Album. voor cello en piano. Licentie verstrekt aan ruud meester. Band 1

(1)

Band 1

Album

voor cello en piano

Licentie verstrekt aan ruud meester

(2)

Ten geleide

In de afgelopen jaren hebben wij ons zeer intensief met de Nederlandse muziek voor cello en piano beziggehouden.

In deze periode werd het ons steeds duidelijker dat die muziek nauwelijks een rol speelt in het niet-professionele of voorbereidende muziekonderwijs. Als een van de belangrijkste oorzaken daarvoor werd door docenten aangevoerd dat de bestaande muziek vaak gewoon te moeilijk is.

Wat lag meer voor de hand dan Nederlandse componisten te vragen iets te componeren wat enerzijds hun eigen signatuur droeg en anderzijds speelbaar was voor amateurs? De reacties waren overweldigend en de componisten hebben hun opdracht duidelijk serieus genomen. Sommigen vroegen of ze ook meer stukjes mochten schrijven, anderen deden dat gewoon zonder het te vragen. Het gevolg is dat het Album – dat was vanaf het begin de naam van ons project – in drie delen zal verschijnen.

De composities beslaan een groot amateurgebied, van stukjes die geschikt zijn voor relatief jonge kinderen tot werken die wat grotere handen en wat meer diepgang vragen. Een eis was dat het ook echte samenspeelstukjes moesten zijn. Daarom is het de bedoeling dat ook de cellisten uit de partituur spelen, zodat tijdens het instuderen en het repeteren beide musici steeds kunnen zien wat de ander doet. De in deze uitgave afgedrukte vragen aan de componisten zijn gesteld door kinderen die als eerste met deze stukjes in de weer gingen.

Wij zijn veel dank verschuldigd aan Yvonne Engels en Frans van der Grinten, in wier huiskamer het Album-idee ontstond en die alle cellopartijen op hun speelbaarheid beoordeelden. Aan Gert-Jan Vermeulen, die met grote gedrevenheid hetzelfde deed voor alle pianopartijen. Dan aan een aantal componisten, cellodocenten en pianodocenten die in de aanloop naar deze uitgave met hun suggesties en opmerkingen blijk gaven van hun grote betrokkenheid. Vervolgens aan Davo van Peursen, die zich onmiddellijk bereid verklaarde om het Album uit te geven, en aan Tobias de Haas, die in een zeer prettige wisselwerking de uitgave persklaar maakte. En tenslotte aan het Amsterdams Fonds voor de Kunsten, het Fonds Cultuurparticipatie en het VSB-Fonds, die het hele Album-project financieel mogelijk maakten.

Amsterdam, oktober 2012 Doris Hochscheid

Frans van Ruth www.cellosonate.nl

Licentie verstrekt aan ruud meester

(3)

Inhoud Band 1

Welk interval vind je het mooist?(2012) c. 2’00”

Mug(2012) c. 2’00”

Tryptichon(2012) c. 7’45”

Deux petites histoires(2012) c. 2’00”

Quetzal(2012) c. 2’00”

Touch my soul(2012) c. 3’00”

Pendulum(2012) c. 2’45”

Ritje(2012) c. 2’00”

Santai(2012) c. 2’00”

Zeven zielige zweetmeeuwen(2012) c. 2’30”

Medaf(2012) c. 2’45”

4 5 6 9 11 12 13 14 16 17 18

Louis Andriessen(1939)

Merijn Bisschops(1981)

Rick Debie(1955)

Matthias Kadar(1977)

Astrid Kruisselbrink(1972)

Chiel Meijering(1954)

Joey Roukens(1982)

Claudia Rumondor(1983)

René Samson(1948)

Jo Sporck(1953)

Licentie verstrekt aan LEITMOTOV

(4)

7

Louis Andriessen

Foto: Francesca Patella

Briefje voor de spelers (ook de pianospelers!)

Weet je wat leuk is? Tijdens het spelen goed luisteren naar die verschillende intervallen: 3 is de terts, 4 de kwart, enzovoort. In elke maat zitten er wel twee, maar….. Soms heb ik het per ongeluk/expres fout gedaan.

Wie mij een briefje stuurt of een smsje welke noten niet kloppen, èn vertelt welk interval je het mooist vindt, krijgt een cadeautje.

Veel succes met het spelen, Louis Andriessen

Als je het antwoord hebt gevonden, stuur dan een mail naar:

info@cellosonate.nl met als onderwerp: “antwoord Louis Andriessen”.

Licentie verstrekt aan ruud meester

(5)

10

17

23

29

37

44

Welk interval vind je het mooist?

Louis Andriessen

Licentie verstrekt aan LEITMOTOV

(6)

Licentie verstrekt aan ruud meester

(7)

10

Wat maakt uw muziek uniek?

Ik vind het belangrijk dat mensen verder leren horen dan hun oren groot zijn. Er wordt heel veel muziek gemaakt, maar veel van die muziek lijkt ook weer op elkaar. Zelf houd ik ervan om verrast te worden als ik luister naar muziek. Ik ben altijd op zoek naar klanken die ongebruikelijk zijn, om ze te kunnen gebruiken in een compositie. Ik wil graag een beetje verwarring zaaien bij de luisteraar. Om ze wakker te houden tijdens het concert of om ze aan het denken te zetten. Ook dat laatste kan met muziek. Door bepaalde muzikale sferen en emoties tegen elkaar af te zetten kun je mensen heel vrij laten associëren.

Iedere luisteraar bedenkt dan zijn eigen ‘verhaal’ bij mijn muziek. Op die manier wil ik mensen iets geven dat ze mee naar huis kunnen nemen; iets dat ontastbaar is, maar waardevol.

Wat inspireert u bij het componeren?

Dat verschilt nogal. Meestal krijgt een compositie in mijn hoofd gestalte als een gevoel of een muzikale sfeer. Ik schrijf namelijk geen muzieknoten om de noten. Soms verbind ik een filosofisch of wetenschappelijk thema aan mijn muziek. Het thema kan met muziek of geluid te maken hebben: bijvoorbeeld bij een compositie over muzikale hallucinaties. Maar ik laat me ook wel eens inspireren door een buitenmuzikaal onderwerp. Zo heb ik een keer een compositie geschreven voor gitaar, waarbij de partituur van de compositie een film was. De gitarist keek naar een film uit het raam van een rijdende trein en moest bij allerlei palen, borden en andere objecten die langs de trein voorbijsnelden geluiden maken.

Waar komt de titel vandaan?

De titel ‘Mug’ spreekt in dit geval voor zich. Het stukje is een vrij letterlijke vertolking van hoe mens en mug wel eens met elkaar in aanraking komen. In de periode dat ik aan de compositie werkte was het warm en waren er veel muggen actief. Het schijnt zo te zijn dat muggen mijn bloed erg lekker vinden, dus ik werd regelmatig lastig gevallen door zo’n zoemende steekmug bij mijn oor. De klanken die ik wilde gebruiken voor dit project vond ik een beetje lijken op het geluid van een mug en toen wist ik meteen wat de titel moest zijn.

Wat was vroeger uw favoriete muziek en wat is uw favoriete muziek nu?

Ik heb geen favoriete componist of muziekstijl, maar heel veel verschillende stijlen waar ik naar luister. Ik ben opgegroeid met de muziek die in de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw op de radio was, vooral rock en grunge. Al snel ging ik op zoek naar muziek die minder bekend was: experimentele bandjes uit de jaren zestig en zeventig. Toen ik accordeon ging studeren aan het conservatorium, leerde ik de hedendaagse gecomponeerde muziek kennen. In de loop der jaren is mijn muziekvoorkeur dus alleen maar breder geworden.

En ik ben nog altijd op zoek naar bijzondere, vreemde of avontuurlijke muziek.

Merijn Bisschops

Foto: Merijn Bisschops

Licentie verstrekt aan ruud meester

(8)

11

De cello prepareren.

Voor deze compositie moet de cello eerst geprepareerd worden.

Dat doen we zo:

1. Knip op de lengte van een niet te dun A4 vel papier een strook van ongeveer 10 centimeter. Je hebt nu een strook papier van ca. 10 cm breed bij 29,5 centimeter lang. (voor een klein formaat cello kan de strook ook iets minder breed zijn)

2. Vouw de strook in de lengte doormidden.

3. Vlecht de strook papier tussen de snaren van de cello, met de vouw dicht tegen de kam aan. De strook papier ligt boven op de snaren C en D en onder de snaren G en A.

Als je nu op de cello speelt, trilt het vel papier met de snaren mee en maakt een zoemend geluid.

Als je dit geluid niet hoort, controleer dan of het papier de snaar lichtjes raakt, niet te strak zit en ook niet los hangt.

Tekentip voor de jonge cellist: Teken met viltstift een mug op het strookje papier. Het kan ook iets anders zijn. (Natuurlijk niet op je cello tekenen.)

Notaties cello

gliss. = glissando: schuif de vinger over de snaar tussen de aangegeven tonen

dietro al ponticello = speel achter de kam van de cello op de snaren

= open snaar achter de kam (A-snaar en de C-snaar)

pizz. = pizzicato: plukken met de vinger

+ = pizzicato met de linkerhand

battuto = korte slag met de haren van de strijkstok op drie snaren tegelijkertijd

= zwiep met de strijkstok in de lucht (let op dat je de strijkstok goed vast hebt en kijk uit dat je niet per ongeluk ergens tegenaan slaat)

Mug

voor geprepareerde cello en piano geschreven in 2012 door Merijn Bisschops

WAT JE MOET WETEN VOORDAT JE DE COMPOSITIE GAAT SPELEN

Ben je net lekker muziek aan het maken, zoemt er ineens een mug in je oor. Je wilt rustig doorspelen, maar de mug blijft je lastig vallen.

Het beestje wordt steeds irritanter en plotseling steekt die brutale mug in je arm. Je slaat met je armen om je heen en probeert de mug te raken. Dan luister je even of de mug nog in de kamer is. En ja, hoor: daar zoemt de mug alweer. Gelukkig vliegt de mug het raam uit. Einde.

De piano prepareren.

Voor deze compositie moet de piano eerst geprepareerd worden.

Dat doen we zo:

Staande piano:

1. Knip twee stroken van ongeveer 5 bij 15 centimeter uit een niet te dun vel papier.

2. Maak in beide stroken een gaatje aan één kant en hang de stroken aan twee stemknoppen van de laag klinkende snaren (de dikste snaren) met één stemknop ertussen.

3. Steek één punt van de onderkant van de strook tussen de snaren.

Vleugel:

1. Leg een strook papier met de lengte van een A4 vel papier (ongeveer 30 centimeter) over de laagst klinkende snaren van de vleugel.

Als je nu op de piano speelt, trilt het vel papier met de snaren mee en maakt een zoemend geluid. Als je dit geluid niet hoort, controleer dan of het papier de snaar lichtjes raakt, niet te strak zit en ook niet los hangt.

Staande piano Vleugel

Notaties piano

= cluster: raak met je vlakke hand zoveel mogelijk toetsen, zo laag als je kunt spelen op de piano.

Er staat aangegeven of je alleen de witte of de zwarte toetsen mag gebruiken.

Licentie verstrekt aan ruud meester

(9)

5 8

15

22

29

36

41

47

54

Mug

Merijn Bisschops

Licentie verstrekt aan LEITMOTOV

(10)

Licentie verstrekt aan ruud meester

(11)

14

Ik kom vanuit verschillende invalshoeken tot componeren. Vaak is er een praktische reden: iemand heeft een stuk nodig, vraagt aan mij of ik het wil schrijven, en meestal doe ik dat dan ook. Soms is er een gebeurtenis die mij tot componeren aanzet; zo is mijn jongste dochter in januari 2011 op tragische wijze overleden. Ik wilde heel graag een compositie voor haar schrijven, maar om diverse redenen lukte dat lange tijd gewoon niet. Pas een jaar later kwamen opeens tal van ideeën aanwaaien, en was de compositie af. Het is - hoe kan het ook anders - een in memorium voor mijn dochter geworden, geschreven - toevallig of niet - voor cello/contrabas ensemble en solo cello. Ik heb heel veel troost ervaren bij het schrijven ervan, en heb door het schrijven ook heel wat emoties kunnen sublimeren; ik hoop dat het stuk te zijner tijd uitgevoerd kan worden.

Hoe bent u componist geworden? Hoe bent u op het idee gekomen om te componeren?

Ik schrijf vanaf mijn achtste noten op papier, je zou deze eerste probeersels 'componeren' kunnen noemen. Ik ben dat min of meer blijven doen, en pas járen later - ik had inmiddels mijn orgel- en piano- studies aan het Maastrichts conservatorium afgesloten - ben ik aan datzelfde instituut compositie gaan studeren.

Ik heb een jarenlange ervaring in het componeren voor amateurs, c.q.

muziekschoolleerlingen; het is heel dankbaar werk om te doen. Het is uiteindelijk een drieluikje geworden: snel-langzaam-snel, met een tijdsduur van ongeveer 8 minuten. Natuurlijk had ik deze compositie

"drieluik" kunnen noemen of "Suite in 3 delen"; het is uiteindelijk

"Tryptichon" geworden, dat klinkt interessanter en zo krijgt alles ook nog een katholiek tintje...

Op welk instrument bent u begonnen met spelen?

Ik ben mijn muziekstudies begonnen op zesjarige leeftijd met piano, en dat speel ik nog steeds.

Aan welke kant stond u vroeger/nu, Beatles of Rolling Stones?

Ik ga voor de Beatles, en daarmee spreek ik geen waardeoordeel uit, het is gewoon een kwestie van persoonlijke smaak. Lijkt me overigens een hartstikke leuk idee nu ik hierover nadenk: een stuk schrijven voor bijvoorbeeld 6 cello's, gebaseerd op enkele Beatles songs, en dat alles in een klassieke setting, met hier en daar een crossover naar de 'andere kant'...

Rick Debie

Foto: Rick Debie

Licentie verstrekt aan ruud meester

(12)

6 7

13

20

25

15

22

32

39

Tryptichon

Suite in 3 delen

Rick Debie

opgedragen aan Stijn Pasveer en Medea Ghijsen

1. Prelude

2. Menuet

Licentie verstrekt aan LEITMOTOV

(13)

7 47

54

62

13

27

38

48

60

71

Rick Debie / Tryptichon

3. Rondo

Licentie verstrekt aan LEITMOTOV

(14)

8 80

91

99

106

114

123

133

144

159

169

179

189

Licentie verstrekt aan LEITMOTOV

(15)

Licentie verstrekt aan ruud meester

(16)

25

Matthias Kadar

Wat maakt uw muziek uniek?

Dat laat ik liever over aan de luisteraar; ik zou het van mezelf pretentieus vinden om mijn eigen muziek uniek te noemen in een wereld van muziek die zo prachtig en mooi is. Laat staan in die andere, veel grotere wereld van muziek die ik niet eens ken! Mijn muziek als uniek benoemen zou voor mij eerst betekenen dat ik de 'andere' muzieksoorten goed zou moeten kennen. Ik ken en ik weet zo weinig dat ik dus hierop niet durf antwoord te geven. Wel kan ik zeggen dat de muziek die ik schrijf van 'vandaag' is. Zij is van deze tijd met al de inspiraties en indrukken die ik, waar ik ook maar loop, meemaak en krijg. En dit omdat ik vandaag en nu leef.

Alles. Wat ik ben, van waar ik kom, wat ik inadem, eet, luister, bespreek, leer, voel en meemaak draag ik met me mee. En ergens zet ik het om in iets waarvan ik dan voel dat het voor mij de moeite waard is om in klank te vertellen. Misschien en waarschijnlijk is mijn grootste inspiratie om te componeren en überhaupt om muziek te maken 'liefde'.

Hoe bent u componist geworden?

Op een ochtend dacht ik dat het mooi zou zijn iets te schrijven. Ik had toch al sinds ik kind was muziek in mijn hoofd, die ik eerst nooit durfde op te schrijven. Toen op die ene ochtend had ik er heel veel zin in!

Hoe bent u op het idee gekomen om te componeren?

Waarschijnlijk heeft mijn pianoleraar van toen, die ook componist was, mij bewogen om het te durven doen. Ik kan me heel goed herinneren dat ik alleen thuis was en dacht: ga maar naar de piano met wat papier en schrijf op waar je zin in hebt!

Uit het gevoel dat mij deze composities geven:

'arrivé' betekent 'aangekomen' in het Frans en voor mij klinkt de muziek als een vrolijke thuiskomst, vol goede moed, van een verre reis of spannende episode.

'Bel ami' of in het Nederlands 'mooie vriend' heeft voor mij iets van troost en liefde. De muziek voelt voor mij meer als iets dat alleen een 'goede vriend' zou geven en zijn. En het woord mooi staat voor zo vele betekenissen. Zoals voor mij deze muziek.

Piano. Later ben ik daarnaast gitaar gaan spelen en zingen.

Vroeger Queen en Schubert. Nu nog steeds met wat meer componisten erbij. Ik heb zo te zeggen 'fasen' waarin ik dan werken van een bepaalde componist ongelofelijk spannend vind. Dan blijft het zo en wordt verrijkt met een andere 'fase' waarin ik dan werken van iemand anders heel erg veel beluister. Ik heb wel een grote voorliefde voor lyriek (waarschijnlijk omdat ik zelf zing).

Georges Brassens en Ramses Shaffy! Ook zeker Toon Hermans!

En Jacques Brel! Vroeger zat ik alleen maar aan de kant van Georges Brassens en nu luister en speel en zing ik ook zo graag bijvoorbeeld Ramses Shaffy. Ook zo graag aan de piano. Zijn harmonieën zijn zo mooi! Heel impressionistisch en tegelijkertijd zo 'vatbaar'. Maar om terug te komen bij de vraag : ik hoor liever Beatles dan Rolling Stones, zowel vroeger als nu.

Foto: Romain d’Ansembourg

Licentie verstrekt aan ruud meester

(17)

9 6

12

18

25

31

7

12

17

22

27

Deux petites histoires

Matthias Kadar

Bel ami

Arrivé

Licentie verstrekt aan LEITMOTOV

(18)

31 Wat maakt uw muziek uniek?

Het is van mij!!

Van kosmos tot afwasborstel (uit een krantenrecensie over mijn muziek). De inspiratie kan van alles buiten-muzikaals zijn, zoals woor- den of beelden, maar vooral ook de klank en muziek zelf.

Een vriendin, met wie ik in een popbandje speelde, vertelde mij over het hoofdvak componeren aan het conservatorium. Dat leek me wel wat. Ik schreef al liedjes voor de band en speelde ook klassiek/jazz piano. Die twee gecombineerd werd het 'serieuze' componeren.

Dat heeft met de letter Q te maken en het dierachtige. Eerder schreef ik een bundel muziek van kleine stukjes over dieren in alfabetische volgorde. Een bundel voor amateurpianisten: Apen en Beer. Bij de Q staat de quetzal, een prachtige exotische vogel. Dit is een bewerking van dat stukje voor cello en piano. En zo komt het stukje ook in een andere bundel te staan, voor strijkinstrumenten en piano: een Gevleugelden-alfabet.

Astrid Kruisselbrink

Foto: François Eyck

Licentie verstrekt aan ruud meester

(19)

11 6

10

14

18

21

Quetzal (in quinten)

Astrid Kruisselbrink (uit de bundel: "Gevleugelden-alfabet")

Licentie verstrekt aan LEITMOTOV

(20)

Licentie verstrekt aan ruud meester

(21)

Ritmisch, modern, mix van pop met avantgarde en toch toegankelijk.

De muziek zelf, in sommige gevallen de muzikant(e), of het idee achter de opdracht.

Ik wilde muziek horen die er niet was.

Ik was bezig en maakte per ongeluk een hele eenvoudige maar toch zeer mooie melodie, dat vond ik toch wel een wondertje, dat zo iets simpels zoveel emoties kon oproepen, vandaar "Touch my soul".

Slagwerk, ik wou graag drummer worden in een rockband, maar ik speelde ook stiekem piano als mijn broer er niet op studeerde en gitaar, want als ik dan geen rockdrummer kon worden, dan toch minstens rockgitarist.

Rolling Stones, Beatles, The Who, Led Zeppelin, Rachmaninov, Stravinsky.

Ik vond het allemaal leuk.

Chiel Meijering

Foto: Blom Meijering

Licentie verstrekt aan ruud meester

(22)

12 6

12

17

23

28

33

38

45

Touch my soul

Chiel Meijering

Licentie verstrekt aan LEITMOTOV

(23)

13 7

13

20

26

32

40

47

57

63

Pendulum

Chiel Meijering

Licentie verstrekt aan LEITMOTOV

(24)

Licentie verstrekt aan ruud meester

(25)

Dit is aan anderen om te bepalen, maar ik denk dat dit ligt in de combinatie van: een heel bont, veranderlijk karakter, maar toch met een organische lijn; een overwegend tonaal idioom, dat bij vlagen toch heel dissonant kan worden; invloeden van de meest uiteenlopende stijlen, ook niet-klassiek zoals pop en jazz; en het zo nu en dan

"spelen" met kitsch.

Het stukje laat zich beluisteren als een snel ritje (bepaal zelf maar in welk voertuig, de trein, de auto, de bakfiets, iets anders...) waarbij je de omgeving en het landschap om je heen steeds ziet veranderen, soms subtiel, soms heel duidelijk. Belangrijk is dat het met energie en pit gespeeld wordt.

De piano bespeel ik al sinds ik zeven ben en het is tot op het heden mijn 'uitlaatklep' en het instrument waarop ik mijn ideeën voor het componeren vind.

De Beatles!

Joey Roukens

Foto: Joyce Vanderfeesten

Licentie verstrekt aan ruud meester

(26)

14 5

9

12

15

18

22

26

32

35

Ritje

Joey Roukens

Licentie verstrekt aan LEITMOTOV

(27)

15 38

44

50

53

59

63

Joey Roukens / Ritje

Licentie verstrekt aan LEITMOTOV

(28)

Licentie verstrekt aan ruud meester

(29)

48

Dat kan van alles zijn. Een boek of gedicht, een film, de natuur, andere culturen (mijn stuk is geïnspireerd op de Indonesische gamelan), de instrumenten waar ik voor ga schrijven, alles dus. Van hele kleine, alledaagse dingen tot grootse, meeslepende levensvragen.

Toen ik als kind noten leerde lezen, ben ik ook meteen noten gaan schrijven. Daar kwamen allemaal hele korte stukjes uit. Op de middelbare school werd het 'noten schrijven' meer 'componeren' en heb ik de laatste twee jaar gecombineerd met het conservatorium.

Daarna ben ik voltijd hoofdvak Compositie gaan studeren aan het Conservatorium van Amsterdam.

De titel is Indonesisch en betekent 'rustig, ontspannen'. Dat vond ik wel bij de sfeer van het stuk passen.

De harp!

The Beatles natuurlijk!

Claudia Rumondor

Foto: Else Kramer

Licentie verstrekt aan ruud meester

(30)

16 8

12

18

22

28

Santai

Claudia Rumondor

Licentie verstrekt aan LEITMOTOV

(31)

a. Geen idee.

b. Mijn diepe liefde en dito verbondenheid met de Muzikale Traditie (van de Machaut tot en met Nono).

Bij elk nieuw stuk kan dat iets anders zijn. Bij opdrachtstukken is voor mij vaak het contact met de musici die mijn muziek gaan uitvoeren een bron van inspiratie.

Hoe bent u componist geworden? Hoe bent u op het idee gekomen om te componeren?

Ik heb van jongs af intensief gemusiceerd: fluit en piano. Rond mijn veertigste jaar voelde ik mij als amateurfluitist erg beperkt in mijn verdere ontplooiingsmogelijkheden. Dat frustreerde me zeer. Door een compleet toeval begon ik te componeren en ervoer dat er plotseling een enorme wereld van mogelijkheden voor mij openging. Aanvankelijk vond ik het moeilijk mijn eigen gekrabbel serieus te nemen. Het uitgevoerd-krijgen van mijn werk door goede musici was hondsmoeilijk. Nadat ik enkele uitvoeringen van mijn werk door het onvolprezen Bridge Ensemble (Frans van Ruth – piano, Doris Hochscheid – cello en Jacobien Rozemond – viool) had gehoord, steeg mijn zelfvertrouwen aanzienlijk. Tegenwoordig gebeurt het steeds vaker dat ik zeg of schrijf: “Ik ben componist” zonder (inwendig) in lachen uit te barsten.

Anders dan ik had gedacht vond ik het helemaal niet makkelijk om dit stuk te schrijven. Ik heb de laatste jaren veelal behoorlijk lange en serieuze stukken voor beroepsmusici geschreven. Zoals elke romanschrijver weet, is het schrijven van korte verhalen een vak apart. Dat ervoer ik nu ook. Ik had eigenlijk al een paar mislukte probeersels in de prullebak gegooid, toen mijn vriendin me belde en opgetogen begon te vertellen over een prachtige wandeling die ze door de sneeuw gemaakt had. Ze vertelde dat ze langs een ijswak had gelopen waar een aantal vogels lekker aan het poedelen waren in het water. Ik dacht:

“Tjakka. Dat is ‘t: die vogeltjes, hun geschud en getril om droog en warm te blijven, hun koddige Donald Duck motoriek”. Ik zag het helemaal voor me.

Nadat ik de titel had bedacht, was het schrijven van het stuk een fluitje van een cent. Overigens is ’t aardig te vermelden dat de oorspronkelijke titel van het stuk “Zeven zielige zweetmeeuwen bij een prijzig ijswak” was. Op verzoek van Doris en Frans (“René, dit kan echt niet! Die titel is langer dan het hele stuk!”) heb ik de titel ingekort.

Fluit.

Wat was vroeger uw favoriete muziek en wat is uw favoriete muziek nu?

De Klassieken (Bach tot en met Tchaikovsky). Tot mijn dertigste had ik niet of nauwelijks geluisterd naar twintigste-eeuwse muziek, met uitzondering van een paar geheide kaskrakers: de Sacre, het Concert voor Orkest, enz. Vanaf het moment dat ik begon te componeren heb ik die achterstand grotendeels ingehaald. Voor mij behoren Boulez, Ton de Leeuw en Kurtag nu net zo goed tot het Pantheon der Goden als Bach, Beethoven en Mozart.

Geen van beide. Ik beschouw 99 % van de populaire muziek (waarvan ik zeer uitdrukkelijk Jazz en allerlei volksmuzieken uitzonder) als “zinloos akoestisch geweld” (om één van mijn goede muzikale vrienden te citeren);

totaal overbodig en smaakbedervend. Toegegeven: de Beatles hebben een paar leuke deuntjes geschreven; daarop heb ik de Rolling Stones nooit kunnen betrappen. Eén van de zeer weinige populaire musici die ik wel au serieux neem is mijn goede vriend Lonny Ziblat, die overigens zeer geïnspireerd is door de Beatles, dus misschien zou ik mijn mening over de laatsten moeten herzien.

René Samson

Foto: Annelies Kok-van Leengoed

Licentie verstrekt aan ruud meester

(32)

17 5

10

15

21

26

31

37

41

44

Zeven zielige zweetmeeuwen

René Samson

Geschreven in opdracht van de Stichting Cellosonate Nederland voor (gevorderde) amateurmusici

Licentie verstrekt aan LEITMOTOV

(33)

59

Jo Sporck

Ik ben er stellig van overtuigd dat een componist niet wordt maar is.

Het is de fantasie, de drang iets uit te beelden, die in je genen zit en je tot scheppend kunstenaar maakt. Componist zijn komt niet voort uit aangeleerd gedrag maar uit natuurlijke noodzaak. Bij mij deed zich die noodzaak gelden op het moment dat ik als 11-jarige een piano onder mijn vingers kreeg. Nauwelijks had ik mijn lesboek opengeslagen of de fantasie sloeg op hol. Notities van eerste composities. Natuurlijk na-aperij. Zo begon het. Pas later ben je in staat tot kritisch beoordelen omdat je gaandeweg meer muzikaal material in handen krijgt dat je inzicht geeft in de wetmatigheden van vorm, verhoudingen, lijnenspel en kleur.

Een moeilijke vraag. Inspiratie van buitenaf bestaat er voor mij niet (althans niet bewust). Eerder heb ik het idee dat het componeren een gevolg is van het bezweren van een bepaald soort onrust in mijzelf, de zogenaamde ‘creatieve geest’. En die bezwering is een behoefte, die, eenmaal in werking getreden, niet meer valt uit te schakelen. De eerste compositorische stappen zijn in mijn geval vaak moeizaam. Dient zich meteen al een prachtige inval aan, dan is het oppassen geblazen want sterk materiaal vraagt om een sterk kader. Anders blijft het bij de inval en is wat daarna komt alleen maar minder. Met het vorderen van de compositie neemt de obsessie toe. En als obsessie een variant van inspiratie genoemd kan worden dan zit in deze voortgang het vliegwiel van de inspiratie.

Mijn eerste instrument was de stem. Ik had het geluk leerling te zijn van een basisschool – toen nog lagere school geheten – waar in elke klas volop werd gezongen en waar de schoolkinderen samen met de onderwijzers zondagochtend de Gregoriaanse mis verzorgden. Die lagere school had oog voor mijn muzikale aanleg en spoorde mij aan er iets mee te doen. Dat ik koos voor de piano, was pure toeval, maar voor een componist in spé mooi meegenomen. De pianoliteratuur is namelijk zeer omvangrijk en geeft je volop gelegenheid het harmonische gevoel en het polyfone denken te ontwikkelen.

De titel is een cryptische dankjewel gericht aan een goede vriend van mij die er met nuttige adviezen voor heeft gezorgd dat de cellopartij zo eenvoudig als mogelijk is gebleven.

Favoriete muziek bestaat er voor mij steeds minder. Deels komt dat doordat je met de jaren meer je eigen weg vindt en daardoor voorbeelden van buiten niet meer zo nodig hebt. Toch houd je onvermijdelijk je voorkeuren, voorkeuren, misschijn wel ijkpunten.

Mozart de vinder en Bach de bouwer, dat zijn open deuren. Daar kan op een bepaalde manier niemand omheen.