NOTITIE Ecologie & landschap

(1)

NOTITIE

Gemeente Woerden t.a.v. de heer R. Jutstra Postbus 45

3440 AA Woerden

DATUM: 31 juli 2018

ONS KENMERK: 18-0303/18.04400/IngHR

UW KENMERK: uw bericht dd. 16 april 2018

AUTEUR: drs. ing. I. Hille Ris Lambers

PROJECTLEIDER: drs. ing. I. Hille Ris Lambers

STATUS: versie 1.1

CONTROLE: drs. F. van Vliet

Quick scan Brediuspark te Woerden

De gemeente Woerden gaat het bestemmingsplan voor het Brediuspark herzien. Op enkele locaties in het park zijn ingrepen voorzien: onder andere in het centrumgebied en bij hoeve Batenstein. Bureau Waardenburg heeft op basis van oriënterend veldonderzoek en bronnenonderzoek onderzocht welke in het kader van Wet natuurbescherming (Wnb) beschermde natuurwaarden in het gebied aanwezig zijn. Voor de locaties waar herinrichting is voorzien is tevens nagegaan in hoeverre effecten op beschermde soorten kunnen optreden.

Conclusie

Verspreid in het Brediuspark kunnen vogels van oud bos, struweel grasland en wateren tot broeden komen. Ook kunnen er jaarrond beschermde nesten voorkomen van bijvoorbeeld sperwer en / of boomvalk. Mogelijk komen er beschermde verblijfplaatsen van vleermuizen voor in oude bomen en in het gebouw van het NME-centrum. Het plangebied vormt verder leefgebied van enkele algemeen voorkomende grondgebonden zoogdieren en amfibieën, zoals bruine kikker, bastaardkikker, meerkikker, gewone pad, kleine watersalamander, bosmuis, huisspitsmuis, veldmuis, egel en bunzing. Omdat de rugstreeppad en heikikker in de omgeving van het Brediuspark voorkomen en zich in het park geschikt voortplantingswater bevindt, kan niet worden uitgesloten dat de heikikker en rugstreeppad er voorkomen. Beschermde soorten planten, vissen, ongewervelden en/ of reptielen komen in het park niet voor.

Bij de planning en uitvoering van de werkzaamheden dient rekening te worden gehouden met de aanwezigheid van vogels en vleermuizen om negatieve effecten op deze soorten - en daarmee overtreding van verbodsbepalingen van de Wnb - te voorkomen.

Voorafgaand aan de kap van bomen dient in beeld te worden gebracht of zich daarin nesten van vogels en / of verblijfplaatsen van vleermuizen bevinden.

De voorgenomen herinrichting heeft geen effect op (verblijfplaatsen van) de heikikker en de rugstreeppad (deze komen niet voor in de eventueel te vergraven sloten / grasland).

Ecologie & landschap

Behorend bij besluit: OLO3635705 Datum: 30 april 2019

Namens het College van B&W van de gemeente Woerden:

(2)

Quick scan Brediuspark te Woerden 2

amfibieën die in het Brediuspark voor (kunnen) komen en die door de werkzaamheden getroffen kunnen worden geldt een provinciale vrijstelling voor overtreding van verbodsbepalingen bij werkzaamheden in het kader van ruimtelijke ontwikkeling. Een ontheffing is niet nodig voor deze soorten.

Deze conclusie wordt hieronder toegelicht.

Toelichting

Plangebied

Het plangebied betreft een landschappelijk park ten noordoosten van het centrum van Woerden. Aan de zuidkant van het park bevindt zich een landhuis met tuin. Verder liggen in het park twee grote hoogstamboomgaarden, een waterpartij met legakkers, weilanden, speelweides, beplantingsvakken, een bomentuin en een educatieve tuin. Aan de westzijde van het park bevindt zich het educatief centrum en een kinderboerderij met enkele stallen. Er staan restanten van hoeve Batenstein die enige jaren terug is afgebrand. Een netwerk van sloten en paden doorsnijdt het gebied.

Figuur 1. Globale ligging plangebied (rode cirkel) ten opzichte van de wijdere omgeving (bron:

Openstreetmaps.org).

(3)

Voorgenomen ingreep

Het grootste deel van het park blijft ongemoeid. Op enkele locaties zijn ingrepen voorzien:

hoeve Batenstein wordt herbouwd en aan de westzijde van het park komt een nieuwe entree. Verder worden verspreid in het park kleinere werkzaamheden uitgevoerd zoals het aanbrengen van informatieborden, uitbreiding / verbreding van enkele paden, het plaatsen van afvalbakken en banken, het aanleggen van een historische moestuin / pluktuin bij de jeu de boulesbaan, de aanleg van een natuurspeelplek, een educatiepad vanaf de Brediusschuur naar de natuursloot en het arboretum (informatie gemeente Woerden). Een overzicht van het park en de locaties van de voorgenomen ingrepen is opgenomen in de bijlage.

De restanten van de hoeve Batenstein worden verwijderd en nieuwbouw wordt gerealiseerd. Hiervoor worden enkele bomen gekapt, opstallen gesloopt en een deel van de sloot gedempt. De te kappen bomen zijn weergegeven in figuur 2.

(4)

#3#/4'("#/#, -+#,

-*#0"--/,

#*#++#/"3-**#"'%&#15'!&1-."#%#3#*

/--" *"'%#0'#/)#/0

#*#++#/"3-**#"'%&#15'!&1-."#%#3#*

,-1#, -+#,+#1%/-1#01+4-,"#,

#3#/4'("#/#, -+#,

-*#0"--/,

111#"'!&1-. -+#,0',%#*#, ',5'!&1*'(,,/5-+#/&2'0

*0(#0 --+ -#*/#21#/'

#1%/-1#01+4-,"

'+#0

,"0!&.0"3'#0

,$-*'+#0"3'#0,* #*

12+

#)#,',%,2++#/

!&*

#)#,',%$-/+1

/-(#!1,2++#/

#/0'#

'+#0,"0!&.0"3'#0

/#"'20./)-#/"#,

'#3'101/1-#/"#,

#)..#, -+#,

Figuur 1. Globale ligging plangebied (rode cirkel) ten opzichte van de wijdere omgeving (bron:

Gemeente Woerden)

(5)

Ter hoogte van de Burgemeester H.G. van Kempensingel is een nieuwe centrale entree voorzien met (mogelijk) diverse faciliteiten (informatiepunt, terras aan het water, parkeervoorziening, streekwinkel, beheerderswoning). Het is nog niet bekend welke bomen ten behoeve van deze ontwikkeling worden gekapt.

Wettelijk kader

Het onderzoek is uitgevoerd in het kader van de soortenbescherming zoals opgenomen in de Wnb. Bij toepassing van de Wnb worden drie beschermingsregimes onderscheiden:

Beschermingsregime soorten Vogelrichtlijn, Beschermingsregime soorten Habitatrichtlijn en Beschermingsregime andere soorten. Voor een aantal landelijk algemeen voorkomende soorten amfibieën en grondgebonden zoogdieren van het Beschermingsregime andere soorten heeft de provincie een vrijstelling van verbodsbepalingen verleend voor werkzaamheden in het kader van ruimtelijke ontwikkeling en inrichting. Voor andere beschermde soorten geldt geen vrijstelling en kan een ontheffing nodig zijn als de werkzaamheden leiden tot overtreding van verbodsbepalingen van de Wnb.

Methodiek

Het onderzoek is uitgevoerd op basis van een oriënterend veldbezoek en bronnenonderzoek. Het veldbezoek heeft plaatsgevonden op 2 mei 2018. Tijdens het terreinbezoek is zoveel mogelijk concrete informatie verzameld met betrekking tot de aan- of afwezigheid van beschermde soorten (zicht- en geluidswaarnemingen, sporenonderzoek naar de aanwezigheid van pootafdrukken, nesten, holen, uitwerpselen, haren, etc). Op basis van terreinkenmerken en expert judgement is beoordeeld of het terrein geschikt is voor de in de regio voorkomende beschermde soorten.

Als bronnenonderzoek is de NDFF op 1 en 8 mei 2018 geraadpleegd om na te gaan in hoeverre beschermde soorten in of nabij het plangebied zijn waargenomen. Bij het raadplegen van de NDFF is uitgegaan van een zoekgebied met een straal van ca. drie km om het plangebied en gegevens tot vijf jaar oud (tenzij anders aangegeven). Daarnaast is relevante literatuur over het park geraadpleegd (zie literatuurlijst).

Hoeve Batenstein. aanzicht voorzijde (links) en zijkant (rechts). Op de foto links is de te kappen rode sierkers gedeeltelijk te zien.

(6)

Locatie aan de westzijde van het park waar de nieuwe entree is voorzien, gezien vanaf de Burgemeester H.G. van Kempensingel.

Functie van het plangebied voor beschermde soorten Ongewervelden

Uit het buitengebied ten oosten van Woerden is de groene glazenmaker in de afgelopen vijf jaar enkele malen waargenomen. In het Brediuspark is de soort niet waargenomen en ontbreken in de waterpartijen grootschalige velden met krabbenscheer. Deze soort heeft krabbenscheer nodig voor de voortplanting. Het voorkomen van andere op grond van de Wnb beschermde ongewervelden in het Brediuspark kan worden uitgesloten op grond van het ontbreken van waarnemingen en het ontbreken van geschikt habitat. Van de platte schijfhoren, een soort die in de regio voorkomt, zijn uit de ruime omgeving van (circa 1 km rondom) Woerden uit de afgelopen 10 jaar geen waarnemingen bekend.

Vaatplanten

Uit het park zijn geen waarnemingen van beschermde plantensoorten bekend. Op grond van verspreidingsgegevens en het aanwezige habitat is het voorkomen van beschermde plantensoorten in het park onwaarschijnlijk. De plantensoorten die beschermd zijn op grond van de Wnb zijn zeldzame planten die vrijwel uitsluitend in natuurgebieden en / of extensieve graanakkers voorkomen.

De soortenrijke en bloemrijke vegetaties in het park zijn typerend voor veenweidelandschappen. Onder andere de volgende planten zijn aangetroffen:

- Oevers en open water: riet, groot blaasjeskruid, kalmoes, lisdodde, melkeppe, echte valeriaan, gele plomp, waterzuring, moerasrolklaver, moeraswederik.

- Grazige vegetaties: ratelaar, zevenblad, fluitenkruid, scherpe boterbloem, speenkruid, hondsdraf.

- Opgaande beplanting: beuk, els, es, wilg, esdoorn, meidoorn, vlier, spaanse aak.

Vissen

Het voorkomen van beschermde vissen in het park is uitgesloten op grond van verspreidingsgegevens (NDFF) en het aanwezige habitat. Voor beschermde soorten (zoals de grote modderkruiper en kwabaal) komt in het park geen geschikt habitat voor.

(7)

Amfibieën

Uit de NDFF zijn waarnemingen bekend van de volgende beschermde amfibieën:

bastaardkikker, bruine kikker, kleine watersalamander, meerkikker, gewone pad. Op meer dan 500 m van het park zijn zowel de heikikker als de rugstreeppad waargenomen.

Waarnemingen uit het Brediuspark zelf zijn er niet. Vanwege het feit dat de rugstreeppad een mobiele soort is en er in de sloten in het park geschikte voortplantingsmogelijkheden zijn, kan niet worden uitgesloten dat de rugstreeppad in het park voorkomt of zich er vestigt. Ook het voorkomen van de heikikker kan op grond van aanwezig geschikt voortplantingshabitat en de natuurfunctie van het park niet worden uitgesloten. De eventueel te vergraven sloot aan de westkant van het park is echter ongeschikt voor beide soorten vanwege de beschaduwde ligging onder de hoge bomen / dichte beplanting.

Reptielen

Het voorkomen van beschermde reptielen in het plangebied is uitgesloten op grond van verspreidingsgegevens, terreinkenmerken en beschikbare habitats.

Grondgebonden zoogdieren

Uit de NDFF zijn onder andere waarnemingen van egel, haas en konijn bekend. Ook voor algemene soorten muizen (bosmuis, bosspitsmuis, huisspitsmuis, veldmuis) en kleine marterachtigen zoals wezel en bunzing komt geschikt leefgebied voor. Het park is erg geschikt voor de genoemde soorten vanwege de kleinschaligheid van het landschap en de daarmee samenhangende aanwezigheid van beschutting en foerageermogelijkheden.

Op grond van de terreinkenmerken en het ontbreken van waarnemingen in de NDFF kan het voorkomen van minder algemene zoogdieren worden uitgesloten.

Tijdens de inspectie van het NME gebouw zijn geen sporen of mest gevonden van de steenmarter. De steenmarter is (nog) niet bekend uit de omgeving van Woerden. Het voorkomen van verblijfplaatsen in het park is uitgesloten.

Vleermuizen

Uit de NDFF zijn waarnemingen bekend van de volgende vleermuizen uit een gebied met een straal van 5 km om het plangebied: gewone dwergvleermuis, rosse vleermuis, ruige dwergvleermuis, laatvlieger, watervleermuis.

Verblijfplaatsen

De bomen rondom de te verwijderen restanten van de hoeve zijn onderzocht tijdens het veldbezoek. Ten tijde van het veldbezoek waren geen nesten in deze bomen aanwezig.

De bomen hebben wel potenties als nestplaats voor algemeen voorkomende vogels. In de twee te kappen bolesdoorns, de Koelreuteria, notenbomen en sierkers komen geen jaarrond beschermde nesten of holten voor vleermuizen voor. Het voorkomen van verblijfplaatsen van vogels met jaarrond beschermd nest en / of verblijfplaatsen voor vleermuizen in de te kappen bomen is uitgesloten.

In het park komen diverse oude bomen voor. Deze kunnen boombewonende vleermuizen (rosse vleermuis, ruige dwergvleermuis, watervleermuis) wel verblijfplaatsen bieden.

(8)

holten gezien die geschikt kunnen zijn als verblijfplaats. Doordat de bomen in blad staan kunnen holten zijn gemist. Aangezien in het park ook oude bomen voorkomen is ingeschat dat het voorkomen van holten (en daarmee verblijfplaatsen voor vleermuizen) niet kan worden uitgesloten.

Gebouwbewonende soorten zoals de gewone dwergvleermuis en ruige dwergvleermuis kunnen verblijfplaatsen (paarplaatsen, winterverblijven en kraamverblijven) vinden in gebouwen, bijvoorbeeld achter beplating, onder dakpannen, in spouwmuren). De schuurtjes op de plek van de kinderboerderij zijn niet geschikt als verblijfplaats voor vleermuizen. Kieren, spleten en betimmeringen waarachter dieren zich kunnen verschuilen ontbreken. De beplating op het dak is enkelwandig en biedt dus evenmin wegkruipmogelijkheden. De restanten van de afgebrande boerderij bieden vleermuizen geen verblijfplaatsen. Omdat alleen de zijwanden van het gebouw nog staan, kunnen vleermuizen nergens wegkruipen. Het voorkomen van verblijfplaatsen (zomer-, kraam, - paar- en winterverblijfplaatsen) in de afgebrande boerderij is uitgesloten.

Het kan niet worden uitgesloten dat het gebouw met de NME-functie achter beplating en dakranden verblijfplaatsen biedt aan gebouwbewonende soorten. Het kan gaan om zomerverblijven en / of paarplaatsen van bijvoorbeeld de gewone dwergvleermuis en ruige dwergvleermuis.

Vliegroutes

Lijnvormige elementen in het landschap vormen geschikte geleidende structuren voor vleermuizen. De beplantingsvakken, lanen en bosschages in het park bieden gewone dwergvleermuis, ruige dwergvleermuis en laatvlieger geschikte vliegroutes. Omdat er zo veel routes zijn aan de hand waarvan vleermuizen zich kunnen oriënteren, kan niet gesproken worden van vliegroutes met een essentiële functie.

Foerageergebied

Vleermuizen jagen op insecten; deze vinden ze vooral boven rijk gestructureerde oevers en langs bosranden.

Watervleermuizen foerageren boven open water en langs oevers. Dergelijke landschapselementen zijn er volop in het Brediuspark. Door de grote afwisseling in het kleinschalig landschap komen er veel insecten voor en biedt het park volop beschutte plekken bij omstandigheden met wind. De betekenis als foerageergebied van het plangebied voor vleermuizen (voor in gebouwen rondom het park verblijvende) is naar inschatting groot.

(9)

Vogels (inclusief soorten met een jaarrond beschermde nestplaats¹)

Uit de NDFF blijkt dat soorten als boomklever, boomkruiper, gaai, groene specht, holenduif en ijsvogel in het park voorkomen en er vermoedelijk broeden.

De habitats in het terrein zijn geschikt als nestgelegenheid voor diverse soorten algemeen voorkomende vogels. Vogels die zijn waargenomen tijdens het veldbezoek zijn bijvoorbeeld tjiftjaf, fitis, heggemus, houtduif, winterkoning, meerkoet, kuifeend.

In het park komt hoog opgaande en dichte beplanting voor die geschikt is als broedlocatie voor bijvoorbeeld sperwer en boomvalk. Dit zijn soorten met een jaarrond beschermd nest. Tijdens het veldwerk zijn in de beplanting geen jaarrond beschermde nesten gezien.

Deze kunnen echter gemist zijn omdat de bomen al in blad stonden.

Effectbeoordeling Wnb Vogels / vleermuizen

Kap van beplanting ten behoeve van herinrichting aan de westelijke zijde van het park (de nieuwe entree) kan leiden tot overtreding van verbodsbepalingen (verstoren of vernietigen van nesten) ten aanzien van vogels en / of vleermuizen. Ook bij de sloop van de restanten van de boerderij kunnen broedende vogels in de beplanting er om heen worden verstoord.

Vliegroutes en / of foerageergebied van vleermuizen gaat als gevolg van de voorziene werkzaamheden niet verloren omdat voor de ingrepen geen lijnvormige beplanting wordt gekapt en omdat er voldoende vliegroutes en foerageergebied is.

Amfibieën en grondgebonden zoogdieren

Grond- en graafwerkzaamheden (bijvoorbeeld herinrichting rondom het NME-centrum en de afgebrande boerderij, verbreding paden, aanleg natuurspeelplek) en het eventueel dempen van een deel van de sloot ten behoeve van de westelijke entree kunnen algemeen voorkomende amfibieën en grondgebonden zoogdieren van het

‘Beschermingsregime andere soorten’ treffen. Voor deze soorten geldt een vrijstelling in het kader van ruimtelijke ontwikkeling en is dus geen ontheffing nodig. Het betreft algemeen voorkomende soorten (lokaal, regionaal en landelijk) en het aantal dieren dat potentieel gemoeid is met de (lokale) ingreep is beperkt. De gunstige staat van instandhouding van deze soorten is daarom niet in het geding.

Overige soortgroepen

Negatieve effecten op andere beschermde soorten als gevolg van de voorgenomen ingreep zijn uitgesloten. Voor andere beschermde soorten heeft het plangebied namelijk geen betekenis.

Randvoorwaarden

Ontwikkeling hoeve Batenstein:

- Het verstoren en vernietigen van vogelnesten die in gebruik zijn moet voorkomen worden om overtreding van verbodsbepalingen te voorkomen. Dit kan door het rooien van beplanting en (voorbereidende) (bouw)werkzaamheden buiten het

1 Op grond van door het voormalige ministerie van LNV verstrekte handreikingen worden nesten van de volgende

(10)

broedseizoen uit te voeren. Voor het broedseizoen wordt in het kader van de Wnb geen standaard periode gehanteerd. De lengte en de aanvang van het broedseizoen verschilt per soort. Globaal moet voor het broedseizoen rekening gehouden worden met de periode half maart tot half augustus.

Overige ontwikkelingen / realisatie nieuwe entree:

- Ga tijdig na of holten en / of gaten in de stam aanwezig zijn van te kappen bomen zodra de bladeren van de bomen zijn. Indien deze aanwezig zijn dient te worden nagegaan of deze geschikt zijn als verblijfplaats voor vleermuizen.

- Ga tijdig na of jaarrond beschermde nesten van vogels aanwezig zijn in te kappen bomen. Indien deze aanwezig zijn dient te worden nagegaan of de soort beschikt over alternatieve nestlocaties binnen het territorium.

Aanbevelingen zorgplicht

- Werk buiten het voortplantingsseizoen van amfibieën en vissen bij (gedeeltelijke) demping van sloten.

- Maai grazige vegetaties en ondergroei in beplantingen een week voorafgaand aan het uitvoeren van werkzaamheden. Hierdoor vluchten kleine zoogdieren.

Bronnen

Anonymous, 2009. Toets Flora- en Faunawet. Brediuspark, ‘locatie ’s Gravensloot’- Woerden. In concept. KuiperCompagnons.

Nationale Databank Flora en Fauna (NDFF). Geraadpleegd op 1 mei 2018.

Van Kleinwee, A., 2014. Groenbeheer landgoed Bredius 2015-2020. Stichting landgoed Bredius, Woerden.

Voor vragen over deze notitie kunt u contact opnemen met Ingrid Hille Ris Lambers.

Akkoord voor uitgave: Teamleider Bureau Waardenburg bv

Paraaf:

Bureau Waardenburg bv is niet aansprakelijk voor gevolgschade, alsmede voor schade welke voortvloeit uit toepassingen van de resultaten van werkzaamheden of andere gegevens verkregen van Bureau Waardenburg bv; opdrachtgever vrijwaart Bureau Waardenburg bv voor aanspraken van derden in verband met deze toepassing.

Dit rapport is vervaardigd op verzoek van opdrachtgever hierboven aangegeven en is zijn eigendom. Niets uit dit rapport mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden d.m.v. druk, fotokopie, digitale kopie of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de opdrachtgever hierboven aangegeven en Bureau Waardenburg bv, noch mag het zonder een dergelijke toestemming worden gebruikt voor enig ander werk dan waarvoor het is vervaardigd.

Het kwaliteitsmanagementsysteem van Bureau Waardenburg bv is door CERTIKED gecertificeerd overeenkomstig ISO 9001:2008.

(11)

Bijlage

(12)