Wat zullen we doen met de Somalische zeeman?

Tilburg University

Wat zullen we doen met de Somalische zeeman? Middelburg, M.J. Published in: United Academics Publication date: 2010 Document Version

Publisher's PDF, also known as Version of record

Link to publication in Tilburg University Research Portal

Citation for published version (APA):

Middelburg, M. J. (2010). Wat zullen we doen met de Somalische zeeman? United Academics, 16-18.

General rights

Copyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright owners and it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights. • Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research. • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain

• You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal

Take down policy

If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim.

16

Jack Sparrows in Oost-Afrika

sĞĞůŵĞŶƐĞŶŚĞďďĞŶĞĞŶƌŽŵĂŶƟƐĐŚďĞĞůĚ ďŝũŚĞƚĞĞƵǁĞŶŽƵĚĞǀĞƌƐĐŚŝũŶƐĞů͚ƉŝƌĂƚĞƌŝũ͛͘ Voor hen is een piraat een dronkaard met een ooglap, houten poot en papegaai op de schouder. Films als Pirates of the Caribbean en Hook dragen bij aan dit stereotype.

EŝĞƩĞŵŝŶŝƐĚĞŚĞĚĞŶĚĂĂŐƐĞǀŽƌŵǀĂŶ ƉŝƌĂƚĞƌŝũǀŽŽƌĚĞŬƵƐƚǀĂŶ^ŽŵĂůŝģĞĞŶŐƌŽŽƚ probleem. Snelle speedboten met een zwaar bewapende bemanning maken de Golf van Aden en de Indische Oceaan - een belangrijke njĞĞǀĂĂƌƚƌŽƵƚĞĚŝĞƵƌŽƉĂ͕njŝģĞŶĨƌŝŬĂ verbindt – onveilig.

Oppakken en vrijlaten

Een belangrijk probleem met betrekking tot de Somalische piraterij is de vervolging van de piraten. Helaas komt het namelijk vaak voor ĚĂƚƉŝƌĂƚĞŶƐƚƌĂīĞůŽŽƐŚƵŶŐĂŶŐ

kunnen gaan. In december 2009 bijvoorbeeld, ĂƌƌĞƐƚĞĞƌĚĞŶŽĸĐŝĞƌĞŶǀĂŶŚĞƚEĞĚĞƌůĂŶĚƐĞ ŵĂƌŝŶĞĨƌĞŐĂƚ,D^ǀĞƌƚƐĞŶĚĞƌƟĞŶ

Somalische piraten. Maar er was één probleem: geen land wilde hen berechten. ŶĚƵƐǁĞƌĚĞŶĚĞ^ŽŵĂůŝģƌƐƚǁĞĞǁĞŬĞŶ later vrijgelaten en met speedboot en al weer op zee gezet. Wel voorzien van

“voldoende brandstof en voedsel,”verzekerde voormalig minister Middelkoop van Defensie ons. Dezelfde avond werd er op het NOS journaal gesproken over het “falen van de Nederlandse strijdkrachten in de strijd tegen Somalische piraten,” en ook Kamervragen bleven niet uit.

Piraterij voor de kust van Somalië is de afgelopen jaren explosief gegroeid, maar

wat moet er met opgepakte Somalische piraten gebeuren? Niet alleen op nationaal

niveau, maar ook internationaal worstelt men met deze vraag. Een tijdelijk internationaal piraterij-tribunaal kan

uitkomst bieden.

Wat zullen we doen

17

In maart 2010 ging het ook mis. Een groep van 19 Somalische piraten werd toen door ŽĸĐŝĞƌĞŶǀĂŶŚĞƚEĞĚĞƌůĂŶĚƐĞŵĂƌŝŶĞĨƌĞŐĂƚ HMS Tromp opgepakt en ontwapend. Ook deze groep mocht een aantal dagen later weer gaan. Net als de bemanning van een Russische olietanker, die onder Liberiaanse vlag voer. Een Russisch marineschip nam deze piraten in mei 2010 gevangen, om ze daarna weer vrij te laten. Russische diplomaten ǀĞƌŬůĂĂƌĚĞŶĚĂƚĞƌ͞ŽŶǀŽůĚŽĞŶĚĞǁĞƩĞůŝũŬĞ basis was om de piraten langer vast te houden.”

Addertje onder het gras

sƌŝũůĂƟŶŐǀĂŶnjŽǀĞĞůƉŝƌĂƚĞŶŝƐŶŝĞƚǁĞŶƐĞůŝũŬ en roept veel vragen op. Piraterij is immers ĞĞŶŝŶƚĞƌŶĂƟŽŶĂĂůŵŝƐĚƌŝũĨ͕ĚƵƐŵŽŐĞŶ piraten mogen niet zomaar vrijuit gaan. Het sEĞĞƌĞĐŚƚǀĞƌĚƌĂŐ;ŽŽŬďĞŬĞŶĚĂůƐhE>K^Ϳ ŐĞĞŌĚĞĚĞĮŶŝƟĞǀĂŶƉŝƌĂƚĞƌŝũŝŶĂƌƟŬĞů

ϭϬϭ͘sĞƌǀŽůŐĞŶƐŐĞĞŌĂƌƟŬĞůϭϬϱŚĞƚƌĞĐŚƚ aan lidstaten universele rechtsmacht uit te oefenen in geval van piraterij. Dit betekent dat elke lidstaat geautoriseerd is piraten uit een andere staat te vervolgen voor piraterij, waar dan ook.

Toch zit er een addertje onder het gras. ,ĞƚsEĞĞƌĞĐŚƚǀĞƌĚƌĂŐďĞǀĂƚŶĂŵĞůŝũŬŐĞĞŶ

aut dedere aut judicareǀĞƌƉůŝĐŚƟŶŐ͕ǁĂƚ

ďĞƚĞŬĞŶƚĚĂƚůŝĚƐƚĂƚĞŶŐĞĞŶǀĞƌƉůŝĐŚƟŶŐ͕ maar een bevoegdheid hebben om ^ŽŵĂůŝƐĐŚĞƉŝƌĂƚĞŶŝŶŚƵŶŶĂƟŽŶĂůĞ

rechtbanken te berechten. Lidstaten blijken enkel over te gaan tot vervolging indien hun ĚŝƌĞĐƚĞŶĂƟŽŶĂůĞďĞůĂŶŐŝƐŐĞƐĐŚŽŶĚĞŶ͘ Voor Nederland is dat bijvoorbeeld het geval wanneer een schip met de Nederlandse vlag wordt gekaapt, het schip eigendom is van een Nederlandse rederij of als er Nederlandse bemanning betrokken is bij een kaping. Andere Europese landen en de Verenigde ^ƚĂƚĞŶŐĞďƌƵŝŬĞŶĚĞnjĞůĨĚĞĂƌŐƵŵĞŶƚĂƟĞ͘ Dit suggereert dat staten wel bereid zijn om piraten te vervolgen als zij daar direct

mee te maken krijgen, maar niet als het om buitenlandse belangen gaat.

Voetballen en televisie kijken

Afgelopen zomer vond het eerste Europese proces tegen Somalische piraten plaats in Nederland. In dit geval besloot Nederland wel over te gaan tot vervolging, omdat een koopvaardijschip dat voer onder de ŶƟůůŝĂĂŶƐĞǀůĂŐǁĂƐĂĂŶŐĞǀĂůůĞŶ͘Ğ rechter bepaalde dat de vijf piraten een ŐĞǀĂŶŐĞŶŝƐƐƚƌĂĨǀĂŶǀŝũĨũĂĂƌŵŽĞƚĞŶƵŝƚnjŝƩĞŶ͘ Wellicht geen goede beslissing, want de ŐĞǀĂŶŐĞŶĞŶŚĂĚĚĞŶĚĞƟũĚǀĂŶŚƵŶůĞǀĞŶ͘ Eén van hen liet weten: “Het leven is goed hier. Ik krijg goed te eten, kan voetballen en televisie kijken. De wc in mijn cel vind ŝŬĨĂŶƚĂƐƟƐĐŚ͘/ŬĚŽĞĞĞŶďĞƌŽĞƉŽƉĚĞ

Nederlandse overheid mij niet terug te sturen ŶĂĂƌ^ŽŵĂůŝģ͘͟,ŝũŝƐǀĂŶƉůĂŶnjŝũŶǀƌŽƵǁĞŶ kinderen over te laten komen zodra hij wordt vrijgelaten uit de gevangenis.

Verblijfsvergunning

Dit plan is helemaal zo gek nog niet, want Somalische piraten kunnen inderdaad ƉƌŽĮƚĞƌĞŶǀĂŶĚĞĂƐŝĞůǁĞƚŐĞǀŝŶŐĞŶŬĂŶƐ maken op een verblijfsvergunning. Sinds ϭϵϵϭǁŽĞĚƚĞƌŝŶ^ŽŵĂůŝģĞĞŶďƵƌŐĞƌŽŽƌůŽŐ ĞŶŝƐĞƌŐĞĞŶĨƵŶĐƟŽŶĞƌĞŶĚĞůĂŶĚĞůŝũŬĞ overheid. Het land kampt met grootschalige onveiligheid en Al-Shabaab fundamentalisten die de macht willen overnemen. Volgens VN ƌĂƉƉŽƌƚĞŶǁŽƌĚĞŶŵĞŶƐĞŶƌĞĐŚƚĞŶŝŶ^ŽŵĂůŝģ structureel geschonden. Kortom: het zou in ƐƚƌŝũĚnjŝũŶŵĞƚĚĞŝŶƚĞƌŶĂƟŽŶĂůĞǀĞƌĚƌĂŐĞŶ ;ŚĞƚnjŽŐĞŶĂĂŵĚĞŶŽŶͲƌĞĨŽƵůĞŵĞŶƚǀĞƌďŽĚͿ͕ om Somalische piraten terug te sturen naar hun eigen land.

Ook voormalig Minister van Buitenlandse ĂŬĞŶDĂdžŝŵĞsĞƌŚĂŐĞŶĞƌŬĞŶƚŚĞƚ

18 ƐŝƚƵĂƟĞĚĂƚŽŶnjĞƉŽŐŝŶŐĞŶŽŵƉŝƌĂƚĞŶƚĞ ďĞƐƚƌĂīĞŶ͕ŚĞŶũƵŝƐƚĂĂŶŵŽĞĚŝŐĞŶŝŶƉůĂĂƚƐ van afschrikken.” ůƚĞƌŶĂƟĞǀĞŶ KŵĚĂƚďĞƌĞĐŚƟŶŐŽŶĚĞƌŶĂƟŽŶĂĂůƌĞĐŚƚ ŐĞĞŶŐŽĞĚĞŽƉƟĞůŝũŬƚƚĞnjŝũŶ͕ŵŽĞƚĞƌ ǁŽƌĚĞŶŐĞŬĞŬĞŶŶĂĂƌĂůƚĞƌŶĂƟĞǀĞŶ͘Ğ eerste mogelijkheid, piraten berechten ŝŶďƵƵƌůĂŶĚĞŶǀĂŶ^ŽŵĂůŝģ͕ďůĞĞŬůĂƐƟŐĞƌ dan verwacht. Nadat de EU met de Keniaanse autoriteiten had afgesproken dat gearresteerde piraten zouden worden overgedragen aan Kenia, raakte het

rechtssysteem daar overbelast. Soortgelijke problemen ontstonden eveneens in de ^ĞLJĐŚĞůůĞŶ͕dĂŶnjĂŶŝĂĞŶDĂƵƌŝƟƵƐ͘

 KŽŬŽƉƟĞƚǁĞĞ͕^ŽŵĂůŝƐĐŚĞƉŝƌĂƚĞŶƚĞ ǀĞƌǀŽůŐĞŶǀŽŽƌŚĞƚ/ŶƚĞƌŶĂƟŽŶĂĂů^ƚƌĂĬŽĨ in Den Haag, werd verworpen. Omdat het misdrijf piraterij niet te vergelijken is met genocide of oorlogsmisdaden, vond de ŝŶƚĞƌŶĂƟŽŶĂůĞŐĞŵĞĞŶƐĐŚĂƉĚĞnjĞŽƉůŽƐƐŝŶŐ ŶŝĞƚƉĂƐƐĞŶĚ͘hŝƚĞƌĂĂƌĚŝƐďĞƌĞĐŚƟŶŐŝŶŚĞƚ ĚŽŽƌŽŽƌůŽŐǀĞƌƐĐŚĞƵƌĚĞ^ŽŵĂůŝģnjĞůĨĂů ŚĞůĞŵĂĂůŐĞĞŶŽƉƟĞ͘DĂĂƌǁĂƚĚĂŶǁĞů͍

dŝũĚĞůŝũŬŝŶƚĞƌŶĂƟŽŶĂĂůƉŝƌĂƚĞƌŝũͲƚƌŝďƵŶĂĂů

Naast Nederland, Duitsland en Rusland ůŝũŬĞŶƐƚĞĞĚƐŵĞĞƌƐƚĂƚĞŶƉŽƐŝƟĞĨŽǀĞƌĚĞ ŽƉƌŝĐŚƟŶŐǀĂŶĞĞŶŝŶƚĞƌŶĂƟŽŶĂĂůƉŝƌĂƚĞƌŝũͲ ƚƌŝďƵŶĂĂů͘ĞsEsĞŝůŝŐŚĞŝĚƐƌĂĂĚZĞƐŽůƵƟĞ ϭϵϭϴ;ϮϬϭϬͿŚĞĞŌĂĂŶŐĞŐĞǀĞŶĚĂƚĚŝƚ ƚĞǀĞŶƐĞĞŶĂŐĞŶĚĂƉƵŶƚŝƐŽƉŝŶƚĞƌŶĂƟŽŶĂĂů niveau. Op basis van hoofdstuk VII van het VN Handvest, naar het voorbeeld van het :ŽĞŐŽƐůĂǀŝģͲĞŶZǁĂŶĚĂͲƚƌŝďƵŶĂĂů͕njŽƵĚĞsE sĞŝůŝŐŚĞŝĚƐƌĂĂĚĞĞŶƟũĚĞůŝũŬƉŝƌĂƚĞƌŝũͲƚƌŝďƵŶĂĂů kunnen oprichten. De VN Veiligheidsraad ŚĞĞŌĚĞďĞǀŽĞŐĚŚĞŝĚĞĞŶnjŽĚĂŶŝŐƚƌŝďƵŶĂĂů op te richten, indien er sprake is van een bedreiging van de vrede en het juist die vrede ĞŶǀĞŝůŝŐŚĞŝĚ;ŽƉĚĞ^ŽŵĂůŝƐĐŚĞǁĂƚĞƌĞŶͿǁŝů herstellen.

ŽĞŵĚĞŶŬĞƌƐ

,ĞůĂĂƐůŝũŬƚĚĞƉŽůŝƟĞŬĞǁŝůďŝũĚĞƌĞƐƚǀĂŶ ĚĞŝŶƚĞƌŶĂƟŽŶĂůĞŐĞŵĞĞŶƐĐŚĂƉŶŽŐƚĞ ontbreken. Een VN diplomaat verklaarde onlangs dat een piraterij-tribunaal “te ingewikkeld, te duur en niet de moeite

ǁĂĂƌĚ͟njŽƵnjŝũŶ͘,ĞƚZǁĂŶĚĂͲĞŶ:ŽĞŐŽƐůĂǀŝģͲ ƚƌŝďƵŶĂĂůnjŝũŶŝŶĚĞƌĚĂĂĚďĞŬƌŝƟƐĞĞƌĚǀĂŶǁĞŐĞ hun zwakke handhavingbevoegdheden

en trage vorderingen. Het zouden logge, ďƵƌĞĂƵĐƌĂƟƐĐŚĞŵĂĐŚŝŶĞƐnjŝũŶ͘

 ĞnjĞŬƌŝƟĞŬŝƐŶŝĞƚŚĞůĞŵĂĂůƚĞƌĞĐŚƚ͕ ǁĂŶƚŝŶƚĞƌŶĂƟŽŶĂůĞƚƌŝďƵŶĂůĞŶŚĞďďĞŶ een aanzienlijke bijdrage geleverd aan de ŽŶƚǁŝŬŬĞůŝŶŐǀĂŶŚĞƚŝŶƚĞƌŶĂƟŽŶĂůĞƌĞĐŚƚ͘ ,ĞƚǀŽŽƌĚĞĞůǀĂŶĞĞŶŝŶƚĞƌŶĂƟŽŶĂĂůƉŝƌĂƚĞƌŝũͲ ƚƌŝďƵŶĂĂůŝƐĚĂƚŝŶƚĞƌŶĂƟŽŶĂůĞƌĞĐŚƚĞƌƐ

zorgen voor een uniforme toepassing van ŚĞƚŝŶƚĞƌŶĂƟŽŶĂůĞƌĞĐŚƚ͘,ĞƚďĞǁŝũƐnjĂů worden gecentraliseerd en de rechten van piraten zullen worden gewaarborgd. Er zal ŐĞĞŶǁŝůůĞŬĞƵƌŵĞĞƌnjŝũŶďŝũĚĞďĞƌĞĐŚƟŶŐ van piraten. En ja, om dit te kunnen bereiken njƵůůĞŶĞƌŶŽŐǀĞĞůƉŽůŝƟĞŬĞŚŝŶĚĞƌŶŝƐƐĞŶ moeten worden genomen. Maar uiteindelijk ŝƐĞĞŶƉŝƌĂƚĞƌŝũͲƚƌŝďƵŶĂĂůĚĞŵĞĞƐƚĞīĞĐƟĞǀĞ manier om juridische onduidelijkheid en ƐƚƌĂīĞůŽŽƐŚĞŝĚŝŶĚĞƚŽĞŬŽŵƐƚƚĞǀŽŽƌŬŽŵĞŶ͘

Annemarie Middelburg LLM