het volgen van Deel B: opleidingsspecifiek deel

1. Algemene bepalingen Artikel 1.1 Begripsbepalingen

het onderwijs en/of het afleggen van de examens van de opleiding.

Artikel 1.2 Gegevens opleiding

1. De opleiding Classics and Ancient Civilizations CROHO-nummer 60821 wordt in voltijdse vorm verzorgd, en in het Engels uitgevoerd. De opleiding kent drie tracks:

- Ancient History - Ancient Studies - Classics

2. De opleiding heeft een omvang van 60 EC.

Artikel 1.3 Instroommoment

De opleiding wordt alleen aangeboden met ingang van het eerste semester van het studiejaar. Voor dit instroommoment geldt dat er sprake is van een studeerbaar onderwijsprogramma dat in de nominale duur volledig afgerond kan worden.

2. Doelstellingen en eindtermen van de opleiding.

Artikel 2.1 Doelstelling opleiding

Met de opleiding wordt beoogd de student zodanige kennis en vaardigheden en een zodanig inzicht bij te brengen op het desbetreffende vakgebied dat de afgestudeerde in staat is op zelfstandige en professionele wijze een functie uit te oefenen op gevorderd academisch niveau en beschikt over de competenties die een voorwaarde zijn om te worden toegelaten tot een promotietraject.

Artikel 2.2 Eindtermen

a. academisch denk- en werkniveau

De student die de masteropleiding heeft afgerond:

1. heeft inzicht in de belangrijkste onderzoeksbenaderingen in het vakgebied;

2. kan de hedendaagse wetenschapsbeoefening binnen het vakgebied - en de resultaten daarvan- interpreteren, beoordelen en daarbinnen een eigen positie innemen;

3. kan relevante vakliteratuur evalueren;

(4)

4. kan zelfstandig vragen op het terrein van het vakgebied formuleren, operationaliseren en vormgeven in een onderzoeksplan;

5. kan zelfstandig onderzoek op het vakgebied uitvoeren en daarover mondeling en schriftelijk rapporteren op een wijze die voldoet aan de in het vakgebied gebruikelijke academische conventies;

6. kan de in de opleiding opgedane wetenschappelijke kennis en inzichten presenteren en overdragen aan een breder publiek dan de academische gemeenschap;

7. kan wetenschappelijke vragen beantwoorden met behulp van kennis van een specialisme binnen de opleiding.

8. kan in teamverband werken en op constructieve wijze feedback geven en verwerken;

b. Vakspecifieke eindtermen

De student die de masteropleiding heeft afgerond:

1. kan de in de opleiding opgedane wetenschappelijke kennis en inzichten op haar/zijn vakgebied verbinden met maatschappelijke vraagstukken;

2. kan reflecteren op de implicaties van de inzichten van het eigen vakgebied voor relevante institutionele contexten.

c. Trackspecifieke eindtermen

Track Ancient History

De student die de track Ancient History heeft afgerond:

1. heeft een grondige kennis van één of meer chronologische of thematische specialisaties in het vakgebied van Oude Geschiedenis;

2. is in staat ontwikkelingen in de Oude Geschiedenis te begrijpen en te interpreteren vanuit een breder disciplinair kader;

3. heeft grondige kennis van recente en hedendaagse ontwikkelingen voor wat betreft de interpretatie van historische teksten, antieke documenten en materiele overblijfselen;

4. heeft kennis en vaardigheden om onafhankelijk onderzoek te kunnen doen: het identificeren en analyseren van een onderzoeksprobleem, het ontwerpen van een onderzoeksplan, het kritisch evalueren van relevante literatuur, het gebruik van adequate theorieën en methoden, het verzamelen van gegevens en het rapporteren van het onderzoek volgens de professionele standaarden in het vakgebied.

Track Ancient Studies

De student die de track Ancient Studies heeft afgerond:

1. is in staat om vanuit een interdisciplinair perspectief historische teksten en/of archeologische gegevens te interpreteren in hun historische context;

2. heeft een grondige kennis van één of meer chronologische of thematische specialisaties in het vakgebied van Oude Geschiedenis;

3. heeft kennis van recente en hedendaagse theoretische ontwikkelingen met betrekking tot het interpreteren van historische teksten en/of archeologische gegevens en is in staat deze toe te passen op verschillende bronnen uit diverse perioden;

4. heeft de noodzakelijke vaardigheden om onafhankelijk onderzoek op historische teksten of archeologische gegevens te kunnen doen en is in staat kritisch te reflecteren op interpretaties van dat materiaal.

De student die een talige variant binnen de track Ancient Studies heeft afgerond:

5. heeft een grondige kennis van Akkadische, Griekse of Latijnse taal en literatuur en is in staat om deze kennis toe te passen in interdisciplinair onderzoek.

(5)

Track Classics

De student die de track Classics heeft afgerond:

1. heeft een grondige kennis van de Griekse en Latijnse taal;

2. heeft een grondige kennis van recente en hedendaagse theoretische ontwikkelingen met betrekking tot de interpretatie van klassieke teksten, in het bijzonder narratologie en intertekstualiteit, en is in staat deze toe te passen op Griekse en Latijnse teksten uit alle perioden;

3. is in staat om klassieke teksten te interpreteren vanuit een interdisciplinair perspectief, in hun politieke en historische context;

4. heeft de vaardigheden om onafhankelijk onderzoek op Griekse en Latijnse teksten te verrichten en is in staat kritisch te reflecteren op interpretaties van die teksten.

3. Nadere toelatingseisen

Artikel 3.1 Toelatingseisen

1. Toelaatbaar tot de masteropleiding is degene die aantoont te beschikken over toereikende kennis van en inzicht in het vakgebied van de opleiding en over academische vaardigheden op

bachelorniveau. Degene die beschikt over een bachelorgraad in een van de volgende opleidingen, van de Universiteit van Amsterdam, de Vrije Universiteit of een andere Nederlandse universiteit, voldoet aan deze toelatingseisen:

Voor de track Ancient History:

- Bachelor Geschiedenis, of een vergelijkbare opleiding, met een aantoonbare belangstelling voor oude geschiedenis;

- Bachelor Oudheidkunde, of een vergelijkbare opleiding.

Voor de track Ancient Studies:

- Bachelor Griekse en Latijnse taal en cultuur, of een vergelijkbare opleiding;

- Bachelor Latijnse taal en cultuur, of een vergelijkbare opleiding;

- Bachelor Geschiedenis, of een vergelijkbare opleiding;

- Bachelor Oudheidkunde, of een vergelijkbare opleiding.

Voor de track Classics:

- Bachelor Grieks en Latijnse taal en cultuur, of een vergelijkbare opleiding.

2. Namens de Examencommissie onderzoekt de toelatingscommissie of een belangstellende voldoet aan de toelatingseisen.

3. Indien de bedoelde masteropleiding verschillende tracks kent, kan voor toelating tot elk van de tracks een met succes afgeronde afstudeerrichting of minor in de bacheloropleiding worden aangewezen.

4. Bij aanvang van de opleiding dient gegadigde de bacheloropleiding dan wel het schakelprogramma dat toegang geeft tot de opleiding volledig te hebben afgerond.

Artikel 3.2 Beperkte opleidingscapaciteit

5. De decaan maakt, indien noodzakelijk, voor 1 mei, voorafgaande aan het begin van het studiejaar de maximale opleidingscapaciteit van de opleiding bekend. Dit is niet van toepassing op

eenjarige masters.

Artikel 3.3 Taaleisen Engels bij Engelstalige masteropleidingen

1. Aan de eis inzake beheersing van de instructietaal Engels, is voldaan na het met goed gevolg afleggen van één van de volgende examens of een equivalent daarvan:

(6)

- IELTS: 6.5, met een minimumscore van 6.5 voor de afzonderlijke examenonderdelen - TOEFL internet based test: 92, met een minimumscore van 22 voor de afzonderlijke examenonderdelen

- Cambridge Proficiency examen: B (indien test gemaakt voor 1-1-2015) of C (indien test gemaakt na 1-1-2015)

- Cambridge Advanced Exam: B (indien test gemaakt voor 1-1-2015) of C (indien test gemaakt na 1-1-2015).

2. Uitgezonderd van het in het eerste lid genoemd examen Engels is degene die voor aanvang van de opleiding:

- Een bachelordiploma heeft behaald aan een geaccrediteerde Nederlandse universiteit.

- Een bachelordiploma heeft behaald in de Verenigde Staten, Canada (m.u.v. Québec), Verenigd Koninkrijk, Ierland, Australië of Nieuw-Zeeland.

3. Een student die niet voldoet aan de eis inzake beheersing van het Engels, kan een gemotiveerd verzoek tot vrijstelling daarvan indienen bij de Examencommissie, mits hij/zij alle voor de aanmelding vereiste documenten heeft ingeleverd bij het Admissions Office. De motivatie dient op formele en verifieerbare wijze aan te tonen dat de student aan de taaleis voldoet. Persoonlijke verklaringen van de kandidaat of van derden voldoen in beginsel niet.

Artikel 3.4 Vrij programma

1. De student heeft de mogelijkheid om, onder bepaalde voorwaarden, een eigen

onderwijsprogramma samen te stellen dat afwijkt van de door de opleiding voorgeschreven onderwijsprogramma’s.

2. De samenstelling van een dergelijk programma behoeft de voorafgaande goedkeuring van de examencommissie.

3. Het vrije programma wordt door de student samengesteld uit de onderwijseenheden uit de masteropleidingen die door de Universiteit van Amsterdam, de Vrije Universiteit of een andere universiteit worden verzorgd.

4. Opbouw van het curriculum

Artikel 4.1 Samenstelling opleiding De opleiding omvat de volgende onderdelen:

- 18 ECTS kernvakken;

- 24 ECTS keuzevakken;

- 18 ECTS scriptie.

Artikel 4.2 Verplichte onderwijseenheden

De verplichte onderwijseenheden staan vermeld in Bijlage 1 bij dit Deel B van de OER.

Artikel 4.3 Keuzeruimte

De student kan keuzevakken kiezen uit de lijst die is opgenomen in de studiegids. De student die een ander vak of een stage wil volgen, dient vooraf schriftelijk toestemming van de examencommissie verkregen te hebben.

5. Overgangs- en slotbepalingen

Artikel 5.1 Wijziging en periodieke beoordeling deel B

1. Een wijziging van deel B van de Onderwijs- en Examenregeling wordt door de decaan vastgesteld na advies van de desbetreffende opleidingscommissie als het een wijziging betreft waarop de opleidingscommissie adviesrecht heeft en na instemming van de desbetreffende opleidingscommissie als het een wijziging betreft waarop de opleidingscommissie

instemmingsrecht heeft. De reactie van de opleidingscommissie wordt in afschrift verzonden aan het bevoegde medezeggenschapsorgaan.

(7)

2. Een wijziging van deel B van de Onderwijs- en Examenregeling behoeft de instemming van de facultaire medezeggenschap op de onderdelen die niet de onderwerpen van artikel 7.13, tweede lid onder a t/m g, alsmede het vierde lid WHW betreffen. Wijzigingen op onderdelen die onderwerpen van artikel 7.13, tweede lid, onder a t/m g en v bevatten dienen ter advisering voorgelegd te worden aan de facultaire medezeggenschap.

3. Een wijziging van de Onderwijs- en Examenregeling kan slechts betrekking hebben op een lopend studiejaar, indien de belangen van de studenten daardoor aantoonbaar niet worden geschaad.

Artikel 5.2 Overgangsbepalingen

1. Voor de student die op de datum van de inwerkingtreding van deze regeling een of meer examenonderdelen volgens de oude regeling met goed gevolg heeft afgelegd, maar het examen nog niet geheel met goed gevolg heeft afgelegd en die in haar/zijn belangen geschaad wordt door bepalingen in deze regeling die afwijken van bepalingen in oudere regelingen, wordt door de examencommissie een overgangsregeling vastgesteld, met inachtneming van hetgeen aangaande examens en examenonderdelen in de wet bepaald is.

2. Indien van toepassing is een overgangsregeling met betrekking tot wijzigingen in het curriculum opgenomen in Bijlage 2.

Artikel 5.3 Bekendmaking

1. De decaan draagt zorg voor een passende bekendmaking van deze regeling, alsmede van elke wijziging daarvan.

2. De Onderwijs- en Examenregeling wordt geplaatst op de website van de faculteit en wordt geacht te zijn opgenomen in de studiegids.

Artikel 5.4 Inwerkingtreding

Deel B van deze regeling treedt in werking met ingang van 1 september 2017.

Advies opleidingscommissie d.d. 20 juni 2017.

Advies bevoegd medezeggenschapsorgaan, d.d. 22 augustus Aldus vastgesteld door het faculteitsbestuur op 24 augustus

(8)

Bijlage 1 - Verplichte onderwijseenheden Vak

Aantal

studiepunten Periode Niveau Track: Ancient Studies

Interdisciplinary Seminar: Rulers' Ideology and Representation 6 Semester 1, blok 1 Master Elective*

Invulling Babylonisch / Assyrisch: Master Seminar Akkadian 1

Invulling Latijn**: Methodology: Intertextuality and Classical Storytelling

Invulling Grieks: Methodology: Intertextuality and Classical Storytelling 6 Semester 1, blok 1 Master

Great Debates 6 Semester 1, blok 2 Master

Elective

Invulling Babylonisch / Assyrisch: Master Seminar Akkadian 2 Invulling Latijn: Latin literature

Invulling Grieks: Greek and Latin Linguistics*** 6 Semester 1, blok 2 Master

Term Paper Ancient Studies

Invulling Babylonisch / Assyrisch: Term Paper Ancient Studies Invulling Latijn: Tutorial of Term Paper Ancient Studies

Invulling Grieks: Tutorial, Term Paper Ancient Studies of Masterlanguage

elective: Greek Epigraphy (Athens)**** 6 Semester 1, blok 3 Master

Elective

Invulling Babylonisch / Assyrisch: Confrontations East and West [titel onder voorbehoud]

Invulling Latijn: Latin Literature of Masterlanguage elective: Latin Epigraphy (Rome)**** of een elective uit het aanbod van Acasa

Invulling Grieks: Greek literature 6 Semester 2, blok 1 Master

Elective

Invulling Babylonisch / Assyrisch: Tutorial of Elective

(9)

Invulling Latijn: Ancient Epic through the Ages: From Homer to Nonnos

Invulling Grieks: Ancient Epic through the Ages: From Homer to Nonnos 6 Semester 2, blok 2 Master MA Thesis Classics and Ancient Civilisations (inlc. Thesis seminar) 18 Semester 2, blok 1-3 Master

*De student kan tutorials of electives kiezen uit de lijst die is opgenomen in de studiegids. Studenten hebben de mogelijkheid om één tutorial te volgen. Voor het volgen van een tweede tutorial is toestemming van de examencommissie vereist.

**Geeft toegang tot de lerarenopleiding Latijnse taal en cultuur (LTC).

***Het is mogelijk om deze module alleen op het gebied van Grieks te volgen.

**** De student kan maximaal 20 EC aan cursusaanbod in de taal van de specialisatie kiezen uit het landelijke aanbod van Masterlanguage (masterlanguage.nl).

Vak

Aantal

studiepunten Periode Niveau Track: Ancient History

Interdisciplinary Seminar: Rulers' Ideology and Representation 6 Semester 1, blok 1 Master

City Full of Gods (werktitel, kan nog wijzigen) 6 Semester 1, blok 1 Master

Great Debates 6 Semester 1, blok 2 Master

Elective, te kiezen uit aanbod Acasa of History 6 Semester 1, blok 2 Master

Tutorial of Term Paper Ancient History 6 Semester 1, blok 3 Master

City life in the Roman Empire 6 Semester 2, blok 1 Master

Elective of tutorial* 6 Semester 2, blok 2 Master

MA Thesis Classics and Ancient Civilisations (inlc. Thesis seminar) 18 Semester 2, blok 1-3 Master

*De student kan tutorials of electives kiezen uit de lijst die is opgenomen in de studiegids. Studenten hebben de mogelijkheid om één tutorial te volgen. Voor het volgen van een tweede tutorial is toestemming van de examencommissie vereist.

(10)

Vak

Aantal

studiepunten Periode Niveau Track Classics die toegang geeft tot de lerarenopleiding Griekse taal en cultuur (GLTC) en Latijnse taal en cultuur (LTC).

De student volgt de volgende verplichte onderdelen

Interdisciplinary Seminar: Rulers' Ideology and Representation 6 Semester 1, blok 1 Master Methodology: Intertextuality and Classical Storytelling 6 Semester 1, blok 1 Master

Greek and Latin Linguistics 6 Semester 1, blok 2 Master

Latin literature 6 Semester 1, blok 2 Master

Greek literature 6 Semester 2, blok 1 Master

MA Thesis Classics and Ancient Civilisations (inlc. Thesis seminar) 18 Semester 2, blok 1-3 Master De student volgt ten minste 12 EC aan onderstaande keuzemogelijkheden

Term Paper Classics, Tutorial, Masterlanguage elective: Greek Epigraphy

(Athens)* 6, 6, 10 Semester 1, blok 3 Master

Masterlanguage elective: Latin Epigraphy (Rome)** 10 Semester 2, blok 1 Master Ancient Epic through the Ages: From Homer to Nonnos 6 Semester 2, blok 2 Master

Turorials, ACASA/FGW Electives** 6 - 12 Semester 1-2, blok 1- 3 Master

*De student kan maximaal 20 EC aan cursusaanbod in de taal van de specialisatie kiezen uit het landelijke aanbod van Masterlanguage (masterlanguage.nl).

**De student kan kiezen uit de lijst electives en tutorials die is opgenomen in de studiegids. De student heeft de mogelijkheid om één tutorial te volgen. Voor het volgen van een tweede tutorial is toestemming van de examencommissie vereist.

Track Classics die toegang geeft tot de lerarenopleiding Latijnse taal en cultuur (LTC).

De student volgt de volgende verplichte onderdelen

Interdisciplinary Seminar: Rulers' Ideology and Representation 6 Semester 1, blok 1 Master Methodology: Intertextuality and Classical Storytelling 6 Semester 1, blok 1 Master

Latin literature 6 Semester 1, blok 2 Master

MA Thesis Classics and Ancient Civilisations (inlc. Thesis seminar) 18 Semester 2, blok 1-3 Master De student volgt ten minste 18 EC aan onderstaande keuzemogelijkheden

Term Paper Classics, Masterlanguage elective: Greek Epigraphy (Athens)* 6, 6, 10 Semester 1, blok 3 Master

Masterlanguage elective: Latin Epigraphy (Rome)** 10 Semester 2, blok 1 Master

(11)

Ancient Epic through the Ages: From Homer to Nonnos 6 Semester 2, blok 2 Master

Turorials, ACASA/FGW Electives** 6 - 12 Semester 1-2, blok 1- 3 Master

*De student kan maximaal 20 EC aan cursusaanbod in de taal van de specialisatie kiezen uit het landelijke aanbod van Masterlanguage (masterlanguage.nl).

**De student kan kiezen uit de lijst electives en tutorials die is opgenomen in de studiegids. De student heeft de mogelijkheid om één tutorial te volgen. Voor het volgen van een tweede tutorial is toestemming van de examencommissie vereist.

Track Classics, vrije invulling

De student volgt de volgende verplichte onderdelen

Interdisciplinary Seminar: Rulers' Ideology and Representation 6 Semester 1, blok 1 Master Methodology: Intertextuality and Classical Storytelling 6 Semester 1, blok 1 Master MA Thesis Classics and Ancient Civilisations (inlc. Thesis seminar) 18 Semester 2, blok 1-3 Master De student kiest, ten minste, twee van de vier onderstaande onderdelen

Latin literature 6 Semester 1, blok 2 Master

Greek and Latin Linguistics 6 Semester 1, blok 2 Master

Masterlanguage elective: Greek Epigraphy (Athens)* 6 of 10 Semester 1, blok 3 Master Greek literature

of Masterlanguage elective: Latin Epigraphy (Rome)*** 6 of 10 Semester 2, blok 1 Master De student mag 18 EC aan onderstaande keuzemogelijkheden volgen

Term Paper Classics 6 Semester 1, blok 3 Master

Reception of Classical Literature 6 Semester 2, blok 2 Master

Turorials, ACASA/FGW Electives** 6 - 18 Semester 1-2, blok 1- Master

*De student kan maximaal 20 EC aan cursusaanbod in de taal van de specialisatie kiezen uit het landelijke aanbod van Masterlanguage (masterlanguage.nl).

**De student kan kiezen uit de lijst electives en tutorials die is opgenomen in de studiegids. De student heeft de mogelijkheid om één tutorial te volgen. Voor het volgen van een tweede tutorial is toestemming van de examencommissie vereist.

Referenties

GERELATEERDE DOCUMENTEN

In uitzondering op het in het eerste lid bepaalde geldt dat iedere student die zich op de juiste wijze heeft ingetekend voor deelname aan het onderwijs voor een bepaald vak en

Cutting Edge in Archaeology: Archaeology in Conflict 6 Semester 1, blok 1 Master Historical landscape and Archaeological Heritage 6 Semester 1, blok 1 Master..

(Zie artikel 5) De student kan de keuzeruimte invullen met als zodanig aangewezen facultatieve onderwijseenheden, met een minor die door de faculteit wordt aangeboden, met een

Degene die meer dan een tentamen met goed gevolg heeft afgelegd en aan wie geen getuigschrift als bedoeld in het derde lid kan worden uitgereikt, ontvangt desgevraagd een door

² Doelen uit les 11 zijn noodzakelijke ervaringen en geen toetsdoelen, die een basis vormen voor doelen die wel schriftelijk worden

Groep/namen Doel Inhoud Aanpak/methodiek Organisatie Evaluatie Kinderen met specifieke. pedagogische en/of

instructiegevoelige kinderen (basisgroep) Het gaat hier om kinderen bij wie de ontwikkeling van tellen en rekenen normaal verloopt.. Groep/namen Doel Inhoud

instructiegevoelige kinderen (basisgroep) Het gaat hier om kinderen bij wie de ontwikkeling van tellen en rekenen normaal verloopt...  Meten: omrekenen en optellen van mm, cm,