Gingivitis

(1)

NHG-Behandelrichtlijn Gingivitis - pagina 1

NHG-Behandelrichtlijn Gingivitis

Auteur(s):

P. Schoonheim

Versie 1.0, december 2003

(2)

Achtergronden

Gingivitis is een onsteking van de gingiva, het tandvlees of tandslijmvlies van één of meer gebitselementen. 1

Het wordt gekenmerkt door pijnlijke rode, gezwollen gingiva, waarbij necrose en ulceratie kunnen ontstaan.

Gingivitis wordt meestal gezien in de chronische vorm en is vaak een gevolg van toename van tandplaque, waarbij zowel het aantal bacteriën als de samenstelling veranderen.

Tandplaque bestaat uit bacteriën, voedselresten, epitheelcellen en leukocyten.Vooral de toename van anaërobe Gram-negatieve bacteriën is belangrijk.

In plaques kan tandsteen ontstaan. Dit wordt al frequent aangetroffen in de leeftijdsgroep van 15-24 jaar en eigenlijk bij iedereen boven de 55 jaar.

Slechte mondhygiëne, mondademhaling en roken zijn plaque-bevorderende factoren, evenals niet goed aansluitende vullingen en een gedrongen stand van gebitselementen.

Aangenomen wordt dat de bacteriën in tandplaque de ontsteking van het tandvlees veroorzaken.

Specifieke verwekkers van gingivitis zijn niet bekend.

Parodontitis is een diepere ontsteking van de steunweefsels van de tanden en wordt altijd voorafgegaan door gingivitis. Hoewel dus niet zeker is dat elke gingivitis overgaat in deze ernstige aandoening, moet men hierop wel bedacht zijn.

De diagnose gingivitis valt onder ‘symptomen/klachten tanden, tandvlees' (ICPC D19). De incidentie in de huisartspraktijk wordt geschat op 2 per 1000 patiënten per jaar. 2 3

(3)

Beleid

Niet-medicamenteuze therapie

De belangrijkste behandeling van chronische gingivitis bestaat uit het behandelen van de infectiebron, namelijk het verwijderen van de tandplaque door de tandarts of de mondhygiënist.

Daarnaast is een goede instructie van de mondhygiënist nodig voor het op juiste wijze tandenpoetsen en verzorgen van het tandvlees.

Regelmatige controle door de tandarts en een goede verzorging van het tandvlees is de belangrijkste preventieve maatregel (intensief poetsen, interdentale reiniging met tandenstokers, tandzijde of interdentale borsteltjes).

Het gebruik van een elektrische tandenborstel met roterende kop lijkt uit onderzoek beter effect te sorteren dan handmatig tandenborstelen. 4

Bij ernstige lokale of algemene ziekteverschijnselen kan een korte kuur met een breedspectrum antibioticum worden overwogen.

Medicamenteuze behandeling

Indicatie voor farmacotherapie is ondersteuning van de behandeling van de infectiebron (het verwijderen van tandplaque).

Farmacotherapeutische mogelijkheden

Antiseptische mondspoelingen

Chloorhexidine

Werking:

Chloorhexidine heeft een bactericide werking tegen grampositieve en in mindere mate tegen gramnegatieve bacteriën. 5

Waarschijnlijk zorgen deze eigenschappen voor een preventieve werking op het ontstaan en het uitbreiden van de gingivitis.

Werkzaamheid: Chloorhexidine 0,2% blijkt uit onderzoek goed werkzaam bij de behandeling van gingivitis. 6

Bijwerkingen:

Reversibele bruine verkleuring van tong en tanden, met name bij aanwezigheid van tannine in de mondholte, is bij voortgezet gebruik van chloorhexidine een frequent voorkomende

bijwerking. (NB. lichte tandverkleuring kan soms verdwijnen door poetsen met tandpasta, echter tandverkleuring is niet altijd reversibel).

Langdurig gebruik kan onaangename sensaties in mond en tong en een veranderde smaak veroorzaken. Deze zijn reversibel na het staken van de therapie.

Andere middelen

Er zijn diverse middelen bekend die verwerkt zijn in mondspoelingen en vele soorten tandpasta. 7

(4)

8 9 De toegevoegde waarde van deze middelen is niet eenduidig aangetoond.

Beleid

Bij acute gingivitis is in eerste instantie pijnbestrijding nodig voordat overgegaan kan worden tot het verwijderen van de tandplaque.

Bij chronische gingivitis is het meest van belang dat de tandplaque door de tandarts of de mondhygiëniste wordt verwijderd.

Bij verwijderen van tandplaque moeten de richtlijnen voor endocarditisprofylaxe in acht genomen worden.

Regelmatig spoelen van de mond met chloorhexidine 0,2% FNA is effectief. 6

(5)

Referenties

Eekhof JAH, Knuistingh Neven A, Verheij THJM (redactie). Kleine kwalen in de huisartsgeneeskunde. Maarsen:

1.

Elsevier Gezondheidszorg 2001.

Okkes IM, Oskam SK, Lamberts H. Van klacht naar diagnose. Episodegegevens uit de huisartspraktijk. Boek met CD- 2.

ROM. Bussum; Uitgeverij Coutinho B.V., 1998.

Ong RSG, De Waal MWM. RHUH-LEO basisrapport IX: databestand 2000/2001. Leiden; LUMC Afdeling 3.

Huisartsgeneeskunde en Verpleeghuisgeneeskunde, 2002.

Heanue M, Deacon SA, Deery C, Robinson PG, Walmsley AD, Worthington HV, Shaw WC. Manual versus powered 4.

toothbrushing for oral health (Cochrane Review). In: The Cochrane Library, Issue 2, 2003. Oxford: Update Software.

Jones CG. Chlorhexidine: is it still the gold standard? Periodontol 2000. 1997;15:55-622;

5.

Quirynen M, Avontroodt P, Peeters W, Pauwels M, Coucke W, Van Steenberghe D. Effect of different chlorhexidine 6.

formulations in mouthrinses on de novo plaque formation. J Clin Periodontol. 2001;28:1127-36.

Tenenbaum H, Dahan M, Soell M. Effectiveness of a sanguinare regimen after scaling and root planning. J Perionontol 7.

1999; 70 : 307-11.

Grundemann LJ, Timmerman MF, Van der Velden U, Van der Weijden GA. Reduction of stain, plaque and gingivitis by 8.

mouth rinsing with chlorhexidine and peroxyborate. Ned Tijdschr Tandheelkd. 2002; 109 : 255-9.

Sharma NC, Charles CH, Qaqish JG, Galustians HJ, Zhao Q, Kumar LD. Comparative effectiveness of an essential oil 9.

mouthrinse and dental floss incontrolling interproximal gingivitis and plaque. Am J Dent. 2002 Dec;15(6):351-5.

Bauroth K, Charles CH, Mankodi SM, Simmons K, Zhao Q, Kumar LD. The efficacy of an essential oil antiseptic 10.

mouthrinse vs. dental floss in controlling interproximal gingivitis: a comparative study. J Am Dent Assoc. 2003 Mar;134(3):359-65.