Cornelis Sweerts
bron
Cornelis Sweerts, Mengelzangen en zinne beelden. Kornelis Sweerts, Amsterdam 1694
Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/swee001meng01_01/colofon.php
© 2013 dbnl
1r
Uitlegging Op de Tytel-print.
DE zoete Zangkonst zit en zingt verscheide Wyzen.
Een Sephyr blaast Muzyk, die, om de melody, Is 't om de Rymen niet, de Zangers mogen pryzen.
Door Zwaanen afgebeeld, altyd vernoegd en bly, Dewyl zy zingende haar ziel en zinnen streelen:
De Zwaan schoon dat hy sterft zingt nog een vrolyk Lied.
Als Hipokrenes nat de steenen zelf doet steenen, Door klagelyke zang, verlichtmen 't zwaarst verdriet.
Zie Min en Tegenmin elk om de Palmtak stryden:
Nochtans de waare Liefde ook alles overwind.
Noch toont zich achter aan de Vader van 't verblyden.
Elk pryst de zoetighêen daar hy vermaak in vind.
3r
De Heer M
r. Joan Hees, Secretaris der Stad Amsterdam.
Werden deze Mengelzangen en Zinnebeelden, als de Eerstelingen van myne Lente, met schuldige eerbiedigheid opgedragen: Indien de straalen van syn Ed
s. gunste my beschynen, verhoop ik dat de Zomer van myn tyd beter vruchten zal voortbrengen dan deze eerst uitkomende teekens beloven,
Edele H
EERU E. hoogverplichte Dienaar
K
ORNELISS
WEERTS.
B L A D W Y S E R . A.
13 Ach myn vryheid waard te minnen.
35 Ach waarde Lief.
56 Ach Liefde wat een groot vermaken.
37 Als men wyn uyt glazen drinkt.
24 Amarillis! ach wat een pyn!
B.
59 Beminnaars van de vreugde.
D.
30 Den Dis met syn behooren.
72 De mag're Gierigaart.
47 De wyn kan ons altoos verheugen.
E.
80 Elk mint de plaats daar hy is opgevoed.
F.
3 Fillis by 't ruischen der blad'ren.
17
Fillis, ay mint uw trouwe Minnaar.
23 Gy Minnaars, die den Hemel geeft.
50 Gun ô Vorstin van myn ziel.
12
Gun my toch myn lief Klorinde.
H.
25 Helaas! wat swaar verdriet!
55 Het word tyd, laat u van Liefde binden,
57 Hey! laat ons vrolyk leeven.
60 Helaas! wat baart de Min al rampen.
87 Heil'ge liefde!
86 Helaas myne ziele.
7 Hoort gy noch langer te wachten.
32 Hoort ô wreedste der Schoone.
I.
70 Ik leef in hoop.
K.
5 Kom, wilt mee een glaasje veegen.
L.
39 Laat ons, laat ons de Min.
45 Laten wy de Liefde haaten.
82 Loflyke Deugd, wiens waarde.
M.
27
Myn eenigste Godin.
42 Noit geen schoonder noch ed'ler roozen.
10 Nu weest verblyd.
O.
31
O dood moet ik wreede beleven.
48 O Fillis zoet bekje.
78 O Liefde! welk een vreugd!
63 O Min! o Min! hoe zoet.
1 Ons lust de dolle Kryg.
19 O Welvernoegde zinnen.
40 O wat stralen.
77 O Wyntje gy zyt al myn vreugd.
R.
52 Regeerster van myn ziel en hert.
S.
8 Schoone Vorstinne, hoe betov'ren.
28 Schoon de boomen en velden staan.
W.
54 Wat vreugd gevoeld myn minnend hert.
68 Waar voert getrouwe Min my heen.
34 Wat blydschap! wat vreugde.
83 Wech aardsbezit.
29 Wyl u 't geluk schynt te paren.
Z.
84
Zal dan Schynheiligheid zyn één deugd.
1
Mengelzangen, en Zinnebeelden.
[Ons lust de dolle Kryg nu niet meer]
1.
Ons lust de dolle Kryg nu niet meer te verheffen,
Men zing, men zing de zoetheên van de Vrê.
In Vrê verkrygt men al watmen oit, watmen oit kan bezeffen,
Steek vry, steek vry de kling weêr in de schê,
Ons lust de dolle Kryg nu niet meer nu niet meer te verheffen.
Men zing, men zing de zoetheên van de Vrê.
2.
Dan bloeit en groeit het al wat tot vreugd kan verstrekken, Voor die, voor die de lieve Vrê bemint:
Sy brengt voor Land en Stad, alles wat, alles wat kan verwekken Tot rust, tot rust die met veel zoets begint,
Dan bloeit, &c.
3.
Wyl dan het vry gemoed zich tot deugde gaat zetten, Tracht elk, tracht elk na stille eenvoudigheid;
Ja zelf het oorlogstuig hoortmen ook, hoortmen ook vrê trompetten, Dat hert, dat hert en ziel ten dans geleid,
Wyl dan, &c.
4.
Dan leeftmen in vermaak, en om vriendschap te kweeken, Men zingt van liefde en heil'ge min,
t.o. 2
De Vrêe vérénigt zelf de Tweedracht, kranst de Min;
Ja ider blaastz'een schat van alle Wellust in.
Men hoort van bitze nyd, noch krakeel, noch krakeel meerder spreeken, Als om, als om te bannen uit den zin,
Dan leeftmen, &c.
5.
Dan komt een guldene eeuw vol van hemels vermaken, Van lust, van lust en rust door aardsche vreugd, Zo lang als ons de vrê steeds in al, steeds in al onze zaken
Veel meer, veel meer dan groote staat verheugd, Dan komt, &c.
6.
Dan leven wel vernoegd onze ziel, onze zinnen, Men mint, men mint syn lief en hertvriendin,
Terwyl men ieder een ongeveinst, ongeveinst leert beminnen, Dus heeft, dus heeft de Vrê veel zoetheên in.
Dan leven, &c.
[Fillis by 't ruischen der blad'ren]
Wyze: Gelyk de Beekjes vloeyen.
Fillis by 't ruischen der blad'ren, Daar een klein beekje vloeid, Dat heene schiet door d'ad'ren
4
En 't Land alom besproeit,
Ach! ach! laat ons daar vergad'ren, Daar 't grasje weelig groeit.
[Neen, neen gy hebt geen vermoogen]
1.
Neen, neen gy hebt geen vermoogen,
[Kom wilt mée een glaasje veegen]
1.
Kom wilt mée een glaasje veegen, En noch meer met ons leegen, Die u by vriendenvreugd Verheugd,
En als wy daar toe ook zyt geneegen, Hey verheugt u by de wyn,
En wilt dan voor ons zo vies niet zyn,
6
Wyl dat gy ziet
Dat wy u voorgaan met dit lied, Want de zang en wyn
Doet ons vrolyk zyn,
En sy vermindert alle hertzeer druk en pyn.
2.
Laat de stuurze gekken vaaren, En die, door hooge jaaren, Nimmer gunnen, uw jeugd,
De vreugd,
Of haar geest kan daar van niet bedaaren, Sy die om een anders doen,
Nimmer rust in haar en konnen voên
Schynen zeer fyn,
Daar sy nochtans vol gebreken zyn.
Laat ons wel te vreên, Niet achten zulk een,
Maar met een glas verdryven alle zwarigheên.
[Hoort gy noch langer te wachten]
Wyze: Vous ne devez plus attendre.
Hoort gy noch langer te wachten, Schoone voldoe myn begeert.
De Min, de Min leert hoe elk dit moet betrachten.
De Min de Min, die moetmen niet verachten.
De Min heeft zulk zoet, Dat ons eerst leven doet.
8
De liefde is al 't goed, dat wy begry- pen met gedachten,
De Min, de Min, die moetmen niet verachten, De Min heeft zulk zoet,
Dat ons eerst leven doet.
[Schoone Vorstinne, hoe betov'ren]
1.
Gy overwint door uwe zêen, Dat steeden kan verov'ren.
Schoone Vorstinne, hoe betov'ren Uw zoete aantreklykhêen!
Gy overwint door uwe zêen, Dat steden kan vero- v'ren.
Beroemde Gôon van 't wyd Heel-al U eeren, u eeren met een groot getal,
10
Beroemde Gôon van 't wyd Heel-al, Beroemde Gôon van 't wyd Heel-al, U eeren, u eeren met een groot getal, Beroemde Gôon van 't wyd Heel-al, U ee- ren met een groot getal.
[Nu weest verblyd, jong hert, in zoetigheden]
1.
Nu wel aan ://: Laat ons vrolyk zyn en te vreden, Nu wel aan ://: Want de blydschap kan niet schaên.
2.
Wat zou het zyn dat wy nu zouden treuren, Wat zou het zyn te leven in die pyn,
Daar het zingt ://: Dat'er vliegt of nau weet te neuren.
Daar het zingt ://: Dat noch pas daar heenen springt.
3.
Ay zie hoe bly staat alles nu te pryken, Ay zie hoe bly! wat haalt in vreugd daar by?
En het lacht ://: U uit die dit staat aan te kyken, En het lacht ://: Om u die dit niet en acht.
4.
Wilt dan uw jeugd en Lentetyd gebruiken, Wilt dan uw jeugd besteên in zoete vreugd, En wanneer ://: zal uw Lentetyd weer ontluiken?
En wanneer ://: die eens wech is komt hy weêr?
12
Zang.
Wyze: Dans ces lieu tout rit sans cesse.
Gun my toch myn lief Klorinde, Maar een kus voor uwe mond, Op dat ik hier door bevinde,
Een artzeny, wyl gy my hebt gewond.
Tegenzang.
Wel wat of die Jonkers meenen, Datmen juist moet zyn gekust, Is haar smert wel oit verdweenen,
Door eene kus, neen die geen vlammen blust.
Slotzang.
Fillis ach! 't kan u niet schaaden Dat gy my uw mondje bied, Dat Fonteintje vol genaden,
Dat altyd springt, en het vermindert niet.
Gún mij, ô Schone! ú mond, die Nectarwel! gy ziet Hoe daer mijn ziel na dorst Aij sy vermindert niet.
13
[Ach! myn vryheid waard te minnen]
1.
Ach! myn vryheid waard te minnen, Ach wat zyt gy zoet,
'k Voel de min niet meer van binnen, Z'is al voort uit myn gemoed.
Ach myn vryheid waart te minnen, Ach wat zyt gy zoet,
Wech min, 'k ban u uit myn zinnen,
Gy verteert het vlees en bloed, Ach myn vryheid waard te minnen, Ach wat zyt gy zoet.
2.
't Is veel beter vry te wezen, Als in slaverny:
Dan behoeftmen niet te vreezen.
't Stelt de droefheid aan een zy.
't Is veel beter vry te wezen, Als in slaverny, Laat u niet te licht belezen;
't Vryen maakt ons gants onvry.
't Is veel beter vry te wezen, Als in slaverny.
Dronken boer.
Zie! zie, hoe men kaikt, Dat ik nou wat vrolyk bin,
15
Wel het giéétme náe men zin, Of jy lui hierom al zit en praikt, Héér! 't volkje schaint wel viesjes, Jáe en wel wongder kiesjes, Om dat ik nou iens men flasje leeg,
En dáer ait altemetsjes háelen gáe ien bráve veeg.
2.
Scháem jou as je drinkt, Jy Uffrouwen en Sinjeurs, Wat maak jy lui niet wel geurs, As jy luitjes ook iens drinkt en klinkt.
Hey! doenent groote Heeren, Laet ons de keel dan smeeren, Wel ik wil niet loopen om een hoek,
Want kaik ik draag men flasje altyd baime in men broek.
[Gy hoort myn Lief 't gevogelt op de boomen]
1.
Gy hoort myn Lief 't gevogelt op de boomen, U tot de vreugde nooden van uw Lent,
Hoe kan die straf en wreedheid dan in u koomen, Ach! ach! dat gy u noch niet tot liefde wend.
2.
Natuur leert dit de redelooze dieren, Ay zie wat doet gy dan uw zelf te kort,
Hoe is uw jeugt dus schuw, die eerst best zal tieren, Als die tot de vreugd der min gedreven word.
17
[Fillis ay mint uw trouwe Minnaar]
1.
Fillis ay mint uw trouwe Minnaar, Verkies geen ander Herder als my, Maak my toch eens verwinnaar, Na zo lang gevry,
Al 't kruitje,
Myn schaapjes, myn fluitje, Alles zal getuigen wat ik ly.
[Ga overwreede Min, ga vlie uit ons gezicht]
1.
Ga overwreede Min, ga vlie uit ons gezicht, Wy minnen heil'ge vrê en 't zoet eenvoudig leven, Beheerst de Goôn roof Jupyns blixemschicht, Gy moet uw boog en pyl aan ted're maagden geeven, Gy moet uw boog en pyl aan ted're maagden geeven, Hoe meer men heeft gezien dat ieder voor u zwicht, Hoe heerlyker het is uw macht te wederstreven,
t.o. 18
Het mikken is vergeefs zo lang mijn Jagerin Vol bezigheden blijft. Sij overwint de Min.
Ga overwreede Min, ga vlie uit ons gezicht.
Wy minnen heil'ge vrê en 't zoet eenvoudig leeven.
[O welvernoegde zinnen]
1.
O welvernoegde zinnen, Gy baart een zaligheid, Die Minnaars niet bemin- nen, Wiens vryheid neder leit.
Hoe vlieten uwe da- gen,
20
In zoete rust voorby
Wyl haar de min doet kla- gen, Van smert en razerny,
Ik wil gelyk de blinden, Myn vryheid aan geen kroon, Noch gulde ke- tens binden, Geen goud en blinkt zo schoon.
[Zult gy my dan eeuwig haten]
Wyze: Wilt u niet in 't minst bezwaaren.
Zult gy my dan eeuwig haten, Daar ik u zo trou bemin, 'k Zal u nimmermeer verlaten, Noch u bannen uit myn zin myn zin,
Noch u bannen uit myn zin Zo door myn gestadig weenen,
22
Weeken d'alderhardste steenen?
Weeken d'alderhardste steenen.
d'Echo noch heeft medely.
Harde Rotzen zelf, met my?
Toonen die haar mededoogen?
Zou een Maagt, zou een Maagt niet zyn be- woogen?
[Gy Minnaars die den Hemel geeft]
1.
Gy Minnaars die den Hemel geeft, Dat gy gelukkig moogt beminnen, Dat gy syn gunst niet wederstreeft,
Maar mint, maar mint oprecht met zuiv're zinnen, Bemint terwyl de Min en jeugd,
U nooden tot de Huw'lyksvreugd.
24
[Amarillis ach wat een pyn]
1.
Amaril- lis ach wat een pyn!
Ach wat een pyn!
Zult gy, Van my, Afkee- rig zyn?
Amaril- lis ach wat een pyn!
Amaril- lis ach wat een pyn!
Ik die uw gunst eer kon verwerven,
Terwijl een Minnaar sterft doort derven van sijn Licht.
Sijn Lief. sijn Levens zon hoopt hij op dat gezicht.
25
Moet nu door uwe wreedheid sterven, Zie ay zie hoe 'k reeds verkwyn, Zie ay zie hoe 'k reeds verkwyn.
[Helaas wat zwaar verdriet]
1.
Helaas wat zwaar verdriet Kan ik u noit beweegen,
O Schoone is in uw zin, U daar niet aangelegen, Of ik uw trouwlyk min, En nochtans niet en win, Zo zyt gy dan gelyk een klip, Waar op wel haast myn leven, Als een gezonken Schip, My zal begeven.
27
2.
Albaste rots zo kout, Gelyk de Noorder bergen, Daar d'Ysbeer zich onthoud, En ieder een voor grout, Die schriklyk staan ten toon, Wiens gryze toppen tergen, De Hemel en de Goôn, In haaren oppertroôn.
Geen Noorder Ysklip schuwt de min, De Goden zelver blaaken,
Zult gy dan in uw zin, De liefde wraake[n]
Anders:
Myn eenigste Godin, Voor wien ik nederkniele,
Begunstigt myne min;
Of blyft gy koel van zin?
Verwek geen meerder smert, O leven van myn ziele!
Gun dat myn brandend hert, By 't uw gehuisvest werd:
Verkoel het doch op deeze wys, Of 't zal in vlam verteeren:
't Zal smelten al uw ys, Gun myn begeeren.
[Schoon de boomen en velden staan]
1.
Schoon de boomen en velden staan,
Zonder vreugt, met ryp en met sneeuw zyn belaân, En den Amstel bevrozen is,
Laat ons evenwel zyn vrolyk en fris, Zou 't vernoe- gen, Zou 't vernoe- gen, daarom juist by de jonkheid niet zyn, Noch keeren de jaaren,
29
De bloemen en blaâren,
Maar oudheid vergaat doch in droefheid en pyn.
[Wyl u 't geluk schynt te paaren]
1.
Wyl u 't geluk schynt te paaren, Nu dat uw Lente bloeit,
Zo leef, zo leef en sterf in 't Vergaaren, Daar de liefde bloeit en groeit.
[Den Dis met syn behooren]
1.
Den Dis met syn behooren, Verband de zorg en pyn.
Het scheelt my evenveel of Phillis kan bekooren, Den Dis met syn behooren, Kan ons doen vrolyk zyn, By d'alderbeste Wyn.
31
Cephalus.
O Dood! moet ik, wreede beleeven, Dat gy myn lief doet sneeven!
O Goôn! ô noodlot al te straf, Kom ruk my mé in 't graf,
O Dood moet ik wree- de beleven, Dat gy myn Lief doet sneven, O Dood! moet ik wree- de beleven,
Dat gy myn Lief doet sneeven, O Dood! moet ik wree- de beleeven, Dat gy myn Lief doet sneeven, O Goôn, ô noodlot al te straf, Kom ruk my mé in 't graf.
Filander en Amaril.
1.
FIL.
33
FIL.
Ach zyt gy dan een steen, AMAR.
'k Zal u noit min betoonen, 'k Zal u noit min betoonen, Ik lach met u geween,
Ik laat u hier alleen.
FIL.
Ga, wreede! ga dan heen.
Ga, wreede! ga dan heen.
[Wat blydschap, wat vreugde heeft altyd zulk een]
1.
Wat blydschap, wat vreugde heeft altyd zulk een, Diens liefde, diens liefde gegront is op rêen.
35
Die het waardig is alleen, Die het waardig is alleen.
[Ach waarde Lief]
1.
Ach waarde Lief, ://:
Omhelst my vry noch eens,
Waarde ://: waarde, waarde omhelst my vry
Daar 't lot my heen zal lyden, Vol droefheid en geweens.
2.
Ga heen myn ziel ://:
Nu 't anders niet kan zyn,
Hemel ://: Hemel ://: kan 't niet anders zyn?
Hoe zyt gy Goôn verbolgen, Kan ik myn Lief niet volgen,
O al te wreede pyn!
3.
Vaar wel myn hert ://:
En hoopt een beter tyd.
Lieve leven ://: hoopt een beter tyd, Ik zal u noit begeeven,
Hoopt tot gy beter leeven, En lot verzekert zyt.
37
[Als men wyn uit glazen drinkt]
1.
Als men wyn uit glazen drinkt, En matelyk weet te gebruiken,
Zo is het nodig ook datmen eens klinkt, Om het treurige hert t'ontluiken, Wat voor zinnen heeft,
Die in 't minnen leeft, En zoekt haat en krakeelen,
Laat u dan ook niet de vreugd verveelen, Maar wilt met ons in de blydschap deelen, Want het is doch een zoet geneugt, By het wyntje te weezen verheugt.
2.
Hey gy Filosophen van 't nat, Wy willen van u wel eens leeren, Dat gy woont by maar juist niet in het vat,
En zyt zedig en vrolyk met eeren, Wie van Sokraat leest,
En voor misdaad vreest, Laat hem beter leeren,
Want met drie glaazen de keel te smeeren, Was by hem wel een werk van eeren,
Maar 't waren brussertjes in die tyd, Zo ken dan uw zelf en weest verblyd,
39
[Laat ons, laat ons de Min vereenen hert en ziel]
1.
Laat ons, laat ons de Min vereenen hert en ziel, Ach! ach! ach! dat dit uw geviel.
Gaat offert hem uw jeugt,
't Is de vreugd van 't Lente leeven, Niets kan hem meerder vreugd, Die mint in eer en deugd, In 't leeven geeven.
[O wat straalen Schieten d'oogen!]
1.
O wat straalen Schie- ten d'oogen!
Schoon- der dan het zon- nelicht, Schoon- der dan het zon- nelicht, Die 'er daalen Van die boogen, I- der is een min- neschicht, I- der is een min- neschicht,
2.
O die pylen!
Ach die booren
t.o. 40
Schoon gij ú hoúd ô schone! afkerig van de Min.
Hij schiet sijn Pijltjes door úw oog ten boesem in.
My door hert en nieren heen, My door hert en nieren heen.
Wilt bywylen, My toch hooren,
En verdryft eens myn geween, En verdryft eens myn geween.
3.
Venus wichjes, In de hemel,
Daar twee oogen zonnen zyn, Daar twee oogen zonnen zyn:
Spaart uw schichjes:
Al 't gewemel,
Doet my schier vergaan van pyn, Doet my schier vergaan van pyn.
4.
Neen, uw oogen, Lieve lichten,
Die aanbid ik in myn ziel, Die aanbid ik in myn ziel, Schoon 't vermogen, My dêe zwichten,
Stervend' ik noch nederkniel, Stervende ik noch nederkniel.
42
1.
Noit geen schoonder noch ed'ler roozen;
Noch op Hymet noch Pindus bloozen, Schoon den Griek zich daar mede vleid, Als op myn lief haar wangen, zich vertoonen, Als Bacchus met syn vriendlykheid,
In 't schoone lichaam zich verspreid,
En dat de Min, en dat de Min in haar komt woonen.
2.
Men word meer in haare liefde dronken, Dan van de wyn, voor die beschonken, 't Vrolyk nat door de zinnen woelt.
O Kupido! noch kunt gy triomfeeren, Van Bacchus, die geen minne koelt,
Noch zulk een brand van 't herte spoelt,
Schoon hy daar voor, schoon hy daar voor zich zelf doet eeren.
Silvander en Silvia.
SILVANDER. 1.
Neen neen gy bemint my toch niet onge- voel'ge Herd'rinne,
Neen neen gy bemint my toch niet, Ik ken myn ziels verdriet,
44
Schoon ik u uit liefd' en minne, Spreek altyd vriend'lyk aan, Doet gy, myn hertsgodinne, My uw strafheid aan.
SILVIA. 2.
Wech, wech wat geef ik na de Min, Al u doen is verlooren,
Wech, wech wat geef ik na de Min, Verbant my uit uw zin, Wel wat moet ik zien en hooren,
Die gramschap heeft wat in!
Gaat, Herder, vry bekooren, Liever Herderin.
SILVANDER. 3.
Neen, neen, gy beheerst noch myn hert, Die wel straf schynt te wezen,
Neen, neen, gy beheerst noch myn hert, Te zeer in min verwert,
'k Zal u noit, ô Schoone! vreezen, Al is uw hert verhert, En straf gelyk uw weezen,
Als 't verwekt myn smert.
SILVIA. 4.
Wel! wel! ik beken, 't is heel schoon, Zo myn hert te doorgronden, Wel! wel! ik beken, 't is heel schoon,
Had gy 'er oit uw woon?
SILVANDER.
Dan had ik myn wensch gevonden, SILVIA.
Nu hoopt dan eind'lyk loon, Ga het verzacht uw wonden,
Als ik strafheid toon.
[Laten wy de liefde haaten]
1.
Laten wy de liefde haaten, Vlieden wy dat groot gevaar.
46
Min die speelt by alle staaten, Dikwils rollen droef en naâr, En in wreedheên uitgelaten, Wordmen 't gift te laat gewaar, Laten wy de liefde haaten, Vlieden wy dat groot gevaar.
Laten wy de liefde haaten,
Misbrúik de Schoonheid niet ô Minnaar! want sy vleid V oog en hert; maar schaad door haar aantreklijkheid.
47
Tirsis en Amaril.
1.
AMARIL.
Na dat ik had getelt myn schaapjes in de wyde, Liep ik uit myn aassem ter zyde,
Begaan om 't liefste beest dat van my wierd gemist, Maar Tirsis die myn kwelling wist,
Die heeft het beestje weer gevonden, Ach ik bezweek van blydschap schier,
Wanneer hy my dat kwam verkonden, Maar helaas! helaas! die zorge stondme dier.
TIRSIS.
Wanneer gy Amaril uw schaapje had verlooren, Vond ik het in de hagedooren,
Ter zyde van myn vee; maar als ik 't beestje vond, Toen verloor ik myn zelf terstond,
En verbly my in 't zoet verliezen, Wyl ikm' in u weer vinden wil, Indien dat ik u mag verkiezen,
Of helaas! helaas ik sterf myn Amaril.
[O Fillis zoet bekje]
1.
O Fillis zoet bekje,
Waarom vlucht gy voor my?
Wat voor vreeze ver- wekje,
49
In uw hertje daar by, Doet een windjen u beeven?
Hoe zyt gy zo teer, Gun my toch lieve le- ven, 't Geen ik wensch en begeer, Zo 't u wil is ô Schoone!
Gun my dan alleen, Dat ik u liefde toone,
Zo ben ik te vreên.
2.
Geen Tygers, noch Leeuwen, In 't Libische woud,
U verschrikken door 't schreeuwen, Die u hier onthoud,
Daar de windjes de liefde, Elk aasemen in;
Dat een pyltjen u griefde, Gy bedankte de Min:
't Is een lieffelyk lyden, Indien datmen wind, En een zoetheid vol verblyden,
Als men weêr word bemind.
[Gun ô Vorstin, van myn ziel en van myn zin]
1.
Gun ô Vorstin, van myn ziel en van myn zin, Dat ik u altyd mag toonen myn min,
Door myn smeekend gevly,
51
En het geen dat ik ly, Om het derven van u, Die van my zyt zo schuw,
Dat gy myn Liefvoor my loopt en vlied, 't Is te wreed en al te straf,
Wyl gy m'eertyds hoope gaf, Breng ik uwe zin,
Zo ik wedermin,
Zo ik wedermin oit geniet Leef ik altyd vernoegt en vro- lyk in myn hert,
Anders Schoone 'k sterf slechs alleen van enk'le smert.
[Regeerster van myn ziel en hert]
Wyze: Tranquilles coeurs.
1.
53
Ach toon eens liefde en mededogen, Tot troost en heeling van myn smert, Gun my de glans van uw schoone oogen,
Dat dan uw vriend'lyk lieht ô zon! daar voor verdwyn, Te lief om wreed te zyn.
Dat dan uw vriend'lyk licht ô zon! daar voor verdwyn.
Te lief om wreed te zyn.
2.
Gy ziet myn lief hoe ik uw min, Wilt dan uw wederliefde tonen,
En bant de wreedheid uit uw zin,
Ach wilt myn min met weermin loonen, Ik zal uw minnaar zyn zo lang ik adem voel,
Gun my daar ik na doel.
3.
Myn troost myn vreugd, myn hoop myn ziel, Myn waardste schat myn lust en leven, Ach Engel dat het uw geviel,
Myn ziel wat meerder hoop te geven,
Spaar dan uw lonkjes niet, of vriendelyk gezicht, Zo blyf ik uw verplicht.
Anders.
1.
Wat vreugd gevoelt myn minnend hert, Dat het uw weermin mag genieten, Ach heelster van myn ted're smert, En zo veel zoete minverdrieten,
Als ik om uwent wil vergoode schoonheid ly, Zeer wel gemoed en bly.
2.
't Is waar dat liefde ons herte bond, De volle weelde van 't vermaaken, Vereende zielen slechs gegond, Die eeuwig in vernoeging blaken,
Is ons door zoete hoop die ons in deugde vleid, Tot beider vreugd bereid.
3.
Want wie zich op de deugd verlaat, Die zal zich noit bedrogen vinden,
55
't Is heilig bitter 't beste baat, En Artzeny voor ziels beminden,
De Hemel door de tyd en eenig goed geval, Ons gunstig wesen zal.
[Het word tyd laat u van liefde binden]
1.
Het word tyd laat u van liefde binden, Hy verwint het alderfierste hert, Geeft u over, gy zult vinden, Al- le zoetheen vry van smert, Want geen druk hecht op beminden,
[Ach liefde wat een groot vermaaken]
1.
Ach liefde wat een groot vermaaken, Als gy in 't eind,
Als gy in 't eind de smert verzoet, Zo men vreest als het schynt, Dat de Schoone ons wil haaten, Moetmen haar nochtans niet verlaaten, d'Alderwreedste zult gy bepraaten,
57
Houd maar aan haakt gy na 't onwaar- deerlyk beste goed.
[Hey laat ons vrolyk leven]
1.
Hey laat ons vrolyk leven, En altyd lustig zyn,
Zo lang ons d'aard wil geven,
En verban al 't verdriet, En leet uit myn geheugen, Zorg en hertzeer van my vlied.
2.
Ik wil ook niet beminnen, Want ik de liefde haat:
'k Verbanze uit al myn zinnen, En ik leef in beeter staat.
Zorg en angsten verzellen, Die leven in de min;
Maar geen onrusten quellen, My die 't vrolyk nat bemin.
3.
Ay laat ons dan niet vreezen, Maar minnen met verstant:
Het glas zal 't lief dan wezen, Dat wy bieden mond en hand.
Laten wy ons genoegen, En ook noit onrustig zyn;
Maar ons tot vreugde voegen, Smoort de droefheid in de wyn.
59
Anders.
1.
Beminnaars van de vreugde, Laat ons eens vrolik zyn, Wanneer 't geschiet in deugde,
Men verheugt zich by de wyn;
Want de wyn is gegeven, Tot de vreugt van ons hert, En om vernoegt te leven,
Schoon 't van zorg omcingelt werd.
2.
Verdrenken wy de pynen, En angsten daar een hert Dat laf is, om gaat quynen,
En zich zelf in zorg verwerd.
Komen ons de oude dagen, Al verhaast men die niet, Niet vroeg genoeg na jagen,
Schoon men steeds niet treurig ziet.
3.
Weest vrolik by de vrienden, Alwaar de vreugde past, Die daar de blydschap binden,
Strekken and'ren tot een last.
Daar 's een tyd van te zorgen, En van verheugt te zyn.
Stel 't zorgen uit tot morgen, Weest verheugt by spyze en wyn.
Zangen, uyt de verliefde Rykaart.
Nieulyks door een zeer voornaam Meester in Duitsland, op Muzyk gestelt.
1.
Helaas! wat baart de min al rampen!
Wanneermen door 't geluk een hoogen Throon beschryd,
61
Het ongeval ons op de zelve tyd, Zo schielyk weder neder smyt, In eene poel vol helse dampen.
Ik zie ô pyn! ô smert, o smert,
Schoon my myn Schoone geeft haar hert, Dat ik voor eeuwig haar moet der- ven, Dat rechte Minnaars kan doen ster- ven, Dat rechte Minnaars kan doen ster- ven.
t.o. 62
De Min schent op mij aan meer felle wreethéen, dan De Dood op een die sterft. De Liefde is een Tiran.
[O Min! o Min! hoe zoet]
1.
O Min! o Min! hoe zoet, O Min! ô Min! hoe zoet,
Vermoorden my uw wreede schichten!
Ik bid dat gy my sterven doet,
64
Of liever wilt die zoete pyn, :/:
Daar ik om kwyn, Helaas, ten minsten,
Helaas, ten minsten wat verlichten.
[Gelukkige uur vol ongelukken]
1.
Gelukkige uur vol on- ge- lukken!
Komt gy myn Schoone my ontrukken?
Sy gunt aan my haar gunst, terwyl sy van my vlied, En ik verkryg haar niet!
66
Gewenschte vreugd vol smert en pyn, Is 't droom? of enk'le schyn?
Gewenschte vreugd vol smert en pyn, Is 't droom? of enk'le schyn.
[O Min! wat lyd myn hart al pyn]
1.
O Min! wat lyd myn hart al pyn,
Dat het myn Minnaar niet en kan genie- ten!
Die ik bemin, en noit van my bemint mag zyn.
Hy stierf wist hy slechs myn verdrie- ten.
68
[Waar voert getrouwe Min my heen]
1.
Waar voert getrouwe Min my heen!
Ik zie myn liefs gene- gentheeden,
Sy neemt ter hert myn klachten en geween, En geeft my van de haa- re reeden,
Kon myn ge- steen, Haar steenig hertje kneen!
Wat baat het my, sy hoort na myn gebeeden, Maar laat my nochtans gants t'onvreeden,
70
Ten roof van myne druk alleen, Ten roof van myne druk alleen.
[Ik leef in hoop, en zal dan sterven]
1.
En myne ziel daar mede voed, Als ik myn hoop, myn troost moet der- ven.
72
[De mag're Gierigaart]
1.
DEmag're Gierigaart syn gelt en kost bespaart, En zelf gebrek moet ly- den.
Hy is een ryke bedelaar,
En heeft met zorg en angst :/: te stry- den.
Hy vreest voor onheil en gevaar, Als hy syn schaduw word gewaar. Als hy syn schaduw word gewaar.
74
[De wyn kan ons altoos verheugen]
1.
DEwyn kan ons altoos verheu- gen, Want sy verdryft de zorg en pyn.
Want sy verdryft de zorg en pyn.
Wanneermen drinkt met brave teu- gen,
Dan kan men eerst recht vrolyk zyn.
Dan kan men eerst recht vrolyk zyn.
Sy is de eer ook van den Dis.
Waar is men vro- lyk
76
daar geen wyn en is, Waar is men vro- lyk daar geen wyn en is.
[O Wyntje! gy zyt al myn vreugd]
1.
O Wyntje! gy zyt al myn vreugd.
O Wyntje! gy zyt al myn vreugd.
Hoe smaakt het sap dat my verheugt!
Dat my verheugd! Dat my verheugd!
78
O geur'ge roos myn zoete flesje, Gy zyt voor eeuwig myn Matresje.
[O liefde welk een vreugd]
1.
O liefde welk een vreugd, O liefde welk een vreugd, Wanneer tot een gesmolte zielen,
Vrees spijt noch nijt; maar zeil ter veil'ger haven in, Dewijl de Troú verstrekt het baken van de Min.
79
De nyt vertreden en vernielen, Wat over zoet geneugt, Hoe zie ik in gepaarde woelen, Een gloed van heil'ge minnebrand, Die noit kan flaauwen of verkoelen, Maar herten bind met vaster band.
2.
Daar liefde paart met min,
Verzelt van kennis en van reden, Verwacht men aardsche zaligheden,
En rust voor ziel en zin.
Gelukkig die getrouw beminnen, Zelf d'onmin en de nyt ten spyt:
Die zietmen eind'lyk overwinnen, En trots braveeren spyt en nyt.
3.
Gelieven, die op aard,
Op een gerust gemoed moogt roemen, U magmen wel gelukkig noemen,
Die 's Hemels gunst zyt waard.
Gy hebt het beste deel verkregen, Wanneer gy vol genoegen mint:
Den Hemel geef uw syne zegen, Met wien gy uwe trouw begint.
[Elk mint de plaats daar hy is opgevoed]
1.
Elk mint de plaats daar hy is opgevoed, Die trek gevoelt men doch in 't bloed.
Het vogeltje bemint syn nest, Zo kan my ook behaa- gen,
81
Myn vaders huis en maa- gen,
Ik laat die 't lust dan zwerven oost of west.
Ik laat die 't lust dan zwerven, oost of west.
2.
Men vaar dan na Peru, of na Guiné, De zucht tot Goud vind rust noch vrê, Maar zweeft de gantschen aardkloot om,
Ja daar geen zon kan schynen, In onderaardsche mynen,
En keert hy weêr hy zy dan wellekom.
3.
Maar zo doch oit 't zy staat beroep of lust, Ons nooden na een and're kust, Zo moetmen nochtans zyn te vreên,
En als dat moeste wezen, Dan nergens voor te vreezen,
Men vind syn Vaderland ook elders heen.
4.
Want God een Vader is van haar, Die hem staag vreezen, geen gevaar.
Syn Engelen bewaren hem, Die reizende in syn bede, Verhoopt een goede rede,
En looft God altyd met een held're stem.
Lof der deugd.
Wyze: Gelyk de Beek jes vloeyen.
Loflyke deugd wiens waar- de, Zich noit in schyn vertoont, Daarmen d'ondeugd op aarde, Dickwils met eer bekroont.
Ach! ach! datmen dus ontaarde!
En deugd met ondeugd loont.
83
2.
Maar schoon de deugd verheven, Staat op den throon gestelt, Daar hem de kroon werd gegeven,
En scepter van geweld.
Ach! ach! by hem 't heerlykst leven, Noch Crezus gelt niet gelt.
3.
Nochtans hoortmen te kroonen, Met eer die niet en vleid, Hem daar de deugd in wil woonen,
En nimmer werd verleid.
Ach! ach! beklimt gy de Throonen, U voegt de Godlikheid.
Beste Verkiezing.
1.
Wech aardsbezit, Wech aardsbezit, De dood is 't eind daar van:
't Zoetste leven, 't Zoetste leeven
Rooft ons dien Tyran.
Laat ons dan hooger zweeven, De waare Deugd aankleeven, Die best vernoegen kan. Wech, &c.
2.
Wech ydelhêen, Wech ydelhêen, Ik haat uw gladde baan,
Heil'ge deugde! :/: Gy, gy staat my aan.
Gy voert ons van beneden, Na de eindeloose eeuwigheden,
Ver boven zon en maan.
Schynheiligheyd.
1.
Zal dan Schynheiligheid zyn een deugd,
85
Voor die verheugd, Om eigen baat,
Syn waardste vriend het meeste schaad.
Hoe kan het zyn!
Vervloekte schyn, Dat gy noch recht geniet?
Schoon ieder klaar uw valsheid hoort en ziet.
2.
Ja gy zyt dat Pharizeëus gebroet, Het geen verwoed,
Op Christus leên,
Noch spuwt al uw afgryslykheen.
Dat buiten blinkt, Van binnen stinkt.
En waar dat gy u keert,
Wilt datmen u als Hemelheil'gen eert.
3.
Gy gaat en rooft de Schaapjes haar vel, Vreest dood noch hel;
Maar schuilt daar in, En loert op and're na uw zin.
Praal nu in eer, Weet d'Opperheer.
Die syne Lamren weid.
Die Herder komt en heeft uw straf bereid.
Wyze: Helas une chaine si belle.
Helaas! myne ziele met zonden, Te zwaar belaên bevonden!
Helaas! die is benauwt ter dood.
Heer! u klaag ik myn nood.
Helaas! myne ziele met zonden, Te zwaar belaên bevonden, Helaas! myne ziele met zonden,
Te zwaar belaên bevonden.
Helaas! myn ziele met zonden, Te zwaar belaên bevonden, Helaas! die is benauwt ter dood,
Heer u klaag ik myn nood.
87
[Liefde]
Wyze: Gelozia non posse piu.
Heil'ge liefde, waar voert gy m'heen?
Waar voert gy m'heen?
Hoe leed, Hoe streed, Myn God, benêen!
Heil'ge liefde, waar voert gy m'heen?
Heil'ge liefde, waar voert gy m'heen?
Versteende mensch! ziet, met behagen Heeft God om u een straf gedraagen,
Die rotzen scheuren deed van een.
Die rotzen scheuren deed van een.
Geloove.
Zwaare bergen, stort in de zee, Stort in de zee,
Nu dat, Hier vat, 't Geloove stêe.
Zwaare bergen stort in de zee.
Zwaare bergen stort in de zee.
Geloovig hert houd op van zuchten, Nu hebt gy nergens voor te duchten:
God verhoort steeds uwe bêe.
God verhoort steeds uwe bêe.
Hoope.
Zoete Hoope, myn zielenvreugd, Myn zielenvreugd,
Ik sterf, En erf,
Het heil der deugd.
Zoete hoope, myn zielenvreugd.
Zoete hoope, myn zielenvreugd.
Myn Goël neem my uit dit leeven, Want gy kunt my vernoeging geeven,
Die alleen myn ziel verheugd.
Die alleen myn ziel verheugd.
