•
INDISCH GENoor rSCHAP
VERGADERING
VAN
8 DECEMBER 1913.
bi. 69 - 112.
De opleid ingsscholen vo o r In landsche Ambtenaren e n Inlandsc h e Rechtskundi gen
o p J ava.
'S-G,RAV.E:SltAGE
MAR 'rIN U S NTJHOFF
1913•
INDISCH GENOOTSCHAP.
A IgPlllf·eue Verf/m/eriJ/!!
/'ril'8 /)ecf:lId){'/, 191:1.
Do oploldingsscholen VOOl' lnlandsche Ambtonal'on on Inlandsoho Reohtskundigen op JavlI.
D,' 1I0/lIlt·U \'lill h,>1 \'(ll'h:I1III"I,II· in di' vud!!,- \'('n::"oI('I'Înl!" wI)I'oI!.'1I
;:"1ezell en goe,lgl'kt'UI'd.
1)1' VOI.tdUct 11\~·lf IIIl'd,', tlat ,looI' hrt 1i.'SIUUI' tot leden van het ItHli~l"h (ien()olt~l·h:l]l zijn 1'(>II01'uul de h"(>I'N. Ili'nl"Î 1~0I"t'1, W. A. IloI'enk:!IIII'.
P. lIuhlfeld, C. C. ()lI\\·" .. lin~, .1. C. :'Ileüer, J.', \\". 1"1:111!!"U l.'1I.lhl" )11 ..
l', 11. .1. v:\n Ibeften, allen 1(> '.~·til"L\·ellhaue.
:\;\11 d,' 01',11' i~ d.· 1>t>lI;lUllt'lin!! \'an 111'1 ondcl'l\'\'I1': De OpleÎllillfJ-"
.~"ol,..,t 1'00)' Ju/uur/senc AmQlcmlrru til Inftmdsdlt Rt'CId~/, UI/di!/tll 0/' .hw/t.
I. Voorwllurd.
Di> hei't, )11'. t\. ~t'~h:ell de Wihle: :\IÜnll .... l· ti,' r"tll"/ju,·I·. L"'adLl,' IO('hool'(t.·I'~ !
lIel OIIUt.·l'\\!'l'JI, \1:11 ,[001' mij h,'dt'tl!\\'OIUI za[ 1\"1'([\'11 iu::ddd. i, ;::, ..
litehl: De Opieirli»!}á'sclloicil 1"001' I"fUll/f":c!IC A",Mf'IWI'CII 1.'11 fIIfflW/sdll'
R«ht.~kl/l1digr" op Jal'a,
Na
r
in h"t kOlI'1 d,' g,'~chiedkurH[i:.'{' lI'ol',lim; cI,'1' tll)l{'itlin:!~~{'hoh'lI ht'.~dll'e ... ,'u lt' heM,en, ~,:ll ik 11 1[.'11 regen \I'oonlill"'1\ tO"~':lIld dil'I' UWJI'l'II'Ü-' iUl'khlin:';-"1I Ir:ltll(t'lI IC sdlel~"11 ,llIl d:larn:1 lul \'<'11" 1Il",'I' :II:,:I'I,,,,,'II!' hNlOl'dl'('!iu!:' {'1'll111 11\'1'1' 11' !!'[l:'l.n ,'11 tru ~IOH,' nol-" '\o.!ni,!!,' lIep:I;IIII,', UI\,' :1:lln[;l1'1I1 11':'1/-"('1111,, [lunll'H I{'I' 1:'1.[,,1 I,· 1)n'II:.:"{'1I.11, 1111('1111111(.
IJ", 1i!.:1 iu 11" ''':,:'t'IIII''HH'lli:.'(' ddllill!! 'lll~,,'I' I.ulonbll' :-;Iai'lll.unil.' 0111
!!,I;lIItlt'I\'e;:: ""11 hl'laILl-"I·ÜI.. 11,'(>1 IIt'I' h"'tlllU'~t:1:1k, in l'uiu\t'1I ~.ill :.'''II')IIlt'I\.
lau d,' ~:nnll}t'I"!d\t' ,dluut1.,I'~
:'I r
11' 1I1:'11I('n .'U die 1,,[,,:.':.','11 UJlIIII:Ullbdh'.~!I SIW"f'I,1 11"1 \\t·1 \';\11 z,'Ir. 11al dil alll'f'u lII(1!:'f'1iJI.. i~, ill,II"1I ;1:111 lubn,I,·I ... di,' 11.1:11'\'001' in (I" 1"1'1I11'U \·all'·IJ .• It, !:",Ic:.,'t'nlwill !!,.IHHI,·II
\1I»',lt UIlt ~.Ît'h 1~'hl"'I'IÜk Inl ttit' hun \1;ldlll'IHI., I:\al.. 1-,MlI' tI' hf'I,'j.j"II.
Il,' ()[lh'i,tin:[~"'J",JI'1I ziju 11"1.
,\i"
,1.lal'r,,,, 1\,·1 in ,It, "1'1.1.' I,ttal' 1"'~I"m\1 zij u,'.
p
70
111 het I'el'ledrll li!!! h<lL heden! OUI U t'cn goed lleeld \'<111 hel huitlig fllllctiOllf'{'i'eU di"I' ondel'wijsinrkhtin~en te ge\'en, zal het, dunkt. mij, llOOllig ~.ijn U in het kOl't tie ge~(;hi"dkulldi!!e onl\\'ikk(llill)." Cl'l',m te
s(;h('t~en.
Dol:trh\j 1.nl I' Idijken hoe, tr·u nnuûen v:ln de oillehlin;! d'-'I' lnl:tmlsche :lllIhrl'mlt'en allerlei regt'llstl'ijdigp. opvattingen hebbt'n be.~taan, wel1iC .!!,'- Ih· .. ltplijk ook lIilvu"ring \'lmd(·u.
11 f. Geschiedenis der O"leldlllgssdlOlcli ,'nor 11I10lld8elle IIl1lblellRtllII. ')
A. OI'IIII'IIT.);,; m:R OI'I,E[])rSG~s('lIOLES "OQIt JSI,.\IW~·JlF. .IlWn:SUIEN.
Irulisd, Staatsblad 1871 11.0 104, bcvattrnde tle~tijds de ,t!'l"olltlsl:1;ten.
vnn hel Inland'4;h ontleJ'lrijs in Nedel'landsch 'Indii:, bepaalde in :"Irt. 3<tm, da! gelel!enlleid tot rneel' uitg'ebreid olldt'I'lI'ijS kon worden gegel'cn, hetr,ij in af'londerlijke inl'ichtin,;reu, hetr,ij in dit' aan een KweekH!;hool voor
[Illand,~the onderwijzers verbonden,
~adilt l'et1it allel'lei )JI:tnnen ontworpen werden, die rot gt'en uitkomsten leidden ~), lI't'rd eindelijk koninklijke ltlachtigin~ Hl'kregen tot opl'Îchtil1g
\:lU SI'III)II'II I'oot' zonen van Inlandsclle hooldl'n I'n \'an andp,t'e :Ianr,ielilijke
InlalldeJ'~ te Bnndoeng, )Iagelang, Pl'obolinggo en 'romlaM,
[n Imliscll Staatsblad 1878,121 wf'rd hieraan dool' den G('oIl\,erUell1"
Genel'flaJ uitvoering gegeven, die <11 ~poedig Ilaal'ua een reglement 1'()I)l' rHe onderwijsindchtingen, ~ HoofdeQsdlOlen" gennamd, I'rtststehle 3),
IIO"wel IIU, volgens hN t'e/tlement, de st;holen ""n,1. tot opleiding \'atl
l!ie 'l.on"11 van inlandSt;he hoofden ('n \':lI1 amlet'c aanzienlijke lnlnndl'l's zoud"u dienen, wiel' t!()('l het was om lateI' in ambtelijke betl'ekkiug-el1 te wlot'den gellla~ll~t, 1',00 ulijkt todl uit dl' lijst dt't, ... akken I), wa.'l.I'in onderwijs werd gegel'en (daargel:H('n landbouwkunde en lant!me<'tkunde en 7.ek('I' toen eenige j:u'en lateI' ook dl'lIe l'akl(l'n 0111 hewinigingsl'edenen
.!te~(:hl'a)ll \\'rrdell), d:lt 1JruoeldE' inslituten fritelük yeeu be/Jaalde l;akscl!Olelt
1',.01' I nl:lu,lschl' a1l1 bten:lt,(,l1, docll sle,'ht.s int'ichtingen 'lOOI' meet' uitgeul'cid la!!rl' '!!1det'II'Ü~ waren.
B. HEllV'\HlItN': II<!J3.
Da.r men t\(>"lijd~ echlel' hi('l'me.le niet tenrdl'lI was, I'alt indh'pd uil ,1(' \'ct':.o;adt't'ingen del' in lK~."1 he"Iaande )ledel'landsch·lndi~dll' .11lrisr~nl"'t'eeni!!'illg op te lnak"a, waal' als ou(h,t'\l'et'll I'au br,<pt'eking
IJ De uph,jdiug ,ler IlIlnnd~"he [\dm;ni~tl'at;e,'" en rechterlijke nmbtcnnrcn 0]> Ja",. en )[ndOCfn, MI', ?lf, S, KO$THH, indi8Ch G!'tlOOllIChap 1\. Jnnnari 1901;
D ... inrichting I'nll het Inlnnd,;ch bestnltr!'tI de po~itie der lnlAl1dsche bClItuur.:s·
nmbtena''(ln op Ja"" cn i\fh.dOCfn. ,' .. " il.:I,~1)'''(l"", Kol"ninnl 'f'li,II'chdft, April en :"Ifei 1\'12,
') K, V, 1'>7:! ,',
S) Ij, 11. t AI'ril 1:;79 n" :? (D, SS!1Hi.
') :';L 1:-;7'4·1:!1 !!ub LJ ja St, 1i:i7~·911,
1<'" 1,11,,1 \"11.1111: ~d\· g"lm·\"ki!."1.' wt:l'king ,I~,· in~I,'lllng I;In IWI ()Itt:U' u:lt\l' )linhh~l'it· hij de Inland"éhl.! ltt:d'lbanken 0l) .1:1\'a en :\lotdoel':I'·.
1-:"I1t: I ... ·ho.wlijl..c vpleiding ,1.'1' 3;Ulsta:lIIde djaksa's, ja zelfs d,' Olll'ichliug' ,~'I"'I' llij~.ond('rt' l·echt"icll.)()1 we,~1 toen ''t'eds 1·'~I·ge.~laan. t)
I),' lijllen \\':Iren hicl'lOe e..;hter niet gunstig, de wind d.'I' I>.'zuiniging
1I'" .. i l'U zelf.. wcrd d .. , IIleellin~ I'er'komligd, dal men, iu htt OOJ."
hOIllI,·mle ,Ie l"e<ral1\l('n ril vel'lumdingen, zooal~ zij leitelijk war'tn,
Illochl a ... un('lIlen, daL de .... 5. Inhmd"l'he amblelml~'11 zich \'0.101' .~ 1~1IHI ..
,tiensi het best .,in de vrakrijk" kunden bekwamen. ~)
Uit ecu \"I1I1I'$lel !.'i·hH',· \'an den Gllu\·erneur·(:enemal Pijna\..kl'l· lIonlijk 0111 \'ool· .. hllUtI~ alleen Ie Batal'in, .. en tljaksasdlOllI mei tw!.'i"
ja!'igen CU"SU9 op Ie rkhlen, blij\..t, d:rl IIII'U :rau I!eze 111eenin!! ni<,'
\'aslgehondcn lleeft. 3)
\loch iu de 2~ Kalner' voelde men lI1<'el' I"oor' 1't'1I uilbl'('Î\lin)! 1:111 Iwt ondel'\l"ti~ 3:111 de hooldel1~cholen, waal'l'all dun 1Iie~ aBeel! 11 ....
r1j:tI''':I'~. dit' 1:!!t'I' imllll!l's in "1I~ h"~lnnr~~.\·.IN~111 :tt't'n af'lOIUl"I·]ij\..
C""IJ' Z"l1tJ"[l I-Ul·lIll'lI. IIL;lal' ,Il' a.~. lnl.\IId'l:11I' ;111110("11011"':1 .. 111 111'1 nlJ!t'lIll'l'tI" I'I'''tijl 1,'UleI,'tI 11·,'kk('tI. :'I1t'1I 11;'t~ I;UI 'H.wd,'el tla! 1I,'lIun,,· ..
. 1~~i~t('nl·I\''11"tul·S eH :L1l']"I'" b,'slur"IHI,' aUll,tfen;ll'en ,,\·t'n/.,~,'r al •• 1,·
ln];u1tl~th,' oflid"['I'1I \'an in~litie ;lal1 I'('chl~k(lnni" ]",llodl<' 11:111'1 .. ". ,)
c.
Ikl." 1l\,'eniuJ! W"I'" ,1'KIr d"1[ ];II.'I·<'n IlIît1i~It'I' \';ttl 1),',h'1II II'UI·!.",·.I.''''I ,·u 'ij,ll'Il' ,li"I" IJf'1I ilul I.. 11':1111 11," ,lau nul. hij i" ,I,lil
"!I"
'ti ;YOf'('III/'1{18!J:J 11- .] (/:1 1.'1/1) Inl ",'11.' h"r\'vnuin!! in 11.~/,"1L !!""sl lall ,ho 11,,,,r.ll'lI-
""Iuoo] I.' :\!,,!:'l'I;III!!, '-)
E"I\ 1"'/.1111:11' .1,111
,t.'I."
Ih'rt"WULitl!! 1·'·l'h01ll1.'II, lol.-el. It' ZUil 11'"I'IK)I"chr'ij\'t'u \';Ut 11I1;m<l,,·II" lal"tt al~ 1·'It"['mÎ,ld,'1 ,'11 1\1·1 ~1'f"·;.I"t '·"u'·
lid Ulllh·['\\ij/,·tI ,h'r' I">l"lrl·klltllli:!,' \;,1..1."11.
Ulllo·n.lh,lt ,'('1'",·1' tlII'tI, ,[.rl dt' :tr·.llldi!!.· I.f'md .. 11"1' X,·,I.'I'I,llItl",III' t.l.tI. :t"II·\'II~,.]11 iu 111'1 1,,'lall:! dl'l' :tlg,'met'lIl' "lIlldl,\..,·litl:t 1;111 ,],. ".~.
lu1.llul,,·Ir,' ;11111,1,'11.11'<'11. uit'! ". \"·l'l.r·Ü:!('u \\;I~, zu,)bll:! ,lit' 1,\:11 .I,~·lrl~
"'11 1.·"l'\al. Z"1t zlin ,'n lIid I,U IJd "IH"'I'\lU~ 1.1011 d;.,tI,·ft ;tl~ IOI'I·mi,ltl,'I.
11.· [',·:!",·t'ÎU!! I.,I!:, ,lil ""I. in .'IL di"lIlel1!!"l"olL'" k\\:ltll hU I'nillil ,'(lll /!I ,1/fglt,\/II., /.'/(H! 11" I1 (ll.i.i/li) 1~'tI !'t·'..-;.r'llLi';tll" LU d"11 ;1.1I1:t":t"\'·1I ZIII 1 .. 1 ~f;l!ld 1'11 Uil 1';111 :ril,' ,h'i,' ti" 1,,~n,.,I"l1"r·h .. lt'lI "I' ,LII'I. ~"I"'r-l
.. mdl·.,1 .. 111'J,·jdlU!!"",'hnlt,Jt \ ... It' JtII;lU,h..JI'· A 1111,1,'11,11,,'11' !.'d"·"1 ,·u.
'1"'1'.'11' I\('rtl !.',·1111. ['M'lI lIil"I·.I.I(',1 IIn",17.a\.. .. ltil. \\;1 .. L','II"I·.1"II.
I) II.""k:iu::-I'" d,· .... ".1,· _,,,,l"h Imh",·I .... t" .. i'I,·",·""',·,,il!"':! ( ... , I, ,. , .... -;
'. t",1i~,h,· h'··!nI"tiu·! L .. :t!.
" H,',)' I,,· I', Ilfl'!\! I~ 11.·.·.·",t,,·1 IS:~'
" '1""'''1,,' ,_'" 'I·,,,,I,,·t.'IIIi!' "I' ,I.. t".I,~.·I ... '''''''·'''''011:': I ... ~OC:
-., ,-
uirgclllóI:lkt, dat die UlJ(lcl'Irijsindchtingeu niet langel' , )'."oal~ te \'ltrl'lI, y.id\ bij het ~ [nluudsch" doch bij het _, Enropee.~ch 0' tlgC!" olldel'\\'ü.~
)'.Oluten aansluiten.
ne ~~choJeu > 1111 inderdaad vul.:sdlollm 1'001" Illluf/llsche ambtena)'en ;:e- wOI'II<'Il, Wal'rtl \'erde<>1d in twee aftleelingenj rle eerste, met a·jarigen
l'Ul'~lIg, bestemd WIO]' \·oorl(.'IJ)';('t lager onderwijs; tie t\\".>edl', met IWe('-
jat>J!tcll cursus, meel' speci:J.al l'nOl' rechtskl1!11lig ondel'\\'ijs.
\' an het progl'iull rna vCI'\'ielell ., \'udel"llludsche" en nalgemcrne "ge.
~I,;hiedenis", doth ,.,meetknurle" en ,.hi'gin~elell der Jnndnwptkunue" wCl'llen Cl' op gebl'acht.
Het aantal leet'lingen bedroeg onmniek pel' school
no,
al was 'I dan, sI1edaal te BanllOlen!!' l W;'lt hao!?,,!'.E. Hl>lIl""rUll'\G 1\110,
Dit gctal nu hleek tI' gedIJ)." Oul Hok maal' e'"nigizin~ U]('l\le ~rligellde lJehot'fte aan g.)e,1 (lpgel('itle iulands<:hl' amhtcm'I"CIi geilikelI u'ed te k\lIIl1(,1l houden" Alras achtte Ull'l1 dal1 ook uirbl"eidin!!: de7.el"l)nd(']'\\"li~inrichtingen
1Il"iligend Ilootlip-,
De rege"t"ing, die dit gel"oeleu lleeltl(>, '"011t! daal"bij 1'001" tien ilspirant- [cPI'Jing (Je I"Ml"t'Ipleiding all de EIll'op.'esche ;H!!et"c St"hoolnog Ol\I'oldol'IHle om Irlfel" hel onderwijs ill dl' hooger"f aldC{'lin!!"'lI der Ojllehliul!sscholen hehoorlijk te kunnen \"()lgen" '['evens z0uht 1.Ü llll:ll" et'lI midtlel om t.e 1"I)()I"lwtll('n, d:Jt, tengcl"olp"e I'all dc uithrciding, Ilt'r aanral [nl:LIltlsdle leel"liu;:cn Ol) 11,' EUlllpecs('he ~chol(,11 mePl' dnn wClIsdlelijk was, zou foenemen"
111 de memorie mil toelichting op de begroolinfJ 1;00)" 1908 vindt men uan ook hel. u"wolgende opgemerkr.
nln \'el'hant! m('t de wenschelijkheid OIJI :l;H\ ailllSVI:lIIÛe Inlafulsclu"' illllbteual"ell 011 ruimeI' ~ehaal de gelegenheid t.' ":..'e'"1.'1I om zid\ de \"{'J'-
pischte kennis ell ontwikkt'linp- eigell Ie mak.en, dienelI dt' bo.'sta:lllde Ol)lr.idingsscholt'n \'01)1" lnlandsche ambtf'naren nitgrht'cid en drie uit!1tw.'
"~cholcl\ ran dien :1:l1"(I npgerichl t." wOI'd.'u"
,"Ook 1IU ,taaL het Jlegill~el 0l' den '"OUI"!!'I"Olld, dar het naai" bCI"ckellillg jaarlijks fit te le\'eren :lnnt.'\1 j..'"ediplolllerl'd."n uitzÎI"ht Illoet hebl/en iu 's Landsdien~t opgenOIl\{'n te wortIen .. u daal"in eell wet'kkl"Îug t.e kunnen ,'imiNI, dil' aan billijke \,pj"w:Jchtillgen J.e<1ntwo,wllf,
""HI'I aa1llnl leej"lingl'lI dier' ojlleidin7S~cholf'1I 1.f11 I1U 1.oOtlllni~ gel'e~e]'l 1\'Ilt"den, tbr alle bl'lrekkingrn
hU
h!'t inlandsch "]1<,nl':1a," millistCI'it' rn, llij hl'! in1:l1ltiSth he.~tl\ul" allc tl<" .. tn:kkingcn rflll diotrÎctshnofd ('U daarboven meI gedijlIOlm!/'rdclI IJe1.('I kmHlI'u wOI"deu" Ilit z:ll t('lens tCII!!'cI"Illge 1.:unnen hf'hlh'n, dat 1':11\ de p!a:ltscn mil omjer"distl"icfshoof,1 nn;;c"I'el" de helft dOOI" bezilLl.'l"S 1",111 het einddij>IO!11:1 1.al worMn ill;el1ollwl1"0111
aan de aldu_< 1;('\"011111Ie bt'hoerte l,~ kunnen I"oldoell, dient men ja..wlijks Ol'e,",-,ï
j..'"cdi]llomeel"dell lt' kunuen bcscllikkCl1, Bon'll- dien IIIOf't op .... me "~pi'1îng \"1111 I;)pCr.
gerekend wOI"den in 1't'I"!J:\llI[met Ilt't I'I'l"loop oUlICl" dl' j..'"edil,IOtl1eel'dell, ,"IIonlat '!.ij lle grlloellult! he-
-
!1't'kking(!11 L .... l·l'j\..! heu!!(!11. Het lIl'HVodi~d,' :talilal ~Iil;;! rnjt~dicu lot 1;1;.
AafltlCllIl"utic \'OOl't~, dat Lij uPllalilig I'all het gelal leedinfjclI V:.lll iffit.'re t)lilcidin::hchuvl IJIJ IOU, zooals In dr bl'doclinl! li,:.:l, lan die lOl'. r/Û 1lt'1 einddiploma behalen, dient men du" uij een ,UlIlil'lijd nlll ij j,u'eu, hel totaal a.aulal lcel'lingen "an de Oi'leÎ!ling_~~'hool Ie stellen 0"
:1 X 100 GO X f16
= [ Joo,
welk aantal nog mt.'l ~ .. I'et'meenlel'd III00t \\'onlcn lI1et hel oog Ol' heu, die de ofricienopleiding zullen I'olgen,~Dcl.e bi .. IlWriingen zijn Ie ,'erkrijgen door, na:l$t de uilbl'eiding ,'an het aautal leerlingen del' bestaande scholen lot 100, dde nieuwe scholf'u, ook voor ongel'lW!' 100 leerlingen 011 te richten,
.. Bil de Le~taande Lelmlin!!,eu zou dezp uitb!'eiding IlI't aantal Inlaudsl.:he Irel'lin;!pn Ol) de EUI'Olleesche SdHlIf'n Uleer dan g,>wrnscht is doen we~
urmen, llo\'('mlien blijkt steed~ duitlelijkeJ'. dat de l'ooI'OI,leiding OIJ Iie Elll'O]lCesche )<cllool orwuldoeude is l'n de jOllfjelicdcn uij hUil intJ'Nlcn in rle OpleitiingSilchool niet l.00daui:; zijn ontlel"legd, dat 1.1' het Ondel'\I'ijR in de hoo~rt're ardcelingen behool'lük kunnen I'olgen,
_Het is d:1.;II'OIO, dat de Indische Kegccl'ing Cl' Ol' uil ii ~"Cwee~t Ct'n andcl'e wÜ1.e \'1111 voorbereiding Ie zoeken I'oor hen, die 101 de Opleidings·
~'hool zullen wOl'den toe!!elaten, welke zij meent gel'onden tI' hebbl'h in de gcreol'gallis~'('nle iulaudSl:he ~hulell I'an de I'''' klal':k'. Aangezien I'chtcl' de c:lll1lidaten ook d,lal' lIiet (ie I'l'reisthtc mate vau algemeene ontwikkeling en kennis I'all til' Neflel"land:lt:he Laai ~,unen kunnen opdoen ligt "t i1l de bf'doeliug aan iCllcI'2 opl<,idiugsschool een voorhrreidendrn
CUl'ilIl~ van :! jau n tc \"erbinden W3.1r het onderwüs del' ,,, klassl"
.)I.·hulen zal worden \OOI·lgC'I.Pt en uifgebl'cid, cu Cl' iu bel bijzonder naar ge.~tl'eeftl l.al wOl'llen de Icerlingl'lI volkomen thllis (j' doen genl'ken in de Nederlandsche taal.
In \,cl'l);\lId mei de1.cn \'ool'bcl'cidendeli cm'su,", 1.:11 hel aautal leerlingen drl' opleidillgsscholru, l.l!Owcl bestaruIde als nieuwe, bepaald moeten worden op 1,lu,"
In dj' aanuegel'en rÎt'htinu 7.Ün thaw' tie ,h"ir I'eed~ 0]1 J:n'a besta,lIIde Uilleiding"scholen gl'l"ool"ganiif'(,I'(1 ') en l.ijll daa .. nel'en~ bij SI" 1910- 460 drie dergelijke ond"I'wijsinl'Îchtiugell, medl' elk \'001' 1"111 I~,rting-l'u, l'l'~p(!(:tiC\'clijk Ic Srl"lLlI:t, Mallioell ell UlilaJ' OIlUC1'icht g-cwol·d('n.
}', HUII'lot: '1·"Ji:, ... ,.\IW,
11, I )t' SdlUh,'ll. 1.,.Qh :dJ 1111 fUII\-ti.,llt'l'!'l·II. ZUil _iu ,1" ('N',le 111 .... 1~
heMcII,tl 1111 Ollll'lthll~ van '1.'(!1l'1I \;111 '1.lu7.il:nlij\..t'u, \\j,'I' oI,wl 11l'1 i~
I;(t~r iu .1Itd,I,·lljl.c !,t'tn'\..\..(U!!'I'1I lt· \\lInl·,u W·I.laal-t, IUiW\' ,,\ . .:1'(11: ....
I.UIIII"" oIaal'''I' uok \\"l'tlell l'lI'u~'IaI\'Il.ioll!;eli,·tI"lI I'an illbnd~('he al\..('lIt~1
iu IU'l :11~"lnè,'n, ,Ii .. hij 11<'L UI'~tlHlr II'cu ... clh·u lt· 1.011)1'11,
iJ, ~:Il .. l' S('hwl JIt'''''!. lUI !,.','-,\'()I'I \'\'u ,I,'d 1';J1I ,1.1\'a: di,' I" :-\~r,lU:; l~
JI1L~I~' 1'1";11'1'111 \tij!]' ,1\' 7.om·u \';\11 lul;lIl1lsth,' h .. "fol1'1l ~'II :llIlh'I'" aall1.ÎI'lIlijl.,·
7,1
ililanders ill de gew~t,'n hui ten ,lar:! rn )Iaflllcra, rf_fl' wic Lh, rUl'l,lill~
:l;m CClItl Ol)killiugs,whool noudig ij! ;!'t'II'cnsdll lIh)cL II'tJl'(lcu geadlt"
uehalvc dat \'001' Bali CII LlIllll}t)k dic tr Pl'Oboliul!!-'o is Mugewcz{'n, ju het laatst vcrlooj)eu cur,~u.'\iaar Wlll'CU te :-iel'aug al~ Icel'limt afkomstig rail de Buifen.bezittillgen, aanwezig: ~ uil Atjeh, ~ \';111
SUlnatra's \\'cstkust, 1 rail l1cukoelen, 2 \·:ltl P<Llemban!-" 2 van de Oostkust van SUllIatl'lI , Iran B::mka,
a
I'all de \Veslel',nfdeeling ViJUUOl'neo: tc PI'Oholinggo :? vnn Bali en Lombok, In tota:li dus 101eet'.
lingen, lIetgeen Mg niet veel te beduiden heeft, I;;u in de eerste jarpll zal het ovel'gl'()ote deel van de a,s, Inl:mdsche ambtenaren dCl' Buiten, hezittingcn, rOOl"l.oo"et're 1'001' hoo!!('l"c ,'orllliu.!! iu 3i1nmel'king komellde, nog wel aangewezen zijn op hoogstens eene opleiding aan de laatstelijk gel'eorganiseerde kwcekschool te Fort de Kock, de in 1010 opgeriuhtl' opleillilll!s, terens kweekschool te )1:lCa$..1I' ') en de hoofdellschool te '1.'olldano, wdkl' IBatste niet n:uu' het \'Ol!l"beeld del· opleidingsscholen Ol) ,lal':1 hen'ol"mrt wel'd,
c, Het ]lc!'solleel de!' school is HOl'maal geformeerd als '·olgr: een leernnI' in de rechlswetc.nschnp en aml"erwaute rakken (dOctor in de rechts, wetenschap); een eUl"Olleesch ondel·"'Üzcr I die aan het hoofd der suhool slaat met den titel '·an "direulcur" rn die in heL lJeûl ('('nel' ade van hoofdondel'\I'ij7,el' hij he! J::ul'Qpeesch I;lgel' onderwij.!O moct zijn; f'en cel'ste ondet·\\'ijzer en viel' omlerwijzel's (allcn HIel dito nete ')) l); el'1l ililandseh omlet·wijzer \"001' heL lIluleisch en een rooI' het haudteekenen;
een mal11ri'kadastel" \"001' hulp bij de pl·actiscllt' oefeningen in land, meten en waterpassen, benevens lijn, en kaartteekenen '); en bo,·endien te Serail.:: en Bandocng een inlandsch omlrr\\"ij~,er \'Ol)!" hel :<oelidafL!lch;
te )Iagelang, i\Iadioen en Blitar p€:n VOOr het ja\'aauscJl en te PI'OOO'
linggo een '·OOl' het jal'annsch en een 1"001' het lIladot.'l't'esch,
d. Olll(r('llt dl' todatiu!J is o,m, het I'ol.gende bepaald. Tot de eerSlt' klnsse del' \'oorbel'eidendr afdeeling worden tOegelaten jOllgelieden, tlie in H!I'lJaud met de bestelllllliul! tiel· scholen f'I'\"OOI' in aanmerking komen cn overigens voldoen 11..1n de volgende eischelI:
I. Zij moeten hun 15· le\'ell."j:tal' nog niet zijn ingelL-edcn"
:2, ~Ü ltloeten (a, als leel'1ing eener ûl)enbal'c Illiandst.;he I:lgm'c suIlooi del· Ie kla~~e, want' hel lIe,ll'rlnml_rh oudel' de leen'akken is ojJ;.:-e)loulCIJ, dt' (ju I. bsse LUr" \ l'l1Cht Ilt~lJ\.Jen do"l"ioolh'n;
(b, al~ 1l).('l'lîllj! el'nel' O[lI'U!Jill'C l~ut'OIH"esehe lagere school de rIa klasse tnet I'rucht hl'bben dool"1oop""11 cu hl ijken geven voldoende kcnnis rail het malcbull en de l:l1ldstaal (talen) te IJI'Ût1rn, dali 1\l'1
I) Zie !=illt!. t!jU::l,,)~':j H IIt·L ... j. SlIJ!. !~jIO \(jO Inhm'" ! t !.'tI I"
'J Srbl. t!}J~,~,1I) tr'u tw"e.!{-.
I) StIJl. 191~,21U bcpnnlt dru OUl d"/initier rvi E"w!,,'e.dl oadf',",vij~,,!, IJij
Q.!:i. I. .,\, b"Ho,'md Ie wo,.d,'n, de tlOortlaClc \·erei,;..,ht wo .. d1. Tut tli)l'Cll.ur, I' "ntl,.rwÜ7.,." ro (onde'·wij7. ... llij tie O.K!. t\. ~ün ook uelloi-tnbual" l"tfUlltll(">' in her ]J(l7.it eCI,,"!" aè/o
'·" 11
uekw:mmheitl "t~ ltoofd""d!.'t"I, UM'" bij het E. I,. ( j,') Een ro"l"!;:(' \';111 f 50 's 111!Illuds j. uit).!fl\.rokk,'n ,'oor' d"11 Em"OI,,'(l. .... tr,'n
OIIII""wÜ7."" ""11 wi,'" h!.'L <>ndm·wij. in de7." ,·"kl;,·" \\01'.11, 0l'ge,(,·n;.:e" en di •.
1·"0'· ,tc pnll't.i""I ... ()(!f('uin;.:en !loor .. {·tl umnll'Î \;tU t'CI kn,l:tstc,' wordt 1)ÜgI:81J1HJ/.
-
75
(I.". indien i',ij and.' .. undcl'wij~ L!"I:Ultrt'U llClJbf'u, eene !!dijkc IU.Ut! 1':\11 lUI! \\ il. kelim;, {'n keunis (uejl:mh\t'lijk \';111 tie lIed{'r1alldsuhe taal) heliuell lIls dc juugeliedeu lledoeltl in een Ilel' cale/-'I)I'ielil1 (a en (h.
Tol dl' ce .. s!e klasse d('r ('{'l'ste afdeeling wOl'den, behah'u de jun,!:'u·
lieden, die de :,?u klasse der vUOl'bel'('idende aftleelillg Illet \Tucht hebben dool'ioopell, toegelaten jongelieden, dit' in l'e .. batHI meI de bl:stellHlling der' school 1'001' z()()(lanigl: toelating' in aanmerking komen cu Ol l'rigl'lls I'oldoen atlu de I'olgende eischen:
I. Zij moeten Il\In
r,.
lel'ensjaar 110g niet. zijn in!,'l't!'eden,2. z'ü moeten
C a
aJ" leel'ling eener openbare }-~l1rol)eesclll! Iagel'e s\;hool de 7a klasse UIer vrucht hebben doorl~ll)Cn en blijken geven l'oldl)Cmlekennis \'an het. Hlaleisch "11 de landst.nal (talen) IC bczillen. of
(b indien zij :mdel' l)lIderwü~ gl'llolen hebben, eene gelijke U1.tte I'an ontwikkeling- en kennis - bejlll!lhielijk vuu de 1lt'd('rlallll~cllt' laai - hezÏlt('1) :II~ jongeliedrn, hedodd !lub (a, diln wel die lil' \'oorbereidende Hfdeeling llIet \ï'uuht hebllclI doo1'lool)ell.
e_ \'uor leerlingen ,'au oudel'~, wier il1kolllen meer d:m f lij\f ')lIlla:LlItl~ bedmagt, wOl'dt een schoolgeltl gehel'ell I'(lll f2,öO tot f 10 'l! mal\lId~ cu w:tnnl'tl' met!' kinderen uit ceuzelfd\' uezin de school bezveken met be- langrijke "(,l'mÎndel'iug "OOI' dC'l.en_ Bedraagt het inkomen mimlel- dau f I;JO 'g 1I1aand~, dan hebben de lee1'liul.'t'Il, mit~ zü I'an goeden a:mleg zijn, aan~pr:ltlk op gratis ont!{'r\\ ijs, teni',ij hun verz.JI'g'cl's lot dl' kOOien lall !Let onderwijs wenschen bij te (h-agen, in weil. l.'ev:11 \'001' Ilct I't.'!'slc kind f 1,5U, VOOI' het tweede f I ell \'001" elk volgend kind fO_5U
·lI1fLaand~ betaald moel 1I'01',Iell,
Hilisveslin~ en leel'lIIiddelcu wOI'den dOOI" het GOII\'CI'IH'InCnl \'el'~trekt:
\'Vl'dil1lt CII klee\ling blijl'cn len laste \11:" let'l"1inJ.'cn,
(. lle scholen \\'l'rllen !'erdeeltl ill a :tfdeelinl!en; de voorh('l"cidell,!t',
!Je.~taandl' uil ~: dl' eerSlt', beslaande uir :i en dl.' tll'l'ede, hellt:H1udl' uit
~ j:ml'klassen,
g, Het WtTllûdJd bij hel om!f'rwijs, uituczonderd hij dal in de inl:l1Idsche rOllen, is het. Keder'lanLlsch,
h. Hel dagelijkseh aanlill luw-eli bedraagt ij '), j, Onda'richl 1I'01'dt gpi:el'('n in '):
I. In de \'uOl'bel'eidl'mlt' af,l!'e1iu:!: a. Lle nedel'laud~dh' lal\l; IJ, d\l umlt'ische taal i c. ,I.' laudstnal ol talen; d, Ik aar'dt'ijksklllldo I'HIt Ned,- ltulië; e, dt, beginsell'Il I'HII keil ui! del' natuul'; (, de l'ek.'ukunde: g, ,[\,
\'{)I-Iuleel' en de ULI,.'(!tkullLk: 11, Ill't hamlteekl'lIen; -j. hel S\.ihOUn14dl1'ijH'II, 11. In de l"{'l-lIte <l.rd\'Cling: Ile I'ilkk('n l'OOI'I1OCtlill lIUIJ (1- 1, en l'oor1~
d\l algemeene aa!'dl'ijksklllule benel'en.!! de begillscl,'n I'all de wis· en naruurkundige aal'dl'ijkskul1de, dl' geseltit.'(lenis van :s,'II.-lndii! eu dc beuillSdl'1I 1';1.11 algebr'a_
11 L 1 IJ d... til et'de ,Ifdl'eling: l, Lle beginselen del' l'edLts\\'et\'nSl:hap:
lil, het. st!~at~· en aL1U1ini~t1'(ltief recht 1';111 Ned_-Illdii:j n, IIe bt'!!ill~elell I) )-tLM, '\I.~-2 .. 7,
') SliJl. 1~1O"-;j~~:1 jo 'IU'WO; lt. 7tj70 l'I"'l1l\nn),
,r,
"an ,~ta:l,hui.~houdkunde, hij Sth!. I (I 10, ,lflO ~uh 11 [ 1I:Ir[er \,IllLwhn"','n IltlOr:
dl' uegil1~elell dCl' ,-raalhuishoudkllluie in hare toepn,~sillg op ),led,-llIItië;
0, het landmeten en w:llCl'paSsen: p, het lijn- en knarHeekenen ell, ~cdcl'l
~tu[, J912-211): q, de be!!'inselen \'an de landbouw- en de landllui~houd
ku n1e; €11 \'001'(9, VOQI' 1.00\'CI' 1100dig I de rak keil a, d-i del' eerstt; aldee}in!!.
Het onderwijs in het. zingen is facultatief. Ook wordt nog ollde!'\\'ijs
g'eg~\'en 111 een,-oudige huiselijke boekhouding, ')
" 'at aanga3t de reGhlsk\1ndige en aall\'erwanre \'Hkk<.'l1 del' tW('t!üe of eigenlijke vakafdeeling, diene het na\'olgcnde,
E"ennl~ Vi'oeger, blijft ook thalLS de nadere ind('eling en behan'leJin;;
dier \'akken aan het dool-.dchr ,':m den leeralLl' ovel'gelaten, HetspI'eekt wel van zelf, dat deze zich daal'bij de toekomstige loopbaan zijner leer- lingen \'001' oogen dient te houden.
Aangevangen zal behool'en te worden met het hijhl'engen, in hoogst eeuI'ou- digen \'Ol'm, vun begrip omtrent het rC(;ht, dl' indeeling en bronnen <hlal"':lU ell de geschiedkundige ontwikkeling ervuIL, speciaal meI hel oog op N ed,-I "dië_
\1an het. strafl'e<:ht komen nllfU[t de algcHl('ene leel'stukJ(en enkele rlel' voornanmste delicten \'001' behandeling in Illlnmel'king,
Van de I'echterlijke Ol'ganisatie vallen de absolute competentie del' Inlandsche I'eehtbanken en gel"e('hren en hunne samenst('lIing onder de aandacht, t.el'lvij' het Inlandseh Jll'ocesl'echt in hoofdz,lken geheel UI"
handdd zal moeren WOrden,
Bij het staaf~l'eeht zulten in de eel'ste Jlla.au be~[ll'oken dienf'n te 1\'00'den: het \'cl"uand tussehen Nederland en ~Ted,_lndië, het Geut rilal, gewestelijk en Illaatselük bestuur (w,o, de decentl'alisalie CH hct de~:I
lIest,uUl') voorts (Ie middelen en de a,C'I'arische aangelegenheden,
Ol'el' de economische rakken ~jJreken wij hiel'Uudel', alsook 0\'1'1' ,11'11
leerling in heh'ekking tot het ondel'wijs, ')
j, nl.' eil1dexamel18 del' eeJ"stf' eu tweede aldeeHng he!JIJen 1"01;1' den aan valig del' gl'oote \'acalltie plnats, Zij wordelI 11001' den inspel'tcllr \';lil
het Inlalltlsch ondel'.\vij~ 1'11 het personeel del' school afgenomen (.eli o,'eJ',
gt~lan del' lnlaudsche Schoolcommissie,
~;en diplomtl A worde uitgCJ'eikt aan leedingen , die in lwt eindexamen der eerste afdeeling j een dill!01lla 13 aan hen, dic in lIet pindexumeu tlCl' tweede afdeeliug geslaaJ!d zijn.
De bevordering tot eelH' hoogel'C kl:l.~se eener ttldeeling, van dc 1'001'-
hcreidende rot de eel'ste, en \'an dl' in hel, eindexamen d,'I' et.'I'ste aftleeling geshlllgden toL de tweede ufdeeling, geschiedt duol' de 11I1alldschc SchooI- GOlDmissie na o\'el'leg !liet den inSIJectcul' cn ;I(h'ie~
,', m
den tlil'edeul' ell roU!' zool'ed 1100tlig, ook van de andt'l'e ondcl'lI'ijzer~; \\';It lJelrf'ft lIL' leerlingen Ilel' tll'eCl.le afdeeling srCl.'d~ met :ltlvie~ \';111 den lt.'el'll:II', G, V.:nGEI,IJ~IXG 'IN OF.S' HUIDWF.S' TOgST.\:<!O lll"l' I'~ 1I~IIVOIOt!N"(l I',\,'i WoV,Vergelijkl IIWlI rle 11.-'I'\"Ol'ming I':UI 1!1()O meI L1i" \':111 den nieulI'slen 'J ;Ui8~h'e "IlII d('u l':m'6lpII GOUI', 8PCl', 7/8 ':, 11" :?1711.
IJ Zi'J I'C~I" hiv.. tlJt en ~4,
"
lijd. ,I.HI I,j,', UlI'U rlat L~I'~II'n, ,Il' .~dlUlen in ;\;\ul:Il ·(.ijll uit;';l'up'itl \'11
111'1 111'~llnick :lau!iI! l~dillgen i~ opgc\Ot'rdj \'001'1$ d.ll die IJudet'wÜ"
illl'Îdllingell ldch thans ;\[\11 de gereorganiseel'de illland$:he 51'1101..:11 der I" klasse aansluih'lI, terwijl lu""chen dez,' $lIolell en de eel"Sle afdecling (Irl' O.
S.
eene. ,'oorbereidende is inge\'ot'!:"d.Oudel' de leel'\':lkkcn lI1i~1 men nog on~lal'ne de algl'IIIPeIl(' gesdliedcnis
cn die ,'lUi ~('del'land maal' toe te juithen '-alt 't dat de landmeetkunde,
\\,I:ll'aan "ccl te ,'erl tijd besteed werd, althans in d{' eerste afdceling VCI'I':III<:11 is. De rraag blijft of nog niN mindel' lesUI'cn aan de lakken, .,Iandrnettn en \\'atel'll;!S!!CO" en .,lijn> el1 ka'll'U.erkcllcn" besteed "Wilden kuunen worden. Daarrut('gen heeft men terecht Ilt't aantal Ie.~urell 1'001' het \'ak ualUlII'kennis belangrÜJ.. uitgebl'eid,
Ik~tolld ,." 1"'QC~el' gelrgenheid \'001' een aantal inland~chejongeHedl'n.
di,> a:1II e"11 del' "IJlridinbrs~cholen Ilel cinddiplollill behaald hadden> UUI :1au dl' IlUldboll\\':>chool te 13uilc1\zOI'g een t\l'pejal'ig<'1l ('UI'SlIS, 1'.1\.1.
aan 11I'ac'i~ch ondeJ'l\'ijs grwijd, IC volgen, than~ hedt 11e Hl'gCt'l'În)!, Hl, i. lN'cthl I I'el'meend dilt hel landbouwoudel'wüs \'{HI!" a,s, iulandsdlc ambtenareu minde]' op de (JI'aktijk I'an den landbouw ~eritht Illoe~t zijn d:l.n op dl' economi~che I'erschijnselen en vl'a:I;..'Stukken, die .-.iel! d:ilil'bij \'Otlt'doen I'n dal dit onll"I'\I'ii~ ol' de OIJlridin!!s!I(;holcn 7.,'I\'t~ "e,'~tl'l'kl zou mOCI"n
\\urden ,mn :l1\! .. I'UUI' d,' hoo!."ct'e t'angen be.~lellld(' '\lndida:ttaul!.I,'lIal't'n, Vaullaal' de inl'III'I'in!! 0l' dil' ~dlOrell hij Sthl. IVI~,:!ltI ,';LTI ti,' 1"1'1"
lakken: de l"'gill<.,·11'1I dt'l' lantlbou\\'· en J;lIIdhui~houdkll1HI,', \\'1'11. 1,l;It_l('
";tk nu l'chlcl' 011 het \I'et'plan i~ Vel'SdlellCn naast het (bij Stl.ll. I!no·
11\0 1I:lIlcl' olllsdll"'I'I'n) l'aJ..: tie "t'gin~elt'u ,'all d,' ~t;ra!llllishulldkUltth'
in hat'r 1000IJaSliing 011 X, I. rn mer tlt' uil~C'jll'Oken IH'do<'lill;." !t"t ('iWlo(' :'::"1!0<'1I1de t'I'('utuel'l in haml"n re l!,'H'1l I'all f'eu Iandbollwl"CI':t:II', I>,~·h
hit'l'ol'l.'l' 1:.(001' nW"I', '-'"' ooJ.. o. a, un',' tie ta1ellk\\('~!Îl', I)
Bf'dcnkclijJ.. h ItN, 1\;11 JUNI op hd ukuwstc \,-eJ'plan (B, ,li,n) 1000r dkc kl:l~~c dl'l' I'aka!'dcclillg' 110'1 aalltallcsun:1I d,')' I'CJ:lIHJ..lIl1Jli~~ \':rkk,'u
!llI't 1 IIUI' \"'r'mitltlrnl hrd!' 'I'" l'on'lI ,\ al"'11 \lk'I' n"'ht~II"'If'tI,dlal' itl 1,11." 1.la,sc ;, IIUI' "(I I'''II!' 't:lal~I'I"'ht in ti" I" kl~s',~ :, "U in tI(' :!"
I.I,I~S" I 11111' uitg'l'II'III.I.,'U, w:larlijl. tlid re 1',·,,1 \'OUI' 01"7," "Ollt· a", lJt'5tl1UI'~:l!lIht"II:I!'cn I.IJ<' h(lo:,:: lIuulli:.::,· \"1'1'\:0 1. J.."IL
(jl'cl'zid 111.'11 ol". 11"J'\'''l'Il1ill;:CII ,I,,!, l:tat~,.. jal'('II, dim 1.:ltl 111('11 \\l'l :.:t'II1I:'::"II, oI;!l 111'1. ~lcLojcl tI,'I' "1,1,'idillg' d~'I' 1...-\, t., 101"'11 !.'t't'lI Ilf:'::"I'''wl
~,I.'itl.'''I:lthdl ;;,"'h""1 ""1'1IIc1II1I.', Îu dc~,{' I'idltill!." !."CI1VIIHt·U h"clI l'tI ,1,tI
"1' lIIel Ih'u "Î!!l'u1ÜJ..PIi IICI'J..I..I'iH!.' \':111 ,11' a,s, ,11111.111.'11,11"'11 in l.!t'paalolt· liP,
Ioitht"11 lilt"')' t't'I.{'UÎIIl;' Î~ g,.JI1lIJlI"l) d<lll 11' 1'''l'l'n,
Jl"ch 1t",I,lm,1 7.,11 1I10I('t"1I \\"1'11"11, 11:lt niet all, '-"rallckrill:': I','J"
Iwlt'I'iul! 111'('t1 Udll':whl "U t!:tt ,'I' IlO!! ht',·1 \\.It 1'101' wijzi::in:! 1:111,;1:11' Idijlt: hCl!."l't·U IIt'lIkht 1111'1 ;twll'!" t,· IJl'rl'il.,'" lalt dali 11111']' uilhl't'itlill~
I all ,1"11 1 \,,~·.j;tl'i;':'>tI 1·1H'.~I1~ 01('1' \':I',.lfll~ditl~ tot
.,,·IJ
(!t'i,'jari;,:,'u, :'II.I.H' tlit lIl"d ,J .. 11J':oJ..tjjl.. It·'· ... ·n," Zn' I·"~I'. 1,1~ rlll , "11 HMI ..
78
Uil liet m(Wal:!;I:l11tle \':111, m.i., in ied,'I' gelal wel op rc makell, dal hCt!l wat zOl'g en IIloeite aan de dpleiding en opvoedi1L;..' run Ilen a.~.
Inlandsehen :lIl1btemml', die de O. S. I. A. bezoekt, besteed wordt, maal' de toekomst, die de leerling na. afgelegd eindexamen t'!l I.laafsing bij hé!
Bestuur tegemoct gaat, is tut op heden nog stee{t.e; onzeker en in \'Cl'- schillende opzichteu, speciaal ook wat de ti.nanticele zijde en'an betrert, geenszins geheel ben-edigend geweest.
7.elfs in aanmerking nemende een in \'age bepalingen neergelegd
\'oorkeurre<;ht I) en hiel' en daar voorkomende min of meer ondel'handsche regelingen, besuut Cl' nog geen /Joldoend wettelijk onde,.stheid tuss<:llen de oud·leet'lingell der \'akschool, die lIIet vrucht liet eindexamen aflegden (of zij, die een dn:u'mede gelijkstaande studie \'oll.wa<;hten) en hen, die alleen slaagden met diplolR:I A of met nog Blinder \'olslonden,
'E\'ena!s dezen, kwamen !Ot op heden die oud-leerlingen en dnal'!nedc gelijkstaamlcn (zij hel dan onder de viguelll' viln bedOC'lde I'age \'OOrkCUl'll- bepalingen) bij heL vel'la!en del' school, in !laulllel'kin,:! \'001' een I'eelal, wat drn aard del' wcrktK'lamheden betreft, weinig \'cl'ileil'elllie maal' routine I'el'- eisdiende bell'l'kkin,:! \'::tll (zoo niel hulps<;hrijnor) d:'ln toch \'an :;clu'ijl'el' hij een <;0011'0]('\11' of inlllndsch 11mbtenaal' met een h!'zoldi~dnJ!, die eer:!1 on lang, gebrIldit is 0]) f 30 met '2 drieja3.l"Iijksche I erhooginj!en \':tn f 5,
In het gewe:;t hin:.r 't bo\'ellllien ~rceds nijwel geheel I'an de wisselelllle inzichten del' \'{'l'schillende rikanI' op\'o!l,!'ende re~identen af, in hoeren!' de daal' geplaatste oud-leel'iing in de la,!!'ere betrekkingen JlI'umotie zou makel!.
Bf't is nif't te VCt'I\',)1\df'I'en dat hij dezen st:lIId l'aU zaken dl' middt'lbaal'-t<'chnisdle scholen, die ",lil. den weg upe\len rOOI' allerlei direct min of meel' !!oe,l betah'lIdf' p:u'ciculicr{\ betrekkingen, 1,00 Hok dl' :!elllakkelijk loe:.r:lIlJ.t'lijk gestl'lde cuhuul'- t'lI del'gelijk., scholen, ja zells (Ie betl'ekkinqell I'all helper en kl('I'k bij d.,u !KlSI- ell relt·gl'an.fdienst, melligen leel'liug (en hUI!! ni\,t altijd tie min~t('n) weglokken, die andel'll up Ik 0, S, !!ckomell of geblf'\'en zoude ZijII, Afge.~ehreven \I'el'den dan ook
r:tll de Q, Kl. A, gedul'.'lIIle th· j:u'en IltO;/ll:
1,on(\"I' ee\lig diIJI'"l1l1, in lot:'!:.l J35: alleen mel .lip!oll\a A 121; :t!ZQIl te Z:lIl\t'1I zunder eiuddi]!JOIII:l B :!56 '), le:.ren nll't lliploma B jW~) ').
I) Il. .I7U:?, r,.-,:,(j. '-,ti!IJj y.ic ""k :-:it, l~IO-;:,,:!,
,) Cijf('r~, ,] ;tlOi,k ged;'f' Ilel ijk hu 11 OUI'ZtI ak k Il nnen "i tt den in ,1" wijze ""Il to.'I"tiug, J",u'lijk .. "" afloop Vnn ,hm ""I'!IU\I lIendt ol., sdu)lIh'o1nwi"s;H "a" ieden'l!
rcsidem bhweu het l'Cil"'OI't der SChoOl, f'en ,.pgaaf vnn het nanwl vu~nlure.~
",oOf dicn~ gOlVcl:lt. Uo residr'nt mankt dRlt (>('1\ ~tnllt 0l' ,'n'l de n8l'imnwn,
tli,' zieh bU hem hohll{'11 n"ngemohl. en ~omh dil311 mei O'l'n .gcm.'lil"1l1'd,' tI,11lbe\'cling" Mln dan Direuteul' "'"' 0, en ~" die omtrent o.I.' toelntillJ; hCIIli~t,
Bij dil locllllillg der leerlin!(cn op de 0, S, nu wordt, Il""r lIlen oord(!(:lt.
niet of ~oo goed nlll niet g,'h·t op 1I111t/tg fof rerdcre gt"die, ~reerllJlI!cII ~ijn
"r Icel'lillg('lI, die jui,,! 0"011 in St""~ lIijn hel. onderwijs in d,' ,oorbl'reidend<:
J' :tfdeelin~ tf' ,'olgclI, m"",· ill g('enf'n deell! ~(,-<lehikt )lijn voor tie 2' "f.ll'elin~,
") Althnn~ \I)]~\'''~ d,' eijfm'lI de" \'",.,dllgeu 1,0,
') ;1,00) gÎnl{en 1.0", "0]1-[('118 hot """',,In.:,:: I. n, !\lil
,'''I'
,Ic O,:oi, til Mns:,·!:ln:.:!C('l'li"g
""or
0.1,' n"rlte!','\'ond~('hOo,l, :! 11"'11' oIi(·,',)(>r
Tnl:lnd",'h Omei,>!"nlllll' \1(: Cll11"uI'IH:hoQI.
\\'at rfl'wel/sdd \\"\)I'dt, i~ H, m. een,· lichl'ilHng, tI"k iu d" ')1' te (I!'agen
\\"I't"k~""\lIlhcdcn, lusschell dl.' jongt! I nlambche hC.'>ll1Ul·~alllbll·l\ilI'ell, 11 ie
(lp O,~. I'IJ dllHl11l1·!lfl gelükstalmde inl"idltinuen Ulet
/toe,]
ge\'olg ailiepell en llc ande!"t' lagel'f' ]n1and~lll' ambtellal'l'u; eeu aparte regeling eli\'cl"hetel"ing hUllncl' (al\ll\·an!.,'S)bc7.oldi;!iu!!CII, wmsioellen, weduwen· en wI!Czenfond5en en het brengen \'l\n meer zekerheid eu uniformiteit in dl' pl"0J1\11tiekall5en,
In deze richting 1I"01"(kli thans stappen gedaan.
Ol) de bel!'J"ooting vool" HIl-l loch komen vf'rschillcnde bedragcli 1'001' om vCI'beU'rilll!' te bl'f'ugen in de po~itie der lulandsehe ambtenaren,
\\".0, in t:\SI1 I'au het. nlC('~l(' b\'lam! zijn, die wclke IHO('IOII dirl1cu 0111 te gel'akt'n tOl \'cl"ilooging vau de beginsalarissrn del' besl opgelt'ide ,'lcmcnten 01ll1('1' hen.
Diegene huonl'l' n.l. welkt' I'OOI7;Ï('O zijn \'an een einddiploma
O.
,~. J. A.of van een!' H. B. S. t'l1 op .Tal·a Pil :\ladocr:1 werkzaam al8, of iu IIHn- lIIel"king g<,bl'al"ht 1'001' hull)~chl·Ü\"e,., schrijl'cl', IIlantripolitic of ul;lnld·
kalmcp:tten, 7.11111'11, volgt'uS tie a;lIllwngige \'OOI'8Iellell, :mngesIl'ld WOI',]PU :ll~ .,t:tntHtlaat·lulaud,"eh beSllml"Sambtenal1l"" cu tnet tie II:tul"ueming \';111
bo\,cngeUOt'llu]e betrekkingen bcla.st wOI'den IIjl een bezoldigiu!-" I'an f
.-.1)
met, l:én a·jaal"lljksche vCI'hoo;!ing \'(\11 r ~r).
:'![aatl'j'gelen, :lIs hie,. genoem\l, l·e<.'lIS uil een OO!!llU11I van lJillijkheid gel'ol'd<'l'd, zullen g('IIOUien moeten wOI~len, wil men I"'l'wachlen dal lwt u,-{OOjl bii de Op],'idingsscholf'n gekecru zal 1I'0rden en d;1I dezc kostb",'c en n\ltti~ .. , (,nderwijsinrichtingen in 1\"('I'hlljkhpid beantwoOl'del1 wllen :lOlIl llUU d,)el, d.i. de ~dlevel'ing van f'en l'olt],)clHl aa"Ial bellool"l\jk nutwikkeltie inl:lntlsdle :\mhten:JI'en; Ie outl1i~baa1" in \erllan>l lIlel OU1.I'
huidigt' koloniale ::ltaatkunde, wel\.;e ill1l1let·s gaaml,'wcg een belangl·ijl.
d('d dt'!' bCstulU·~taak \·:tll de EUI·,)peesche s.-]wutlers wil afUt'nh'l1, 11111 die lij leg;!en Ol) Inland~chl' ~thoudel"s.
1 \'. Gesehiedcllis der Ulllcldillg!Oschool nlOr lulautbdll' rechtskulltligcu te Unl/u·la. ')
A. \\'OIWISGS.:f:...cUIEDt:SIS.
O"k \':IU '10.: oj!lcidiu;!s~l"1loo1 VOOt· la1aIIl.l~dlC I"co..:llt. .. kullIli:.::eu 1'!'I'IIlCen ik nirt 11' 1lI0gcu nal,ltcn een kor! on'I·1.idlt 41cl' lI"Ordil1!J$!lt'~'c!Jicdelli$ [(.
geven.
Bij l'equesr 1':111 21 NO\'CIUhN' I!I03 ricll1ll' l:ad"11 '1\1l'lIll'n~;!ut'lI!!
Al'IlIH,ul Djaj:ltlillingl':.r" l'I'g"J'nr V"" S('r:\II!!". 1'1>01' "cn l.!im·1' hl"o(',lo'l"~
tl)~ d,' IlC!!l"'I'ing h..! 11'!·ZOCI.. '>111 11' 1III';!\'11 1'\'I'Ill'!Ilrll uf IlIt:III1I'·I·.~. Ili,' a:ll1 Ilc !!{'slo..:!t!l· eisdl"11 \',111 lH'I.\\":lalllllcill 1"ldo>:u, in X. I. llij tie I"t.,'l:!t.
rel'lijk,' 11\:".1,1 !!1'l'la.at~t 1'011>1"11 1101',1"11.
Bij dl' 1,l'l""l1It'lin;! 1':111 dil 1"''<l1,..~1 \\'1',.>1 dO"1" ,1"11 (;, (;. 1{"u~..!J'~'11i
h," d,'ukllet'ld d"l' 1>1'l"i<"1I!il1!! iu X. I. 1":111 "1"11" ~1"I1()(lI, \\";(:11' Inl:lI1,I,'l's
80
lilt rcchtskutHligerl z\llHl!'u wurden opgeleid, ;;eoJ!P'·I'il. [le )lilli~f"I' V:llI Kulonicu, jle:;tüd~ de heel' I dcnlJuJ'g , hiczool' ingaande, \'cl'sll'ckc.c ilan den tocllulaligen Dil'cclcUl' ,'au Justitie, MI', Colten :;tU;ll't, de updracht tot uitwerking ,'all het denkbeeld om sommige rangeu VlIli de b:m'ollccsdlc magistrat.uUl', behal \'C \'001' lIo(;tol'en in de j'echtswctenschap, ook open te stellen voor Inlanders. die Ilan een in Indië op te richten rechtsschool, in den geest van de doklor.djawascbool, een l':ekcl'c juddische opleiding zouden genoten hebben, waal'aan uit den aard der zaak lagere eischen zouden moeten worden gesteld dan aan de gelijksoortige universitah'c opleiding iu Nederland en die verdel' in de praktijk zouden wOl'den gel'DI'md,
Op voorstel V,1n den Dü'ecteur van Ju:;titie wel'tlen hij IJesluit van tien fin ,Ianual"i 1900 de hem'en Or, C, 81101l(;k HUI'~I"(lUjc, ;\11', J3. H, p, van del' Zwaan en MI', Or, ?II, S, Koste!' in commissie g-e~teld tCl!
eimle nopens de mogelijkheid en \\'enschelijkheid der "I!rwezenlijking van liet bo\'engenoemd denkbeeld te ndl'iseeren, Reeds een maand lateI' diende deze bij uitstek dcskundige eOlnmissir haat' I'apport in, waal'llij zij met o\'crtuiging de opleiding van lnlandsche Hechtskuudigell aanbenl.
Aan dit rapport zij het navolgende ontleend:
nUc Comlilissie is eenstelliluig van oordeel, dat de \'el'wezellliikilli!:
\'nn 111"( haat' voorgelegd denkbeeld uiet slecht.'! mogelijk en \\'eu~chelijk,
mailt' zelfs noodzakelijk is te achten,
nMogelijk acht zij die ve!'wezeulijking, omdat l\ij , 0Jl gl'ond vall de dOOl' haal' leden in \'e]'schillendc betrckkingen vel'WOl'l'en el'\'adug, vau meelling i", dat de inlandsche lnaats~hal)pij Ol) Jal'a en Madoer:!, tot welke eilanden dC' Commissie gemeend heelt, haal' beschouwingen in hoofdzank te moeten hcperken, indel'daad elementen bel'at, aan wie, na degelijke thooretisclle voorlJel-eiding in een omgeving, {tie tel'en~
Olt\'lI!'dend op het karakter kan werken, en n;~ pI'actische \'ol'lnin.!Z' olldcl' lJe\'oogde en belangstellende leiding', nl\elfstandige" l'cchterlijke functiên, met nalJle hel voorshands al:; 3.tubtelijk cintltlOl'1 meel' in hl't bijzonder beoogd landraad-presidium, mCI gernstheid kunnen w()]'(ten roo\'errJ'ouwd,
"'cnschelijk il:l naar ham' o\'et'tuigiu!,." til' \'crwllzt'lijking van dat denk, lt\.'dd, omdat daat'dvor een daad I'an I'ech~vaal'digheid tegenover de Inland:;chc be\'olking l\al worden \'crl'icht, de l'cchtspt'aak 0\'1'1' die be, volking z<ll I'el'bl'tel'cn, ('n in weenl';1 van dit laatst!' 1.'('11 lIet:mgrijke bt'zuiuiging UJ! de gewl111l' ~taat:lIlirgavell za! kUnlll'1I wOl'den H'l'kl'('I!CIl, .. Pe reehl\'<!,lIlligheiil todt {'ischr, da' de staat.sdiell!lt in 1.00 I'uiul!' IlIare, als met ('ene ;!()ct!,' \'I'l'\ïllling \'an zijne funefiën vCl'cenigball.l' is,
\'tJU\' dil landskinderen worde OI)Cugesteltl,
"DI' I'cchtsjll"làk ovcr dl' InlHlHIsdw bl'I'olking 1.:.1, aangeuo\llt'lI dal tIe Inlandsdte Jamh':tad·voorziUet' uiet rc kOrt 7.:11 schieten in Itetl'ouw-
!.taal'llcid en 11l{,t de belloodigdc rechtskelluis l.éll 1,ijn foegeru~t, ,'el'-
!.telt'I'pll, I'el'mits \':lll hem, \\'tt'll$ Illoellt't'taat dezelfde is als die dCl' 11001' Item oud\']'\'raa~de p.'j'slinell, dil' zich in hUil ~clnrH'dsll'\'CIL kan indeuken, hUil ;re\JI'uiken <'1\ (lP\ at1în;."'11 kent, een bett'\' en volledig,,]'
"ndel'\'I',lgiug 1'11 e<'11 juisfer \\,aunlt'el'Îttg .let' au(\\,Otll'd,'u tt, Ir,tdtteu is
.<1
d:w \':111 tll'U E\U'''llee~o,;hcn I'J't'sidcnt lI'i('l1:1 kelllli~ van Inl:lIIdsl.;he t~llen
loch Incest IJI'l'erkl is, \'001' wien !.edoeld gf'lIloclblev!'1I in den regel een :!C.~lotl'n hoek i:< en olie legenO\'cl' ,I!' Inlm\(l~ch,! gebL'uikl'lI en op-
\'attinucn ~laat als ('('11 ncetlHle.
_,lloI'endie!! za.l Illet lIamc d,' o.;iviele J·eo,;llf.~I)l'aak I'cl'bdel'en, dOHl'dil'lI n\1L lle [nland~"he (ll'csidpnten, die langel' 7.ull.-1\ dienen en, bij cene I'atiolll'cie ]'\'g.,ling hUIllU~I' inkoulst;'II, minder aau O\'erplnalsill~ lmtleu onderllcl'ig zijn dan de 1-:ul'opI'J"sche I'OllI7:iUer's, mag verwacht wOI'den, dut zij in liet plaflt.~eIÜk gewoontcredu I'uldoelldl' zl1l1en ,hui~ geraken . .. Reells \I"'l'd upgeuH'rkl, dilt dl' Cutnmissie tie H]'wl'zenlijkiug \'an hel hesllr~lhn ll('nkl,eeld uil!t .I('dm; wClIschclljk , III<II\!' r.l"lrs 1I,,()(Ir.;ü,elijk ,Ldu, lIierhij denkt r.ij I,un o.!enc, naai' r.Ü h"O!lL niel "CI" \'cl"I\ÜdCI11,·
toel..om~l, \\aal"in he;.'l"cllCn zal \\onh'n, Ilat h('L ,,')(11' de ,'co1l0llliSi,h"
"ut\\ikkelin;.' I'au dc Inlandsdie IU'\'t\lking co.!nc ~,'\\ic:htigc t"ctOI' L-, d:lt .t:"emakkt'IÜker rec:ht te ,'cl'l..l"Ügell r.al r.ijll, waaJ'\'OOI' Ile J'edlfer diehtcr !Jij dl' jUMilialJdell moet w,mlell geln',wllt, hN!-,Ci'H CCI\<' \lil·
bl'eidillg' I'!lll het !!"etal l'èI'htCl'S ('11 I'echrkmkcn, wellicht ,'cue ;lan·
U\('rkclljke lIithreiding met zich r.al 111"'lIg"II, In die uilJl1'ciding zal slecllt~ kuuLlen wOJ'd1'1I \'ool'ûl'n walllLCt'j' lnlandsch pel'~tJncelJ,es,'hikbaal' is, en dit niel uirsluitcnu om l'edelLen \':Ul finlintiCt'len anl.,l, maaJ' ook oUltlat, gelijk dl' Ilndl'I'I'i1Hling ,Iel' laa'i<le jal'en "lIidelijk aantoonl, r.df~
ICgCIII\'O,tI'dig het a,Ulbod ,'an Euro!)eesdlc l'cchtf'l'lijke :'l1l1btcllan'u U!l'llnu\\"ernood I'oldocndc is 011' tIe Z"O bl's,'hei,lt'n "l'aa!! te hl'\'I'Ctli;."·II,"
'fot zool'cr het J"aIIPOI't. ~a :ulries \'arl dell Dil','etenr \'nu ,Ju.uitjc, het l-!oog·Gel'è\;htsl!Of \'all Ned,·llIIlië 1'11 tien Haad \':m Nl.!d,·lmlii! d"'cd t:olll'eI'IlCUI',(;elle['a:11 \','lIl Hentz, bij hrief \':lU Ili ,J\mi 1\1()(i, 11('1
\'OOl·~tel 101 ol'l'io.;htin~ Ct'lIe,' 1'e..:hl ~,>dlO,,1 \ 'jlJl' r 1I111.1Ider~, /'ti wijr.(' \ all Jll'(lef ('11 1111'1 \'L'ülatillg t.l1I1, naaI' ~dall!:: ,I., \\''''l1~,I"'l[ildl,,jd "aar'\':UI modlt hlijken, lil' Im'CrnclIlIug I>inlll"lI Ik ~l'elJr.elJ lall d,' d,lanoul' he·
~hikbaal' tI' stellen fom!;<en u' wijzigen, om r.oodoctulc gll:uuleweg Ie kUllIlen leeren lan~'lI welken wcg het beoogd" doel liet bl'st te bl'reiken zon zijn,
Ol' ]{, ,Juli WOï \\'el'ct een wetsontwerp tot wijr.iging ('11 \'edl"o~il1g
\'1111 de Indische hegl'ooting' V!JOI' het tliell~tjual' lU07 hij dt' 'I'wcede
f,alrl"!' ingediend, 1I':I:u'IJij de lloodig., fl)ud.,'u 1'(101' TIr lIlll'ichtiug d.']'
1·('d\1~.:c:hool \I'el"llen a::lI1gnTH:t~11.
Ni~'1 '1,"1\lh'I' ~[l'ijd, \\'.~1'.1 <lil OIl1\\'i!I'I', zti IlI,t ,Iall "'11 ~It.ltr,l 'I.,,".I"J' hoofdelijk., ,;"'IIIUlin::;:, dOOI' de Slatl'n·(; 1'111'[',1:1.1 :I.:lIH.!i!nOIl1Pll,
Y.uo ",ns dan lolt 0l,,'id'lillg .11'1' Sd1001 "hlo\t:1I I'II kon tt.ll lIill·'II.!I"iIl~
1':111 ht't lIla u \\"I',11'1I "\·e1'g"fj.l(ln, ~:en o.;oIllHli",~i.· \":10 I"t'ûc:ln W("I'" h.'·
IIUl'1ml: "l'll redeUlent \,,~I;!cs"'ld hij (:, 11. 1',111 ~!r .J:Hllhll"i I~IO\I N° 11.
Il, 1)1,:20 ,Iuli J~H~J \\'l'nl dnal'ol' .!~, "hoHI !/M1H'ml, aall\':lII!.:'\'lI.!t'll1l"
I; 1""I'li)l:,:,,", \\'aarl'au 1 r \',,01' d,' "OO)'I1,'I'('i,I,'u,I,' "11 fi \'0111' !It, r.'d\f~·
I.. !1udi),.'(' :lr.!",'liu!.', Ij 1"i'I'lill!!""u, ho .... \\ ('I, (r.I'k"I· ,,,,I. 11:1111. zij Ut' tl:t:lI"""
-
iu het wtlrk gcsldue ua te !lllcnHltI rnaatJ'cg'eh:u IJ, li:! lularru.iche j,)U!!C- lieden 7.ich \,()(IJ' ue toolatitll! aangemeld hnddeu, Hiel'uit blijkt in ieder geval wel, (laL men tlene l.orgl'1!1di!!e ~elel:tie heeft tOt'l!el)llSf en nÎ\'l maar, ten einde hen, die :lan het nut {Iel' rccht.;rsthool twijfelden te oVCI'blnll'..-n, I'ijp en l.'TQeU h('eft. aangenomen, Aan dCM wijze \':111 handelen heelt men zich ook in latel'''- jaren, l.oowe1 bij toelaling als hij be\'ul'- del'jng strrng gehouden,
b, EerU' ór'culail'c del' Commig.iie l'iLn toezicht, d,d, :11 :'la:lI't J!)/J,J zegt:
"ual de I'e<'ht.~~('hool sll'ekt tor vorming \'~n lnlandl'che rechtskundigen die, nn de school Inet een einddiploma te hebhen \'el'lnten, g-eroepen znllell worden 0111 s'I!Lunige l'I'chteriijke bl'll'ekkingeu te bekleeden, VOl!!' den Inlamlel' zal dus de gelegenheid worden geopend üm rOL tle \'el'- nLlling I'an nieu\\'I' r('l'l'olle bf'lrt'kkingeu te wOI'den gCI'oe\ltu,
"Zal de Sdloul aan haul' doel be:uLtwoOl'dl'll, zoo luidt (1(' eil'cul:til'e l'el'deJ', d:tll is Iwr Iloodil! dar V:tll Ilen :I3,n\'il1ll! slet;l1ts zulke leel'lingell rot haal' I\'ol'den toegelaten, \all wit, I'l'del'lijkel' wijze kan WQJ'dl'1l vl'I'wacht dnt zij, en wat olltwikkeliug "u wat, knl'~ktel'eigells(:hnp"en hl'f1'l'fr, aan dl' l'isl'ilen zul1l'1l \'oldof'o, welko aan l'echtpl'1ijke arnbten~lI'eu moeten wOl'den gesteld,
"De Iw'htssdlOOI l.al Ct'ne Il[Jleidillg gel'en, waal'bij 1'001' de noodigc
;tlgemeelle olltwikkeliu:: en dl' vel'('isl'lll(' juridiSChe kennis wordt uezol'gtl, rCJ'\\"ijl .le ;nl'ithlir!l! tiel' opleiding mel III'L Întel'na:lI, t,o~ll~ dar, bedoeld i~ 1'001' de intl'I'ue leel'lill;:j'lL, l<lll tlien aard i~, dat ime,!triteit, zelf-
~randi!..'heitl en OI1]):ll'tijdigheid t<"ge1l"\'I'I' il'(I(,J'l~'II, l!let ,!.'oeden uiv,lng hij de leel'lÎngf'll hevorderd cu hun iugepl'cnr zul](on wOI'den,
.. l:.Iet iuteJ'nxlt l.al tlus v')Ol'al dienstbaar 1\'ol'd(,11 g'l'luaakt aan de ze(h'lijke UI)\",cding dl'l' It'el'lingen ('11 daal'Mailt wOl'dt de geleg'enheid tot illwulling in ~;lIropees(;he gezillnen> ondel' contl'ûle del' Commissie van toey.icht, open- geJllt"u vonr hen, wiel' middelen 'en omslflmli~lletlen zulks \"el'ool'lo\'en,"
c, Th- fOl'matie \';111 hrt IH!I'S"lIet'! der' !who,,1 Î~ cl" \,I)b;elllle: ~) dr'i,' leCI':tl'!'U, ,1Qt;!Ol'cn in ,I" !"'Ch!~\\,,'tt!ILSt;half, \I'aan';IIL l'I'U dir'I','ll'UI' CJl
~cn arijUlll'l-tlil'edt'lu' ,Ier' SdlOOI i rOOI't,~ zijn tOl'la!,;'eli hc~chîkb:I:II' gesteld
\'001' het onrlenrijs in he~ 1'"Ik.~I'C(;h~ en tle m:llebche taal: ~'el',lcl' PI'TI
ondel'wijzer 1° lOf 2" klass" > hoofll del' \'"ol'bel'eidende afdeelin!,;' , een t'I'll'~re ondcl'\\'ijzer bij u,'ze :tfd('eling en rWI'e onueJ'\lijzel'S, allen 20 of (i"
klasse en ten sloOI' een nouw('lük hoofd d"I' huishouding 1'001' het inlel'tHWr ..
De illl'Îchtillg is gesteld ondel' el'ne uit rijf leden best.aande COllLmis~ie I'an loezicM, bij~L'staan door een ~ccretal'is: lel'll'ijl dl' leiding "!'I'an be- l'lIst bij IIl'U leel'i1ilt',dir-ecleul', Ilij belet, :l.fwl·zighcitl {,f ontStentenis l:eJ'l'angen dOur Mil ll'eraal";Hljulltt-oIil'et;feUI' en aall wien het ,'er'lIpl'e
Jlel'~oneel onder'!..'cschikL is,
ti, [)e ~chool i.~ alleen toegankelijk HIfi]' \'all ,J al-a en :'otndoer'~ afk'frn,~ti ~"
jouge1il'rlp!l \'tUl inlandsehelI l:Lnda!ml f'!l is VI:",/celd in rene ,'ool'!J{!r'eidûnde I'U C'CII(' J'echrsknndi::c aftle,-.Iing, pik Itl'sr:mnde uil 1II'ie .iaal'kl:l~s"II,
I} Zit, bl~, 8-', en :0\(;.
'J Srl,l. WI:?,9:, j' l\JU~-(j:?L
