Anders omgaan met conflicten
André Verburg
Va-banque in de spiegel kijken
Vertrouwen en juristen
• Wie van u weet wat "volgordelijkheid" betekent?
• En wie van u kan uitleggen wat het verschil is met "volgorde"?
• Wie van u heeft wel eens een "handgemeen" in zijn eentje gehad?
• Dit zei Camiel Eurlings in zijn "excuus": „Er heeft zich in de nacht van 20 op 21 juli 2015 een [wederzijds] handgemeen voorgedaan tussen mij en mijn ex-vriendin. De versies over de volgordelijkheid verschillen.”
Vertrouwen en juristen
• Mensen herkenden in Eurlings' open brief van 29
december 2017 onmiddellijk dat de woordkeuze was ingegeven door adviezen van zijn advocaten ....
• En dat droeg niet bij aan de overtuigingskracht van het
"excuus".
• Wekt juristentaal nog vertrouwen? Gaat zij een dialoog aan met de mensen om wie het gaat? Accepteren die mensen het nog?
Modern gezag
Opmerking 1: Nederland is een high-trust samenleving
Opmerking 2: Gezag is niet meer automatisch (moet "verdiend"
worden)
Vreemde combinatie:
high-trust samenleving
gezag is niet automatisch
Modern gezag
Opmerking 3:
• tot jaren '60/'70: primair institutioneel gezag, persoonlijk gezag als afgeleide
• nu: persoonlijk gezag veel meer op de voorgrond, institutioneel gezag meer als afgeleide
Modern gezag
Modern gezag
Opmerking 4: Anders dan in 1970 hebben mensen veel meer keuzevrijheid, opties, waardoor zij zich eerder verzetten als dat ineens niet het geval is, zoals bij de
rechtspraak en overheid
Modern gezag
Vier gegevens:
• high-trust samenleving
• vertrouwen niet automatisch
• persoonlijk gezag op de voorgrond
• bijna alles een optie, maar rechtspraak en overheid niet
Modern gezag
Symbolen van gezag van de rechter uit het verleden
Modern gezag
Wat valt op aan deze symbolen?
• ze horen vooral bij institutioneel gezag
• ze maken de burger klein
• ze creëren afstand
Modern gezag
Als gezag verdiend moet worden (niet meer automatisch), als persoonlijk gezag voorop staat, als mensen gewend zijn dat bijna alles een optie is....
moet modern gezag transparant, responsief en communicatief zijn.
Modern gezag
Wat betekent dat voor omgang met conflicten?
• ik wil dat jij een relatie met mij aangaat
• ik wil dat jij iets voor mij wil betekenen
• ik wil dat jij mij serieus neemt
Modern gezag
Vergelijk de ontwikkeling in de zorg:
oma <=> <=> dochter
Moderne conflicthantering
• Niet de zaak, maar partijen voorop (niet
persoonlijk-persoonlijk, maar professioneel- persoonlijk)
• Niet alleen juridische puzzel oplossen, maar ook aandacht voor achterliggend conflict
(facilitating)
Moderne conflicthantering
Maar behoud het goede van vroeger (institutioneel gezag):
• neutraliteit
• deskundigheid
• beslisvaardigheid
Moderne conflicthantering
En voeg daaraan toe:
• transparantie: informatie over procedure en wat wel en niet kan worden bereikt met die
procedure
• communicatie: wat motiveert u? wat drijft u? ook achterliggend conflict; alles is bespreekbaar
• responsiviteit: conflictbeslechter legt verantwoording af van zijn ingrijpen
Moderne conflicthantering
Serieus nemen =
• de partij als drager van rechten en plichten erkennen (= juridisch)
• de partij als iemand met behoeften, wensen en belangen erkennen (= menselijk)
Moderne conflicthantering
Daarmee is de rol van de conflictbeslechter moeilijker dan in 1970, want hij moet
• én de oude waarden behouden (deskundigheid, neutraliteit en beslisvaardigheid)
• én de conflictvaardigheden van nu bezitten (betrokkenheid, interesse in partijen,
transparantie, communicativiteit, responsiviteit)
Moderne conflicthantering
Ontwikkelingen die volop aan de gang zijn binnen de rechtspraak:
• Aandacht voor procedurele rechtvaardigheid (respect, voice, due consideration, explanation)
• Aandacht voor conflictdiagnose (van standpunten naar belangen, naar waarden/normen)
• Aandacht voor escalatieladder van conflicten van Glasl (win/win, win/lose, lose/lose)
Moderne conflicthantering
Te verwachten ontwikkelingen:
• Meer oog voor het burgerperspectief
• Meer oog voor 'doenvermogen'
Moderne sociaal raadslieden
Wat komt er op u af?
- e-Court, de 'robotrechter', computer aided decisionmaking, AI en legal tech
- de rechter als conflict facilitator
=> De mens verdwijnt en de mens verschijnt
Moderne sociaal raadslieden
Wat komt er op u af? Die twee ontwikkelingen gaan twee verschillende eisen aan u stellen:
- hoe krijg je de mens in de zaak in beeld?
- hoe houdt u uzelf in beeld?
