Joan Bertrand, Vrung va Oze Leve Hier · dbnl

(1)

Joan Bertrand

bron

Joan Bertrand, Vrung va Oze Leve Hier. Roosenboom, Haelen 1946

Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/bert051vrun01_01/colofon.php

© 2013 dbnl / Joan Bertrand

(2)

En ich zoug einne troep zoe groet, dattem niemes kos taelle. Ze hawwe allemaol ei lank, wit kleid aa en droge paumetek i gen heng. Ze repe dat et sjalde: ‘Aan oze Herregod op der troen alle heil en zaege!’

Oet et Book van der Apocalyps

Joan Bertrand, Vrung va Oze Leve Hier

(3)

Väörwoad

't Hat hillige genog i gen himmel. Honderd doezende! En dao kaome ter nog ummer bei. E paar sjtunt'r i g'n kirk aove tège de pilare. Daag in, daag oet sjtunt ze dao. De luuj kroepe i gen benk en bène zich en de hillige dunt es went ze nuuks zeuge. Ze sjprèëke nit en zage nuuks.

Wat zès doe jennemieke en Anne-Miekes-Huupke? Wiej is 't? Zunt dat nit dieng allerbitste vrung? Aate i gen kirk de ummerwèrende Hulfe? Der hillige Sint Gerardus?

Der hillige Sint Joeëzep? Dêr hillige Sint Gierling? Woeë biste al jaore lank gidder murge nao de hillige Mis 'ns gauw aagelope. Wat has te an der Huub va Thriske gezaat, dè pech had mit 't vieë en an al de urm sjravelère mit valzoch, sjlèëte owwe, gich, kowwe brand, sjwèère en verdorvenichheete, wòa gee minsj der richtige naam va wit en diej dich bevange wiej ene valsje aom.... alle sjtraove diej ozze Hergod nao de zung van Adam en Eva hat oetgesjtruid uvver de weld. De tiette zunt sjlèët.

Ze zunt nog selève nit good gewest. Vraog 't mer ins an de ouw vrouw Jansse oet g'ne Tilvet. Diej is al deep in de achsig. Huur mer ins wat diej zet? Woeë zowwe ver heengòa? Woeë andesj es nao de hillige? In dizze book kòame ze van de pilare 'n-aaf.

Ze dunt zich de fie geverfde kleier oet en gunt wir durch de weld, juus wies doe en ich.... Jenne-Miekes-Huupke! Dè dao i ge veld an der plog! Dat is 'm. Daò de mit der roeëzekrans lanks gen wèèg.... dat is der hillige Sint Gierling. Gank e weg Jenne-Miekes-Huupke! minstede hillige wuure nit vroeë, dat ze ins van de pilare aafkòame en wir kunne gòa en sjpatseere wies doe en ich.

Nit waor? Jenne-Miekes-Huubke.... da zulle ver os bedanke.... an der sjriever, doe en ich.

F. SCHLEIDEN, past.

(4)

Sint Gierling va Houthem

Veur mieng leef Mam die van Houthem gebuertig, nao Slevevrouw va geinne Heilige oet der ganze hiemel mie hilt en zieker van geine sjoener waet te vertaelle

(5)

Wat uch van der heilige vertaeld wued:

Kiet der groetpap geliek?

I

Truek nao Slevenhier II

Va ridder pis zjweitser III

Der oetgeholde boum IV

Va baewaeg en kaw veut V

Der duevel reurt zienge sjtat VI

Patere kinne auch sjaloesj zie VII

Et professiekruentje VIII

Et wonder va Kana oppenuets IX

Reigelrech nao gen hiemel X

(6)

Kiet der groetpap geliek?

Zieker mie wie ach honderd jaor geleje woed urges in oos magnifiek land va Valkeberg op ei sjterk kasjtiel ei klei junkske geboure.

Wie der sjtaatze groetpap nao et Duipsel uever de kante weeg hinbuigde en zich sjpeegelde in twie flikkerende kingeruigskes leep-er lachentaere va geluk nao de kasjtiel-dame in et kinger-baed en zag: ‘Dat klei Gierlinkske, dat wued nog ins eine kreeger, woe oos poëete en oos troubadoers de kasjtiel-zale vol van zulle zinge. Eine ridder wued et, wat zach ich: eine baron, eine graof dae der glorie zal oetmake van os ganze familie en van gans et land va Valkeberg!’

Mè God de Vader lachde um der hoevaat van der awwe kasjtiel-hier en dach: ‘Jao, et wued einne kreeger, einne dappere soldaot dae vechte zal op laeve en doed taege alles wat van der duevel en de sjlechte welt op em aa kump. Der Gierling wued miene groete heilige, woe mien allerleefste Limburg nog väöl plezeer aa zal belaeve.’

Mè in et begin wour et al krek of der groetpap geliek ging kriege en God de Vader zich vuer einne kier dan toch vies verdaold haw. Want es kink al sjtong gei sjpiet haor op zie kupke dat dougde. Et wour ein ech astrant hierke dat zich takde mit al de kinger die op et kasjtiel koume. Es de maeg de groete zale gesjroeb hawwe, klabatterde hae ekspres, mit der pratsj eine vingerdiek a gen sjoon, der durch hin.

Auch de knechs wisser zoe grellig te transeneere pis ze wit woede van de gif. Mè geine dae einne vinger nao-em dosj oetsjtaeke, van angs datter et zou zaekke aan der kasjtielhier. Dae kos gei koed woed huere van ziene ferme jong, zelfs neet wie zieng eige vrouw demit kaom aadrage. Zie meinde et toch zoe opperbaes mit heur kind en heel zoe väöl van-em. En doe vertaelde ze mich dao op eine aovend aan der hier dat ter kleinge Gierling nao heur gesjtamp haw. Al sjnikkentaere haw ze et der vadder gezag. En dae? Sjaterentaere lachde hae heur oet, dattet sjalde durch de kasjtiel-zale.

Mè honderdmaol erger woed et wie et Gierlinske hier Gierling

(7)

va Valkeberg wour woede en deftig getrouwd et kasjtiel mit alle land en goud uevernoum. Bie der hier va Valkeberg hilt et nog gei paed vol, zagde die va Klumme.

En der sjeive Chris va Houthem wis mit enne vinger op de luppe, tusjsje twie pöt beer durch te vertaelle, daste bie der hier va Valkeberg baeter zienge hond kos zie es zieng vrouw. Dat wour angesj ei good vroumesj. Dao mos - pot-ver-hie-en-dao - mer ins eine ei koed woed va vertaelle! Hae zou-em! Onderwiele hawwer zich al einne klomp oetgedao en raosde demit baove de put beer.

Zieker, der Gierling ging nog wal nao gen kirk.... leep zelfs deftig mit in de groete bronk, mit eing flambouw achter der hiemel, woe onger der Herregod ging. Mè i zie hart leep-er wal zaes, zieve boender wied va God en zie gebod aaf. Zie gelouf, ocherm, haw nieks van de flambouw, die er brennentaere droog achter der hiemel.... Et loog heel deep te sjmeule onger väöl aomere va hoevaat en zung. Mè Slevenhier wis auch dat gelouf, dat gans ermzielig klei gelouf van der Gierling wir op te roukele pis einne sjoene brand tusjsje de huevele van oos Limburg. Loester mer wiejer, luej!

Truek nao Slevenhier

Op einge daag in Gulik dat de zon grellig te blinke zout in de harnasse en lanze van al de graove en baronne oet et land rond Luek en Mastreech en eederenne dach datter Gierling va Valkeberg wir kuening zou zie va gans et toernooi, isser sjtillekes truek geklabatterd op eing krak van einne aezel: ein hupke ielend, gans versjlage durch de almachtige hand va Slevenhier. Volblood raspaed: prachtige zjwatte maere en voeze hingste en gesjpikkelde sjummele - de sjtet vol roeze gesjtouke - sjtaon joechelentaere mit de mane te sjmiete. Hun vuesjte pued sjravele en raeke uever gen-aed. Dan rinkele de sjelle aan de kostelik geborduerde daekkleijer. Noe en dan sjmiete ze de ächtesjte puet i gen loch pis der sjtub in dieke wouke nao de jonkvere op de tribune drief. Die hawte zich dan ei zakdeukske vuer gen auge.

Midde in der rink waeje de wit en zjwatte plueme op de helme va der Gierling en der Radboud giftig hin en wir. Hun paed danse ongeduldig op de ächtesjte puet, de mane wapperentaere

(8)

in der wind. De twie riddere wille op ei inrenne, de lanze vueroet.... De deftige jonkvere rope al: ‘Alaaf der Gierling!’ ‘Alaaf der Radboud!’ Mè dan sjuementaere van der zjweit sjteit opins eing anger paed, sjtoeksjtil in der rink.... Plotseling es koum et oet gen loch gevalle. Op et paed einne vertroede bedeende van et kasjtiel va Valkeberg.

‘Hier Gierling!’ Der meister verviert zich grellig. Hae traekt de lans truek. Dat kan gei good nuets beteikene. Razelentaere reik-er nao einne breef. Gaw riet-er-em van ei.... Einne breef van der rintmeister.... Mit einne sjmak leet-er zich valle taege der haws van et paed. Zieng Jacoba, de leefste, de sjoenste vrouw van oere oet der umtraek, die zoe good vuer-em gewaes wour en die-er noets ge-ekstemeerd haw, wour sjnachts gesjtorve. Heur laetste weurd: ‘Zaek aan Gierling, dat ich-em i gen hiemel noets vergaet.’

Dan flitsjt et durch ziene kop, hael en duedelik wie eine bliksem: zieng gow, sjtil vrouw wour nao gen hiemel, mè hae zelf? Es hae in heur plaatsj ins haej motte gaon!

Woe wour hae dan noe? Dan zaeter adie aa de welt vol baronne en graove, vol jonkvere en graovinne, adie vuer ieuwig.

Ein hawf urke later wued de kasjtiel-bruk i Gulik neergelaote en moerzielig alleing, gans versjlage, op eing krak van einne aezel traek-er aaf: Gierling der kuening van zoe mennig fies. Daen daag won der Arnoud va Tongere et tournooi, mè der Gierling va Valkeberg zieng ziel.

Va ridder pis zjweitser

Gierling haw vas besjloute einne angere miensj te waede. Et verkierde wol er oet zieng ziel rotte, kos wat kos. En et gerbuerde al mosser nog zoe hael vechte taege et plezeer van de welt en zieng väöl deftige vrung. Innige sjtete zich aa en dosjte zaekke:

‘Et leid is em, ocherm in der kop gesjlage.’ Mè der Gierling loesterde neet; hae leet ze mer kalle; pakde zich der baewaeg-sjtaaf en ging bèrves in e haore kleid,

woe-uever-hin zieng zjwoer harnas van iezere plate. Zoe ging-er baewaeg van et ein heiligdom nao et angert.

De bonte avonture, die er op et Belsj en i Frankriek taege koum sjlaon ich uever.

(9)

In Roeme kruep-er op zieng knijje pis bie der Paws, Eugenius III en vraogt zich aan hem eing zjwoer penitentie vuer zie laeve van zung en onrech. Der Paws, grellig onger der indruk van Gierlings gowwe wil lachem op um zieve jaor lank de kranke te verzurge in et sjpetaal va Jeruzalem. Dan vilt eing groete bliedsjap uever der Gierling ziene dreuvige kop. Nao Jeruzalem! woe Slevenhier vuer hem gelaefd en geleje haw; woe Hae geblood haw en gesjtorve wour op et hael kruets. Jao, dao woller boete doen en alles good make. Alles!

Aevels wie de broeders in et sjpetaal te weite krege wae hun helpe koum: einne deftige baron va zoe hiel wiet oet Europa, wolle ze hem behandele wie einne hier en em de sjoenste pöskes lange oet et ganze sjpetaal.

Mè der Herregodsman woed grellig bedreufd en wol perforsj vuer Slevenhier et geringste en nutste werk doen. En nao lang aanhawte mog er de verke en de keuj heuje. Daorum is Sint Gierling nog altied mit Sint Brigiet der vuernaamste patroon van et vie.

Noe hawwer zich kleinger gemak es der kleingste zjweitser op de heuf va zie land.

Bèrves leep-er onger et braot van de zon de weie nao, ongerwiele sjoerde en sjoevelde de roew verké langs zieng bein en de jong vaesjkes koume zieng heng lekke.

Op einne daag troon-er zich einne doùn in der rechtse voot. Der voot sjwol grellig op en ging sjweire. Van de tiene pis an der knij zout de pieng te brenne. Et wour bekans neet um vol te hawte. Hinkentaere hoepelde hae noe achter et vie, mè i zie hart dankte hae der Herregod vuer dit leid, want hawwer neet ins op et kasjtiel, wie er nog mer zoe koejunkske wour, mit daezelfde voot nao zieng gow, heilige modder gesjtamp?

Der oetgeholde boum

In der Gierling zie laeve woure de jaore va vechte en fieste, va plezeer en drank vuerbie gegange. En wie der Herregod hem reep vuer ei gans anger laeve: ei laeve va boete en baene, tusjsje de verke en keuj va Jeruzalem, ging et auch vuerbie, lankzamer misjie vuer zoene verwende hier, mè et ging vuerbie. Vuer hae voettrok, haater misjie nog ins gekieke in die groete dom auge van de keuj, die em noe kante es hunne vrund en patroen vuer

(10)

altied. En ei lemke leep mekkerentaere ei sjtukske mit langs der tankeldraod van et sjpetaal, wie et em zoug voet gaon.

Der Gierling pakde zich vuer de twiede kier ziene baewaegsjtaaf en trok wir op Roeme aan, nao der Paws, noe Adrianus IV. Van hem hawwer gaen geweite watter noe wiejersj mos doen. ‘Gaot in ei kloester’ sjpraok der Paws, ‘dao alleing zeed-er veilig!’ en hae leet ziene secretaris ein deil kloesterreigelé haole. Mè der Gierling vong geine dae-em pasde. Ze woure em neet sjtrang genog, ze bongen-em nog neet vas genog aan Slevenhier en aan de Moddergôds.

Hawwer eigelek neet vuer iewig gelofte gedao noets mie vleisj te acte of wien te drinke, et ganze jaoor durch te vaste, of et noe gowwe Vriedig of Paosje wour. Noets mie zou-er paedrieje. Altied ein grouf haore kleid drage en dao-uever-hin zieng aw, zjwoer harnas. ‘Gaot dan truek nao eur heimet, nao eur Limburg’, zag der Paws, ‘en laef dao es heremiet de ganze rest van eur laeve.’

Jaore lank haw-er heim ei sjlech vuerbeeld gegaeve aan erm en riek; noe koumer alles good make. In zieng klues zou-er mit zjwoer gegeisel, mit väöl baene en traone zieng eige zung en die van de luej vuer et gezich va Slevenhier oetwissje. Der Paws sjtelde-n-em enne laeves-reigel op. Lang jaore woed dat gewichtig document in et later kloester va Houthem bewaard. Dao kos men i laeze dat der Gierling zie land en good bleef besjtuere, mè al de inkomste kaome aan de erme, de kirke en anger gow werke.

Wie-er i zie land truek koum, gans broen verbrand van de zon, mit zien

oetgemergeld gezich baove enne sjniewitte baad, in et lank kleid van de witte patere, kante de luej-em bekans neet mie truek. En de kinger die hawwe huere vertaelle van einne geweldige hier, dae nieks doog wie op jach gaon en vechte; enne miensj, woe vadder en modder vreuger vuer in ei moezeleukske kroepe, dorve noe vrie en vrank op-em aa gaon en em ei sjoen henneke lange. Dan vaegde ziene doem lankzaam ei kruetske uever hun kupkes en zagger hiel sjtil - de wued druppelde de kinger in et hart es um noets te vergaete -: ‘Kinger, blief altied braaf!’ Dach-er misjie aan zieng eige jonkheid?

In Valkeberg ging-er neet mie truek nao et kasjtiel, mè trok i Houthem der busj in, woe er urges eing kolosaal dieke eik wis sjtaon. Sjmid en sjrienewirker woede gehaold um ze oet te

(11)

heule, zoe deep datter drin kos woene. Hae zelf rapde zich eing sjoep-kar sjteing en klawwe langs gen Guel, Kiepde ze om in der boum en ziene sjtool en zie baed wour gereid.

In dat sjmaal kämerke baende hae zich en sjriemde zich et lief mit de geisel-kourd.

Dao green-er daeks datter sjnakde uever de zung va vreuger. Der vaste, dae er mie es zieve jaor geleje in Jeruzalem begos wour, zatter durch. Al daag aoter mer twie sjneekes gaesjte broed gemingd mit äsjele. Daobie dronk-er alleing putwater. Dae put besjteit noe nog: de luej neume-n-em der Sint Gerlachus-put. Slevenhier haat boetegewoon sjoen mirakele gedao mit dat water. Et sjoenste devan wil ich later wal vertaelle.

En wat doog der heremiet noe zoe der ganze daag? Hae kos toch auch neet aan et baene en et geisele blieve! Van alle kante leepe de luej nao em toe, vueral de erme.

Zie krege broed vanem en geld, want et kasjtiel mit al zie good ging em nog altied aa. Mè vueral sjprook-er hun mit lief en ziel va Slevenhier en Slevevrouw. ‘Kinger va Limburg, hawt hun toch in iere! Pak hun allebeits mit de hand, dan zeeter neet alleing went et duester wued i gen ziel. Vecht dan same mit Slevenhier en Slevevrouw taege der duevel dae ueveral zit te loere um uch nao gen hael te sjleipe.’ Esser zoe te praedige sjtong in et wit paterskleid, et koepere kruets va Jeruzalem um der haws, de auge taege der hiemel, dosjte zich zelfs de musjsje en sjpriewe neet reure in de buim en zoute de eikheuntjes mit flikkerende uigskes te loestere essof ze besaef hawwe van et ginnig watter zag.

Va baewaeg en kaw veut

Wie ie eeder rechgeaarde Limburger heel de Gierling väöl van oze alderiesjte Apostel:

Sintervaos. Eeder murge wen de iesjte hane op de boerderieje va Houthem em wakker gekriend hawwe, kroep-er rech oet de pieng va ziene sjlaop, want et iezere harnas van de tournooie droger allezelaeve, auch sjnachs. Dan makde hae zich gereid vuer der baewaeg nao et graaf van oze Sintervaos. Zienge houle boum sjtong eing dieke anderhawf oer va Mastreech aaf. Der waeg dae uever Berg leep, wour neet

gemekkelik. Altied berg en i genne winter-daag wour-e bekans neet te gaon van der sjloeber en der knoetsj of et wour ezoe gleds va sjnîe en iês dattet al tapererie genog wour um op de

(12)

twie bein te blieve. Mè der Gierling leet zich neet truekhawte durch raege-sjoele of kawwe wind. Uever de hael bevroure kneu van der waeg of durch der knoetsj taperde hae vurwarts, bèrves. Mennige kier sjteet hae zich de veut aan de sjteing en knoebele.

En toch, wie daek sjtong er neet al vuer et loewe van de Mette vuer de kirkduer van de Sintervaos. Es der kuster dan nog sjleep, ging de duer daeker va zelfs aope.

Einne koerjong, nuesjierig wat dae witte broeder toch allezelaeve te vertaelle haw, kroep in der duestere pis hiel kort bie der Sintervaos zie graaf. Dao huerde hae alleing dit, eeder kier wir oppenuets: ‘Kyrie eleison, Christe eleison. Pater noster, ave Maria.’

Op einne kier i genne winter-daag trok ins einne naober oet Houthem mit. Um same mit der Gierling boete te doen, trokker auch sjoon en zukke oet en ging bèrves durch der sjnie. Mè ze woure nog neet op Vilt of zieng veut begoste te källe en te tintele. Ze vele-n-em bekans aaf van de kaw. Hae kos neet mie wiejer. ‘Waetste waste deis’, zag der Gierling: ‘loup achter mich en zaet dieng veut in mieng veutsjtäp.’

Wie er dat gedao haw trok augeblikkelik de kaw voet en wour et krek of-er in werm pantuefelkes troon.

Der duevel reurt zienge sjtat

Mè der Gierling leet et neet bie die baewaeg nao Sintervaos. Zaoterdes trok oze boeteling nao et Slevevrouwe-munster in Aoke. Wie e kind zoud-er dao te kalle mit de Moddergôds, Heur dankentaere vuer al de genade die er durch heur bemiddeling mog ontvange.

Al dat boete en baene aevels makde der duevel grellig giftig, zoe giftig es alleing der zjwatte oet gen hael ka waede en hae reurde zienne sjtat. Loester: in de gegend van der Gierling ziene eikeboum laefde einne brave Houthemenaer: Manus

Blanckhart. Meistentieds ging-er mit nao et graaf va Sintervaos. Same hawwe ze aafgesjprouke, dat hae dae et iesjte aan et kruets langs der waeg boete Houthem kaom, op der angere zou wachte um dan same op Mastreech aa te traekke. Mè dan gebuerde et dat dae sjlumme duevel dao sjtong te wachte en dan krek doog es-of hae der Manus wour. Der sjoewe kael koum bie-em loupe en piesje-wiede-n-em va alles i gen oere: van zie fèin laeve

(13)

va vreuger: va drinke en sjpasmake. Dat zou mich aevels get angesj zie es der godganselike daag in daen oetgeholde boum hokke! En vaste op water en drueg broed! ‘Och Gierling lankzaam aa. Mit e bieteke wiêniger komder auch i gen hièmel!’

Mè der Gierling heel paol en zaegende zich en reep op Slevevrouw. Dao kos der zjwatte neet taege. Dan krungelde hae zich van de pieng en zonk plotseling i-gen-aed.

Effekes zoug der Gierling dan eing blawzjatte vlam oet gen-aed opsjpringe en daeker es ins bleef enne grellige sjtank wie van voel eier waal eing sjtief vieddel oer onger de buim hange.

Wat haat-er der duevel zich neet eing kopzurg gemak vuer oze heilige van der baewaeg aaf te hawte. Es dae zich sjnachts ein urke ging raste vuerier-er op sjtap gong, wis der sjlawwe oet gen hael em wal wakker te hawte: es et gans rustig wour i genne busj en gei blaedje reurde a gen buim, bloos-er der wind in der eikeboum, dat-et joechelde durch de blaar en al de tek krakde.

Daeks doog der satan krek of e gans regiment optrok taege der eikeboum. Houl sjlaeg bonkde, bonkde da taege de boumsjaal dat de sjpien hulvertrul draaf vloog.

Wied i genne busj koste de sjlaeg huere en de huevele op Berg aa sjteete de klanke truek.

Auch koum der zjwatte wal ins in et haole va de nach - es et hiel sjtil wour - nieks koste huere es wied-e-weg et rope van der uel. Dan leep-er mueskes-sjtil wie enne sjelm langs der eikeboum en hae doog krek of er nog einne angere sjelm bie-zich haw, dae er sjtillekes, me toch zoe hael datter boeteling et op zie baed kos huere, toefluesterde: ‘Kameraod! loup hie vuerzichtig. Pas op vuer et kritsjele en krake van de tek, want hie binne liek der Gierling te raste dae nach noch daag ein aug toedeit.’

Mè der duevel, laot-em sjlaw zie, hae wour der Gierling neet sjlaw genog. Al gunde-n-em geing oer vreej - al sjperde hae-em der waeg mit huip sjteing, wal eing paar sjlaagskarre vol, eeder daag zaog de aw Sintervaoskirk der Gierling tusjsje heur moere. En wie-er awt en versjliète, neet mie loupe kos, liende-n-em ziene vrund Manus eeder murge der aezel.

(14)

Patere konne auch sjaloesj zie

In Maesje, ein hawf urke van Gierling zienne boum loog ei kloester van de paters Benedictijne. Die vonge zieng maneer va laeve: zoe mer in enne boum, op eing sjoepkar sjteing zitte en sjlaope get al te vraem en gek, gans in et contras mit hunne deftige kloesterreigel. Es dae Gierling ins Benedictijner woed! Ze zowwe einge gowwe broor aan-em hubbe um et beer te tappe vuer der refter en et vie te verzurge.

Mer ze krege-n-ém mer neet in et kloester. Haw der Paws ziene reigel neet zelf goodgekeurd en al die geloftes die-er gedaon haw! Nae in et kloester kos dao nieks va komme.

En wie-er neet wol, hubbe die patere get hiel sjrauwts gedaon. Daomit hubbe ze zich geblameerd vuer al de honderde jaore, die nao hun kaome. Maoge Slevenhier hun genädig, zie gewaes. In hun aller naam sjikde ze der hier mit de vlotste tong nao der Bisjop Norbertus va Luek um der Gierling mer zoe zjwat meugelik te make. ‘Dae enne heilige? Der groetste sjiènheilige en farizeëer van zaes, zieve kirkdurper in der umtraek. Dae erm? Mit zien achterwerk zout-er op zjteing, jaowaal! Mè waeder auch woevuer, Hier Bisjop? Onger die sjteing lièke huip goud, goud en auch zilver van et kasjtiel va Valkeberg. En dat wilter mer neet loslaote!’ Zoe sjrauw sjprook dae pater en der bisjop geluifde-n-em, want achter dae einne hier sjtong eing rie van wal twintig devote patere Benedictijne.

Der hoegwurdige hier koum zelf nao Houthem en leet der eikeboum umhouwe.

Biele en haksje houwe langs alle kante: de sjpien vluegt hulvertrul en entelig enne grellige kladderdaatsj en der boum liek taege gen-aed. Der Gierling sjteit debie en grient wie e klei kind. De sjtamn wued langs alle zieje aafgezoch. De sjteing waede oet gen-aed geluch: sjtein vuer sjtein en lanks alle kante bekieke, mè geinne loezetige grossje wour te vinge, alleing de geiselkoûd. Dan kan der bisjop et neet langer mie aazie. Hae lup op der Gierling toe en vilt-em um der haws. Wat trokke die patere va Maesje doe besjaemde gezichter. In et vervolg woed der hier Ab va Rolduc mit et geistelik laeve van oze heremiet belas. Oèt et hout van der eikeboum leet-er bisjop eing kapel en ei woenkeetje vuer der Gierling boewe. In die kapel zouw noe en dan einne hier pater va Rolduc komme Maeslaeze en der Gierling kos dan in zie eige kirkske vuer köster en koerjong sjpiele. Dat makde al väöl good.

(15)

Et professie-kruentje van Sint Hildegardis

Urges op et Duetsj, in de sjtrièk va Mains, laefde in die jaore de heilige Sint Hildegardis, die väöl sjoen beuk gesjrieve haat, zoe sjoen dat begiène en patere ze nog honderde jaore nao heure doed zoute uever te sjrieve en te zeere mit de fèinste lettere in roe en blawwe en gowwe ink, mit miniatuerkes dertusjsjedurch, mirakele van kuns.

Daeker wour die heilige jonkver in ekstase en zaog ze de hiemelpoût wagewied aopegao. En op enne goowe kier zuet ze dao einne laege zaedelaer sjtao, get allerfèins mit de ièwigste blomme en diamante verzeerd. ‘Vuer wae is dae prachtige sjtool?’

dosj ze vraoge. En oet gen Hiemel roesjde et op heur aa: ‘Die fèin plaatsj is gereserveerd vuer der Gierling oet et Limburgse land, va waege zieng boete en allerheiligste laeve en umdatter eeder daag nao et graaf va Sintervaos traek.’ Wie de Hildegardis dat gehoed haw, rasde ze neet vuer ze mie wis van daen heilige heremiet.

En ze sjtong versjtomd van de wonderlike dinger, die ze doe huerde: zieng bekiering en boetelaeve. Sjnak pakde ze et magnifieke kruentje in, datter hoegwurdige bisjop va Mains heur op der kop haw gezat, wie ze ièwig geprofes wour woede en ze leet et in Houthem aafgaeve aan de kloes van der Gierling.

Et wonder va Kana oppenuets

Loester noe luej, wie der Herregod zieng leefde altied heller zong in et laeve va Sint Gierling.

Al waeke lank wour oze heremiet krank va awwerdom en boete-doen. Et wour Passie-Zondig en jues hawwer Maes gehoed. In zieng ermzielige hut, op einne geliende dusj van der Houthemer-houf wour Slevenhier gekomme durch de gebenediède weurd van einee hier pater va Rolduc. Der Gierling haw zich mit alle meujte opgerich, zieng laetste krach bie-eigesjraveld, zieng aw versjliete heng in ei gevawwe, dan de Maes gehoed wie poets te vuere; mit eing grellige flikkering i zieng auge en mit zien hart, dat i brand sjtong, dat bekans opgebrand wour.

(16)

Wat hawwer eing pieng in der ruk en de veut zungelde-n-em van et lang sjtil lieke.

Et fieber gleuide op ziene kop en wie der zaege gegaeve wour, veel der Gierling truek op et hael kusse en kuemde en green naos van de pieng en van enne grellige doesj. Zieng tong en zie gehiemelte woure zoe drueg en zieng luppe gleuiend heit en aope van der brand. En der Gierling kos et kuementaere neet mie oethawte en baedelde um einne sjloek water. Der pater haw de maeskleijer oetgedao en wol jues mit de dankzaekking aavange. ‘Hier pater’, kuemt der Gierling sjtillekes,

‘verekskuseer mich, laot mich ins drinke. Ich hub zoene doesj!’ En da wees-er-em der baeker, dae laég wour.

Der pater pak-em zich en geit nao der put, ei paar sjrit achter der Gierling zieng planke keet. Es der pater truek kump loupe druppele water grellig kawt langs zieng vingere oppen-aed. Razelentaere pakt zich der Gierling der baeker vas, zaet-em zich gulzig aan ziene mond, mè dan.... essof-er zich versjlikt, sjtamelt-er gans droet:

‘Pater, hub di-er compassie mit mich? Bringt di-er mich wien?’ - ‘Wien? Broeder Gierling, wien?’ kiek der preester ongeluivig, ‘ich hub gewoon water geput!’

Wir ging der Pater dinkentaere: ‘Dat deit-em et fieber! Ocherm, et fieber!’ Wir koum-er truek, wir preufde der kranke, aevels noe mer ei klei sjluekske. Dan et doog-em toch zoen pieng: et wour wir wièn. Dan sjleit-er de daeke voet; kruep van ziene helle sjtruezak en sjravelt langs gen moer nao der pater en rastentaere op zieng sjouwer sjravelt-er de duer oet nao der put. ‘Pater, ich wil zelf et water putte!’

Der pater hulpt-em. Wir vilt der tob. De kaetting sjleit taege de sjteing. Der tob ploensjt effekes op en neer, zakt durch, vult zich en kump wir nao baove. Der langs aaf klatert water truek op water. Der Gierling buekt zich, pakt der baeker; liet dei pietske drin loupe.... drinkt einne sjloek: einne fèine wiensjmaak kietelt zieng tong, verfrisjt zien verhiemelte. Dan sjtamelt-er: ‘Herregod, leve Herregod et is wièn!

Gäeft Di-er mich wièn op disse daag, esse in de kirke praedige dat Di-er versjmachde van doesj op et kruets?’ Der Gierling vilt op de knijje, drinkt der wien en sjteit op.

Dan sjravelt-er alleing truek nao zien houte keetsje, sjtamelentaere: ‘Herregod, wat baeste good vuer mich en wat wour ich sjlech voer Dich’.

(17)

Reigelrech nao gen hiemel

Viertien jaor lank wour der Gierling noe der heremiet va Houthem en God wour content uever alles watter geboet en geleje haw en vong et der sjoenste tied um em nao gen hiemel te rope. Op ziene helle matras loog-er te sjterve. Et sjterfbaed van einne heilige is altied get hiel sjoens. Want begint dan neet plotseling der hiemel?

Zoe dach auch mennige Houthemenaer en ze kneelde naeve zie baed, väöl mie nog boete in der krakende sjnie. Et wour daags vuer Driekueninge.

Zoe opins wour der Gierling erg zjwaak gewoede; grellig wunsjte hae noe mit alles bedeend te waede. Mit Slevenhier bie zich te sjterve is wal et sjoenste wat zich einne kristelike miensj en zieker einne heilige kan wunsje. Mè al drie kier haw der halve va gene houf enne knech nao de patere i Maersje gesjik. Mè die wolle neet komme. ‘Gaot noe auch mer nao Rolduc’ zagte ze. Wour dat neet sjraw van die patere? Mè ze koste der Gierling nog mer altied neet vergaeve datter dan toch einne heilige en genne farizeëer wour, wie zie gedach hawwe, wie zie em aaklaagde bie der busjep va Luek.

Wie der awwe Manus Blanckhart nog ins wol gaon probeere zag der heilige sjterventaere: ‘Manus, blief mer hie. Ich vertroew op Sintervaos. Der Herregod kump vas en zieker!’

En der Herregod koum. ‘Ave verum’ zong et opins rond de sel en belle ginge va rinkelentaere. En dao zjwaefde ei koerjöngske binne um te sjtaele zoe sjoen... drachter ging enne awwe geistelik - dae zieker busjep wour - mit Ons Hier, bajentaere in en hiemels leech. Der Manus kos zich neet inhawte en piesjewiede nao der halve: ‘Et is Sintervaos! Sintervaos!’ En dan woed der Gierling bedeend, krek wie et noe nog gebuert, es vuer einne van os luej de laetste oer gesjlage haat. Wie Sintervaos ziene zaege gegaeve haw, wour et leech verbie en geiselike en koerjong verdwene. Achter Berg hing nog enne roè sjtrièp van de voetgezakde zon. Vuer der Gierling koum nou blinkentaere de hiemelzon op. Ze besjeen al zien awt gezich op et kusse en makde enne gouwwe rink rontelum ziene fèine kop. Zien auge woure toe, nao binne gerich op Oze Levehier. Sjtillekes koum doe der doed... Jues ging enne van de mansluej et aovondklukske van et kapelke tumpe. Zingentaere sjtiebelde de klanke durch gen loch en vertaelde aan die van Houthem en Berg, aan die van Maersje, Sjummert en Valkeberg dat oos leef Limburg wir einne heilige mie taelde i gen hiemel. -

(18)

Der Heilige Isidorus Der vrund van oos boere

Vuer Pesjtoer SCHLEIDEN bie zien vief-en-twintig jaorig preesterfies.

(19)

Wat uch van der heilige vertaeld wued:

Bekald en bemoeld I

Ingele achter der ploog II

Eine wouf! Eine wouf!

III

Werm sop IV

Et wonder van den vaendeldraeger V

Va winter-vuegel en eine zak terf VI

Patroen van de boere VII

(20)

Bekald en bemoeld

Dat is mich auch eine Isidorus zaekke vier luej wal ins van eine uem, eine guimes van eine kael. Mè der heilige Isidorus, mien leef luej, wour gaaroèt geine guimes.

Jaomer datter neet geboure is onger die gow, heilige drekbaere van os eige land: os Limburger boere. Wat zouwer magnifiek passe in et land va Aetenake. Mè zieng weeg sjtong in et land va zon, paûme en appelziene: Sjpanje. Uever zieng awwersj en kingerjaore zaekke os de aw perkamente gei sjtom woed. Et liek mich zoe datter nog al va gowwe kom-aaf mot gewaes zie, doch datter getroffe durch eine reigel oet der Biebel: ‘In der zjweit van eur gezich zulder eur broed aete’ boer haat wille waete.

Geine feste hierboer dae de angere doog wirke en zelf mit der hoege zieje op, op et paed durch ge veld klabatterde, nae hae pachde zich ei geudje van ein kow of twie van der hier Graof. Zieng vrouw zurgde vuer et vie en hae zelf bewirkte dan mit de anger gepachde boere meistentieds et land van der hier.

Vuer daag en dauw wour-er al oet ge baed, neet um sjnak te gaon wirke, mè um nao gen kirk te gao of baeter gezag nao al de kirke va Madrid. Um vief oer hoeder de Maes urges bie witte patere, um zaes urges bie zjwatte patere, um zieve oer urges in eing parochie-kirk. Zoe pis eing oer of nuege. Dan hawwer al de kirke van de sjtad aafgerap en ueveral eing Maes gehoed. Zoe taege ein oer of tien koum-er dan i ge veld. Mè noe wour et sjoenste van al: es saoves de boere achter hun paed of ös, mit de sjöp of de gaffel oppen nak heivesj trampelde, dan haw der Isidoor dae pas um tièn oer i ge veld koum, aeveväöl geploogd, geaegd of gezied es de angere die in alle Herregods-vreugde i ge veld sjtonge te buttele. Dat koste innige mer neet verkroppe en der awwe Sjang dae va zie achste jaor pis zien nuegen-en zievenstigste van sjmurges zaes pis saoves ach i ge veld toefelde, ging in naam van al de boere-wirkluej zie beklaag doen bie der hier. Daen Isidoor wour eine voelerik, eine nieksnutter! I gen kirk oere lank Slevenhier van et Kruets baene en i ge veld mer alles laote veronnutte. En de krote en de moere moste hoegnuedig gedund, en et sjpour en de silderie gegaed, de klie gemied.... eing ganze litanie, die vuer bid-vuer-ons haw:

‘daen Isidorus, et is gewooneweg ei sjandaal!’ Der hier

(21)

geluifde der Sjang umdat et al zoene awwe miensj wour dae nog zoe good en zoe gaen wirkte oen hae makde zich grellig giftig op der Isidoor. Dae mos bie-em komme op et kasjtiel en woed oetgesjoeb vuer voelerik en sjelm, dae et good van ziene meister verdesteweerde.

Isidoor verdroog et sjpektakel van der hier geduldig en wie dae oetgeraosd wour, dosj-er zaekke: ‘Meister, alles watter mich doot doen, gebuert, mè sjmurges oet gen kirk blieve.... nae hier, dao kump nieks va in! Dae tied is vuer der Hier va hie-baove.

Doon ich uch dao durch te kort in der augs of bie et ziene of bie et ploge.... good.

Traek die sjaa dan van miene loen aaf.’ Der meister zjweeg en leet-em voet gaon.

Ingele achter der ploog

De augskarre woure good en waal de kasjtielpowte binnegewaggeld of dao koum alwir eine zie beklaag doen. ‘Daen Isidorus.... baene jaowaal dat kinter, mè wirke?

Hae haat os disse zoemer in et braot van de zon loute zichte en mie dat os der zjweit langs der ruk aafsjietsde.... en hae zelf?’ Der hier Graof zag disse kier nieks, mè op et naojaor wie et erpelskroed durch gans ge veld loog te brenne en ze ueveral volop aan et ploge woure, isser sjmurges vreug et veld i getrampeld en haat zich bie et sjtuk land, datter Isidorus mos bewirke achter ei paar braomele-sjtruek verborge. Et doerde zemmelig lank.... eindelik koum oze boer op ei van de twie paed mit der ploog rammelentaere aagesjokke. Et gong der graof achter de sjtruek mer neet vlot genog.

Daen Isidoor jao, mos noe kletsje op de batse van de paed en hèl vloke: ‘Morloot Maks, jup! Morloot Poel! Mak vurwarts! jup, jup!’

Op ze gemaak, essof et zaes oer i genne murge wour, sjleipde hae der ploog i gen voor: ‘Truek op-jue, Maks! Alei Poel!’ Wour dat noe wirke? Der Graof zou-et-em sjtraks wal ins ongenuetig dao-doen! Dao kosser van opaan. Hae kos zich neet mie inhawte van de gif en sjpringt achter de sjtruek oet.... wilt uever gen akker nao der Isidoor toeloupe en zuet opins dat op et zelfde sjtuk land naeve der Isidoor nog einne boer aan et ploge is en daonaeve nog eine: allebei mit eine gouwe glans um der kop wie de heilige in de vinstere va gen kirk. Allebei mit eing koppel paed, mè zoe haw der kuening geing oppenne sjtal,

(22)

Ze roetsde aan de kaettinge en zatte giftig de puet in der zjwoere leim. Esser aevels korter bie koum, zoug-er niemes es der Isidoor alleing. Hae zag-em vrundelik gojen daag en vrougde-n-em wae toch die angere wuore die mit-em geploogd hawwe.

Isidorus zag datter niemes gehoed of gezie haw, me datter zich zaegende vuer datter begos en Slevenhier vrougde um em bie te sjtaon bie al ze werk. Der Graof sjtong versjlage van dit antwoord en sjloog geine knech mie zoe hoeg aa wie der Isidoor.

Herregods Ingele holpe dae aege en ploge, ziène en miè. Op dat land rasde der zaege va Slevenhier. Dao mos nog ins eine ei koed wourd van daen Isidoor durve vertaelle!

Eine wouf! Eine wouf!

Midde i genne zoemer wie er op enne Donnerstig mit zie aezelke truek kump van der bottermert i Madrid, mosser aan et ing van der busj langs ein awt Maria-kapelke.

Hae leet et neet bie et aafpakke van de patsj, mè wol perforsj nao binne um zich get te baene. Hae zit good en waal oppen knijje of dao kump et zjweitserke dat op der aezel haw motte passe nao binne geklabatterd, kaekentaere: ‘Gaw meister, eine wouf!

Eine wouf achter oze aezel!’ ‘Gank mer sjtillekes nao boete, kaelke’ zag der Isidorus.

Slevenhier zal wal zurge.’ En der Isidorus bleef zich baene.

Pas wie-er der noster aafhaw, koum-er nao boete en ging nao de plaatsj die-em et junkske gewieze haw. Dao loog langs der graaf van der waeg eine grellige gevaerlike woûf, hae trok nog effekes mit de puet. Dan wour hae kapot. En der aezel vroot zich sjtief aan et graas oet der graaf.

Werm sop

Daekker zagde de luej: daen Isidoor geuf zich et humme van et lief. Dao kos geine erme miensj aan zen deer kloppe, offer kreeg ei willemke of en feste sjmoûwer. En neet mit alleing sjroep drop, mè mit de botter einge vinger diek tussje de waekse sjneeje. En esser gesjiach haw, kreege ze nog eine feste reém sjpek debie. Sjmiddes hawwer allezelaeve ei paar erm sjelme a gen taofel. Neet al daag dezelfde. Dat ging um de buert: Zondes die twie, Sjmaondes wir twie angere; zoe de ganze waek rond.

(23)

Wie-er ins i genne winterdaag i genne busj sjanze wol gaon binge, kump er zoene erme sjloep taege, geing sjoon i gen veut, razelentaere van de kaw en rammelentaere van der honger. Der knel haw ocherm, al eine ganze daag geine boef aete mie a genne mond gehat en der Isidoor nump em mit truek nao heim en vrougt aan zieng vrouw of nog get van die lekker aerte-sop uever wour. ‘Geine fets, man, geine fets!’

‘Angenieske, kiek toch nog mer ins!’ Ze lucht der daeksel op en der zjwaam van de lekkerste aertesop mit verkespuetjes - eine ganze kaetel vol - sjleit heur taege.

Et wonder van der vaendeldraeger

Get in daezelfde trant sjpièlt zich in zien later laeve nog ins aaf. Loester: der Isidorus sjaamde zich neet lid te zie van de aw sjutterie: Sint Sebastianus. Hae sjtèlde ein ier drin vuer dae sjoene verein der drapeau te drage in der optoch en in de groete bronk.

Et wour eing fèin vaan mit eine grellige Sebastianus aan eine paol vasgebonge, drop geborduerd. Twelf piele sjtoke-n-em, ocherm, i zie bloet lief. Der Isidorus haw ze mie es ins getaeld.

Eeder jaor op Sint Sebastianus heel de sjutterie nao ein fèin Hoe-maes vuer de gesjtorve sjutters eing flinke middig. Zoe gebuerde et ins, dat Isidorus tusjsje twie gerechte durch opsjtong en nao gen kirk trampelde um zich der kruetswaeg te baene.

Van dae kruetswaeg woed et enne roezekrans of drie en zoe wiejersj. Es daen Isidoor eimaol i gen kirk zout, wour-er mit gei paed droet te kriege. Zieng vrung onger de

‘Sint Sebastianus’ wiste dat en lete-n-em zieng poûsje beware. Eindelik kump-er oet gen kirk en zuet vuer et sjutterslokaal ei truepke baedelaere sjtaon; woe onge eine mit einne roebels-pot, einge angere mit enne traekzak. Esse ze-em zouge begoste ze te sjpiele en te baedele vuer ein aalmoos. ‘Hub-der honger, jonge?’ vrougde der Isidorus en dae mit der roebels-pot sjnak drop: ‘Meister, al zaes daag lank geine erpel mie op der dusj gezie!’ ‘Dan komp mer mit allemaol!’

De sjutters zoute al allemaol mit de piep aa um de sjtoof te kaarte. Dao wour aevels nieks mie uever es zieng poûsje zag der herbergeer. ‘Dan verdeil die mer onger allemaol’ komanandeerde der Isidoor. Der herbergeer lachde ins sjtiekem,

(24)

aevels wie-er der eine kaetel nao der angere der daeksel aafdeeg, vink-er ze allemaol baad-vol.

Wat die luej dae middig gegaete hubbe: et is neet te besjrieve. Dae mit dae draekzak haat eing baar eer tank heilige leedjes gesjpield en de angere zonde bekans zoe feste es der kirkezank mit de Paosje. En de lede van Sint Sebastianus vertaelde aa

eederènne, dae et wol huere, et groet wonder van hunne vaandeldraeger.

Va winter-vuegel en eine zak terf

Neet alleing nao de erm luej ging zie good hart, auch nao de deere. Wat heel-er es boere-miensj van zieng paed en keuj! En esser saoves oet ge veld kaom, blonke zieng auge va geluk es de pawsjtert net zieng hand de terf koume pikke.

I genne winterdaag - der sjniè loog wal twie veut diek en et vroor bekans sjteing - ginger mit nog einne angere knech get terf laote male i gen muele. Mit hun sjurgskarre duede ze piepentaere durch der bevroure sjnie.

Opins zeent ze in eing haek eing klad biejemeiskes zitte, gans inei getoefeld. Hun kupkes deep in de vaere gedued. Ze reurde bekans neet. Noe en dan pikde eint - hiel effekes mer - nao der sjnie of vervierde zich es get witte poejer nao onge rietselde.

‘Wat ein erm priekes’ leet der Isidoor zich ontvalle. Sjnak zaet-er de sjurskar neer.

Vaegt en krats mit de heng der sjnie get voet, mak der zak aope en sjtreut ein handvol terf oppen-aed. Van alle kante rietse de biejemeiskes oet gen sjtruek en valle tirvelentaere uever gen terf.

Eing twintig meter wièjer ins zoeväöl musjsje en sjpriewe. Ze zoute naeve-ein, gans getuek of ze zich va ze laeve neet ongerei getak hawwe. Wir woed eine groete plaej van der sjnie vrie gemak en besjtruit mit terf. De deerkes veele drop aaf, hulvertrul, musjsje en sjpriewe ongerei en pikde zich et gans krupke vol. En went ze sjtief woure sjwettelde zie va plezeer en klepperde mit de vluegelkes. Der Isidoor sjtruijde hun auch nog get vuer de kommende daag. Zie gezich gleuide va bliedsjap, mè der knech dae bie-em wour, ergerde zich graas-greun. Wour et neet zung um zoe mer die terf sjange te make vuer die rot prièje va vuegel. ‘Erm prièje va vuegel’ zag der Isidoor. ‘Die zouwe auch gaen laeve!’

(25)

Der zak terf van der Isidoor wour grellig geminderd wie-er dermit et muelegetske aafvoer. Mè wie de terf gemale wour en de klièje droet, - der muelenaer dach:

‘verduld! dat klopt nao gein kant’ - kreeg oze deere-vrund twie vol zaek van de fèinste blom truek.

Patroen van de boere

Isidorus sjtorf in et jaor 1170 en van daen daag aaf hawwe de boere-luej enne forsje patroen i gen hiemel. In alle sumpelheid, wie et eine boere-miensj past, woed-er begrave op der Sint-Andreaskirkhef i Madrid, onge in der hook taege de kirk op.

Dao haat viertig jaor lank et raegewater oet der kanjel uever zie graaf geguedsjt. Dat voeg der Heilige minder sjpassig en um de luej Slevenhier zieng wondermach mer good te laote zie, versjeen er op ein nach aan eine awwe boere-miensj dae em nog gekant haw. Hae verzoch-em aan der hier pesjtoer te wille zaekke dat ze em i gen kirk zouwe begrave.

Dae boere-miensj gevels dae zich grellig vervierd haw, dosj neet good nao der hier pesjtoer gao van angs datter oetgelache zou waede. Doe kreeg-er eing krenkde in de bein, die pas genoos wie der Isidorus plechtig uever gebrach woed nao gen kirk. Mè daovuer versjeen der heilige iesj nog aan eing braaf begieng en doog heur et zelfde vuersjloun. Zie dosj et aa um nao de pasterie te gaon en umdat zie bekind sjtong es ein heilig vrommesj en pesjtoer zich de heiligheid van der Isidorus nog herinnerde, leet er et liek opgrave. Et wour i genne April. Gans Madrid sjtong op en um genne kirkhef. Auch de aw sjutterie ‘Sint Sebastianus’ mit piel en boug. De appelziene en de pietsje sjtonge volop in bleuj, mè daen heerlike ruek oet al de buim wour nieks bie der roeze en lelieje-ruek dae nao-baove trok oet iet graaf. Alle klokke va Madrid begoste va zelf te loewe en zieng vrung, de vuegel doge mit en fludde dertusjsje durch. Et wour ei grellig concert i gen loch.

Et heilig liek wour nieks versjangeneerd, mè aeve sjoen, och nog väöl sjoener es wie et begrave woed. Dao loog get never hin - ich weit auch neet krek wat - et mos get va gen hiemel zie. Ze hubbe Isidorus dan vuerzichtig en mit väöl aandach onger der hoege elter gelag. Dao wach-er op alle luej, vueral op zieng boerevrung en deit al die honderde jaore nog väöl mie good es wie-er opde welt mit de ingele ploogde of der drapeau van de sjutterie droog in de bronk.

(26)

Der Sint Gradus Majella

Veur der Pap en alle luej woemit ich baewaeg ging nao Witttem en auch vuer oze Limburgsche dichter pater Jac Schreurs, dae os in ‘Nis en Nimbus’

baewaeg zoug traekke wie de kroenekrane en de kraos

(27)

Wat uch van der heilige vertaeld wued:

Sjpielkamereudje van Slevenhier I

Einne ingel brink-em de Communie II

Wae deit mit bronksjpiele?

III

Sjniedersknech IV

Hoesknech bie der busjsjep V

Ich gaon einne heilige waede VI

In et kloester VII

Kink van Slevevrouw VIII

Missjionaris zonger baad IX

Der duevel brink-em heivesj X

Van einne genawwe sjmeed en einne voorman dae vloke kos

XI

Wie sjoen dat heilige sjterve XII

(28)

Sjpielkamereudje van Slevenhier

Al miè wie twièhonderd jaor geleje, op et vreugjaor, wie de kroesjele- en de hueletaeresjtruek al gans greun outgeloupe woure - haat der sjnieder Dominiek Majella zich ei nuet kinneke gegolle: einne kleinge Gradus.

Dat wour mich aevels ei fès vuer de drie maedekes: et Anna, et Lieske en et Brigiet.

Wat hawwe ze de mam al daek geplaogd um ei nuej breurke. Et Frenske, ocherm haw Slevenhier neet lang bie hun gelaote. Dat wour noe ei fèin ingelke i gen hiemel.

Op eing groete sjilderie i gen kirk koste dat Frenske zie. Slevevrouw sjtong dao op mit wal tien ingelkes, fladderentaere um Heur hin. En onge op de liès van et sjilderie loog ei kleing ingeleköpke op zieng ellebeugskes de kirk in te kieke. Dat wour et Frenske. Zoe haw de mam et hun vertaeld. Als gans klei kinneke al woed der Gradus nao gen kirk gedrage en da lete-ze-em et Frenske kièke. Dat Frenske toch! Hun breurke i gen hiemel: ei köpke mer en twie vluegelkes.

Wie der Gradus begos te loupe, noume de maedekes em wal ins mit nao et Slevevrouwe-kapelke baove oppene berg, ei viedel urke van et hoes aaf. Wie er drie kier mit hun wour gewaes, sjtiebelde et klei menneke al alleing derhin. Dan koum-er eeder kier truek mit ei klei krinte-waekske. Dao wol et nuesjierig Lieske mie va weite. En et ging-em ins einne kier nao en et hilt zich voet achter gen sjtruek i genne graaf. En wat zuet et mich dao? Et Kinneke Sjezus kruep van der sjoet va Slevevrouw, sjpringt van der elter aaf, zoe mer mit zieng bloete veutjes, poetsj, in de zoermaelk en de klie. En dan beginne mich die twie dao kaatsjele-bal te sjpiele mit et

waereldbölke, wat et Kinneke in zie henneke droog. Zoe sjpiele en ramente ze wal eing oer lank. Op-ins kleddert et Kinneke in et kapelke wir taege der elter op en Slevevrouw buek zich nao der Gradus en geuf-em lachentaere ei klei krintewaekske.

Dan winker Slevevrouw en Slevenhierke nog ins adie en lup wir op heim aa, et waekske verborge onge zie blueske.

(29)

Einne ingel brink-em de Communie

Die van heim moste Zondes in de Vreumaes altied good oplette dat der Gradus hun neet naokoum nao de Communiebank, want in dae tied mos me aelf of twelf jaor zie ier me de Communie mog doe.

Ach jaor awt wour et em bekans geluk. Hae zit aan de Communiebank, sjtik zien tungske oet, mè pesjtoer kint em truek. Der awwe hier buek zich vrundelik uever em hin: ‘Junkske, doe bis nog te jonk.’ Dan lupper mit Ons Hier langs-em. De traone sjpringe der kleinge oet gen aoge. Mè sjnachs um twelf oer - gans et hoes van de Majellas sjteit in ei gouwe leech - kump einne sjoene ingel en brinkt-em der Herregod.

Dat wour der iesjte kier, mer neet der laetste.

Nao de sjoel haat pesjtoer em nog ins aan de Communiebank zie zitte. Gei miensj wour i gen kirk. Moerzielig alleing zoud-er dao. Der hier vrougde-n-em watter dao op dit oer i gen kirk doog. ‘Hier pesjtoer,’ piesjewiede der Gradus sjtillekes, ‘ei klei, fèin Kinneke koum zoe jues oet der Tabernakel en brach mich et Herregödje.’ A zie köpke dat gleujde va geluk, zoug pesjtoer dat et kaelke em neet beloog.

Wae deit mit bronksjpiele?

Es sjoelkind al woure zieng gedachte bie de dinger van Slevenhier. 's

Goondig-sjmiddes esser sjpielde mit de kinger oet et sjtreutsje wour et leefste watter doog bronksjpiele of maeskedoen.

Es de jonges et koekverberge of et naoluiperke-doen meuj woure, dan zong der Gradus op ins, dattet sjalde taege de hoezer van Muro: ‘Wae deit mit bronksjpiele?’

Zaes, zieve vrundjes sjnapde zich um der haws en zoe trok me dan op ein rie et sjtreutje op en aaf, zingentaere: ‘Wae deit mit bronksjpiele?’ Auch de maedekes mochte dis kier mitdoe. Oze Gradus mos altied et kruets drage, hiel lankzaam, veutje vuer veutje - um dan bie et laetste heilige hueske eing grellige praedig te hawte.

Ins hawwer et kruets aan einne boum vasgemak. De maedekes mit blomkrenskes in et haor zitte der vuer oppen knijje, onderwiele de jonges mit de vane zjwaeje. Dan sjprink-dich der

(30)

Gradus op eing aw wesjtieng en begint te praedige, zoe vol jonk predikantevuer dat de kinger gans drin opginge en et väöl sjoender vonge es Zondes i gen kirk. - Opins - de kinger kieke hun uigskes oet, sjprinkt leech oet der boum en hink et kruets in einne gouwwe sjien. Dan vilt auch der predikant oppen knijje en baent zich mit zieng bronkluej einne ganze paternoster vuer de bekiering van de erm zondare.

Sjniedersknech

Der pap wour nao et hiemels heimet gegange. Erm leeter vrouw en kinger achter.

En geinne dae einne sent verleende. En dan der Gradus! Dae wol perforsj nao et kloester, mè ‘dat brach gei broed op der dusj en gei geld in de la’, dach de mam.

‘Sjnieder zouw-er waede, krek wie zie vadder! Sjnieder en dao mit oet!’ En wat de mam zag gebuerde. Dao veel zich nieks mit te gekke.

Zoe koum-er op de sjniederstaofel te zitte bie einne ziekere Pannuto, dae al gaw wour gaon hawte van daen ieverige en belaefde jong. Onderwiele dat der Gradus zieng hand mit de naold wirkte, wour zie hart bie Slevenhier en Slevevrouw.

Der meisterknech aevels wour einne roewe kael, dae neet vaöl gelaege wour a God noch gebod. Hae kos neet good zie datter Gradus zoe good aagesjrieve sjtong bie der Pannuto. Daorum transeneerde en heef-er-em es der meister neet heim wour.

Daeks ginger mit et sjtoveniezer aan-em. Dan veel der Gradus vuer-em oppen knijje en zag: ‘Umdat Slevenier zoe vaöl haat oetgesjtange vuer mich - vergaef ich et dich van ganzer harte.’ Dan makde der kael zich nog giftiger.

Ins watsjde hae em zoe grellig um de oere datter der Gradus van der dusj aaftoemelde oppen-aed. Jues koum der Pannuto binne. ‘Mè, wat is hie gounde?’

vrougde-hae-em. ‘Ou, nieks, meister, ich bin mer van de taofel gevalle!’ kuemde der jong sjtillekes lachentaere.

Hoesknech bie der busjsjep

25 Junie 1740 woed der Gradus gevörmd durch Mgr. Albini, busjsjep va Lacedogna, dae gebeurtig wour oet Muro. Dae hoege Hier sjtong werkelek getroffe durch alles watter van der Gradus hoed vertaelle. Wiejer dan auch einne hoesknech nuedig

(31)

haw, leeter der Gradus ins bie zich komme en mit Sintermeis vermeejde hae zich.

Hae mos de geng sjroebe, de baedder opmake, de sjoon poetse, de erpel sjaelle - en hae doog zie werk al baenentaere en zoe good datter busjsjep nieks drop aa te merke haw. Der Monseigneur sjtong verwonderd dat dae nueje knech zoe lang paol heel. Langer es einne maond heel et niemes bie em oet, want dae Monseigneur, mien leef luej, mit alle respek vuer zieng hoegwurdigheid, wour grellig lestig. Et wour eivag einne brombaer in et violet.

Wat haat der Gradus mich dao in dat bisjsjoppelek paleis op einne gowwe daag einne angs oetgesjtange! Der busjsjep wour vuer innige daag op vörmreis. Der Gradus haw dan eing sjoen gelaegenigheid um der groete poets te doen.

Oppene maat sjtong der put woe de hawf sjtad et water koum haole. Wie-er dae murge de zaesde kier koum, woller et get gawwer doen. Zaes zieve vrouluej sjtunt auch gereid om te putte. Ze kieke-n-em oppen vingere. Hae wued

gejaagd-zenuwachtig en dan.... wie et zoe gaw gebuerd is waetter neet - dan vluegt-em der groete, zjwoere sjluetel van et bisjsjopelek paleis, ploetsj! nao genre put in.

Effekes isser gans droet. Dan pakker zich bieei en lupper nao gen kirk.

Vief minute later kump-er mit et Kinneke Sjezus nao boete gepoekele. - Gier waet wal zoe beeldje wie ze bie os mitdrage in der kindsjheid-optoch. - Hae zaet et Slevenhierke in der tob. Dan leet-er-em zakke. ‘Herregödje, bring mich estebleef der sjluetel mit truek’ huere ze-em nog zaekke. Dan verdrinkt et Herregödje in et water. Der Gradus deit mer nieks es zich baene. Vol sjpanning hange de vrouwluej en de kinger uever der put. Der hoesknech drient der tob wir nao baove. Ze huere de kaettinge rammele en et water nao onge kloetsje. Dao kump der tob nao baove gesjuddele. Ze zeent et köpke van et Kinneke. - Dan et henneke en draan hink - et is jao neet te gluive! - der zjwoere sjluetel van et bisjsjopelek paleis!

In eing kleing bronk van vrouluej en kinger haat-er Gradus et beeldje zingentaere en baenentaere truek gebrach nao gen kirk.

(32)

Ich gaon einne heilige waede

Wie der busjsjep doed wour, koum der Gradus wir truek in et awwersjhoes. Natuerlik wis de mam wir te zaekke wat heure jong te doe haw. Hae mos zich hie aan gen hoes mer aan et sjniedere zaette. En et woed dan auch ein ordentelek zaakske. Der jonge sjnieder haw de klandizie van et hawf sjtedje, want hae wour ierlik wie goud. Oet einne lap sjtoef, woe al einne jas oetgesjneje wour, wis hae auch nog eing brook te touvere.

Daekker es ins hawwer de mam noe al gezag datter perforsj broeder wol waede.

Dan lachde ze-em oet, de mam en zieng zustere. ‘Doe! Doe? Doe zos mich einne sjoene sopbroor zie!’ Mè oze heilige laefde al mit hart en ziel in et kloester. Dan koume de patere Redemptoriste oet Caposole in hun parochie eing missie praedige.

Esser ins mit die patere ging kalle. - Die vonge et allang good: hae wour krek der jong dae zie moste hubbe. Mè de mam wour gaaroet neet dermit iversjtange.

Giftig-e-weg leep ze nao de patere toe: ‘Nae! Dao zouw nieks van inkomme. Niene zouw-er, niene! Kloke mantoere make! En dan op de sjniederstaofel kosser aeve good i gen hiemel komme es in et kloester. Zoe laeve wour nieks vuer erm luej wie zie.’ En wie de misjsjionarisse voettrokke, sjlout ze der Gradus op i zie kämerke.

Einne jong va drie-en-twintig jaor wued opgesjloute durch zieng mam!

Et woed nach uever et sjtedje. A gen loch baende zich de sjtarre der einge vadderonzer nao der angere. - Zou der Gradus zienge plaan lukke? Hae knup de lakes va zie baed aanei en mak et beuvesjte vas aan et vinsterke. Dan sjreever gaw ei kort breefke, datter oppen taofel laek vuer de mam en zieng zustere: ‘Mam en kinger, ich gaon einne heilige waede! Hat uch mer good! Adie!!’

Dan krueper et vinsterke oet. - Pakt zich vas aan et lake en liet zich zakke, sjuevelentaere nao onge. Dao krake zieng veut al in der kissel. Dan lupper et sjtreutje durch op Caposole aa, de misjsjionarisse nao - um einne heilige te waede.

In et kloester

Der Gradus haat de patere nog igehaold. Wie gaen hawwe ze-em mitgenomme nao et noviciaat. Mè es de modder zich bleef verzaette! Die wour jao in sjtaot um nao der bao te loupe en

(33)

eing rechzaak devan te make. ‘Waetste wat jong’ zag der euversjte van de

missie-patere: ‘Wach nog ins ei jeurke, en baen dich nog mer ins good.’ Dan veel-er midde i gen sjtraot vuer de patere opeen knijje: ‘Es gier mich neet aannump, zulder mich jeker daag tusjsje de baedelaere aan de kloesterpowt zie sjtao. Probeer mich toch ins. Doug ich neet, dan sjik der mich mer heivesj!’

Op et lange-laetste haat pater Cafaro hem aagenomme en nao et kloester van Illiceto gesjik. Dao wirkte hae wie ei paed. ‘Vuer veer tegeliek’, sjteit in de kronieke.

Der sjnieder woed gardeneer. Der gardeneer bäkker. Der bäkker köster. Van de sacristie ginger nao de kloesterpowt en woed porteer. Van porteer wir sjnieder. ‘Lout mich mer wirke’ zagger daek, ‘ich bin nog jonk genog.’

Twie maol daags geiselde hae zich mit zjwoer reme, woe sjtukskes iezer aa vaszoute, dattet blood-em langs et lief sjtruimde. Hae sjleep allezelaeve op ein hael plank mit twie daakpanne vuer huijpel. Sjerpe kaettingskes sjneje daobie in zieng erm en bein. Zoe leefde oze Gradus in et kloester, same mit der Herregod en Slevevrouw, Die allezelaeve kort bie-em woure um em der waeg te wieze nao et fiës van hie-baove.

Kind van Slevevrouw

Jao, wat heel-er van Slevevrouw! Es kind al va vief jaor ginger Heur bezeuke in et kapelke baove oppene berg.

Op het fiës van Onbevlekt Ontvangenis hele ze in Muro de groete bronk. De maedjes van de congregatie droge dan ei sjoen beeld va Slevevrouw mit. Der Gradus mot toe einne jong van ei jaor of zestien gewaes zie. Wie de bronk aan ei

heiligehueske sjtil heel, lupp-er op et beeld aa, deit Heur einne rink aan der vinger en reup: ‘Noe bin ich mit Slevevrouw verloofd, want Zie haat mie hart gesjtoule!’

Later in et kloester woed die leefde nog forsjer. Alleing al et huere van heure naam wour daeks genog um-em in ekstase te bringe. Dan zjwaefde hae baove gen-aed en zong en zong: ‘Maria, ich hawt van Uch!’

Wie-er krank wour vrougde der dokter em ins: ‘Mè, broeder, hadder noe werkelijk zoe vaöl van Slevevrouw?’ ‘Mè hier dokter wat eing vroug! Ich zou van Heur krek zoe vaöl wille hawte es oze Herregod van Heur heel!’

(34)

Missjionaris zonger baad

Mè der Gradus bleef neet mit al zieng ambachte in et kloester, hae mog auch mit es de patere missies ginge gaeve. Einna pater sjreef van hem: ‘In al de missies die de patere praedigte en woe der Gradus bie wour, bekierde hae hiel get luej en de patere hoofde mer de absolutie te gaeve aan de ginnige die hae haw vuerbereid. Want der Gradus kos laeze in de ziele van angere; hae kiek rech durch de luej hin.’

Op zien reis kump er ins einne miensj taege en hae vrougt-em: ‘Woe geiste hin, vrund?’ ‘Dao hubste nieks mit te make’, sjnawt dae-em aaf. ‘Loup nao de hael en laot mich mit rus.’ Dae miensj wour der waalmood aan et lief en wol zich gaon ophange. Mit ein hart dat ueverleep va goodheid sjprik der Gradus-em aa: ‘Baetste vrund, Slevenhier haat mich nao dich toegesjik. Ich wil dich helpe.’ Dat wour al genog um et hart van dae miensj totaal te verangere.

Auch koum ins einne bie em: einne sjoef van einne kael, dae zich verbeelde hie of dao goud of zilver oet gen-aed te zulle haole. Wie-er der Gradus taege koum, zoe ermmeudig gekleid in ziene greune, gelapde toog, dach-er: ‘Dat is einne touvenaer, dae kan mich wal aa goud helpe.’ Der heilige kiek deep tot in et ongerste putteke van zieng ziel en zag: ‘Ich zal mit dich gaon en dich et goud wieze, es te teminste neet vervierd bis!’ ‘Ich vervierd? Vuer wae?’ En hae begos hiel gruetsj al zieng heldedade op te neume: ‘Dae der kop igesjlage; dae der haws aafgesjneje; dao de brandkas oupegebrouke en bie dae einne de suk mit geld onger et kusse oetgehaold, wie-er loog te sjlaope.’ ‘Magnifiek’, zag der Gradus, ‘zoe einne mot ich jues hubbe.

Kom mit nao der busj.’

En dao op ei sjtil plaetske, woe lestig ein handvol zon durch de blaar hin zeefde, doog-er-em op zen knijje zitte. Hae hoult et kruets onger ziene toog oet, liet-em der gesjtorve Herregod zie en zaet: ‘Awwoe jong, dat is noe et goud en et zilver, de kosbaarheid dies-toe verloure hubs en dieste al zoe lang aan et zeuke bis.’

Herregods genade is gaon reure in die duester ziel zoe grellig, datter twie oer later bie einne pater loog te sjnikke i genne biechsjtool.

(35)

Der duevel brink-em heivesj

Luej, verwondert et uch nog dat der zjwatte oet gen hael bekans bleik woed van de gif esser der Gradus zoe doende zoug. Esser aevels ins de kans kreeg: hae zou-et-em paeperduer truekbetale.

En die kans kreeg-er. Der Gradus zit dich op einne aovend in ei grellig donderwaer midde in der busj, Kilometers-wied van zie kloester aaf. Et wour balke-duester en daobie raegende et dat et guetsjde: tonne vol vele oet gen loch. Noe en dan sjtong der busj effe i brand durch der bliksem en dondersjlaeg, morloot wat ei gekeigel! En hie en dao krakde en sjeurde de buim es der bliksem drin sjloog. En in dae duestere taffelde der Gradus mit zie paed lankzaam vurwats, der waeg zeukentaere nao heim.

Onderwiele laekte-n-em et water oet zien toog.

Opins wir einne grellige giftige bliksem! Der ganze busj ein en al leech. En in dat leech sjpringt-dich vuer et paed einne sjoewe kael, dae mit einne akelige lach baove der donder oetsjrieuwt: ‘Ha! noe is et miene sjoenste tied! Noe is et mit dich gedao.

Der nak braek ich dich, doe heilig sjinaos!’ Der Gradus, mien leef luej vervierde zich neet, mè haw sjnak durch datter mit der duevel oet gen hael te doen haw. Zonger der geringste angs zaet-er-em: ‘Akelig serpent, in der naam van oze Herregod, der Vader, der Zoon en der heilige Geis, pak et paed bie et gebit en bring mich zonder sjtukke te make heivesj!’

Razelentaere en grommelentaere mos der zjwatte-n-em wal durch et zjwoer donderwaer hin, oet der busj pis vuer de kloesterpowt bringe.

Van einne genawwe sjmid en eine voorman dae vloke kos

Der Gradus makde al zieng wiej reize op et paed: ei sjmaal broen baike. Eeder sjoelkind in de durper oet der gegend kant der Maks van broeder Gradus. Es der heilige et neet zoug voorde ze-em sjtiekem de botterhamme, die de mam ze gesjmaerd haw um onger sjpieltied op te aete.

Op einne murge leet-er et paed de echtesjte pued besjlaon bie einne sjmeed in ei gans onbekind durpke - zoe get, wie ze bie os zaekke van drie hoezer, einne bakouve en einne verkesjsjtal.

(36)

- Mè dae zjwatte blaözer dao probeerde daen erme broeder ins grellig aaf te zaette en vrougde-n-em vuer et besjlaon en de twie hoofiezere zaes maol te vaöl. Umdat dae geldwouf noe ins ongewesjsje onger gen naas te vrieve, klopde oze reiziger et paed i gen nak en zag: ‘Maks, gaef dae kael die iezere truek.’

o paed sjmiet effe de pued achteroet en de iezere vloge durch gen sjmid.

Dao koum der sjmid aevels grellig van onger der indruk. Wat hawwer einne sjpiet.

Hae wol perforsj de iezere oppenuets gleujend make, me wied-eweg uever et veldwaegske wees-em alléing nog eing wouk sjtub woe et paed mit der broeder hin geklabatterd wour.

Op eing van zieng reize kumper auch einne vrachrioejer taoege. De kar, zjwoer gelaje mit zäk koure, zout pis aan de as vasgezak in der sjloeber, want de waeg woure pappetig-weik van al der raege. De koppel paed trokke dich ocherm, ze trokke dat ze sjuemde van der zjweit. En der voorman piezelde ze mit der sjmikkesjtek links en rechs en vlookde, morjuets wat vlookde dae kael. Der Gradus vong et sjpietig dat dae miensj dao zoe zout te brakkele mit zieng krakke va paed, mè dat ellendig gevlook kosser um der duivel neet oètsjtao. Der broeder kleddert van et paed, lup op der giftige voorman toe en zaet: ‘Miensj, hawt op mit der Herregod zoe te transeneere.

Dat reup zem hiemel!’ Hae zaegent de paed en keurt ze ins onger gen mane: ‘Allei baikes, in der Naam van oze Herregod, traekke estebleef!’ En mit einne feste roets trokke de paed de kar oet et louk. - ‘Morloot hier pater’ zag der vrachriejer, ‘gier zeet mich einne sjoène!’ Dan sjnapde hae zich de kap va genne kop en reej op heim aa.

Wie sjoen dat heilige sjterve

Hae wour pas nuegen-en-twintig jaor awt. Mè hae ging neet lang mie mit. Hae haw blond gesjpuwd. De taering zoud-em onger de linge. Nae lang doerde et neet mie.

Mè op zie sjterfbaed zelfs wour-er nog monter en opgeruimd. Urges op eing pastorie haw de jonkver nao eing begreffenis de hiere geistelike huere sjpraeke van der heilige van Caposole. Dao haw ze aevels nog noets va gehoed! Nog einne heilige in disse tied dat de luej Zondes zoe sjlech nao gen Vesper komme! En ze wol perforsj daen heilige zie. Ze gunde pesjtoer geing

(37)

row mie, pis dae op einne gowwe daag mit heur op Caposole aantrok. Ze woede bie der Gradus binne gelaote en dao zuet mich die nuesjierige jonkver zoene kleinge, Italiaanse urgel in der hook van de kamer sjtao. Ze wour der kranke heilige gans vergaete en ze traek pesjtoer ins aan der moew: ‘Hier, wat is dat vuer fèin keske?’

Lachentaere zaet der Gradus: ‘Mè jonkver, sjtriek mer ins uever de toetse.’ Ze doog et en tot der Gradus zieng groetste sjpas sjprong de sjoenste melodie oet der urgel.

Ze zong taege de vinstere van et kämerke dat de luej oppen sjtraot bleve sjtaon loestere.

Noe leep et mit der Gradus op et ing. Boete bleujde de daliasse in de laetste zon:

wit en roed en violet en op zieng kamer sjtong nog eing hagelwitte roes vuer Slevevrouw. Dan huert-er opins et leedje van eing fluit. Ziene vrund, der blinge Sjang zit op der durpel et leedje van Gods heilige Wil te sjpielie. Nogins kump eing ekstase uever-em. Hae zjwaeft baove zie baed mit ei gezich wie eing zon en baêd helop:

‘Herregod neet der wil va mich me altied dae van Uch!’

De Communie hawwer ontvange. Of-er der Corporaal mog hubbe, woe Slevenhier op geras haw, vrougde hae. Einne pater goof-e-nem. Dae lagger op zien hart.

Nogins koum der duevel. Einne wour neet genog. Mit twie, drie wolle-z-em nog ins komme transeneere. ‘Wat motte al die lielike sjoefte hie?’ reep-er opins. ‘Zaet ze estebleef gaw a gen duer!’ Dan woeder kalm.

Gouwe leech brand rond ziene kop. Sjtillekes lachentaere looger dao piss-er wir begos te rope: ‘Kiek, dao kump Slevenhier mich haole. Patere, breurs allemaol oppen knijje!’ De kàmer roek nao roeze. In de paerebuim achter et kloester begos einne nachtegaal te fluite essof et Mei wour. Et wour taege middernach van der vieftiende October. De welt haw eing ingele-ziel minder, mè i gen hiemel begos vuer der Gradus et groete fès.

(38)

Sint Kristoffel

^*)

Vuer Pesjtoer Lemmens va Sjummert in dankbare vrundsjap.

Kristoffel mot einne grellige miensj gewaes zie, wie aw patesj os vertaelle in aw vervroemelde beuk. Groet dat dae heilige manskael wour! Morjuets, wie einne electriesje paol! En sjterk, mit eing hand trokker einne canadas oet gen-aed mit wortel en al. Allenèj waet-er auch datter gemobbelezeerd woed durch de sjterkste kuening van Europa. Mè wie dae ocherm op ziene troen zout te razele, umdatter haw huere praeke uever de duevele i gen hael, trok Kristoffel de anger partie en vermeeide zich aan der zjwatte.... Dat wour nog ins einne sjterke keuring.... Doch wie der duevel op einne kier mit Kristoffel urges in oos leef Limburg durch einne haole waeg trampelde, komme ze dich langs der Herregod op et Kruets. En dao geit dich der duevel opins aan et janke.... wie einne hond, dae ze gepiezeld kriet en dan.... oppen luip.

Kristoffel zat zich in et graefke onger et Kruets en dach nao. Dat Beeld mit dat kränske versjlakte kôreblomme um wour dan nog sjterker es der zjwatte oet gen hael.

Dan mer wir dae sterkere gedeend en einne pater van Wittem lierde Kristoffel der Kristelier. Hae duipde-n-em en wees-em eing plaatsj aan urges bie de Maas. Dao zouw-er Slevenhier dene, dae sterker wour es alle kueninge en duevele te samen.

Geduldig en taam wie ei paed drooger de luej uever. Dat wour aevels neet

gemekkelich, al wour hae dan auch al zoe sjterk. Esser jues in der groete sjtool wour goa zitte um zich get te raste en ziene baard bekans drueg wour van al et Maaswater, reep al wir einne nueje a ginne kant: ‘Kristoffel uever! uever!’

Wir kloetsjde en sjpeulde et water taege de buim van zieng bein. Dan stonge de reizigers nog daek te sjoebe dat ze zoe lang hawwe motte wachte in dat sjraw en kawt waer. Einne angere kier vlookte ze dat zieng sjouwere te hael en te veerkant woure of ze scholle-n-em oet vuer einne moets, dae nieks wis te zaekke. Och wat zou-er auch zaekke. Alleing esser einne get al te erg hoed vloke zagger wal ins:

‘Baent uch in de plaatsj einne vader-onzer!’

Nae Kristoffel haw et neet gemekkelich.