1
Aanbod PO 2020 - 2021
Centrum voor Natuur- en Milieu Educatie De Rollen
2
Met enige aarzeling presenteren we het programma voor schooljaar 2020-2021. Immers, we weten niet wat we straks daadwerkelijk kunnen uitvoeren en of je jullie mogen ontmoeten?
Ondertussen broeden we, samen met andere aanbieders, op een alternatief programma, afgestemd op de corona-omstandigheden. Het is zaak om flexibel en slagvaardig te blijven, juist nu.
Uit ons grote aanbod, met veel nieuws, willen we twee dingen uitlichten: twee belangwekkende activiteiten met een actueel thema en veel aandacht voor handelingsperspectief: de 17
Werelddoelen les voor groepen 7 en 8 (blz. 15) en de Leerlijn Energie Besparen met aanbod voor alle groepen (blz. 10 e.v.).
Dit zijn mooie vormen van samen werken aan de Global Goals en de Klimaatdoelstellingen.
We ontmoeten je graag in het nieuwe schooljaar!
Team CNME De Rollen
Jacqueline Tilman, jacqueline.tilman@derollen.nl 06 51851397 Luciënne Wolthuis, lucienne.wolthuis@derollen.nl
Petra Konte, petra.konte@derollen.nl
Legenda bij de overzichten
Social media
https://www.facebook.com/derollen https://twitter.com/CNMEDeRollen
https://www.instagram.com/cnme.derollen/?hl=nl www.derollen.nl
3
Mailadressen gevraagd voor de Nieuwsbrief
Je doet ons een groot plezier als je ons de samenstelling van je team voor 2020-2021 laat weten en de e-mailadressen van het huidige team doorstuurt. Zo kunnen wij iedereen via onze nieuwsbrief op de hoogte houden van onze activiteiten en nieuwsfeiten. Je kunt dit mailen naar info@derollen.nl of de lijst op de laatste bladzijde invullen en te verzenden. Onder de scholen die ons op deze manier ter wille zijn, verloten we twee exemplaren van het boek ‘Cradle 2 cradle for kids’, dat veel aanknopingspunten biedt voor lessen over duurzaamheid, afval en circulaire economie.
Exemplaren te weinig?
Elke basisschoollocatie in de Westelijke Mijnstreek ontvangt 3 exemplaren van ons Jaaraanbod. Scholen in Echt- Susteren en Beekdaelen ontvangen 1 exemplaar. Extra brochures zijn als PDF verkrijgbaar.
Extra activiteiten en nieuw aanbod
Houd onze nieuwsbrief en onze e-mails in de gaten, want hierin informeren we je over nieuw aanbod, extra activiteiten en overige wetenswaardigheden. Ontvang je de nieuwsbrief nog niet? Stuur even een mailtje.
CNME De Rollen: Leren voor duurzaamheid,
met Hoofd, Hart en Handen
4
Opbouw van dit jaarprogramma
In de eerste hoofdstukken tonen we ons aanbod: het consulentgesprek, projecten, gastlessen en uitleenmateriaal.
Gastlessen en uitleenmateriaal zijn ingedeeld per twee leerjaren, beginnend met een overzicht. Vervolgens lees je over de procedure rond inschrijven, reserveren en verder.
Al bladerend kun je de keuzemogelijkheden bekijken. Voor een uitgebreidere beschrijving bezoek je onze website www.derollen.nl . Daar plaats je ook je reserveringen. Heb je speciale wensen of vragen, dan helpen we je graag verder, mail info@derollen.nl.
Hebben jullie een NME-contactpersoon of natuurcoördinator, gebruik dan het formulier achterin deze brochure voor een centrale inschrijving. Jullie kunnen een adviesgesprek aanvragen met onze consulent, bijvoorbeeld over het maken van een jaarplanning die aansluit bij jullie methode, een service die we graag bieden. Zie blz. 3.
PO, BSO, VO, VMBO, MBO, VVE
In deze brochure staat het aanbod voor het basisonderwijs en BSO. Ben je van een ander onderwijstype,
bijvoorbeeld VMBO, VO of MBO en wil je samenwerken met ons, neem dan contact op voor een consulentgesprek, zie blz. 3. Dat geldt ook voor VVE.
Inhoudsopgave
Mailadressen gevraagd voor de Nieuwsbrief ... 1
Opbouw van dit jaarprogramma ... 4
Wat zijn de mogelijkheden? ... 5
Nieuw bij CNME De Rollen ... 7
Projecten ... 10
Groepen 1 en 2 Overzicht activiteiten ... 18
Groepen 3 en 4 Overzicht activiteiten ... 26
Groepen 5 en 6 Overzicht activiteiten ... 37
Groepen 7 en 8 Overzicht activiteiten ... 50
Algemeen... 60
Inschrijven en reserveren ... 60
Gang van zaken na je reservering ... 61
Tarieven ... 62
Inschrijfformulier Zwerfvuilactie ... 63
Verzamelformulier voor intern gebruik – niet inzenden dus ... 64
E-mailadressen van teamleden t.b.v. nieuwsbrief en correspondentie ... 70
5
Wat zijn de mogelijkheden?
1. Maatwerk en advies: consulentgesprek
2. - Gastles: in je eigen klas, in onze lesruimte ‘De Rollenbol’
- Buitenles in de schoolomgeving, buitenles op locatie
3. Uitleenmateriaal: leskist, O en O-kist / onderzoekshoek, lespakket
4. Project: kortlopend (een dagdeel) of langlopend (twee weken tot meerdere jaren)
1. Maatwerk en advies
Consulentgesprek
De NME-contactpersoon van jouw school kan een consulentgesprek aanvragen, om samen een planning te maken voor het nieuwe schooljaar. De consulent adviseert aan de hand van jullie wensen en thema’s wat de meest passende keuze is uit ons aanbod. Ook in de volgende gevallen kan de consulent adviseren: je zoekt naar leerlijnen omdat jullie de methode loslaten of je wilt juist advies hoe je het CNME aanbod effectief afstemt op jullie methode.
Of jullie willen je gebouw, organisatie of onderwijs duurzamer maken, maar waar te beginnen?
Of je leerlingen hebben iets nodig voor hun onderzoek of presentatie. Je kunt ons benaderen met je specifieke vraag en wij kijken wat we voor je kunnen betekenen.
Naast advies kun je bij ons terecht voor losse uitleenmaterialen als verrekijkers, microscopen, opgezette dieren, schepnetten, loeppotjes, zoekkaarten, klemborden, kortom materialen die je inzet ter ondersteuning van je les of presentatie.
Kosten van dit consulentgesprek zijn € 50, maar leidt dit gesprek tot minstens 4x afnames van ons aanbod, dan nemen wij deze kosten voor onze rekening.
2. Gastles/buitenles
Gastlessen zijn meestal in een bepaalde periode. Je krijgt informatie om je klas voor te bereiden. De medewerker van CNME De Rollen komt dan naar jullie school en in de klas.
Voor een gastles in onze lesruimte kom je met je klas naar onze locatie De Rollen (Born, in gebouw Dierenbescherming Limburg).
Een gastles kan ook buiten plaatsvinden, als buitenles, bijvoorbeeld in de schoolomgeving of op locatie. In de schoolomgeving wil zeggen, op het schoolplein of ietsje verder, maar altijd op loopafstand.
Een buitenles op locatie is echt een uitje! Voor locaties zie de kaart op de laatste bladzijde. Je hebt vervoer nodig om er te komen. De ouders die rijden, begeleiden vaak ook een groepje tijdens de les.
3. Uitleenmateriaal
Leskisten
Een leskist bevat een handleiding en leermiddelen rondom een bepaald thema. De leerlingen werken met echte materialen en opdrachtkaarten. Er zijn leskisten voor gebruik in de klas en voor gebruik buiten.
De standaard uitleentermijn voor leskisten is twee weken.
O en O – kisten
Deze leskisten zijn gemaakt om te werken volgens de didactiek van Onderzoekend en Ontwerpend leren. In de bijbehorende handleiding wordt het allemaal uitgelegd. Geschikt voor beginners – d.w.z. aanbod met veel structuur - en voor gevorderden, dan is er eigen inbreng en initiatief van de leerlingen. Ook in te zetten als onderzoekshoek, zodat groepjes bij toerbeurt zelfstandig met de materialen kunnen werken.
6 Lespakketten
Een lespakket bevat verbruiksmaterialen. Meestal wordt de handleiding met lessuggesties digitaal aangeleverd. Een lespakket mag je houden, het is dus geen uitleenmateriaal. Behalve de kweekkasjes en de moestuinbakken, die willen we graag terug!
4. Projecten
Kortlopende projecten
Onze kortlopende projecten duren een dagdeel en sluiten aan bij een landelijke (actie)dag, zoals de Boomfeestdag, Warme Truiendag en de landelijke Zwerfafval Opschoondag.
Langlopende projecten
De langlopende projecten zijn vaak schoolbreed. De looptijd varieert van twee weken tot meerdere jaren. Denk aan invoeren van W & T in de klas, Jong Leren Eten (JLE), Vergroen je schoolplein, Afval scheiden op school, Moestuin op school, Eco-Schools. Meer over de projecten vanaf blz. 8 en op onze website.
7
Nieuw bij CNME De Rollen
NIEUW !!! Leerlijn Energie besparen voor alle groepen
Groep 1 t/m 8
Met deze leerlijn willen we bereiken dat de opgedane kennis en bewustwording bij de jeugd leiden tot
daadwerkelijke gedragsverandering. Bij elke les hoort de uitdaging om thuis een maatregel te nemen waardoor het energieverbruik vermindert. Kijk voor meer informatie en beschrijving van de lessen bij Projecten op 10.
NIEUW !!! Bevers
OO
2 wekenIn de onderzoekhoek experimenteren de leerlingen met het maken van een beverburcht en een dam. De les start met het boekje Zeg kleine bever wat bouw jij knap. Wanneer in het verhaal de beverburcht dreigt te overstromen, stopt het voorlezen en wordt het probleem van de beverfamilie besproken. In de zand-/watertafel ontwerpen de kinderen, groepsgewijs en bij toerbeurt, een onderkomen voor de beverfamilie, dat droog blijft als het water stijgt.
Dit is de kern van de les. Daarnaast bevat de kist nog meer materialen om te leren over het leven van de bever.
VERNIEUWD !!! Stroomkringen O en O-kist
Groep 3 en 4
De leerlingen van groep 3 en 4 gaan aan de slag met stroom en stroomkringen.
Wat is stroom en waar gebruik je het voor? Hoe maak je zelf een stroomkring met voorwerpen? En als je nou mensen gebruikt om een stroomkring te maken in plaats van voorwerpen, kan dat? Wat is nodig om een lampje te laten branden?
VERNIEUWD !!! Stroomkringen O en O-kist
Groep 5 en 6
Met een korte quiz wordt de kennis van de leerlingen over stroomkringen geactiveerd. Hierna gaan ze tweetallen aan de slag met het opdrachtenboekje of ze bedenken zelf een onderzoeksvraag. Je hebt dus als leerkracht de keuze uit een O en O-les of werken volgens een stappenplan. Als verdiepingsopdracht is het onderwerp statische elektriciteit toegevoegd.
Titel Soort materiaal Doelgroep
Zonnepret Leskist (onderzoekhoek) 1, 2, aanvang 3 Isolatie onderbouw Gastles of leskist 1, 2, 3 en 4 Energie en isolatie Gastles of leskist 4, 5 en 6
In de keuken Gastles of lespakket 5 en 6
Isolatie Minihuis Zelfgeefles, gastles of leskist 7 en 8 Energiek op school Gastles of leskist 7 en 8
8
NIEUW !!! Groentenworkshop
Groep 4, 5 en 6
Gastles: periode 12 t/m 23 april Leskist: hele jaar
Eerst stellen we de vragen wat zijn groenten eigenlijk, waar komen ze vandaan en wat maakt ze zo gezond? Daarna is er een opdrachtencircuit.
En er wordt gezaaid: tuinkers, spinazie en radijs. Ieder kind zaait zijn eigen groente in een potje om op te kweken. Met goede verzorging en wat geluk kunnen ze uiteindelijk oogsten, bereiden en proeven.
Facultatief: Ben je in de gelegenheid, bezoek dan met je klas een echte moestuin, waar de kinderen met eigen ogen kunnen zien hoe groenten geteeld worden. Dit deel organiseer je zelf.
Tip: Hierbij sluiten onze volgende producten aan: Zadenpakket, Moestuinbak, Kweekkasje, Eigen moestuin op school, Project Jong Leren Eten, Leskist Soep
NIEUW !!! Leskist Microscopen, O en O-kist
Groep 7 en 8
Microscopen laten ons zien wat er in de microwereld, de wereld van het kleine, te beleven is. Planten, dieren en gewone alledaagse dingen bekijk je zo van een heel andere kant, hetgeen leidt tot verwondering en ontdekkingen.
Deze lessenserie start met een inleiding over vergroten en verkleinen en de functies van de belangrijkste onderdelen van de microscoop. Ze leren vergrotingen in beeld te brengen. In de klas kun je een microscopiehoek inrichten, waar de leerlingen zelf meegebrachte spullen kunnen bekijken of werken aan extra opdrachten.
Tip: heel geschikt te combineren met andere vakken: wat dacht je van een les over Antoni van Leeuwenhoek, de grondlegger van de microbiologie? Of een rekenles over verhoudingen en schaalvergroting? Kun je het coronavirus met deze microscoop bekijken?
NIEUW!!! Nestkast voor de koolmees, leskist over biodiversiteit
Groep 7 en 8
Nestkast voor de koolmees is een lessenserie. De leerlingen maken kennis met de koolmees en zijn plek in de voedselpiramide. Tijdens een techniekles worden nestkastjes gemaakt voor thuis of voor de schoolomgeving.
Tijdens een O en O-les onderzoeken de kinderen of de schoolomgeving wel vogelvriendelijk genoeg is, zodat de koolmees zich kan thuis voelen.
VERNIEUWD!!! Klimaatverandering en wateroverlast is nu een lessenserie
Gastles en leskist Groep 6, 7 en 8
In november vorig jaar was er veel animo voor de gastles Klimaatverandering en
Wateroverlast op onze locatie in De Rollen. Klimaatverandering is een onderwerp met vele facetten. Eén enkele les is te weinig om dit actuele onderwerp tot zijn recht te laten komen.
Daarom hebben we het aanbod uitgebreid tot een lessenserie van 5 lessen. Zie blz. 14.
9
NIEUW!!! ’s Werelds grootste les, de 17 Werelddoelen les (Global Goals)
Gastles Groep 7 en 8
25 september is de verjaardag van de Global Goals en dat vieren we door de World’s Largest Lesson aan te bieden aan zoveel mogelijk klassen op één dag. Deze les is sinds 2015 al in 130 landen uitgevoerd en bereikt elk jaar meer dan miljoen kinderen. Nu dus ook in de Westelijke Mijnstreek! Met deze les willen we de doelstellingen voor
duurzame ontwikkeling bekend maken bij kinderen en jongeren en hen in actie brengen. De kinderen van nu zijn in 2030 volwassen wereldburgers. Alle reden om hen bekend te maken met deze doelen en meteen tot actie over te gaan.
We zoeken nog docenten voor deze les. Kun jij deze materie met betrokkenheid en enthousiasme overbrengen, meld je dan aan en we nodigen je uit voor een voorbereidingsbijeenkomst. Je mag ook anderen enthousiasmeren en aandragen!
Voor verdere informatie over dit project zie blz. 15.
10
Projecten
We hebben langlopende (2 weken tot 2 jaar) en kortdurende (een dagdeel) projecten. Met een aantal projecten sluiten we aan bij landelijke thema’s als de Nationale Boomfeestdag en de Nationale Opschoondag.
Daarnaast hebben we langlopende projecten waar – soms - de hele school bij betrokken is. Een aantal van deze langlopende projecten is maatwerk, afgestemd op jullie situatie, wensen en mogelijkheden.
Kortlopende projecten (duur: max. 1 dagdeel) 1. Jong Leren Eten (JLE)
2. Boomfeestdag, Boomwerkdag, Fietsen voor Bomen 3. Zwerfvuilactie
Langlopende projecten (duur: 2 dagen tot meerdere jaren) 4. Energie besparen
5. Eco-Schools 6. Moestuin op school 7. Vergroenen schoolplein
8. Lessenserie Klimaatverandering en wateroverlast 9. O en O / Wetenschap & Techniek in de klas / STEM 10. ’s Werelds grootste les: de 17 Werelddelen 11. Afval scheiden op school
1. Jong Leren Eten (JLE)
Jong Leren Eten stimuleert scholen en kinderopvang om jonge mensen in aanraking te laten komen met informatie en activiteiten over voeding. Zodat zij op een praktische manier leren om gezonde en duurzame keuzes maken. Je kunt de subsidie inzetten voor moestuinieren, vergroenen schoolplein, de natuur ingaan, excursies en lessen over voeding in brede zin.
Subsidie voor PO, BSO, MBO en VO
Vanaf dinsdag 1 september 2020 opent ronde 3 voor de subsidieregeling voor PO, VO en MBO. Per
schoollocatie kan maximaal € 2000 aangevraagd worden voor activiteiten op het gebied van moestuinieren, koken of een excursie of gastles op het gebied van voeding.
Kijk voor meer informatie op https://www.jonglereneten.nl/subsidie-jong-leren-eten Samenwerking JLE en NME-centra
Met deze subsidie kunnen je bij ons terecht. Vraag een consulentgesprek aan voor een plan op maat. We stellen dan een pakket samen uit ons aanbod, passend bij jullie wensen en behoefte. Ons aanbod is even gevarieerd en compleet als de Schijf van 5: voeding, gezondheid, voedselproductie, inkopen en voedselbereiding. Ook leren zij over hun eigen eetgedrag en de relatie met gezondheid en duurzaamheid.
Ons aanbod voor Jong Leren Eten - het zadenpakket voor de Moestuin
- leskisten Zuivel, Kaas maken, Smaaklessen, Fruit, Soep in de klas, Pannenkoeken en Groentenworkshop
- project Vergroenen van het schoolplein - project Moestuinieren op school
- eieren uitbroeden in de klas in combinatie met leskist eieren - lespakket Eetbare paddenstoelen kweken in de klas
- gastles Groentenworkshop - maatwerk, neem contact op
11
2. Boomfeestdag / Boomwerkdag / Fietsen voor Bomen
Pas in december is bekend of er weer Boomwerkdagen zijn en of er geplant gaat worden op de nationale
Boomfeestdag, woensdag 17 maart. We informeren je via onze nieuwsbrief zodra we meer weten. Je kunt al wel je interesse aangeven. Stuur een mail met je naam, contactgegevens en gegevens van je groep. Voor de
Boomfeestdag: mocht deze doorgaan, dan koppelen we er voor Sittard-Geleen de spaaractie Fietsen voor Bomen aan: kinderen planten bomen die zij eerst zelf verdienen met een spaaractie waarbij autokilometers worden uitgespaard. De spaaractie start met uitleg in de klas. Voor elke 100 gespaarde kilometers stelt de gemeente een boom ter beschikking die op Boomfeestdag de grond in gaat.
3. Sluit je aan bij de Zwerfvuilactie 2021
Doen jullie dit jaar ook mee aan de grote voorjaarsschoonmaak van Nederland? Op vrijdag 19 maart in Sittard- Geleen en in de week van 22 maart Beek organiseren we, met deze gemeenten, de Zwerfvuilactie. Een week waarin we met zoveel mogelijk scholen, verenigingen, bedrijven en stadsbewoners in actie komen door zwerfafval in de buurt op te ruimen. Want zwerfafval is niet alleen storend om te zien, maar ook slecht voor de natuur.
De benodigde materialen worden vooraf bezorgd op school: handschoenen, grijpstokken, zakken en gele hesjes. Na afloop haalt de gemeente deze spullen weer op, samen met het verzamelde afval. Meedoen is gratis.
Koppel er educatie aan
Voor zwerfafval hebben we een educatief programma voor de onder-, midden- en bovenbouw, dat je kunt inzetten als voorbereiding en aanvulling op de Zwerfvuilactie. Een combinatie van educatie en uitvoering is immers het meest effectief!
Gastles of leskist Cradle to cradle for kids, over circulaire economie, voor groepen 6, 7, 8 Leskist Cradle to cradle for kids voor groepen 6, 7, 8
Leskist Pieter de Pier voor groepen 1, 2, 3
Lespakket Aan de slag met Afval voor groepen 1 t/m 8
Gebruik het inschrijfformulier op blz. 61 of stuur een mailtje met de gegevens van de groepen die meedoen en het gekozen tijdstip. Voor scholen in Beek en Sittard-Geleen zijn de gastles, de leskist en het lespakket gratis. Voor de overige scholen geldt voor de gastles en leskist het normale tarief en is het lespakket gratis. Digitaal aanmelden kan na de zomervakantie via onze website, Activiteitenkalender, kies datum voor Sittard-Geleen of Beek. Aanmelden via mail mag natuurlijk ook.
12
4. Leerlijn Energie besparen
Gratis voor scholen in gemeente Sittard-Geleen (behalve les(kist) Minihuis)
Met de leerlijn ‘Energie besparen’ sluiten we – in opdracht van gemeente Sittard-Geleen - aan bij maatregelen van het kabinet voor de uitvoering van de Urgenda-uitspraak. Inzet is een snelle start te maken met het reduceren van de CO2-uitstoot door energiereductie.
Geen woorden maar daden
Via deze leerlijn willen we bereiken dat de opgedane kennis en bewustwording bij de jeugd leiden tot
gedragsverandering die zich uit in een handelingsactie, waarbij het thuisfront wordt meegenomen. Denk aan kleine energiebesparende acties in huis, zoals bijvoorbeeld het inregelen van de cv-installatie, het aanbrengen van radiatorfolie, tochtstrips of het plaatsen van ledlampen.
Om te komen tot daadwerkelijke energiebesparing is meer nodig dan enkel kennis opdoen en bewustwording, namelijk: gedragsverandering. Omdat het thuis de ouders zijn die eindverantwoordelijk zijn voor het
energieverbruik, is het wenselijk dat we via de kinderen de opvoeders bereiken.
Staan kinderen wel open voor energievraagstukken?
Als ze voor de zoveelste keer onnodig het licht aan laten zou je het misschien niet zeggen, maar kinderen staan echt wel open voor energievraagstukken. Zo is de Raad van Kinderen heel enthousiast bezig energieoplossingen te bedenken. Misschien komt daar iets origineels uit waar volwassenen nooit aan hadden gedacht. Het gaat er vooral om, dat de kinderen zich betrokken voelen bij zaken die hun eigen toekomst bepalen.
Hoe leg je kinderen uit waarom energie besparen belangrijk is?
Je kunt kinderen al heel jong energiebewust maken. Hoe je de boodschap inkleedt, hangt wel een beetje van de leeftijd af.
Kleuters zien het grotere verband niet, maar vragen er ook niet naar. Vertel hen alleen dat ze lampen en elektrische apparaten niet onnodig moeten laten werken. Herinner hen daar telkens opnieuw aan.
Leg kinderen uit dat energieverspilling slecht is voor het milieu. Dat is zielig voor allerlei diersoorten. Waar moet bijvoorbeeld de ijsbeer heen als de poolkappen smelten?
Betrek oudere kinderen bij huishoudelijke energievraagstukken. Bespreek de jaarafrekening met hen, en laat hen meedenken over manieren om te besparen.
Ouders betrekken
Ieder kind dat een les van de leerlijn Energie besparen meemaakt krijgt een (bescheiden) goodiebag met duurzame inhoud, bijvoorbeeld een ledlamp of tochtstrips. Hiermee is het nog maar een kleine stap om ècht thuis een energiebesparende maatregel uit te voeren. Om de ouders/opvoeders te betrekken geven we een introductiebrief mee voor thuis. Van de leerkracht vragen we medewerking om deze brief te verspreiden, via de leerlingen en via het de nieuwsbrief of het communicatieplatform (vaak Isy) van school.
Verslaglegging, tentoonstelling en beloning
Onze opdrachtgever gemeente Sittard-Geleen wil weten hoeveel besparing huishoudens met deze lessen zijn bereikt en hoeveel besparing deze actie oplevert. Daarom vragen we jouw medewerking om de kinderen, enkele dagen na de les, een verslag te laten maken van hun bespaaractie. Dat kan individueel of samen, met tekst, tekening, foto’s of collage. De oudere leerlingen kunnen berekeningen/tabellen/grafieken bedenken die aantonen
13
hoeveel CO2 hun handeling heeft bespaard. Deze verslagen zijn voor het CNME. Wij bedenken een openbare locatie in Sittard-Geleen waar we deze verslagen in het voorjaar aan de inwoners kunnen tonen. We geven bekendheid aan dit project en de tentoonstelling. We denken erover, samen met gemeente Sittard-Geleen, om deze
tentoonstelling uit te breiden met bijvoorbeeld een energie- of klimaatmarkt. Zo geven we samen uitvoering aan het Klimaatakkoord van Parijs.
Prijzen te winnen
Voor de mooiste inzending hebben we een prijs: het pas verschenen boek ‘Wonderwel, welkom in het huis van de toekomst’ van Marlie Hollands. Een aanwinst voor de schoolbieb, https://www.wonderwel.nu/ . Dit wil je niet missen!
Voorwaarden om mee te doen aan activiteiten uit Leerlijn Energie Besparen Voor een goede kans van slagen vragen we jouw medewerking:
Je staat erachter om de ouders te betrekken door de brief te verspreiden
Je stimuleert de kinderen tot een actie thuis
Je werkt mee aan de verslaglegging voor CNME De Rollen
Groep 7 en 8: je komt – bij voorkeur - met je klas naar De Rollen voor Isolatie Minihuis
Inspirerende websites
Voor wie meer wil weten over energiereductie: kijk op onderstaande sites en de inspiratie borrelt op!
Kinderen leren energie te besparen https://www.essent.nl/kennisbank/energie-
besparen/bespaartips/energie-besparen-met-kinderen Wat kun jij doen voor het klimaat? https://www.iedereendoetwat.nl/
Hoe pak je energiebesparende klusjes aan? https://www.engie.be/nl/stayhomesaveup Heb jij stroomvreters in huis? https://www.consumentenbond.nl/energie-
vergelijken/energie-besparen-in-huis
101 tips om energie te besparen https://www.klimaatgids.nl/energieverbruik/101-tips-om- energie-te-besparen
Opbouw van de leerlijn Energie besparen
Zonnepret, leskist, Groep 1, 2 en aanvang 3
Zonnepret voor 1, 2, aanvang 3 is een speels opgezette onderzoekhoek. De les start met het thema warm en koud.
De zon levert warmte en licht, dat noemen we energie. Energie kun je nuttig gebruiken. Hoe kun je zuinig doen met energie en zo de aarde helpen mooi te blijven? Vraag thuis aan opa en oma, papa en mama wat zij doen en laat ze jou helpen ook iets te doen. Tenslotte wordt iets gemaakt voor de tentoonstelling van het CNME.
Leskist, goed te combineren met de Isolatie onderbouw (leskist/gastles groep 1-4).
Isolatie onderbouw, keuze uit gastles en leskist, Groep 1, 2, 3, 4
In het filmpje Kikker in de kou zien we dat Kikker het niet meer koud heeft als hij een trui aantrekt. Dit verhaal vormt de aanleiding voor onderzoek naar materialen die warmte goed vasthouden en materialen die warmte makkelijk doorlaten. Deze les is opgezet volgens de didactiek van O en O.
Bij de laatste stap presenteren de kinderen hun bevindingen aan elkaar.
Kun je het geleerde vertalen naar maatregelen voor woningisolatie?
Welke methoden en materialen zijn er voor de bouw en hoe zit dat bij jou thuis?
Tip: deze gastles en leskist zijn goed te combineren met Zonnepret.
14 Energie en isolatie, keuze uit gastles of leskist, Groep 4, 5 en 6
Het begrip warmteverlies wordt behandeld. We kijken naar dieren: hoe overleven zij een strenge winter? Hoe houden mensen warmte vast? Met welke materialen kun je de warmte in huis vasthouden? En waarom zou je dat doen? Uitleg over fossiele brandstoffen die CO2 opleveren met klimaatverandering als gevolg. Hoe kun je dat stoppen?
Daarop volgt onderzoek naar isolerende werking van materialen, volgens de stappen van onderzoekend leren.
Tenslotte worden de bevindingen gepresenteerd en volgt de hamvraag: wat betekent dat voor je huis? Hoe kun je thuis besparen en wat ga jij doen? Ze bedenken een actie om energie te besparen en voeren die actie thuis ook echt uit. Na een paar dagen maken ze (dat mag anoniem) voor het CNME een (creatief) verslag van hun actie. De resultaten worden gebundeld en naar het CNME gestuurd.
In de keuken, keuze uit gastles of lespakket, Groep 5 en 6
Om het onderwerp dichtbij te halen start je met een inventarisatie van de thuissituatie. Hoe koken jullie thuis, welke energiebron is daarvoor nodig, waar komt die energie vandaan?
Dan start het lesprogramma. Hoe kun je energiezuinig en duurzaam koken? Aan de hand van verschillende onderwerpen zoals het gebruik van apparatuur, slim inkopen en verpakkingen, onderzoeken we de mogelijkheden om energiezuinig te koken. De kinderen ontdekken de invloed van hun eigen gedrag op energiebesparing in de keuken. Ze bedenken een actie om hun eigen gedrag te verbeteren en voeren die thuis ook echt uit. Na een paar dagen schrijven of tekenen ze (dat mag anoniem) voor het CNME een verslagje van hun actie. De resultaten worden gebundeld naar het CNME gestuurd.
Energiek op school, gastles en leskist, Groep 7 en 8
Een PowerPoint of filmpje vormt de start: waarom zou je energie besparen? Begrippen als fossiele brandstof, duurzame energie en klimaatverandering worden behandeld. Vervolgens onderzoeken de kinderen aan de hand van een checklist het energieverbruik op school. Daarna doen ze hetzelfde thuis. Welke apparaten zijn de grootste energieverbruikers? En welke aanpassingen zijn er thuis gedaan om energieverbruik te reduceren?
Ze bedenken een actie om energie te besparen en voeren die actie thuis ook echt uit. Na een paar dagen maken ze (dat mag anoniem) voor het CNME een (creatief) verslag van hun actie. De resultaten worden gebundeld en naar het CNME gestuurd.
Deze les biedt veel aanknopingspunten voor de rekenles: informatieverwerking in schema’s en tabellen, voor leren meten en rekenen met eenheden en maten (vermogen, lichtsterkte, e.d.).
Isolatie Minihuis, gastles en leskist, Groep 7 en 8
In deze les gaan de kinderen in tweetallen onderzoek doen naar het isoleren van een Minihuis. Tal van aanpassingen kunnen ze testen en meten, om zo de vertaalslag van de
energiehuishouding van dit Minihuis naar een echt huis te maken. Het huis wordt verwarmd en de resultaten worden vergeleken, om conclusies kunnen trekken.
Mogelijke manieren om energie te besparen worden besproken.
Uit al die mogelijkheden maken ze een keuze waarmee ze thuis echt aan de slag gaan. Van hun besparingsactie maken ze een (anoniem) creatief verslag voor het CNME. De leerkracht bundelt deze en bezorgt ze bij het CNME.
Deze les geven we zowel op school als op De Rollen en hij is een week te leen. En als je hem zelf uitvoert op onze locatie De Rollen is hij helemaal GRATIS !
Het aanbod Leerlijn Energie besparen geldt alleen voor scholen in de gemeente Sittard-Geleen.
Mogelijk komt er uitbreiding naar andere gemeenten, dan informeren we je via de nieuwsbrief. Lever daarom s.v.p. de juiste e-mailadressen aan, zie ons verzoek op blz. 1.
15
5. Eco-Schools, duurzame school
Eco-Schools is een wereldwijd duurzaamheidskeurmerk. Wil je je school verduurzamen en wil je dit goed aanpakken voor je hele schoolsysteem, dan pak je drie pijlers aan:
het curriculum (de feitelijke inhoud)
het onderwijzen (zowel de algemene pedagogische omgang met de leerlingen als het meer specifiek didactische handelen in relatie tot de leerstof) en
de fysieke leeromgeving (het schoolgebouw, het schoolterrein en de omgeving)
Aandacht voor duurzaamheid levert zichtbare en concrete resultaten op. Zoals kostenbesparing, gezondere voeding, minder verkeersproblemen rondom school, minder afval en milieubewuste leerlingen.
Met een duidelijk 7-stappenplan werk je toe naar meer duurzaamheid. Een Eco-team maakt het actieplan, daarbij hebben vooral leerlingen een grote rol. Onderzoeken, debatteren, overleg met besluitvormers, uitwisseling van informatie, pr, en vormgeving; allemaal vaardigheden die leerlingen gedurende het proces ontwikkelen.
Het certificeringsproces
Eco-Schools omvat 10 duurzaamheidthema’s, zie afbeelding. Als school ga je in eerste instantie aan de slag met 2 of 3 thema’s. In 7 stappen werk je binnen twee jaar toe naar het behalen van het certificaat. Tijdens het
certificeringsproces zijn er jaarlijkse externe audits.
Rol CNME bij Eco-Schools
CNME De Rollen is gecertificeerd accountmanager van Eco-Schools en heeft daarmee de rol van adviseur en procesbegeleider in het hele proces.
6. Moestuin op school
Kinderen vinden het een geweldige belevenis om het hele proces van zaaien tot oogsten tot een smakelijk einde te brengen! Moestuinieren draagt bij aan een positieve houding van kinderen tegenover gezond voedsel. Dat is wetenschappelijk aangetoond. De moestuin levert een schat aan aanknopingspunten op voor educatie en onderzoekend leren. De subsidie voor Jong Leren Eten kun je inzetten.
Rol CNME bij jullie moestuin
Afhankelijk van jullie wensen kunnen we begeleiden vanaf het prille begin, als je nog moet starten bij de aanleg.
Idee-ontwikkeling, ontwerp, aanleg, soort moestuin, organisatie, beplantingslijst. Heb je geen groene vingers? We voorzien je van tips en suggesties over wat je kunt zaaien en wanneer je wat moet doen, schema van
werkzaamheden per 2 à 3 weken.
Materialen Moestuin op school
Wil of kun je niet in de volle grond tuinieren dan hebben we een moestuinbak voor je te leen, compleet met tuinaarde, een handleiding en lessuggesties. Hierbij is apart nog een kweekkasje te leen. Voor het gratis groentenzadenpakket adviseren we je de nieuwsbrief in de gaten te houden.
Werkwijze
Met het kweekkasje kun je zaaien in vakjes, kiemplantjes opkweken. Daarna verplaats je deze naar de
moestuinbak. De bak kun je - als je ruimte hebt - in je klas plaatsen. Anders in de hal, op de gang of – het beste – op een veilige plek buiten.
16
7. Vergroenen schoolplein
Alle scholen hebben plannen voor aanpassing van hun speelplein/buitenruimte, zo blijkt uit een enquête van Speeltuinwerk Limburg. Sommige scholen bevinden zich in de oriëntatiefase, andere zijn al aan de slag. CNME De Rollen biedt scholen die willen vergroenen procesbegeleiding, inspiratie, tips, ook voor de financiering van het project.
Wat is een groen schoolplein?
‘Het' groene schoolplein bestaat niet. De mogelijkheden zijn eindeloos. Kiest de ene school voor simpel: tegels eruit en planten erin, bij een andere school gaan álle tegels eruit, wordt een speels terrein gecreëerd met allerlei groene elementen en natuurspeelmogelijkheden. Een groen schoolplein sluit aan bij de visie en manier van leren van de school.
Waarom vergroenen?
Spelen in de natuur draagt bij aan een evenwichtige, gezonde ontwikkeling en kinderen vertonen meer exploratief en meer creatief speelgedrag.
De rol van CNME bij vergroenen
Heb je als school of als BSO plannen om je plein te vergroenen, dan kan CNME De Rollen je helpen en het proces begeleiden. We inventariseren de wensen en randvoorwaarden, denken mee over mogelijkheden, adviseren bij het projectplan en begeleiden in het verdere traject met aspecten als ontwerp en fondsenwerving. Indien gewenst adviseren we over moestuinieren en hoe je de buitenruimte volop kunt benutten voor educatie.
Zet je eerste stappen
Mail ons voor informatie, een oriënterend gesprek, procesbegeleiding of een presentatie.
En kijk snel op www.jonglereneten.nl voor subsidiemogelijkheden.
8. Lessenserie Klimaatverandering en wateroverlast
Gastles en leskist Groep 6, 7 en 8
In november vorig jaar was er veel animo voor de gastles Klimaatverandering en Wateroverlast in en rond ons leslokaal De Rollen. Het is een onderwerp met vele facetten. Eén enkele les is te weinig om dit actuele onderwerp tot zijn recht te laten komen. Daarom hebben we het aanbod uitgebreid tot een
lessenserie van lessen. Les 1 en 3 vormen de kern, de overige 3 lessen zijn facultatief en aanvullend.
Les 3 bieden we aan als gastles op onze locatie De Rollen in de periode 26 oktober – 26 november. Vòòr je deze gastles volgt, behandel je op school les 1. Wat je nodig hebt, krijg je van ons. Ook voor les 5, de onderzoeksles naar waterdoorlaatbaarheid. Je bepaalt zelf of je ook kiest voor de overige lessen (2, 4, 5).
Inhoud: het weer wordt steeds extremer, perioden van hitte en droogte duren lang, dan plots hebben we te maken met forse buien die wateroverlast veroorzaken. Enerzijds bestrijden we de hinderlijke gevolgen door maatregelen, anderzijds denken we na hoe we de oorzaak, klimaatverandering, kunnen aanpakken.
Les 1. Wat is klimaatverandering en wat zijn de oorzaken (PowerPoint met quiz) Les 2. Wat doe jij om de klimaatverandering te reduceren? (actie)
Les 3. Hoe passen we ons aan wateroverlast aan en wie is verantwoordelijk voor maatregelen (evt. als gastles) Les 4. Maak een ontwerp voor een ‘waterklaar’ schoolplein (O en O)
Les 5. Zet een onderzoek op naar waterdoorlaatbaarheid van grondsoorten en bodembedekking (O en O)
Subsidie Jong Leren Eten
https://www.jonglerenete
n.nl/
17
9. Onderzoekend en Ontwerpend Leren / Wetenschap & Techniek / STEM
CNME heeft een breed scala aan O en O activiteiten. Je kunt lesmateriaal lenen voor O en O in je klas, om de onderzoeksvaardigheden van kinderen te vergroten. Er is echter ook aanbod om jezelf of je team te bekwamen en vaardig te worden in O en O, om zo Wetenschap & Techniek in je klas te halen. Hier volgt een opsomming van de mogelijkheden, de uitgebreide versie staat op onze website onder Projecten. Heb je specifieke wensen, neem contact op voor maatwerk.
Presentatie aan schoolteams over Onderzoekend en Ontwerpend Leren
Teamtraining Onderzoekend en ontwerpend leren
Training individuele leerkrachten Onderzoekend en Ontwerpend leren
Uitleen van O en O-kisten voor groepen 1 t/m 8
De duurzame school, onderzoek naar je school aan de hand van O en O
Gezonde voeding, gezond gedrag, aan de hand van O en O
Reader over O en O, voor zelfstudie
10. ’s Werelds grootste les, de 17 Werelddoelen les (Global Goals)
Voor groep 7 en 8
25 september 2020 is het 5 jaar geleden dat 193 landen de 17 Werelddoelen (de Global Goals ofwel the Sustainable Development Goals) vaststelden: een gezamenlijke en allesomvattende agenda om te streven naar een eerlijke, rechtvaardige en duurzame wereld voor iedereen. In 2030 moeten de doelen bereikt zijn.
Met deze les willen we de doelstellingen voor duurzame ontwikkeling voorstellen aan kinderen en jongeren en hen in actie brengen. De kinderen van nu zijn in 2030 volwassen wereldburgers. Reden genoeg om hen bekend te maken met deze doelen en meteen tot actie over te gaan.
Inzet is om op 25 september 2020, de 5e verjaardag van de Werelddoelen, hier in heel Nederlands en Belgisch Limburg aandacht aan te besteden.
We willen iedereen hierbij betrekken: jouzelf, gastdocenten, de leerlingen en hun thuisfront. Gastdocenten worden ingewerkt door de Limburgse NME- centra om de 17 Werelddoelen les op school te verzorgen.
Tijdens een inspirerende les op school worden de kinderen gestimuleerd om na te denken over hoe we de 17 Werelddoelen kunnen bereiken. Na de les zijn ze hoog gemotiveerd om gedurende twee weken een
zelfbedachte actie uit te voeren. Als ze willen kunnen ze hun actie filmen. Twee weken na de les, op 10-10, de Dag van de Duurzaamheid, is het tijd om de resultaten van hun actie aan elkaar te presenteren. De filmpjes mogen ze ook insturen naar het CNME.
11. Afval scheiden op school
In schooljaar 2019-2020 onderzochten we, samen met gemeente Sittard-Geleen, de praktijk en mogelijkheden van afval scheiden op school, op 4 Kindantescholen in Sittard-Geleen. De bevindingen van deze proef publiceren we aan het einde van schooljaar 2019-2020 via de communicatiemiddelen van onszelf, gemeente Sittard-Geleen en Kindante. Wat deze proef betekent voor de overige scholen en wat het vervolg zal zijn, daarover informeren we je onder andere via onze nieuwsbrief.
18
Groepen 1 en 2 Overzicht activiteiten
N Bevers 1-2 OO
N Bijengeheimen 1-2 Lk
N Boompje groot 1-2 Lk
N Eieren 1-2 Lk
N Kabouterpad Plinthos 1-2 Bl
N Kabouterpad school 1-2 Bl
N Kikkerkist-ontdekhoek 1-2 Lk
N Kikkerpad school 1-2 Bl
N Kikkerpad Plinthos 1-2 10 t/m 20 mei Bl
N Kriebelende kruipertjes 1-2 Lk
N Kuikens Broedmachine 1-2 februari t/m juni Lk
N Kuikens Verzorgingspakket 1-2 februari t/m juni Lk
N Scharrelavontuur in de schoolomgeving ob 1-2 Bl
N Vleermuizen 1-2 Lk
N Vlinders kijken 1-2 Lk
W Droppiepad Hemelbeek 1-2 Bl
W Droppiepad Keutelbeek 1-2 Bl
W Droppiepad Nieuwstadt 1-2 Bl
W Droppiepad Stadspark Sittard 1-2 Bl
E Zonnepret 1-2 1 sept – 1 april OO
19
E Isolatie onderbouw 1-2 1 sept – 1 april OO
V Aan de slag met afval 1-2 hele jaar Lp
V Alles voor een pannenkoek 1-2 Lk
VN Eetbare paddenstoelen kweken in de klas 1-2 afhalen direct na de
herfstvakantie Lp
V Fruit 1-2 Lk
V Kweekkasje voor (moestuin)zaden 1-2 januari - juni Lp
V Moestuinbak 1-2 februari - juli Lp
V Pieter de Pier 1-2 Lk
V Smaaklessen 1-2 Lk
V Zadenpakket voor moestuinieren 1-2 aanvragen tot 1 februari Lp V Zwerfafval opruimactie 1-2 Sittard-Geleen: vr. 19 mrt
Beek: 22 t/m 26 mrt. Act
O Zintuigen onderbouw 1-2 OO
20
Groepen 1 en 2 Beschrijving gastlessen
Voor een uitgebreide beschrijving en om individueel te reserveren ga je naar http://www.derollen.nl
UIT DE LEERLIJN ENERGIE BESPARING ZIE BLZ . 11 VOOR VOORWAARDEN ISOLATIE ONDERBOUW KEUZE UIT GASTLES O EN O EN LESKIST O EN O
Voor: groep 1, 2, 3, 4 Periode: 1 sept – 1 april Locatie: op school
In het filmpje Kikker in de kou zien we dat Kikker het niet meer koud heeft als hij een trui aantrekt. Dit verhaal vormt de aanleiding voor onderzoek naar materialen die warmte goed vasthouden en materialen die warmte makkelijk doorlaten. Deze les is opgezet volgens de didactiek van O en O.
Bij de laatste stap presenteren de kinderen hun bevindingen aan elkaar.
Kun je het geleerde vertalen naar maatregelen voor woningisolatie?
Welke methoden en materialen zijn er voor de bouw en hoe zit dat bij jou thuis?
Tip: deze gastles en leskist zijn goed te combineren met Zonnepret
Droppiepad Hemelbeek, Droppiepad Stadspark Sittard*
Droppiepad Nieuwstadt, Droppiepad Keutelbeek Bl
75-90 min.Droppiepad gaat over water. In het veld staan Droppies, bij elke Droppie is een speelse opdracht over water in de natuur: de loop van de beek, waterstroming, eigenschappen, belang van beekwater, afval, waterdiertjes, water filtreren, drijven, zinken en waterkringloop.
Deze lessen voeren we uit in opdracht van Waterschap Limburg.
* Onder voorbehoud i.v.m. werkzaamheden in het park
Kabouterpad Plinthos Bl
60-90 min.De kinderen gaan op een speelse en verkennende manier aan de slag met opdrachten rondom de elementen van de natuur: planten, diertjes, vogels, geluiden, het weer. Alle zintuigen doen mee.
Kikkerpad Plinthos
Bl
10 t/m 20 mei 60 minutenDe kinderen gaan op een speelse en ontdekkende manier aan de slag met opdrachten rondom dieren en planten in een nat gebied. Alle zintuigen doen mee.
Tip: de Kikkerkist sluit hier goed bij aan, ter voorbereiding of als verdieping achteraf na Kikkerpad Plinthos.
21
Scharrelavontuur in de schoolomgeving onderbouw
Bl
60-90 min.Scharrelavontuur is een educatief natuurbelevingsspel met opdrachtkaarten en tasjes met materialen. De opdrachten bestaan uit verzamelopdrachten, zoekopdrachten, doe-opdrachten en spelopdrachten.
Groepen 1 en 2 Beschrijving leskisten en lespakketten
UIT DE GRATIS LEERLIJN ENERGIE BESPARING ZIE BLZ . 11 VOOR VOORWAARDEN
ZONNEPRET LESKIST O EN O
Voor: groep 1, 2 en aanvang 3 Periode: 1 sept – 1 april
Zonnepret voor 1, 2, aanvang 3 is een speels opgezette onderzoekhoek. De les start met het thema warm en koud.
De zon levert warmte en licht, dat noemen we energie. Energie kun je nuttig gebruiken. Hoe kun je zuinig doen met energie en zo de aarde helpen mooi te blijven? Vraag thuis aan opa en oma, papa en mama wat zij doen en laat ze jou helpen ook iets te doen. Tenslotte wordt iets gemaakt voor de tentoonstelling van het CNME.
Leskist, goed te combineren met de Isolatie onderbouw (leskist/gastles groep 1-4).
Aan de slag met afval
Lp
cat. 1 60 – 150 min.In deze lessen leren leerlingen op een leuke en interactieve manier alles over het opruimen en voorkomen van zwerfafval samen met het gescheiden inzamelen en recyclen van verpakkingsafval.
Na de digitale opdrachten gaan de leerlingen actief aan de slag met doe-opdrachten waarmee gedragsverandering wordt geactiveerd.
Tip: dit lespakket past uitstekend bij de Zwerfvuilactie in maart.
Alles voor een pannenkoek Lk
90 – 120 min.De kinderen leren waar de ingrediënten voor een pannenkoek vandaan komen en welke bewerkingen nodig zijn om van graan tot een pannenkoek te komen. Ze malen zelf het graan en bakken een pannenkoek.
22
NIEUW !!! Bevers
OO
In de onderzoekhoek leren leerlingen hoe bevers wonen en hoe ze hun woningen maken. Dit onderzoeken ze door zelf te experimenten met het maken van een burcht en een dam. De les start met het boekje Zeg kleine bever wat bouw jij knap. Wanneer – in het verhaal – de beverburcht dreigt te overstromen, stopt het voorlezen en wordt het probleem van de beverfamilie besproken. In de zand-/watertafel ontwerpen de kinderen, groepsgewijs en bij toerbeurt, een onderkomen voor de beverfamilie, dat droog blijft als het water stijgt.
Dit is de kern van de les. Daarnaast bevat de kist nog meer materialen om te leren over het leven van de bever.
Boompje groot
Lk
per thema 45 min., er zijn 10 thema’sDe kinderen gaan op een speelse, verkennende en ontdekkende manier zelf aan de slag met verschillende kijk-, doe-, meet-, voel- en zoekopdrachten over (onderdelen van) bomen en struiken, hun staanplaats en producten.
Eetbare paddenstoelen kweken in de klas
Lp cat. 3
OO
4 – 5 wekenPeriode: bestellen uiterlijk 1 oktober; afhalen op 26, 27, 28 oktober
Wat is er leuker dan je eigen voedsel telen? Je kunt met eigen ogen zien hoe uit die wirwar van draden witte bolletjes groeien die zich ontwikkelen tot een smakelijke champignon!
De verzorging is natuurlijk voor de leerlingen. Ze kunnen het proces volgen èn vastleggen: tekenen, fotograferen, meten en een tabel maken, daarvan een grafiek. Met twee pakketten heb je nog meer onderzoeksmogelijkheden.
De ontwikkeling van de paddenstoelen duurt 4 à 5 weken, dus het project is mooi op tijd klaar als de sint zich aankondigt. Het eindigt met een smakelijk recept. Lessuggesties en recept krijg je van ons.
Een bestelling kan niet worden geannuleerd.
Eieren
Lk
ontdekhoek: per 2 à 4 kinderen 15-30 min.In de leskist zitten materialen voor het inrichten van een ontdekhoek, zoals allerlei vormen van eieren, kaartjes om op volgorde te leggen: “Van ei tot slang en tot hagedis” en “Van kip tot ei”, houten puzzel, kuikentje, kippetje en boeken. De kinderen werken roulerend in de ontdekhoek.
Tip: dit onderwerp sluit goed aan bij de Broedmachine zie blz. 21.
Fruit
Lk
90 min.De kinderen maken verschillende eenvoudige fruitgerechten en gebruiken daarbij de materialen uit de leskist.
Daarna is het gezellig samen proeven en (hopelijk) lekker smikkelen.
23
Kabouterpad omgeving school Lk
90 min.De kinderen verkennen op een speelse en verkennende manier aan de slag met eenvoudige opdrachten rondom de elementen van de natuur. Dit doen ze door te voelen, ruiken, luisteren, kijken en proeven waarbij kabouterbordjes hen de weg wijzen.
Kikkerpad omgeving school
Lk
90 min.De kinderen gaan op een speelse en ontdekkende manier aan de slag met eenvoudige opdrachten rondom dieren en planten in een nat gebied. Alle zintuigen doen mee.
Kikkerkist ontdekhoek Lk
2 wekenDe kikkerkist kan als ontdekhoek ingezet worden ter voorbereiding of verdieping op het Kikkerpad Plinthos of Kikkerpad omgeving school. In de kist zitten voorleesboeken, knutselideeën, muziekkikkers, (kikker-) knuffels, handpoppen en een kleine diertjesspel.
Tip: deze kist sluit aan op Kikkerpad Plinthos, ter voorbereiding of verwerking.
Kriebelende kruipertjes
Lk
2 wekenDe kinderen verzamelen kleine diertjes in de directe omgeving van de school. Met insectenpotjes en andere middelen bestuderen ze de diertjes. In de klas richt je een ontdekhoek in met de materialen uit de leskist.
Kweekkasje voor (moestuin)zaden
Lp
cat. 2 februari tot juni uitleentijd in overlegDe kweekkasjes lenen zich prima voor zaaiactiviteiten binnen, als je weinig ruimte hebt. Na een poosje kunnen de jonge plantjes verspeend worden zodat ze wat meer ruimte krijgen. Daarna kunnen ze naar buiten, de moestuin in.
24
Kuikens Broedmachine
Lk
februari t/m juni 24 dagen, waarvan het broedproces 21 dagenWat is er spannender dan in je klas kuikens geboren te zien worden? Dat kan met deze broedmachine, geschikt voor acht eieren. Bevruchte eieren haal je zelf op, wij geven je een adres. De broedmachine krijgt een veilige plek in de klas en de eieren krijgen drie weken de verzorging die nodig is. Een duidelijke handleiding en lessuggesties hoort erbij.
Houd met de startdatum rekening met schoolvakanties en vrije dagen. Zolang de eieren in de broedmachine liggen, kunnen ze - in het weekend - zonder toezicht. Dag 20-21-22 moet een schooldag zijn, anders mis je het uitkomen.
Levende kuikens hebben echter dagelijks verzorging (minimaal 1x per dag) nodig, dat moet je dus regelen.
Tip: geschikt hierbij zijn Verzorgingspakket Kuikens en Leskist Eieren.
Kuikens verzorgingspakket Lk
februari t/m juni 1 – 2 wekenIn dit pakket zit alles wat je nodig hebt om kuikens in je klas te houden en verzorgen.
Een hok met zaagsel of stro, een warmtelamp zodat de kuikens zich behaaglijk voelen, een voer- en drinkbak en kuikenvoer. Plus een boekje met tips over het verzorgen en hanteren van de kuikens en leuke lessuggesties.
Regel goed de verzorging voor de kuikens, ook op vrije dagen! Minimaal 1x per dag, beter is 2x.
Tip: geschikt hierbij zijn Broedmachine Kuikens en Leskist Eieren.
Moestuinbak Lp
cat. 3Tijdsduur: in overleg
We lenen je een moestuinbak en leveren een zak tuinaarde. Deze bak is geschikt om in te zaaien of om de voorgekiemde plantjes in
te zetten. Nu kunnen de planten groot worden tot ze klaar zijn voor de oogst. Zet de moestuinbak op een veilige plek buiten. Als dat niet gaat, geef hem dan een centrale plek in de hal, op de gang of in je leslokaal.
De moestuinbak is handig in combinatie met het gratis zadenpakket en de kweekkasjes, beide zijn beperkt leverbaar.
Pieter de Pier
Lk
120 minutenDeze leskist heeft drie thema’s: afval in de natuur, afval van mensen en afval rond school.
De kinderen zoeken, bekijken en bestuderen bodemdiertjes. Ze leren soorten afval te onderscheiden en waarom dit gescheiden moet worden. Bij ieder thema hoort een verhaal als inleiding, er zijn spelletjes en tenslotte leren de kinderen het lied van Pieter de Pier.
Tip: dit lespakket past uitstekend bij de Zwerfvuilactie in maart.
25
Smaaklessen
Lk
5 lessen van 45 min.De kinderen proeven van bekende en onbekende voedingsmiddelen. Op die manier krijgen ze kennis over smaak, voeding en gezondheid en voedselproductie. Ze worden zich bewust van hun eigen eetgedrag en de relatie met gezondheid en duurzaamheid.
Vleermuizen
Lk
3 uurDe kinderen leren hoe vleermuizen leven, overwinteren en zich door middel van echolocatie oriënteren. Ze leren waarom vleermuizen beschermde dieren zijn. Er kan een vleermuizenmobile gemaakt worden en met een spel kunnen kinderen echolocatie nabootsen. Geschikt voor één enkele les of een volledig project.
Vlinders
Lk
3 uurDe kinderen kunnen het uiterlijk, de metamorfose, de levensduur, het voedselgedrag, de omgeving en de bedreigingen van vlinders herkennen en beschrijven. Bij de Vlinderstichting kun je een kweekpakket bestellen om van eitjes rupsen vlinders te kweken in de klas. Je kunt ons inschakelen voor advies.
Zadenpakket voor moestuinieren
Lp
cat. 1 bestellen uiterlijk 1 februari; afhalen in maartDe inhoud bestaat uit 10 zakjes met duizenden zaden voor sla, radijs, tomaat, rode biet, spinazie, peen en andere groenten. De zaden zijn vrij van bestrijdingsmiddelen en genetische modificatie. Een boekje met teeltinformatie wordt meegeleverd. Per school is een pakket beschikbaar. Ook per BSO is een pakket beschikbaar. Heb je nog zaden van 2020, gebruik die dan eerst, dat kan prima.
Tip: hierbij kun je van ons een kweekkasje huren om te zaaien in de klas. Geschikt in combinatie met de Groentenworkshop en de Moestuinbak.
Zintuigen onderbouw
OO
20 à 30 min. per activiteit, er zijn 13 activiteitenMet verschillende spellen en huis-, tuin- en keukenmaterialen worden de zintuigen geprikkeld. De kinderen leren dat de tong gevoelig is voor zoet, zuur, zout, bitter en umami. Ze leren ook verschillende geluiden herkennen.
Geschikt voor onderzoekend leren.
26
Groepen 3 en 4 Overzicht activiteiten
N Bevers 3-4 OO
N Bijengeheimen 3-4 Lk
N Biodiversiteit, planten en insecten 4 Lk
N Biodiversiteit en zaadbommen maken 4 rond 22 april nationale zaaidag Gs
N Boompje Groot 3-4 Lk
N Chris Hagedispad, Plinthos 4 Bl
N Eieren 3-4 Lk
N Kabouterpad Plinthos 3 Bl
N Kabouterpad school 3 Bl
N Kikkerkist-ontdekhoek 3 Lk
N Kikkerpad Plinthos 3 10 t/m 20 mei Bl
N Kikkerpad school 3 Bl
N Kriebelende kruipertjes 3-4 Lk
NT Kuikens Broedmachine 3-4 februari t/m juni Lk
N Kuikens Verzorgingspakket 3-4 februari t/m juni Lk
N Professor van Wiegen ziet ze vliegen 4 Lk
N Scharrelavontuur in de schoolomgeving ob 3-4 Bl
N Schoolomgevingsspel 4 Bl
N Slakken 3-4 april tot oktober Lk
N Vleermuizen 3-4 Lk
N Vlinders kijken 3-4 Lk
27
W Waterspeurtocht Hemelbeek 3-4 Bl
W Waterspeurtocht Keutelbeek 3-4 Bl
W Waterspeurtocht Nieuwstadt 3-4 Bl
WC Waterspeurtocht Stadspark Sittard 3-4 Bl
V Aan de slag met afval 3-4 hele jaar Lp
V Alles voor een pannenkoek 3-4 Lk
VN Eetbare paddenstoelen kweken in de klas 3-4 afhalen direct na de
herfstvakantie Lp
V Fruit 3-4 Lk
V Groentenworkshop 4 12 t/m 23 april Gs
V Groenten workshop leskist 4 febr - juni Lk
V Kweekkasje voor (moestuin)zaden 3-4 januari - juni Lp
V Moestuinbak 3-4 februari - juli Lp
V Pieter de Pier 3 Lk
V Smaaklessen 3-4 Lk
V Zadenpakket voor moestuinieren 3-4 aanvragen tot 1 februari Lp
V Zuivel en kaas maken 4 Lk
V Zwerfafval opruimactie 3-4 Sittard-Geleen: vr. 19 mrt
Beek: 22 t/m 26 mrt. Act
CN Driek op Bokkenrijderspad, Terborgh 4 Bl
C Waterspeurtocht Stadspark Sittard 3-4 Bl
E Zonnepret 3 1 sept - 1 april OO
ET Isolatie onderbouw 3-4 1 sept - 1 april OO
ET Isolatie onderbouw 3-4 1 sept - 1 april Gs
ET Energie en isolatie 4 1 sept - 1 april Gs
ET Energie en isolatie 4 1 sept - 1 april Lk
T Stroomkringen 3-4 OO
O Zintuigen onderbouw 3 OO
28
Groepen 3 en 4 Beschrijving gastlessen
Voor een uitgebreide beschrijving en om individueel te reserveren ga je naar http://www.derollen.nl
UIT DE GRATIS LEERLIJN ENERGIE BESPARING ZIE BLZ . 11 VOOR VOORWAARDEN
ZONNEPRET LESKIST O EN O
Voor: groep 1, 2 en aanvang 3 Periode: 1 sept – 1 april
Zonnepret voor 1, 2, aanvang 3 is een speels opgezette onderzoekhoek. De les start met het thema warm en koud.
De zon levert warmte en licht, dat noemen we energie. Energie kun je nuttig gebruiken. Hoe kun je zuinig doen met energie en zo de aarde helpen mooi te blijven? Vraag thuis aan opa en oma, papa en mama wat zij doen en laat ze jou helpen ook iets te doen. Tenslotte wordt iets gemaakt voor de tentoonstelling van het CNME.
Leskist, goed te combineren met de Isolatie onderbouw (leskist/gastles groep 1-4).
UIT DE GRATIS LEERLIJN ENERGIE BESPARING ZIE BLZ . 11 VOOR VOORWAARDEN
ISOLATIE ONDERBOUW KEUZE UIT GASTLES EN LESKIST O EN O
Voor: groep 1, 2, 3, 4 Periode: 1 sept – 1 april Locatie: op school
In het filmpje Kikker in de kou zien we dat Kikker het niet meer koud heeft als hij een trui aantrekt. Dit verhaal vormt de aanleiding voor onderzoek naar materialen die warmte goed vasthouden en materialen die warmte makkelijk doorlaten. Deze les is opgezet volgens de didactiek van O en O.
Bij de laatste stap presenteren de kinderen hun bevindingen aan elkaar.
Kun je het geleerde vertalen naar maatregelen voor woningisolatie?
Welke methoden en materialen zijn er voor de bouw en hoe zit dat bij jou thuis?
Tip: deze gastles en leskist zijn goed te combineren met Zonnepret
UIT DE GRATIS LEERLIJN ENERGIE BESPARING ZIE BLZ . 11 VOOR VOORWAARDEN
ENERGIE EN ISOLATIE KEUZE UIT GASTLES EN LESKIST O EN O
Voor: groep 4, 5, 6 Periode: 1 sept – 1 april Locatie: op school
29
Het begrip warmteverlies wordt behandeld. We kijken naar dieren: hoe overleven zij een strenge winter? Hoe houden mensen warmte vast? Met welke materialen kun je de warmte in huis vasthouden? En waarom zou je dat doen? Uitleg over fossiele brandstoffen die CO2 opleveren met klimaatverandering als gevolg. Hoe kun je dat stoppen?
Daarop volgt onderzoek naar isolerende werking van materialen, volgens de stappen van onderzoekend leren.
Tenslotte worden de bevindingen gepresenteerd en volgt de hamvraag: wat betekent dat voor je huis? Hoe kun je thuis besparen en wat ga jij doen? Ze bedenken een actie om energie te besparen en voeren die actie thuis ook echt uit. Na een paar dagen maken ze (dat mag anoniem) voor het CNME een (creatief) verslag van hun actie. De resultaten worden gebundeld en naar het CNME gestuurd.
Biodiversiteit en planten, groep 4 Bl
rond 22 april, de Landelijke Zaaidag 75 minutenDeze les bestaat uit twee of drie delen: inleiding, buitenles en – indien gewenst - zaadbommen maken. Voor de inleiding krijg je een PowerPoint toegestuurd. Deze behandel je zelf in de klas, vooraf aan de buitenles. De buitenles verzorgt het CNME. Planten en insecten in de schoolomgeving worden onderzocht aan de hand van speelse opdrachten. Onze ervaring leert dat kinderen dit ongelooflijk leuk vinden en heel geïnteresseerd zijn.
Aansluitend kun je kiezen voor het item hieronder, Lespakket Zaadbommen maken, om de biodiversiteit in jullie omgeving te verbeteren.
Biodiversiteit vervolg, zaadbommen maken Lp
cat. 4 rond 22 april, de Landelijke Zaaidag 75 minuten Dit pakket is alleen voor groepen die ook de gastles Biodiversiteit volgen.Je ontvangt materialen, zaden en instructie om een bloemenrijke berm of perk te maken. Zo help je wilde bijtjes, hommels en vlinders aan voedsel. Wespen komen hier niet op af, die verzamelen geen honing. Wilde bijtjes eten nectar en stuifmeel. In dit zeer uitgebreide en complete pakket zit alles wat jullie nodig hebben om 200 kleine zaadbommen te maken, genoeg voor de hele klas dus. De zaadbommen kun je laten drogen in eierdozen. Als de kinderen deze mooi versieren is het ook leuk als cadeau.
Chris Hagedispad Plinthos, groep 4
Bl
60 – 90 min.De kinderen verkennen en ontdekken het natuurlijk leven van enkele planten en dieren in een droge omgeving. De kinderen kennen de ontwikkeling, de woonplek, het voedsel, voedselgedrag en de seizoenaanpassingen van de levendbarende hagedis.
NIEUW !!! Groentenworkshop, groep 4 Gl
12 t/m 23 aprilInhoud: wat zijn groenten, waar komen ze vandaan en wat maakt dat groenten zo gezond zijn? Daarna gaan de kinderen aan de slag in een opdrachtencircuit. En er wordt gezaaid: tuinkers, spinazie en radijs. Ieder kind zaait zijn eigen groente in een potje, om te verzorgen, op te kweken en te verspenen naar de volle grond, liefst op school
30
natuurlijk. Met goede verzorging en wat geluk kunnen ze uiteindelijk oogsten en proeven.
Het hele jaar door ook te leen als leskist.
Tip: Hierbij sluiten onze volgende producten aan: Zadenpakket, Moestuinbak, Kweekkasje, Eigen moestuin op school, Project Jong Leren Eten, Leskist Soep.
Kikkerpad Plinthos, groep 3
Bl
10 – 20 mei 60 min.De kinderen gaan op een speelse en ontdekkende manier aan de slag met eenvoudige opdrachten rondom dieren en planten in een nat gebied. Dit doen ze door te voelen, ruiken, luisteren en te kijken. De kinderen kennen de ontwikkeling, het voedsel en het voedselgedrag van de kikker.
Scharrelavontuur in de schoolomgeving onderbouw
Bl
90 min.Met dit educatieve natuurbelevingsspel ontmoeten, beleven, ontdekken en verkennen de kinderen de natuur en enkele natuurelementen. Het spel bestaat uit verzamel-, zoek- en doe-opdrachten.
Waterspeurtocht Hemelbeek in Elsloo, Keutelbeek in Beek, Geleenbeek Nieuwstadt, Geleenbeek Stadspark Sittard*
Bl
90 – 120 min.De kinderen lopen een route door het park en voeren onderweg kijk-, doe-, beleef- en zoekopdrachten uit.
Onderwerpen zijn: waterkringloop, waterloop, drijven en zinken, waterbergend vermogen, waterdiertjes, zwerfafval en helderheid. Enthousiaste begeleiders voor de groepjes zijn nodig hierbij.
Deze lessen geven we in opdracht van Waterschap Limburg.
* Onder voorbehoud i.v.m. werkzaamheden in het park
31
Groepen 3 en 4 Beschrijving leskisten en lespakketten
UIT DE GRATIS LEERLIJN ENERGIE BESPARING ZIE BLZ . 11 VOOR VOORWAARDEN
ZONNEPRET LESKIST O EN O
Voor: groep 1, 2 en aanvang 3 Periode: 1 sept – 1 april
Zonnepret voor 1, 2, aanvang 3 is een speels opgezette onderzoekhoek. De les start met het thema warm en koud.
De zon levert warmte en licht, dat noemen we energie. Energie kun je nuttig gebruiken. Hoe kun je zuinig doen met energie en zo de aarde helpen mooi te blijven? Vraag thuis aan opa en oma, papa en mama wat zij doen en laat ze jou helpen ook iets te doen. Tenslotte wordt iets gemaakt voor de tentoonstelling van het CNME.
Leskist, goed te combineren met de Isolatie onderbouw (leskist/gastles groep 1-4).
Aan de slag met afval Lp
cat. 1 60 – 150 min.In deze lessen leren leerlingen op een leuke en interactieve manier alles over het opruimen en voorkomen van zwerfafval samen met het gescheiden inzamelen en recyclen van verpakkingsafval. Na de digitale opdrachten gaan de leerlingen actief aan de slag met doe-opdrachten waarmee gedragsverandering wordt geactiveerd.
Tip: dit lespakket past uitstekend bij de Zwerfvuilactie in maart.
Alles voor een pannenkoek Lk
90 min.Wat zit er in een pannenkoek en waar komt dat allemaal vandaan? De kinderen leren welke bewerkingen nodig zijn om van graan tot een pannenkoek te komen. Ze malen zelf het graan en bakken een pannenkoek.
NIEUW !!! Bevers
OO
2 wekenIn de onderzoekhoek experimenteren de leerlingen met het maken van een beverburcht en een dam. De les start met het boekje Zeg kleine bever wat bouw jij knap. Wanneer in het verhaal de beverburcht dreigt te overstromen, stopt het voorlezen en wordt het probleem van de beverfamilie besproken. In de zand-/watertafel ontwerpen de kinderen, groepsgewijs en bij toerbeurt, een onderkomen voor de beverfamilie, dat droog blijft als het water stijgt.
Dit is de kern van de les. Daarnaast bevat de kist nog meer materialen om te leren over het leven van de bever.
32
Boompje groot
Lk
per thema 45 min., er zijn 10 opdrachtenDe kinderen gaan op een speelse, verkennende en ontdekkende manier aan de slag met verschillende kijk-, doe-, meet-, voel- en zoekopdrachten over (onderdelen van) bomen en struiken, hun staanplaats en producten.
Driek op Bokkenrijderspad locatie Terborgh, groep 4
Gl 90 min.
Door observeren, vergelijken, meten, tekenen en perspectief kijken krijgen de kinderen inzicht in het leven in de tijd van de Bokkenrijders. We kijken naar functies van landschapselementen, naar cultuurhistorische gebouwen en naar de samenhang hiertussen. Bovendien leren ze de belangrijkste elementen van het weer te beschrijven en te meten.
Eetbare paddenstoelen kweken in de klas
Lp
cat. 3OO
4 à 5 wekenPeriode: bestellen uiterlijk 1 oktober; afhalen op 26, 27, 28 oktober
Wat is er leuker dan je eigen voedsel telen? Je kunt met eigen ogen zien hoe uit die wirwar van draden witte bolletjes groeien die zich ontwikkelen tot een smakelijke champignon!
De verzorging is natuurlijk voor de leerlingen. Ze kunnen het proces volgen èn vastleggen: tekenen, fotograferen, meten en een tabel maken, daarvan een grafiek. Met twee pakketten heb je nog meer onderzoeksmogelijkheden.
De ontwikkeling van de paddenstoelen duurt 4 à 5 weken, dus het project is mooi op tijd klaar als de sint zich aankondigt. Het eindigt met een smakelijk recept. Lessuggesties en recept krijg je van ons.
Een bestelling kan niet worden geannuleerd.
Eieren
Lk
2 wekenKinderen leren hoe kippen leven, wat de rol van een haan is, hoe een kuiken in een ei groeit, het verschil tussen bevruchte en niet-bevruchte eieren. Daarnaast leren ze dat naast vogels ook insecten, vissen, amfibieën en reptielen eieren leggen.
Fruit
Lk
90 min.De kinderen maken enkele verschillende, eenvoudige fruitgerechten en gebruiken daarbij de materialen uit de leskist. Aansluitend worden deze gerechten gezamenlijk geproefd en genuttigd.
33
NIEUW !!! Groentenworkshop, groep 4
Gastles: periode 12 t/m 23 april; Leskist: hele jaar
PowerPoint: wat zijn groenten, waar komen ze vandaan en wat maakt dat groenten zo gezond zijn? Daarna gaan de kinderen aan de slag in een opdrachtencircuit. En er wordt gezaaid: tuinkers, spinazie en radijs. Ieder kind zaait zijn eigen groente in een potje, om te verzorgen, op te kweken en te verspenen naar de volle grond, liefst op school natuurlijk. Met goede verzorging en wat geluk kunnen ze uiteindelijk oogsten en proeven.
Tip: Hierbij sluiten onze volgende producten aan: Zadenpakket, Moestuinbak, Kweekkasje, Eigen moestuin op school, Project Jong Leren Eten, Leskist Soep.
Kikkerpad omgeving school
Lk
60 min.De kinderen gaan op een speelse en ontdekkende manier aan de slag met eenvoudige opdrachten rondom dieren en planten in een nat gebied. Dit doen ze door te voelen, ruiken, luisteren en te kijken. De kinderen kennen de ontwikkeling, het voedsel en het voedselgedrag van de kikker.
Kikkerkist
Lk
2 wekenJe introduceert de kist in de kring. Met de materialen uit de kist richt je een ontdekhoek in rondom het thema kikker. Tip: deze kist sluit prima aan op de buitenles Kikkerpad en vormt daarmee een goede combinatie.
Kriebelende kruipertjes 1-4
Lk
2 wekenDe kinderen verzamelen buiten kleine diertjes in de directe omgeving van school. Ze gaan ontdekkend en
verkennend aan de slag met verschillende kijk-, doe- en zoekopdrachten over kleine, veelvoorkomende diertjes. Ze leren ze herkennen en benoemen en kunnen hun gedrag observeren.
Kuikens Broedmachine Lk
februari t/m juniTijdsduur: 24 dagen, waarvan het broedproces 21 dagen
Wat is er spannender dan in je klas kuikens geboren te zien worden? Dat kan met deze broedmachine, geschikt voor acht eieren. Bevruchte eieren haal je zelf op, wij geven je een adres. De broedmachine krijgt een veilige plek in de klas en de eieren krijgen drie weken de verzorging die nodig is. Een duidelijke handleiding en lessuggesties hoort erbij.
Houd met de startdatum rekening met schoolvakanties en vrije dagen. Zolang de eieren in de broedmachine liggen, kunnen ze - in het weekend - zonder toezicht. Dag 20-21-22 moet een schooldag zijn, anders mis je het uitkomen.
Levende kuikens hebben echter dagelijks verzorging (minimaal 1x per dag) nodig, dat moet je dus regelen.
Tip: geschikt hierbij zijn Verzorgingspakket Kuikens en Leskist Eieren.
34
Kuikens verzorgingspakket
Lk
februari t/m juni 1 a 2 weken (in overleg)In dit pakket zit alles wat je nodig hebt om kuikens in je klas te houden en verzorgen.
Een hok met zaagsel of stro, een warmtelamp zodat de kuikens zich behaaglijk voelen, een voer- en drinkbak en kuikenvoer. Plus een boekje met tips over het verzorgen en hanteren van de kuikens en leuke lessuggesties.
Regel goed de verzorging voor de kuikens, ook op vrije dagen! Minimaal 1x per dag, beter is 2x.
Tip: geschikt hierbij zijn Broedmachine Kuikens en Leskist Eieren.
Kabouterpad omgeving school
60 – 90 min.
De kinderen gaan op een speelse en verkennende manier aan de slag met eenvoudige opdrachten rondom de elementen van de natuur. Dit doen ze door te voelen, ruiken, luisteren, kijken en proeven waarbij kabouters hen de weg wijzen.
Kweekkasje voor (moestuin)zaden
Lp
cat. 2 februari tot juni uitleentijd in overlegDe kweekkasjes lenen zich prima voor zaaiactiviteiten binnen, als je weinig ruimte hebt. Na een poosje kunnen de jonge plantjes verspeend worden zodat ze wat meer ruimte krijgen. Daarna kunnen ze naar buiten, de moestuin in.
Moestuinbak
Lp
cat. 3 februari tot de zomervakantie Uitleenperiode in overlegWe lenen je een moestuinbak en leveren een zak tuinaarde. Deze bak is geschikt om in te zaaien en om de ontkiemde plantjes in te zetten. Nu kunnen de planten groot worden tot ze klaar zijn voor de oogst. Zet de
moestuinbak op een veilige plek buiten. Als dat niet gaat, geef hem dan een centrale plek in de hal, op de gang of in je leslokaal.
De moestuinbak is handig in combinatie met het gratis zadenpakket en de kweekkasjes, beide zijn beperkt leverbaar.
Pieter de Pier
Lk
120 min.Aan de hand van 3 thema’s afval in de natuur, afval van mensen en afval rond school gaan de kinderen op zoek naar bodemdiertjes. Ze leren soorten afval herkennen en hoe dit te scheiden. De thema’s worden ingeleid met een verhaal, uitgevoerd met spellen en afgesloten met een lied van Pieter de Pier.
