• •
Terugblik op CriSIS
De heer H. Wiegel, voorzit- ter van de VVD-fractie in de Tweede Kamer, doet in dit ar- tikel uitvoerig verslag van zijn politieke activiteiten tijdens de kabinetscrisis in de afgelo- pen weken.
Verhuizing
alg. secretariaat
Het algemeen secretariaat Yan de VVD verhni8t op donderdag 7 sep- tcruher 1972 van Koningurnegracht 61 naar Koninginncgraeht 57 te 's-Gravenhage.
Het telefoonnummet• 070 604803 ( 4 lijnen) - blijft ongewjj.
zigd. Ook de afdeHng ledenadminis- tratie en centrale contributie-inning zal op no. 57 onder dit telefoon- nummer te bc1·eiken zijn. Het af- zonderlijke telefoonnummer voor deze afdeling vervalt.
Verschijning·
van ons blad
Het volgende nummer van Vrijheid en Democratie zal verschijnen op vrijdag 8 SeJ?tember a.s. Daarna wordt de ver- schijning eens per veertien dagen her- vat, zodat de daarop volgende nummers gedateerd zullen zijn:
22 september, 6 en 20 oktober etc.
Radio-uitzending van de VVD: dinsdag 12 september, van 18.19-18.29 uur, over de zenders Hilversum I (402 m).
Televisie-uitzending woens- dag 20 september, van 20.20- 20.30 uur, Nederland I.
Op de dag van het verschijnen van dit nummer van Vrijheid en Democratie de- batteert de Tweede Kamer over de gang van zaken rond de vorige week dinsdag afgesloten kabinetsformatie. Voordat zeker is dat een vier-partijen-kabinet - steunend op de KVP, VVD, ARP en CRU - ons land tot eind november door de problemen van inflatiebestrij- ding, lonen en prijzen en begrotingsbe- sprekingen kan gaan heen sturen, wil ik
graag gebruik maken van de uitnodi- ging van de redactie van ons blad de gehele gang van zaken in de nu achter ons liggende vier weken op een rij te zetten.
Zondagnacht 16 juli vroegen de minis- ters Drees en De Brauw van DS'70 hun ontslag aan Hare Majesteit de Konin- gin. Zij konden - ik citeer het officiële communiqué van de ministerraad, waar ook dr. W. Drees en mr. M. L. de Brauw zich achter stelden - "zich wat betreft een aantal bezuinigingen voor 1973 voor hun departementen niet ver- enigen met de, op voorstel van de minis- ter-president, door de raad genomen be- slissingen."
Direct na hun aftreden verklaarden beide DS'70-ministers dat niet zozeer de bezuinigingen, maar vooral het voor- genomen loon- en prijsbeleid, hen tot hun ontslagaanvrage had geleid. Ik her- inner mij een televisie-discussie op de eerste avond na het begin van de crisis, waaraan zowel de heren Drees en De Brauw als ik deelnamen, nog heel goed.
Nu de crisis is opgelost wil ik wel zeg- gen dat ik mij in deze en de volgende debatten zeer onplezierig heb gevoeld.
Mij was namelijk in vertrouwen meege- deeld, dat aan de DS'70-ministers in de vergadering van de ministerraad van 16 juli de mogelijkheid geboden was om de begratingsvoorstellen onder voorbehoud van de vervolgens te nemen beslissingen over de loon- en prijspolitiek te aan- vaarden. Van deze mogelijkheid hadden de heren Drees en De Brauw eç.bter geen gebruik gemaakt. Zij verklaarden de bezuinigingsvoorstellen op zich reeds onaanvaardbaar. Daaruit was mij duide- lijk geworden dat de bezuinigingen het essentiële breekpunt waren.
Toen DS '70 dlrect na de breuk de discussie naar het loon- en prijsbeleid verplaatste, had ik twee dingen kunnen doen. Of gebruik rnaken van mij ver- trouwelijk gedane mededelingen, waar- door ik in staat zou zijn de DS '70-argu- mentatie het best te weerleggen, of dat niet te doen - en daarmee was ik niet in staat mijn verdediging op zijn krach- tigst te voeren. Ik heb voor het laatste gekozen omdat voor mij het zwaarst woog dat ik het niet correct vond van vertrouwelijke gegevens gebruik te rna- ken. Dat ik er nu wel in alle openheid over kan schrijven, dank ik aan het openbaar gemaakt<.. rapport van kabi- netsadviseur mr. Y. Scholten. Daarin wordt gelukkig wel alles uit de doeken gedaan.
Advies
Omdat ik wist dat de bezuinigings- voorstellen het essentiële breekpunt vormden, heb ik na de breuk niet an- ders kunnen doen dan Hare Majesteit de Koningin op 21 juli te adviseren tot de vorming van een vierpartijenkabinet, steunend op de KVP, VVD, ARP en CHU, te komen. Dit kabinet - zo luid- de mijn advies - zou met name twee taken ter hand dienen te nemen:
1. ,.Het voortgaan met het opstellen en het indienen bij de Staten-Generaal van de begroting voor 1973, aansluitend aan
H. Wiegel
de op het moment van het uittreden van de ministers Drees en De Brauw beken- de overeenstemming binnen het ltabinet- Biesheuvel en
2. Het uitschrijven van nieuwe verkie- zingen voor de Tweede Kamer op zo kort mogelijke termijn waarbinnen deze begroting in de thans bekende situatie redelijkerwijze door de Tweede Kamer kar.. zijn :>ehandeld."
Daarnaast schreef ik aan Hare Majes- teit de Koningin dat er naar mijn op- vatting twee wegen waren waarlangs dit zou kunnen worden gerealiseerd. Of via de vorming van een nieuw kabinet, of via het verzoek aan de bewindslieden die hun functies ter beschikking hadden gesteld, aan te blijven. Ik veroorloofde mij de vrijheid Hare .Majesteit mede te delen dat ik aan de tweede weg de voor- keur gaf.
Wanneer - en ik onderbreek hier even mijn verslag van de verdere loop der gebeurtenissen - de uiteindelijke oplossing van de crisis nu wordt verge- leken met dit advies van 21 juli mijner- zijds aan de Koningin, blijkt dat exact datgene uit de bus is gekomen waarvoor ik had gepleit. Ik maak deze tussenoti- tie omdat daarmee alle verhalen dat de VVD zich aan draaierij zou hebben schuldig gemaakt, feitelijk weel'legd zijn.
Hoezeer ik het van begin af aan diep betreurd heb dat het vijfpartijenkabi- net op 16 juli uit elkaar spatte, een mogelijkheid van lijmen zag ik niet zit- ten. Breekpunt vormden de bezuinl-
Kandidaatstelling voor Tweede Kamer
Op pag. 6 en 7 van dit blad wijdt de algemeen secretaris van onze partij, . de heer mr. F. Korthals Altes, aandacht aan de te volgen procedure voor kandidaatstelling bij de in november te honden ver- 'Toegde verkiezingen voor de Tweede Kanter. Het hoof<lbeshmr heeft deze procedure vastgesteld, overeenkomstig a.rtikel 15 van het reglcment op de kandidaatstel- ling.
gingsvoorstellen, lijmen kon dus alleen als er mlnder bezuinigd zou worden en de overheidsultgaven dus nog meer dan toch al zou ge beu ren, zouden stijgen.
Daarvoor voelde ik niets. :Het bewijs hiervoor is inmiddels ook openbaar ge·
worden.
In verschillende perspublikaties is een correct verslag verschenen van een ge- sprek dp.t op 13 juli in het Catshuis tussen een delegatie van het kabinet en de vijf fractievoorzitters heeft plaats- gehad. In dat gesprek werden de frac·
tievoorzitters door het l{abinet twee al- ternatieven voorgelegd, waarvan het een tot vierhonderd miljoen gulden méér aan bezuinigingen zou leiden, dan het andere. Onomwonden heb ik in deze sa- menkomst direct verltlaard, dat naar mijn mening voor het alternatief van de scherpste bezuinigingen gekozen diende te worden.
In haar vergadering van 14 juli, de volgende dag - waarbij ook de liberale bewindslieden aanwezig waren - sloot de Tweede-Kamerfractie zich unaniem bij dit standpunt aan.
Juist omdat wij vonden en vinden dat de bestrijding van de inflatie centraal diende en dient te staan in het beleid van het kabinet, kwamen wij tot dit oordeel. Altijd heeft de VVD Tweede- Kamerfractie er op gehamerd dat :-0wel via matiging van de lonen en prijzen, als via een zo zuinig mogelijk uitgaven- beleid, de geldontwaarding te lijf moet worden gegaai:.. Vandaar onze schet·p afgepaalde keus voor dit meest verre- gaande bezuinigingsvoorstel. Vandaar mijn typering: "onbegrijpelijk" van de breuk van DS'70.
Na deze breuk kon de VVD Tweede- Kamerfractie dan ook geen andere koers, dan aan te sturen op een vierpar·
tijenkabinet voeren. Zo'n kabinet zou zowel een zuinige begroting kunnen en willen indienen, alsook het overleg over lonen en prijzen met het bedrijfsleven kunnen voortzetten. Waren wij een ande- re koers gaan varen dan zouden \IVÏj
volstrekt in strijd zijn gekomen met on·
ze beloften aan de kiezers.
70 miljoen
In het eerste gesprek onder leidmg van de formateur op 24 juli stuurden alle vier fractievoorzitters eensgezind op een volwaardig vierpartijenkabinet aan.
Diezelfde dag kwan1 mij ter ore dat na een herrekening alsnog 70 miljoen gulden was gevonden, die voor financie- ring van overheidsuitgaven zou kunnen worden aangewend. Op de avond van die dag trok ik er voor mijzelf deze conclusies uit:
1. De bestemming van dit bedrag moest· geheel open zijn, niemand van de bewindslieden mocht deze gelden voor zich opeisen;
2. dit betekende dan ook dat de minis- ter yan verkeer en waterstaat en de minister zonder portefeuille be\ast met het wetenschapsbeleid en het weten- schappelijk onderwijs zouden moeten kunnen meedelen;
3. daar trok ik de politieke gevolg- trekking uit dat ook de DS'70-ministers Drees en De Brauw in de geleg.enheid zouden moeten worden gesteld hun functies weer op te nemen.
Nog eens kort samengevat: DS'70 had gebroken op de bezuinigingen, herstel van de breuk was dus alleen mogelijk bij het vinden van extra gelden: die gel·
VERVOLG OP PAGINA 6
veertiendaagse uitgave van dè volkspartij voor vrijheid en democratie nummer 1069 18 augustus 1972.
2 • vrijdag 18 augustus 1972
Aankondiginge ..
15 SEPTEMBER
De heer 6. W. Keja (lid van de Tweed8 Kamer) spreekt tijdens een bij·
eenkomst van de afdeling Zwolle over het überallBme.
VRIJHEID EN DEMOCRATIÉ
Actief recreatiebeleid
Het noorden van ons land ruag dan zeer regelmatig· in een moeilijke hoek Zitten als de aangeslagen bokser die het allemaal niet meer zo goed ziet, er zijn ook uitzonderingen die weer duidelijk maken dat het noorden toch ook weer niet onderschat dient te worden.
Laten we het betaalde voetbal maar eens bij de kop nemen. Groningen is toevallig wel de enige provincie die het betaalde voetbal subsidieert. Eredivisie-
club FC Groningen en Veendam, .dat in de eerste divisie speelt, kunnen jaarlijks rekenen op financiële steun van de zijde van de provincie die daarmee laat weten dat het betaalde voetbal als een vorm van passieve recre~tie wel degelijk een functie heeft. Voor de Groningers is het overigens wel jammer, dat ten aanzien van subsidiëring van het betaalde voet~
bal het noorden geen eenheid is, want het provinciaal bestuur van Friesland is nog niet zover dat de clubs daar - Heerenveen en Sportclub Cambuur - ook kunnen rekenen op enige financiële steun. Maar wie weet doet goed voor- beeld ook hier volgen.
De FC Groningen kan rekenen op een bijdrage van 62.500 gulden. Veendam krijgt 31.250 gulden. Het vorige seizoen kregen beide clubs respectievelijk 50.000 en 25.000 gulden. Er zit dus weer voor- uitgang in, hoewel provinciale staten van Groningen nog hun goedkeuring moeten verlenen aan het voorstel van het col~
lege van Gedeputeerde Staten. Overigens zit het met die goedkeuring wel goed, want hoewel niet teder Groninger staten- lid de overtuiging heeft dat het betaalde voetbal in zijn huidige constellatie ge- steund moet worden, is er wel de over- tuiging dat er voor de passieve __ recrea-
tie wel het een en ander mag dienen.
Ook wat de actieve recreatie aangaat blijft. Groningen bepaald niet stil zitten.
Zo is er een basisrecreatieplan voor Oost- Groningen dat is afgestemd op de situa- tie in het jaar 2000. Tegen die tijd moe- ten 40.000 dagrecreanten in Oost-Gro- ningen terecht kunnen. Vijftien miljoen gulden heeft het recreatieschap Oost- Groningen in de eerstkomenGe jaren no- dig om zeven grote recreatiegebieden van.de grond te krijgen.
Het zijn de Weddebe:rgen, het veen- koloniale centrum bij Onstwedde, het centrum rond de bossen bij Midwolda, Sellingen en de steunpunten bij Termun- ten aan de Eems.
Naast deze grote objecten voorziet het basisplan in de realisering van een aan- tal kleinere voorzieningen zoals spartel- vijvers, een boezemmeer en waterwegen.
Ook wordt gedacht aan sportvissers en aan de zogenaamde kleine watersport.
Daarnaast wordt in Oost-Groningen ook hard gewerkt .aan de verwezenlijking van een indrukwekkend landschapsplan.
Het gaat om 4000 hectare grond die aan- trekkelijk gemaakt moet worden voor de actieve recreatie. De kosten van dit landschapsplan worden geraamd op circa 75 miljoen gulden.
Ten aanzien van beide plannen etale- ren de Oostgroningers een gezonde visie op de toekomst. In het jaar 2000 zullen er voldoende mogelijkheden zijn voor massale dagrecreatie.
Een breuk in de rioolpersleiding van Groningen naar Delfzijl is de oorzaak van vuil water in het Eemkanaal en een heleboel rumoer geweest. De gemeente Groningen zag zich genoodzaakt te gaan lozen op het Eemskanaal en dat was
Jeugdige burgemeester in Drentse Dalen
Dalen Mr. J. Opstelten, nu nog werkzaam op het gemeentehuis van Vlaardingen (afdeling juridische·
en kabinetszaken), is benoemd tot bur·
gemeester van het Drentse Dalen. Mr. , Opstelten lis lid van de VVD. Hij is 28 jaar.
Het zuidoosten van de provincie Drente iS de heer Opstelten niet helemaal on- bekend. Tien jaar geleden namelijk deed hij eindexamen aan het lyceum te Emmen,
Verhuisd
Leeuwarden - Mevrouw mr. E. N. J.
Smit, seèretaresse van de afdeling Leeuwarden, is 7 augustus verhuisd.
Haa_r adres is thans: De Duif 4, Leeuwarden, tel. 05100 - 35347.
voor de zwemmers in dit kanaal natuur~
lijk niet zo leuk. Ook de (VVD- )wethou- der voor milieuzaken van de gemeente Groningen, mej. mr. A. C. C. Nijhoff, vond de gang van zaken niet zo plezie:- rig. Zij is er dan ook voorstander van een algeheel zwemverbod voor alle op- pervlaktewater in de gemeente Gronin- gen. Dit verbod zou volgens haar moeten worden opgenomen in de Algemene Poli~
tie Verordening. "Zolang we geen water- zuiveringsinstallatie hebben, is een zwemverbod naar. mijn persoonlijke over- tuiging de enige oplossing. Voorlopig althans", aldus mej. mr. Nijhoff.
Nijmegens nieuwe wethouder
Nijmegen heeft een nieuwe (VVD-)- wethouder (één van de zes) : de heer A.
Kruyt, 68 jaar en daal'!lllee de oudste.
De oudste wethouder in wat men de oudste stad van Nederland noemt. De heer Kruyt treedt - zoals wij in het vorige nummer al aankondigden - in plaats van de heer F. F. F. Ketel die twee jaar geleden in het bestuurscollege van de keizerstad werd benoemd maar die (naar hij zelf bij zijn afscheid heeft verklaard) "de spanningen die een der~
gelijke functie met zich mee brengt op de duur ni.et zou kunnen blijven dragen"
(Voor de heer Ketel is intussen ook een nieuw raadslid benoemd~ de heer H.
Prakke).
De_heer Kruyt betrad de politieke are- na overigens nog niet zo lang geleden.
Hij werd - na in het voormalige Ne- derlands-Indië 23 jaar lang de Deli Spoorwegen te hebben gediend, het laatst als inspecteur, en vervolgens tot aan zijn pensioen veiligheidsinspecteur te zijn geweest bij Willem Smit Transfor- matorenfabriek in Nijmegen - in 1963 lid van de VVD. Al bij de daarop vol- gende gemeenteraadsverkiezingen werd hij als tweede op de lijst geplaatst.
"We kwamen ook met zijn tweeën in de raad," zegt hij. "Maar in i970 kwa~
men er nog twee bij. Eén van hen was de heer Ketel die dat jaar ook tot wet- houder gekozen werd. Hij was 42 jaar.
Men h&d mij weliswaar voorgedragen maar men vond mij te oud. Ik was al zesenzestig ... "
Nu is hij 68 en toch wethouder.
De heer kruyt werd met 23 stemmen vóór, acht tegen en één blanco gekozen.
Vóór bleken de KVP, de PvdA en de gecombineerde christelijke partijen die in Nijmegen resp. 18, 7 en 2 zetels bezet- ten. Evenals zijn voorganger beheert de nieuwe wethouder de portefeuille finan- ciën met voorts o.a. de openbare nutsbe- drijven, de Centrale V ervoerdienst, de reinigingsdienst, het slachthuis, de plan·
ning en coördinatie.
"De kranten," aldus de heer Kruyt,
"hebben mij goed ontvangen. Zij hebben zich loVend uitgelaten over mijn mai- den-speech".
Dat was het dan. Maar onmiddellijk nadat hij zich op deze wijze voorgesteld
de heer A. Kruyt
had, bestookte hij ons met de problemen van 't ongeveer 150.000 inwoners tellende Nijmegen. Niet alleen met woorden, maar ook met een omvangrijke buidel documentatiemateriaal die hij voor de gelegenheid' had laten aanrukken. De problemen wijken in grote lijnen - wij zouden haast zeggen uiteraard - nau- welijks af van die van andere grote en mlddelgrote steden: de werkgelegen- heid door het verdwijnen of verplaatsen van bedrijven, de noodzaak van rijks~
dienste_n, de vorming van gewesten.
Over de gewestvorming: .,De ministel' van binnenlandse zaken heeft de ge- meentebesturen veel te weinig tijd gege·
ven om hun standpunten te bepalen. De zaak moet vóór 1 januari al binnen zijn ... "
Een typisch Nijmeegse kwestie is na~
tuurlijk die van de ene Waalbrug die de stad slechts "rijk" is. Over deze brug:
"Gelukkig komt een tweede brug tegen 1976 klaar zodat het verkeer uit Lim- burg om de stad heen kan. Maar we zouden eigenlijk nog een derde moeten hebben ... ••
Wat de documentatie betreft, Nijme-·
gen heeft geen werk en papier ge- spaard. Een ware regen van boekwer- ken daalde voor ons neer: over de krot~
opruimj.ng, het verkeersbeleid en de wegenstructuur, het parkeren in de bin- nenstad, de aspecten van de binnen- stadsvorming, de hoofdlijnen van het beleid, opgetekend in "Uitspraak op in·
spraak", over het betaalde voetbal
· (NEC), de prognoses over de _bevol- kingsaanwas (in 1985: 200.000), enz.
Open huis
Wat zeker niet elke stad van de grootte van Nijmegen heeft is een zoge~
naamd "Open Huis" waar de gemeente- lijke zaken, als in een gemeentewinkel, aan de "gemene burger" worden ,.ver~
kocht". De heer Kruyt stond er dan ook op ons te voet door de binnenstad te vergezellen om dit in het vorig jaar ge- opende overdekte winkelcentrum Molen- poort gevestigde "Open Huis" te bezich- tigen. Wij waren overigens_ niet de eni- gen: sinds de opening van Molenpoort heeft het gemeentelijke Open Huis al meer dan 25.000 bezoekers genoteerd.
Hoeveel wethouders van 68 of oudei heeft ons land? Hoe heeft hij het aan·
gedurfd?
De heer Kruyt is er zeer laconiek over.
"Als raadslid heb je het natuurlijk ge- makkelijker. Maar het wethouderschap heeft één charme: jf! staat in de keukeU, je ziet hoe het eten klaargemaakt wordt en dan is het jouw taak, dat voor te schotelen àan de raad. •• "
VRIJHEID EN DEMOCRATIE vrijdag 18 augustus 1972 • 3
nderdeloep
door onze politieke redacteur A. W. Abspoei
Prikkels
• Drs. G. J. van der Hoeven in een artikel onder de titel: "Een herderlijk schrijven van zes poli~
tieke medicijnmannen,. in het maandblad Socialisme en Demo·
eratie over het rapport van de commissie-Mansholt: "Zelden is een politiek document van deze tijd in zo'n confessionele geest ge- schreven als het rapport van de Commissie van Zes",
• Uit een hoofdartikel van het dagblad Trouw: "Het getuigt stellig van moed dat de VVD in de verkiezingsstrijd aan DS'70 het exclusieve gebruik laat van enkele klinkende leuzen terzake van de inflatiebestrijding".
• Dr. W. Drees sr. (de oud-pre- mier dus) in het weekblad Ac- cent: "Ik beschouw de grotere bestaanszekerheid, die voor velen is verkregen door de sociale ver- zekeringswetgeving, als een van de grootste verworvenheden in onze sociale politiek. Dat wil ech- ter niet zeggen. dat men er geen grenzen aan moet stellen en dat men naar deze methode moet grijpen voor elk geval, waarin moeilijkheden dreigen. De premies vormen reeds een zware last en leggen op het actieve deel der bevolking een druk die weerstand oproept''.
-. AP-bericht uit Rome: "De so- cialistisch-communistische ge- meenteraad van het Italiaanse Predappio heeft besloten de graf- tombe van Mussolini te repareren en weer voor het publiek open te
stellen". ·
'
• DS'70 deed verkeerde zet
Het beoefenen van de politiek is in zoverre vergelijkbaar met het schaak- spel, dat men ook daarbij niet, ,.op kort zicht" moet spelen. Het gaat in beide gevallen niet uitsluitend om de vraag wat na een bepaalde zet de eerstvolgen- de tegenzet zal zijn, maar hoe het spel zich dan naar alle waarscliijnlijkheid verder - tot aan het einde - zal ont- wikkelen. De heren Drees en De Brauw hebben dat, in tegenstelling tot de heer Wiegel, niet of onvoldoende ingezien.
Als de .,grote lnflatiebestrijders" in 1971 in één klap met acht zetels in de Tweede Karoer gekomen, was het de plicht van DS'70 geweest te overwegen wat hun hoofddoel (de inflatiebestrij- ding) meer kansen bood: met de VVD in het Kabinet blijven vechten voor dit allerbelangrijkste einddoel, dan wel uit- treden. Maar zoals zelfs topschakers zich op achteraf gezien onbegrijpelijke wijze kunnen vergissen, hebben ook Drees c.s. een noodlottige zet op het politieke schaakbord gedaan. Zij hebben met hun uittreden (met als naaste aan- leiding bezwaren tegen een te sterke be~
zuiniging op hun begroting) niet alleen de Inflatiebestrijding geen stap verder gebracht, maar zij hebben tevens een politieke warwinkel geschapen, welke de linkse opposanten in de confessionele partijen wel heel erg in de kaart speelt.
'l'oen VVD-fractieleider Wiegel zijn van sommige zijden met veel hoon be- groete uiterste poging deed om DS'70 alsnog in het Kabinet terug te krijgen, heeft hij het - terecht - openlijk uit- gesproken, dat hij vreesde aan het einde van de weg-Drees c.s. een rood-rooms kabinet (eventueel met wat protestantse .,franje") te zullen zien opdoemen. Een politiek schrikbeeld, dat hij in 's lands belang tot het uiterste wilde trachten te voorkomen.
Dat deze - helaas toch nog mislukte
~ poging van de VVD (samen met de CHU) Is uitkegaan en dat de fractie daarna de moed heeft weten op te bren- gen te besluiten om de ogenschijnlijk ondankbare taak op zich te nemen thans in een vier-partijen-kabinet tot aan de verkiezingen van eind november het land verder te besturen, kan m.i.
niet anders dan worden toegejuicht. Of de kiezers in deze door een opvallend slechte en oneven\\;chtige voorlichting door een belangrijk deel van de pers, voor de meeste· burgers nog duisterder geworden situatie óók het juiste oordeel zullen weten te vellen, zal moeten wor- den afgewacht. Aan onze volksvertegen- woordigers en aan onze propaganda-or- ganen zal het ln ieder geval niet mogen liggen. Zij zullen er alles op moeten zet- ten om de kiezers op zo eenvoudig en zo duidelijk mogelijke Wijze voor te lichten over het hoe en waarom van het stand- punt dat de VVD heeft ingenomen en over onze liberale visie op wat in de naaste toekomst wenselijk en noodzake- lijk zal zijn.
• Elsevier -NIPO kiezersenquête
De lezers weten, dat wij altijd met de nodige reserve hebben gestaan tegen- over de resultaten van opinie-onderzoe- kingen. vooral ·Voor zover deze tot tn tienden procenten zijn uitgedrukt. Niet- temin: de in opdracht van Elsevters Ma- gazine door het NIPO gehouden kiezers-- enquête heeft nu eenmaal de algemene aandacht getrokken. We willen daar ook niet aan voorbijgaan, hetgeen niet bij voorbaat insluit, dat we ook aan alle volgende, naarmate de vel-kiezingen naderen waarschijnlijk in toenemend aantal opduikende dergelijke onderzoe- kingen aandacht zullen wijden. Tenslot- te is de enige reële enquête die van de verkiezingsdag. En die werkelijke ver- kiezingsslag hoopt iedere partij - zo ook wij - te winnen. Niettemin zullen er ook dit maal niet alleen winnaars maar ook verliezers zijn.
stembusuitslagen van de Tweede Ka- mer-verkiezingen op 28 april1971).
Perc. nu per<'. 1971
PvdA 29 24,7
KVP 17,5 21.9
VVD 10,· 10.4
ARP 8,5 8,6
D'66 6,5 6,8
CHU 5,5 6,3
DS'70
•••
5,3CPN 5.- 3,9
SGP 2,- 2,3
PPR 3,- 1.8
GPV 1,5 1.6
PSP 1,5 1.<
PB 2,5 1.1
Overigen 3.5 3.9
Gezien de enthousiaste WlJze waarop Elsevier DS'70 steeds heeft gesteund, is de wat teleurgestelde toon van het Elsc- vter-commentaar op deze enquête wel begrijpelijk. Dat commentaar, ook in ander opzicht wel opmerkelijk, laten we, voor zover het bovenstaande cijfers be- treft, graag in zijn geheel volgen.
,,Wat DS'70 ook met de door haar veroorzaakte val van Biesheuvels rege- ringsploeg heeft gewonnen, in ieder ge~
val voorlopig geen Kamerzetels. Zouden er twee weken geleden verkiezingen zijn geweest, dan had DS'70 twee van haar huidige acht zetels verloren. In percen- tages: terug van 5,3 naar 4 pct. Die zetels hadden dan achter de zegekar van Joop den Uyl gesleept, die met zijn PvdA de hoofdprijs in ontvangst mocht nemen: van 24,7 naar 29 pct. Daarmee is de PvdA nu wel definitief de grootste partij van Nederland geworden, want de KVP, de partij die zoveel onduidelijk- heid in haar koek doet (regeren met rechts, flirten met links) krijgt van de kiezers een niets aan onduidelijkheid ov,erlatende reacUe;.'terug van-21,9 naar 17,5 pct. Dat was het dan
w_.
voor departij, die nog bij de Tweede Kamer- verkiezingen in 1967 als grootste uit de stembus rolde ( 26,5 pct. tegen PvdA 23,5).
Biesheuvel moge dan persoonlijk flink aan populariteit hebben ingeboet, zijn partij blijft een calvinistische rots in de branding: van 8,6 naar 8,5 pct. Minder florissant staan de zaken bij de CHU.
Een jaar Biesheuvel kost hun 0,8 pct. (is één Kamerzetel), waarmee de C.H. op 5,5 pct. terecht komen. Datzelfde kan worden gezegd van de ontwikkeling rond D'66. De partij, die andere partijen zou doen ontploffen, kalft gezapig af:
van 6,8 naar 6,5 pct. Dat lijkt niet spec- taculair, maar is het wel aangezien in deze enquête ook de 18~ tot 21-jarigen meespreken, een groep die bij de Ka·
merverkiezingen van '71 nog buiten spel stond. Het wetsontwerp dat de kiesge- rechtigde leeftijd terugbrengt naar 18 jaar is reeds door minister Geertsema bij de Kamer ingediend, zodat mag wor- den aangenomen dat bij vervroegde ver- kiezingen ook de 18-jarigen ter stembus kunnen gaan. Tegen dat licht is de en- quête-uitslag voor P'66, ooit ,,de enige partij voor frisse jOnge mensen'", niets minder dan een afgang. ~Met nog wat randwerk als opnieuw opbloeiende boe- ren en gestaag doorgroeiende commu- nisten (resp. van 1,1 naar 2,5 pct. en van 3,9 naar 5 pct.) komt de enquête- uitslag er op neer, dat het verlies van de confessionelen (5,3 pct.) integraal ten goede komt aan de zgn. progressie- ve drie, die tezamen een winst boeken van 5,2 pct. Of harder nog: de dood van de KVP is het brood van de PvdA."
Aldus Elsevier.
• VVO als tegenwicht
Opmerkelijk in het commentaar op dit gedeelte van de enquête is, dat Elsevier daarin de VVD niet noemt. Waarschijn- lijk deelt het blad echter wel de mening van die perscommentaren, waarin te- genover het verlies van DS'70 het zich
"vrijwél handhaven" van de VVD .,op.~o
vallend" wordt genoemd. Het is, op grond van hetgeen in het begin van de~
ze rubriek werd opgemerkt, echter de vraag of dat zo heet· erg opvallend is.
Het zou teleurstellend zijn geweest als het anders was. Hetgeen niet wil zeg- gen, dat we met deze uitslag tevreden zouden zijn. Toen aan prof. Polak, de voorzitter van DS'70, het resultaat van deze enquête voor zijn partij werd voor- gelegd, antwoordde hij dat dit hem niets zei en dat hij voor DS'70 "tenminste een verdubbeling van het aantal thans be~
ze rubriek werd opgemerkt, echter de zette Kamerzetels" verwachtte. Dat is de gebruikelijke bluf, waaraan in hun begintijd ook groeperingen als D'66, de Boerenpartij, de Middenstandpar~ij~ e.d.
zich te buiten zijn gegaan.
Een wat ervarener partij als de VVD onthoudt zich bij voorkeur van dergelij- ke grootspraak. Dat neemt niet weg dat wij er ten diepste van overtuigd zijn dat ieder die zich niEit tot de Partij van de Arbeid en haar - in verhouding nu wel erg kleine - bondgenoten aangetrokken voelt, goed zou doen door zijn of haar stem de VVD een flinke overwinning te bezorgen. In ieder geval moet in die 20 à 30 pct. twijfelaars of (voorlopige)
nict~stemmers een belangrijk percentage voor ons te winnen zijn.
Ik geloof dat het goed is, geen al te vergaande politieke conclusies uit on- derzoekingen als deze te trekken. Twee opmerkingen mogen ons echter nog van het hart. In de eerste plaats: 29 pct.
voor de PvdA zou in de Nederlandse verhoudingen inderdaad een vooruit gang voor deze partij van belang bete- kenen, maar. ni~ zal het kèibarde_
feit kunnen ·odtkemi_eti, dat:' ·de$1élfdff Pa:rtij van de Arbeid lil 1956 al op 3~,6
pct. stond en-ook toen de, sterkste partij van het land was geworden. Bij de ver- kiezingen van 1959, 1963 eh 1967 is zij daarna echter geleidelijk gezakt tot resp. 30,3 pct., 28 pct. en 23,3 pct. Vorig jaar pas weer maakte zij een kleine winst door op 24, pct. te komen. Bij de eerste na-oorlogse Kamerverkiezing, die van 1946, behaalde de toen pas opge- richte Partij van de Arbeid (combinatie van de vooroorlogse SDAP en een aan~
tal kleinere groeperingen) 28,3 pct. van de stemmen; bijna evenveel dus als thans bij het NIPO-onderzoek. Dat gold toen echter als een grote teleurstelling en werd algemeen gezien als een teken van mislukking van de "doorbraak".
De tweede opmerking is, dat de pro~
gressieve drie volgens deze enquête sa~
men 38,5 pct. van de stemmen zouden behalen. In ieder geval dus geen meer- derheid en minder dan de totaal 41,5 pct. die de drie confessionele partijen plus de VVD zouden halen , of de 45,5 pct., wanneer we ook DS'70 zouden meerekenen. Om te kunnen regeren zou- den de progressieven in dat geval dus ten minste de KVP nodig hebben, maar mogen we bladen als Vrij Nederland, de Haagse Post en de Groene geloven, dan is het_ verzet daartegen in de PvdA zelf alweer sterk aan het groeien. Afgezien dan nog van de vraag of de KVP zich aan de harde eisen, die de progressievê drie haar zouden stellen, zou onderwer- pen.
Ook uit dit óogpunt bezien zouden de kiezers er goed aan doen, een partij als de VVD, als tegenwicht bij een volgende kabinetsformatie, zo sterk mogelijk te maken.
Op 24, 25 en 31 juli en 1 augustus (dus twee weken na de door DS'70 ver~
oorzaakte crisis) werd aan 1963 perso- nen boven de 18 jaar de volgende vraag gesteld: "Als er vandaag verkiezingen zouden worden gehouden, op welke par-
tij zou u dan stemmen?" Van hen kon- den 579 personen .nog niet zeggen op welke partij zij zouden hebben gestemd.
Naar alle waarschijnlijkheid schuilt on- der hen in ieder geval het gebruikelijke gemiddelde percentage aan !liet-stem- mers, sedert de afschaffing van de op- komstplicht. De antwoorden van hen die wel hun keuze deden, leverden het vol- gende resultaat op (met daarachter de
Verzorgingsflat
"SPARREN HOF"
te Ede
TE KOOP
Inlichtingen:
Van Laar en Van de Griendt makelaars in onroerende goederen, Stationsweg 76, Ede.
Tel. 08380- 1100- 10386 - 11442.
RUIME 2-KAMERFLAT
zitkamer 4.00 x 7.00 m, slaapkamer 3.60 x 6.00 m, goed milieu, frequente treinverbin- dingen, veel natuurschoon, bosrijke omge- ving.
4 . _vrijdag 18 augustus 1972 .
Kopij voor deze rubriek zenden aan:
mevr. mr. E. de Roock-Bedding, Stadhoudersplantsoen 212, Den Haag.
VRIJHEID EN DEMOCRATIE
Uitslag tweede drugenquête
Aan de lezeressen van onze rubriek ben ik nog een verslagje schuldiK over de uitslag van onze tweede drug-enquê- te, die werd gehouden tijdens de discus- siedag op vrijdag 7 april jl. te Utrecht.
Het blijkt, dat de invulling van de 22 vragen op het enquête-formulier nogal moeilijk werd gevonden. Dit is zeer be- grijpelijk, want ondanks de uitstekende voorlichting door de verschillende spre- kers blijft de materie complex en nog vol onzekerheden. Vanwege het betrek- kelijk kleine aantal ingevulde formulie- ren kan het trekken van conclusies uit de antwoorden dan Ol)k slechts onder groot voorbehoud geschieden. Daarom zal ik me bij de weergave van de beant- woording tot de grote, duidelijke lijnen beperken.
De enquête behandelde de argumen- ten, die voor en tegen het legaliseren van het gebruik van hasjiesj en mari- huana zijn aan te voeren.
Pro
Vóór de !egalisering waren acht argu- menten ter beoordeling voorgelegd. Het argument, dat de meeste bijval ver- wierf, was de stelling genoemd onder g, nl. dat het groepsgebruik van een ge- notmiddel als alcohol wèl algemeen aan- vaard is, en dat op cocktail parties en feestjes veel wordt gedronken. Een an- der argument, dat vrijwel algemeen werd aanvaard ( h), was dat het gezags- ondermijnend is om een geldende wet niet toe te passen. Dit argument steunt op dP, stelling, genoemd onder a tlat naar schatting 140.000 jongeren wel eens hennepprodukten gebruiken, van wie afdoende vervolging in feite onmogelijk is. Dit laatste uitgangspunt werd eveneeris door velen onderschre- ven. Ten slotte waren er nog twee argu- menten voor !egalisering, die veelal wer- den ondersteund, nl. c, dat controle op de kwaliteit en prijs van de drugs mo- gelijk wordt en e, dat de aantrekkelijk- heid van het verbodene verdwijnt.
Aan de inzendsters Was ook gevraagd, aan welke argumenten-pro zij de meeste
\Vaarde hechtten. In de beantwoording kwam duidelijk argument e als belang-
Bestuursmutaties
Boskoop - De heer B. Hubers heeft bedankt als voorzitter van 'de afdeling
\vegens zijn vertrek naar Dordrecht.
Zijn functie wordt tot nader order waar·
genomen door de tweede voorzitter, de A. P. Bongers, dr. Hamburge-rlaan 54 te Boskoop.
Aankondigingen
21 AUGUSTUS
Mr. dr. C. Berkhomver (lid van de Tweede Kamer). is de gast van de stu- dentenvereniging Sanctus Vergilius tij- dens een informeel politiek diner te Delft. Sociëteit Alcuin. 20.00 uur.
1 SEPTEMBER
De heer H. Wiegel en mr. dr. Berk- houwer (leden van de Tweede Kamer) spreken in Alkmaar op een openbare bijeenkomst van de afdeling Alkmaar in verband met de raadsverkiezingen in de gemeente die op 6 september worden gehouden. Wapen van Heemskerk, Breedstraat 33. 20.00 uur.
15 SEPTEMBER
Mr. F. Portheine (lid van de Tweede Kamer) spreekt voor de afdeling Rijs-
\\<ijk (Z.H.) over "enkele actualiteiten rond de Europese politieke samenwer- king".
Drs. A. Pais niet beschikbaar
Drs. A. Pais te Amsterdam heeft meegedeeld dat hij in verband met zijn universitaire werkzaamheden niet be- schikbaar is voor een verkiesbare plaats op de kandidatenlijst van de VVD voor de komende Tweede Kamerverkiezingen.
Zoals men zich zal herinneren stond de heer Pais hoog op de vorige lijst ge- noteerd: als een der thans zittende ka- merleden zou zijn uitgevallen, was de heer Pais als eerste aan de beurt voor benoeming tot lid van de Kamer.
rijkste uit de bus, nl. dat de aantrekke- Jijkheid van het verbodene verdwijnt.
Contra
De weging van de argumenten tegen
!egalisering gaf een duidelijker beeld te zien. Er waren minder vragen die on- beantwoord bleven en de argumenten- contra kregen meer bijval. De meeste bijval kreeg argument o, dat er op wijst, dat in geen enkel Europees land het gebruik van hennepprodukten is toegestaan, zodat Nederland een grote toeloop van gebruikers kan verwachten.
Voorts onderschreef men vrij algemeen argument m en j, die stellen, dat legaU- sering de indruk wekt, dat de gemeen- schap het gebruik goedkeurt en dat het gebruik leidt tot storingen irt het geheu- gen en tot verminderd reactievermogen, waarvan lagere arbeidsprestaties en ge- varen in het verkeer het gevolg zijn.
Rest nog de vermelding, dat men het merendeels eens was met de argumen- ten i en p, die stelden, dat van !egalise- ring een toeneming van het aantal ge- bruikers valt te verwachten en dat onze internationale verdragsverplichtingen de
!egalisering onmogelijk maken.
Van de argumenten tegen !egalisering vond men de te duchten toeneming van het aantal gebruikers (i), de toeloop uit heel Europa (o), alsmede het gevaar in het verkeer en de lagere arbeidspresta- tie ·het belangrijkst.
Wanneer men de weging van alle ar- gumenten overziet, dan blijkt, dat de inzendsters de meeste waarde hechten aan de argumenten, die de maatschap- pelijke gevolgen behandelen. Waar- schijnlijk heeft de argumentatie met een medische of morele achtergrond óf de inzendsters minder aangesproken, óf hebben zij zichzelf minder competent geacht tot een uitspraak. Men zou er ook, met alle voorzichtigheid die bij het trekken van conclusies geboden is, een uiting van de liberale geesteshouding in kunnen zien, in die zin, dat"'iedereen, die bepaalde drugs wil gebruiken, allereerst zelf verantwoordelijk is voor de ethische en medische kanten daarvan, doch dat de gemeenschap daarover een oordeel
Het parlem~nt
Voor vele leden van de Tweede Kamer is er van vakantie niet veel terechtge·
komen als gevolg van de kabinetscrisis.
De politieke gebeurtenissen hebben zich toegespitst in het Catshuis en in het kabinet van de minister-president, of- schoon er ook dé nodige fraCtie-verga- deringen in het Kamergebouw zijn ge- weest. Maar het eigenlijke parlementai- re werk heeft zich toch tot een mini- mum beperkt. Dienaangaande valt al- leen maar melding te maken van enkele schriftelijke vragen uit de VVD-fractie.
Mr. Geurtsen signaleerde een zeker misbruik van een "Bureau voor regis- tratie en verificatie", welks naanl de indruk wekt een (semi-) overheidsin- stelling te zijn, maar niet anders is dan een incassobureau. Mr. Geurtsen heeft de bewindslieden van justitie en van economische zaken gevraagd maatrege- len te nemen teneinde aan genoemde naam van het bureau_ een einde te ma- ken.
Voorts diende mr. Berkhouwer twee stellen vraien in. Het eerste stel - ge- richt tot de minister van buitenlandse zaken - hetreft de inhoud van de Nixon-Brezjnew-declaratie van 29 mei jl., waarover in de boezem van de Nato-
raad een zekere bevreemding en teleur- stelling blijkt te bestaan. Ons Kamerlid wil o.m. van minister Schmelzer diens oordeal over de inhoud van de declaratie weten en zijn mening horen over de ge- uite kritiek daarop.
Mr. Berkhouwer heeft zich voorts met vragen gericht tot de minister van ver- keer en waterstaat over het voortdurend stijgende aantal ernstige ongevallen op de wegen in de gemeente Beemster. Ons Kamerlid wil van de bewindsman weten of hij hierin geen àanleiding ziet tot herziening van zijn oordeel over de noodzaak tot invoe11ing van snelheidsbe- perkingen op een aantal wegen in ge- noemde gemeenten, zoals reeds werd verzocht door het gemeentebestuur.
mag hebben als er maatsclu ... ppelijke ge- volgen gaan intreden.
Aan het slot van de enquête over het gebruik van hasjiesj· en marihuana was gevraagdr wat men zou willen, voor het geval Nederland volstrekt autonoom was en een zuiver nationaal beleid kon voeren. Voor deze theoretische situatie waren dan zes mogelijkheden geformu- leerd: twee daarvan bevatten een be- paald uiterste, andere vier bevatten een daar tussenin gelegen oplossing.
Het ene uiterste was oplossing 1 : handhaving van de huidige wetgeving en toepassing van vrijheidsstraffen. Het andere uiterste was oplossing 6: vrijge- ven va~ het gebruik in combinatie met controle op priJs en kwaliteit, beperking van de verkrijgbaarheid tot bepaalde verkooppunten en binding aan leeftijds- grenzen. De meerderheid was tegen bei- de uitersten.
Ook voelde men niet voor oplossing 4:
wijziging van het misdrijf in een over- treding. De meeste adhesie kregen de tussenoplossingen, vooral nr. 5: vrijge- ven van het gebruik met de mogelijk- heid om verslaafde gebruikers onder verplichte medische behandeling dan wel curatele te stellen. Ook was bijval voor oplossing 2 en 3: hetzij handhaving van de huidige wetgeving maar zonder toepassing van vrijheidsstraffen, hetzij handhaving van de huidige wetgeving met een experimenteerperiode van twee jaar en inschakeling van adviescommis- sies, zoals voorgesteld in het rapport Baan.
Nogmaals: het trekken van conclusies uit het zeer beperkte matei-iaal is alleen onder veel voorbehoud verantwoord.
MissChien valt er wel een richting in de gedachtenvorming te ontdekken, nl. die van voorzichtigheid en gematigdheid.
Graag zou ik de enquête na verloop van tijd nog eens herhalen en dan in een zo breed mogelijk gekozen veld van onderzoek. Tevens kunnen de vragen dan opnieuw en misschien uitvoeriger worden geformuleerd. Alle gegevens vanuit de Vrouwen in de VVD en vanuit de hele partij zijn zeer welkom. Aan belangstellenden zal ik gaarne een exemplaar van het enquête-formulier toezenden.
MR. E. VEDER-SMIT
secretariaê.t
tweede kamer fractie
-Het secretariaat van de VVD-fractie in de Tweede Kamer is gevestigd in het gebouw van de Tweede Kamer, Bin- nenhof 1 A te Den Haag. Telefoon (070) • 614911.
algemeen secretariaat
Het algemeen secretariaat van de VVD is gevestigd te Den Haag, Konin·
ginnegracht 61, telefoon (870)-604803..
Postrekening: 67880 ten name van de algemeen secretaris van de Vl'D te Den Haag.
Het huis-telefoonnummer van de al- gemeen secretaris der partij, de heer mr. F. Korthals Altes, is gewijzigd in:
010 • 135057.
vrijheid en democratie
De redactie van Vrijheld en Democra- tie Is geve&tigd te Ámsterdam, Nieuwe Herengracht 89·B. Hoofdredacteur ea voorzitter van de redactiecommissie 111 de heer Ph. (). la !Jhapelle..
De abonnementen-administratie wordt verzorgd door het algemeen secretariaa'l van, te VVD, Koninginnegrach1i 61 te Den Haag (telefoon, uitsluitend voor abon·
nementen-admirûstratie, 070 · • 111741).
Voor adreswijzigingen etc. wende men zicb dus tot het algemeen secretariaat.
De advertentie-exploitatie wordt ver- zorgd door de Nederlandse Dagblad t11lie, Westblaak 180 (postbus 824) &e Rotterdam, telefoon OIO • 147211.
VRIJHEID EN DEMOCRATIE
Herziening Wink~lsluitingswet
Door F. L. van der Leeuw, onze medewerker voor middenstandszaken
Uit de omstandigheid, dat de Sociaal- Economische Raad ruim twee jaren no- dig heeft gehad om een (verdeeld) ad- vies over herziening van de Winkelslui- tingswet 1951 uit te brengen, kan wor- den opgemaakt, dat de meningen in de met de voorbereiding belaste commissie sterk uiteenliepen. Dat is helemaal geen wonder, omdat maar weinig on- derwerpen zijn aan te wijzen waarover sedert het begin der twintgiste eeuw, waarin de eerste plaatstelijke verorde- ningen tot regeling van de winkelslui- ting zijn ontstaan, zo vele tegenstrijdige opvattingen opgeld hebben gedaan. Het georganiseerde bedrijfsleven is steeds in zich zelf verdeeld geweest, omdat bot- sende belangen nu eenmaal moeilijk on- der één noemer zijn te brengen, Toen de politiek zich met dit netelige vraagstuk ging bemoeien - in 1911 de gemeente- lijke, in 1930 de rijkswetgever - was het al niet anders. De overheid zocht tevergeefs naar de grootste gemene de- ler, maar kon geen voor detaillisten be- vredigende keus maken. De wet en de daarop aansluitende plaatstelijke veror- deningen zijn dan ook veelvuldig gewij- zigd zonder de finish te halen. In de politiek heeft de principiële vraag, of en zo ja in hoeverre de ondernemersvrij- heid mocht worden beperkt, op de voor- grond gestaan. Dientengevolge werden zakelijke belangen onderhevig aan toe- vallige politieke meerderheidsbeslissin- gen, wat bij het betrokken bedrijfsleven steeds meer wrevel verwekte.
Conflict
In de na-oorlogse jaren werd de pro- blematiek nog meer gecompliceerd door- dat de werknemersorganisaties en de opgekomen consumentenbonden zich met de regeling der Winkelsluiting gin- gen bezighouden, daarbij niet zelden in conflict komend met de ondernemers.
Toen de vorige staatssecretaris van Economische Zaken ruim twee jaren ge- leden de SER verzocht hem te adviseren over eventuele herziening van de wet van 1951, was het duidelijk, dat de met de voorbereiding belaste commissie de·
hand in een wespennest ging steken, In de boezem van de commissie tekenden zich verschillende stror~1ingen af: dege- nen, die de bestaande wet in hoofdzaak
ongewijzigd wilden laten: anderen, die de ondernemers een maximale vrijheid
tot openstelling van hun zaken wilden laten en een groep onder aanvoering van het KVO, die voor een t-ussenstand- punt koos (meer vrijheid, maar gebon- den aan bepaalde maxima).
De tweede groep van enkele Kroonle- den kreeg steun van het grootwinkelbe- drijf en van het Consumenten-Contact- Orgaan, dat als speciale SER-commissie in de gelegenheid werd gesteld van .zijn gevoelen te doen blijken. Geleidelijk kreeg de groep van het tussenstandpunt meer aanhang, toen bleek, dat de uitersten geen haalbare kaart oplever- den. De meerderheid van de SER heeft zich voor het tussenstandpunt uitge- sproken.
Liberalisering
Binnen 55 openstellingsuren per week, mits gelegen tussen 5 en 18 uur (op één avond, niet op zaterdag, tot 22 uur), kan de ondernemer zelf zijn keuze ma- ken. Naast handhaving van de zondags- sluiting is dat de kern van het meerder- heidsadvies, dat overeenstemt met het rapport van de Commissie Winkelslui- ting van het KVO. Er is dus sprake van een beperkte liberalisering, kennelijk een compromis tussen uiteenlopende op- vattingen. Verplichte halve-dag-sluiting past niet meer in dit kader ~ zij wordt aan onderlinge ondernemersafspraken -overgelaten - en aan het Hoofdbe-
drijfschap Detailhandel wordt het ma- ken van een overgangsregeling voor de vakantiesluiting overgedragen.
Over het invoeren van een koopavond en van een halve-dag-sluiting behoeven de Kamers van Koophandel niet meer te adviseren en de gemeenteraden niet meer te beslissen, constateert het advies met kennelijke voldoening.
Wij zouden daarmee kunnen instem- men, indien de SER deze logische lijn consequent zou hebben doorgetrokken, d.w.z. door de regeling van de winkel- sluiting geheel te onttrekken aan de voor dit onderwerp onwerkbare politie- kP inmenging. Dat heeft men evenwel verzuimd, o.a. ten aanzien van de z.g.
21-dagen-regeling, die men wel weer aan de gemeentebesturen wil overlaten.
Uiteraard blijft de behoefte bestaan aan vrijstelling van de algemene verbodsbe- palingen voor bijzondere plaatselijke ge- legenheden, zoals kermis, jaarmarkt, sportevenementen, winkelweken e.d.
Minderheden bedreigd
door onze redacteur buitenland
Telkens opnieuw wordt de wereld ge- conronteerd met gewelddadig en meestal onrechtvaardig optreden tegen minder- heden. Dit dateert zeker niet van van- daag of gisteren en men moet zich af- vragen of er ooit een einde zal komen aan verschijnselen die aangeduid wor- den met woorden als discriminatie, apartheid, pogrom etc. De dikwijls al- lang bestaande onlustgevoelens tegen- over bepaalde groepen in de samenleving komen tot uiting als de economische si- tuatie hun aanwezigheid benadrukt. De concurrerende positie Van de Turkse ar- beiders op de niet zo beste arbeidsmarkt heeft in Rotterdam ongetwijfeld bijge- dragen tot de uitbarstingen van de vori·
ge week. Het is te betreuren dat de Rotterdamse politie aanvankelijk de in- druk vestigde dat zij het optreden van de bewoners van bepaalde wijken tegen pensions van Turkse arbeiders billijkte.
Aan de andere kant zou een doelbewus- ter immigratiebeleid deze toestanden kunnen voorkomen. Vast staat dat de overheid geen beleid voert dat bewust tot discriminatie leidt en dat maakt de situatie hier minder uitzichtloos voor de betrokkenen dan voor de Aziaten in Oeganda die van overheidswege te ho- ren hebben gekregen niet langer welkom te zijn.
In Oeganda doet zich het bekende ver- schijnsel voor van een jonge staat die geconfronteerd wordt met een brok ko- IOJûaal verleden en daarin de Z()IIdebok ziet voor de slechte economische situa- tie. Daarbij komt dat minderheden als
de lndiërs in Oeganda, hun rasgenoten in Kenia en Tanzania, de Chinezen in Indonesië etc. dikwijls een door de vroe- gere koloniale beheerders in de hand ge- werkte bevoorrechte positie innemen.
De handel is, in hun handen en zij wor- den geacht.het meest te profiteren van de economische bedrijvigheid in het land. Zolang die bedrijvigheid ook de anderen enige welvaart bezorgt worden de minderheden getolereerd. Zodra het daaraan gaat schorten worden zij aan- gewezen als de schuldigen. Dat is nu in Oeganda weer eens gebeurd. De Oegan-
dese machthebber, generaal Amin, ver- keerde mede als gevolg van de uitbrei- ding van het leger in grote financiële nood. Dat leidde in maart van dit jaar al tot een ·breuk met Israël dat weiger- de nog meer kredieten te verlenen.
Amin zwaaide over naar het andere kamp en klopte bij Libië aan voor hulp, maar dat loste de problemen niet alle·
maal op. Misschien kreeg Amin hier echter wel de nationalistische impuls die hem deed besluiten zijn land van vreem- de smetten te bevrijden en tegelijk de Oegandezen die hadden moeten toezien hoe de Indiase middenstad zich aan hen verrijkte, vooruit te helpen. De Aziaten die zich na het onafhankelijk worden van het land in·1962 veiliger hadden ge- waand met een Brits paspoort dan met het Oegandese staatsburgerschap waar-
toe zij tral.i.wens slechts in beperkte mate werden toegelaten, kregen de aanzeg- ging binnen drie maanden het land te verlaten en hun zaken over te doen aan de Oegandezen.
vrijdag 18 augustus 1972 · 5
Hetzelfde geldt voor afwijkingen van de zondagsluiting, b.v. voor bad-, seizoens- en grensplaatsen en voor ontheffing in bijzondere gevallen, voor welke voor- zieningen men weer op de gemeentebe- sturen wil terugvallen.
Er is kennelijk ook onvoldoende re- kening gehouden met de behoefte aan andere bindende lokale regelingen, die groepen ondernemers kunnen wensen, zoals branche- of wijksgewijze sluiting _gedurende een halve dag per week en vakantiesluitingsregelingen in de over- gangsperiode, die toch .een stevig juri- disch fundament behoeven, willen zij be- hoorlijk kunnen werken.
Gebrek
Wij vinden dit een ernstig gebrek in het advies: er van uitgaande, dat het betrokken bedrijfsleven in de tegen- woordige tijd mans genoeg is om derge- lijke zaken zelf te regelen, behoort o.i.
de bemoeiing van de gemeentebestuuren met de winltelsluiting bij de komende wetsherziening een einde te nemen. Ver-- moedelijk zullen de meeste gemeentebe- stuurders dit als een welkome verlich- ting van een ondankbare taak beschou- wen
E!' zijn in beginsel twee alternatieven voor het treffen van afwijkende of aan- vullende regelingen, n.l. bij algemeen verbindend te verklaren ondernemers- overeenkomst dan wel door de Kamers van Koophandel en Fabrieken op dit stuk verordende bevoegdheid te verle·
nen. Wij vertrouwen, dat het wetsont~
werp definitief een streep zal zetten on- der de weinig gewaardeerde, zij het aanvankelijk noodgedwongen gemeente·
lijke activiteiten op het gebied van de winkelsluiting. Het georganiseerde be- drijfsleven kan nu heus wel zijn eigen boontjes doppen.
Wij tekenen hierbij aan, dat het de Landelijke Middenstandscommissie van de VVD was, die enige jaren geleden een sluitend rapport over herzienJog van de Winkelsluitingswet uitbracht, waarin liberalisatie binnen bepaald~ grenzen werd bepleit en ootrekking van de be- voegdheid tot het maken van afwijken- de c.q. aanvullende regelingen aan de gemeentebesturen werd voorgestaan.
Het is verheugend, dat het SER-advies in de hoofdlijnen overeenkomst vertoont met het VVD-rapport!
De n~aatregel kon ook voor de Britten die opnieuw een grote stroom Indische immigranten tegemoet moeten zien, nauwelijks als een verrassing komen.
Besprekingen over hun toekomst waren reeds vanaf december 1970 aan de gang nadat de vorige Oegandese president, Obote, had aangekondigd dat nog slechts Oegandezen als geschoolde of half-geschoolde arbeiders werkzaam mochten zijn. Maar tot een oplossing had dat nog niet geleid. Misschien dacht men ook wel dat het na de vervanging van de linkse Obote door de in Israël opgetelde parachutistengeneraal Amin zo'n vaart niet zou lopen.
Soortgelijke maatregelen tegen Azla·
ten die in 1967 en 1968 in Kenia waren genomen en later in Zambia, hadden destijds een grote stroom immigranten op Engeland doen aankoersen. In Lon- den wilde men het aantal immigranten beperkt zien tot 700 per jaar en daartoe werd in 1968 een wet aangenomen die de houders van een Brits paspoort zon- der speciale vergunning de toegang tot het Verenigde Koninkrijk ontzegde. Met deze wet in de hand kan de Britse rege·
ring natuurlijk de toegang tot het land weigeren aan de naar schatting 50.000--:-80.000 nieuwe gegadigden voor een plaatsje onder de Britse zon. Maar Engeland zal de rekening voor zijn be- leid in het verleden wel moeten accepte- ren. De Aziateri. hebben in ieder geval weinig keus. Zij zullen straks berooid en wel door Engeland en daarmee door Europa opgevangen moeten worden.
