NL NL
EUROPESE COMMISSIE
Straatsburg, 15.12.2015 COM(2015) 678 final
MEDEDELING VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD
Voortgangsverslag over de uitvoering van de hotspot-aanpak in Griekenland
2 ALGEMEEN OVERZICHT
In 2015 kwam een ongekend aantal migranten op de Griekse eilanden aan (713 799 personen tot en met 3 december volgens de cijfers van Frontex), wat tot een humanitaire migratiecrisis leidde die om dringende actie riep.
Op 29 september 2015 bracht de Commissie een mededeling uit met de onmiddellijk te nemen operationele, budgettaire en wetgevende maatregelen in het kader van de Europese migratieagenda. Zij riep daarin op tot de volledige uitvoering van de herplaatsingsregeling en de inzet van ondersteuningsteams voor migratiebeheer in hotspotgebieden.
In de mededeling van 29 september werd echter gesteld dat het EU-recht met betrekking tot de instelling van een gemeenschappelijk Europees asielstelsel te traag werd ingevoerd in de lidstaten. De Commissie presenteerde daarom op 14 oktober een mededeling over de voortgang van de uitvoering van de prioritaire maatregelen van de Europese migratieagenda, met een overzicht van de stappen die de zes maanden daarop zouden moeten worden genomen.
Met name riep de Commissie Griekenland ertoe op om de uitrol van de resterende hotspots uiterlijk eind november 2015 af te ronden, de registratiecapaciteit in het kader van het vingerafdruksysteem Eurodac uit te breiden, de capaciteit voor tijdelijke opvang in de hotspots te vergroten en een bevelsstructuur voor crisisbeheer op te zetten om de dagelijkse monitoring van de hotspots en de herplaatsingsregeling te verzekeren.
Sinds het laatste verslag, dat in oktober werd uitgebracht, is het aantal nieuwkomers weliswaar afgenomen (volgens de UNHCR-cijfers 136 827 migranten in november, terwijl het er in oktober nog 211 000 waren), maar de huidige aantallen zijn nog steeds zeer hoog.
Om deze uitzonderlijk grote migratiestromen goed te beheren, is het essentieel om op vijf gebieden met voorrang maatregelen te nemen: goed functionerende hotspots opzetten, de herplaatsingsregeling uitvoeren, ervoor zorgen dat migranten die geen recht hebben op internationale bescherming daadwerkelijk terugkeren, het grensbeheer verbeteren en voldoende geschikte opvangcapaciteit creëren.
Sinds de Europese Raad van 15 oktober is enige vooruitgang geboekt, zij het trager dan oorspronkelijk gepland. Er is momenteel nog slechts één hotspot, in Moria (Lesbos), die echter nog niet volledig functioneert. De opening van nieuwe hotspots, verwacht voor eind november, is niet verwezenlijkt. Er wordt echter gewerkt aan uitbreiding en opwaardering van de locatie Moria en aan de aanleg van de hotspotlocatie op Leros. Volgens de planning zouden de bouwwerkzaamheden op beide locaties op 8 januari 2016 geheel moeten zijn voltooid. Op Chios is de locatie voor de bouwwerkzaamheden vastgesteld en zijn op 11 december 2015 alle benodigdheden geleverd. Als de werkzaamheden volgens plan in de week van 14–18 december beginnen, kan de locatie in de eerste helft van januari 2016 gereed zijn. De werkzaamheden op het eiland Kos zijn niet verder gevorderd en op Samos moet de bouwlocatie nog worden vastgesteld. Deze werkzaamheden moeten sneller verlopen.
Er zijn sinds de Europese Raad van oktober vier herplaatsingsvluchten uitgevoerd en voor 17 december en begin januari staan nog eens twee vluchten gepland. Er moet krachtiger worden gestreefd naar betere informatieverstrekking aan zowel dienstverleners op het terrein als migranten, en naar meer capaciteit om herplaatsingskandidaten te identificeren en te registreren. Om de onzekerheid te verminderen en de uitvoering van de herplaatsingsregeling efficiënter te maken, moeten in aanmerking komende asielzoekers goed worden geïnformeerd over hun verplichtingen in het kader van de herplaatsingsregeling. Tegelijkertijd moeten de lidstaten eraan worden herinnerd dat de regeling bindend is en dat zij het aantal plaatsen dat
3
zij aanbieden, moeten vergroten. De grootste knelpunten bij de herplaatsing zijn momenteel dat het lang duurt om van de ontvangende lidstaten toestemming te krijgen en dat de andere lidstaten weinig plaatsen toezeggen: op 15 december hadden de Griekse autoriteiten 297 herplaatsingskandidaten voor goedkeuring aan de andere lidstaten voorgesteld.
De terugkeer (gedwongen en vrijwillig) van migranten moet sterk worden bevorderd. Wat het grensbeheer betreft, is vooruitgang geboekt door de overeenkomst van 3 december 2015 over de inzet van Frontex aan de noordgrens, waarvan de details nog moeten worden vastgesteld.
Een belangrijke stap is ook dat de snellegrensinterventieteams (RABIT) op 12 december zijn geactiveerd, waardoor de capaciteit voor grensbeheer op zee naar verwachting zal toenemen.
Wat de opvangcapaciteit betreft, kunnen tot slot belangrijke ontwikkelingen worden gemeld.
Als alle vijf de hotspots eind januari 2016 zijn voltooid, zullen op de vijf eilanden 7 000 plaatsen voor eerste opvang beschikbaar zijn. De Commissie en de Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor de vluchtelingen (UNHCR) hebben op 14 december een huurregeling opgezet waardoor op het Griekse vasteland nog eens 20 000 opvangplaatsen voor asielzoekers en kandidaten voor herplaatsing beschikbaar komen. In het kader van de (her)inrichting van de hotspotlocaties op Lesbos, Leros en Chios worden begin januari 2016 4 500 opvangplaatsen gecreëerd. Tegen begin januari 2016 zouden er in Griekenland 35 000 opvangplaatsen beschikbaar moeten zijn (Griekenland heeft op de bijeenkomst met de leiders van de Westelijke Balkan toegezegd dat eind 2015 30 000 plaatsen beschikbaar zouden zijn en in totaal ten minste 50 000).
Kortom, hoewel er met de steun van de Commissie veel vooruitgang is geboekt op het terrein, moet er nog veel werk worden verzet. Alle vijf hotspots moeten nu zonder verder uitstel worden voltooid. Het registratieproces moet worden verbeterd, onder meer door het aantal Eurodac-vingerafdrukscanners aanzienlijk te verhogen. De programma’s voor herplaatsing en terugkeer moeten verder worden opgevoerd en de uitzending van deskundigen en materieel door Frontex moet worden versneld.
De Commissie heeft specifieke voorzieningen vrijgemaakt om Griekenland bij te staan bij het opzetten van de hotspots. Met name betreft dit de inzet van de Ondersteuningsdienst voor structurele hervormingen, een nieuwe dienst van de Commissie die op 1 juli 2015 is opgezet onder rechtstreekse leiding van voorzitter Juncker, die de lidstaten gespecialiseerde technische bijstand biedt bij de uitvoering van belangrijke bestuurlijke en structurele hervormingen. De Ondersteuningsdienst krijgt in Griekenland hulp van een speciaal team van DG HOME, wat inhoudt dat specifieke personen in Griekenland bijstand verlenen door frequent bezoeken te brengen aan de vijf hotspoteilanden (een van hen heeft zijn standplaats op Lesbos).
De Commissie steun Griekenland op het terrein
Een team van de Commissie, geleid door de directeur-generaal van de Ondersteuningsdienst voor structurele hervormingen, verleent Griekenland praktische steun bij de aanpak van de vluchtelingencrisis. De directeur-generaal heeft de afgelopen acht weken de helft van zijn tijd ter plaatse in Griekenland doorgebracht om het team aan te sturen en de werkzaamheden met de Griekse autoriteiten te coördineren.
Het 47 personen tellende team (van wie 12 met standplaats Athene) helpt Griekenland om sneller toegang te krijgen tot noodfinanciering, de coördinatie tussen de betrokken actoren te verbeteren, administratieve knelpunten aan te pakken en het delen van kennis over grensbeheer en herplaatsing te vergemakkelijken. De Ondersteuningsdienst heeft een cruciale rol gespeeld door samen met de UNHCR de huurregeling voor 20 000 opvangplaatsen voor asielzoekers in Griekenland op te zetten, zoals was toegezegd op de bijeenkomst met de leiders van de Westelijke Balkan van 25 oktober 2015. Het team van de Ondersteuningsdienst
4
heeft geholpen bij de oproep van de UNHCR aan potentiële partners om blijken van belangstelling in te dienen voor de terbeschikkingstelling van 20 000 opvangplaatsen, met name door (in coördinatie met andere Commissiediensten) 80 miljoen EUR uit de EU- begroting voor 2016 te verzekeren voor huursubsidies en gastgezinprogramma’s waarmee die opvangplaatsen kunnen worden gefinancierd. De oproep kon daardoor eerder van start gaan.
Andere concrete voorbeelden van steunverlening:
– dankzij de steun van de Ondersteuningsdienst kon vooruitgang worden geboekt met de uitvoering van de juridisch bindende overnameovereenkomst met Pakistan. De overeenkomst functioneerde niet goed; het kwam voor dat reisdocumenten van terugkeerders niet werden erkend of dat herhaaldelijk vertraging werd opgelopen bij de afgifte van de noodzakelijke papieren. Het ondersteuningsteam bracht de Griekse en Pakistaanse autoriteiten bij elkaar om de administratieve problemen recht te trekken en van beide zijden de toezegging te krijgen dat de uitvoering van de overnameovereenkomst zal worden versneld en dat Pakistaanse burgers die niet voor internationale bescherming in aanmerking komen, sneller kunnen worden teruggestuurd. Hierdoor konden op 2 december de eerste negentien terugkeerders van Griekenland naar Pakistan worden teruggevlogen;
– diverse interventies, waaronder een aantal speciale financieringsmissies vanuit Brussel, om financiële ondersteuning voor herplaatsing, terugkeer en opvang vrij te maken. Dankzij het werk van de Ondersteuningsdienst voor structurele hervormingen kon aan de Griekse politie en de IOM in december ca. 2,5 miljoen EUR aan noodhulp ter beschikking worden gesteld, zodat het programma voor gedwongen terugkeer en begeleide vrijwillige terugkeer kon worden hervat;
– ondersteuning om administratieve hindernissen bij herplaatsing weg te werken: de Ondersteuningsdienst heeft samen met het Griekse asielbureau een informatiefolder en een formulier opgesteld (ook in het Arabisch verkrijgbaar) om kandidaten voor herplaatsing te identificeren;
– adviesverlening over overheidsopdrachten: dankzij de medewerking van de Ondersteuningsdienst kon in december een versnelde aanbestedingsprocedure voor de aanschaf van zes extra Eurodac-vingerafdrukscanners van start gaan;
– instelling van een mechanisme voor coördinatie tussen instanties met duidelijke rapportagelijnen: een van de grootste problemen met het functioneren van de hotspots was de coördinatie. Hoewel de politieke coördinatiestructuren snel konden worden opgezet, waren er diverse bijeenkomsten tussen de Ondersteuningsdienst en de Griekse algemeen secretaris voor overheidscoördinatie nodig om in elke hotspot een projectleider en op centraal niveau een coördinator voor de contactpunten benoemd te krijgen. Deze structuur vergemakkelijkt de informatie-uitwisseling tussen de hotspots en het centrale niveau. Daarnaast is de Griekse politie aangewezen als centrale instantie, belast met de bouwwerkzaamheden in de hotspots;
– oprichting van interdepartementale werkgroepen voor het optimaal functioneren van de hotspots en het herplaatsingsproces en voor het verlenen van deskundig advies daarover, bijvoorbeeld door hulp te bieden bij verzoeken om activering van de RABIT- ondersteuningsteams;
– ondersteuning bij de contacten op het gebied van overname met derde landen.
De Commissie verleent aanzienlijke financiële noodhulp (bovenop de geplande 474 miljoen EUR voor migratie- en grensbeheer in de periode 2014–20) om opvang, terugkeeroperaties en herplaatsing in Griekenland te vergemakkelijken.
5
Noodhulp 10.12.2015
Lidstaat AMIF
ISF — Grenzen en
visa TOTAAL
Griekenland EUR 9 709 724,50 18 157 428,84 27 867 153,34
Griekenland / UNHCR
EUR
4 129 700,16 Griekenland / IOM EUR 20 000 000,00
I. HOTSPOTGEBIEDEN – STAND VAN ZAKEN
1. De Griekse autoriteiten hebben vijf hotspotgebieden aangewezen op Lesbos, Leros, Kos, Chios en Samos.
2. Moria (Lesbos) is momenteel als enige hotspot operationeel. De registratieworkflow omvat: screening, documentencontrole, vingerafdrukken en registratie met steun van Frontex. Migranten kunnen verzoeken om asiel en herplaatsing met hulp van het Europees Ondersteuningsbureau voor asielzaken (EASO). De vingerafdrukken worden direct in Eurodac geregistreerd. Er zijn momenteel 22 Eurodac-scanners in gebruik; naar raming zijn er 36 scanners nodig, en de overige zullen ten laatste medio januari 2016 worden geïnstalleerd.
3. Griekenland heeft bij ministerieel besluit van 2 december bepaald dat de dienst voor eerste opvang belast wordt met het dagelijkse beheer van de hotspots. De viceminister van Migratie is belast met de planning, coördinatie, technische opzet, supervisie en oplevering van de werkzaamheden, waar van toepassing in samenwerking met andere diensten.
4. De Griekse autoriteiten hebben technische plannen ontwikkeld voor de verdere ontwikkeling en herinrichting van de hotspotgebieden op Lesbos, Leros, Chios en Kos, met steun van de locatieplanners van de UNHCR en het Griekse leger. De werkzaamheden op Lesbos en Leros zijn begin december begonnen en zullen volgens de bouwplannen naar verwachting op 8 januari 2016 voltooid zijn. De bouwmaterialen zijn op 11 december 2015 op Chios geleverd. Mits de werkzaamheden volgens plan in de week van 14–18 december beginnen, zouden ze tegen medio januari 2016 voltooid moeten zijn.
5. De werkzaamheden op Kos hebben vertraging opgelopen door plaatselijke protesten en het is niet duidelijk wanneer het werk wordt hervat. Op Samos moet nog worden beslist waar de hotspot zal worden aangelegd. Bij de technische plannen zal er daarom van worden uitgegaan dat de werkzaamheden tegen eind januari worden afgerond.
6. Griekenland heeft een centraal coördinatiecomité opgericht waar de meeste relevante diensten bij betrokken zijn. De voorzitter van dit comité is de secretaris-generaal voor coördinatie. Griekenland heeft ook bij de politie voor elk eiland tijdelijke hotspotcoördinatoren aangesteld. De Griekse autoriteiten hebben aangegeven dat deze zullen worden vervangen door functionarissen van de dienst voor eerste opvang zodra de werkzaamheden in de hotspots zijn voltooid.
6
7. Er is een werkgroep opgericht met vertegenwoordigers van de Griekse autoriteiten, de Europese Commissie, de EU-agentschappen en de UNHCR, die de organisatie van de hotspots moet optimaliseren en de inzet van de noodzakelijke uitrusting en deskundigen moet plannen.
8. Nadat op 7 december 2015 31 uit de Griekse politie afkomstige teamleiders waren benoemd, zal Frontex zijn aanwezigheid in januari 2016 geleidelijk uitbreiden. Frontex zal in december 2015 165 extra medewerkers inzetten. Momenteel werken op de vijf hotspot- eilanden 304 uitgezonden functionarissen van Frontex. Zij helpen bij de screening, het nemen van vingerafdrukken en de verificatie van de echtheid van documenten.
9. De registratie gebeurt in alle hotspotgebieden nog steeds gedeeltelijk volgens de Eurodac- procedure en gedeeltelijk op papier en met inkt, doordat er te weinig Eurodac- vingerafdrukscanners zijn. In totaal zijn in de hotspotgebieden 46 Eurodac- vingerafdrukscanners in gebruik, terwijl er voor de goede werking van het systeem nog eens dertig nodig zijn. Duitsland heeft daarom vijftien Eurodac-scanners beschikbaar gesteld, negen zijn door de UNHCR aangeschaft en zes worden momenteel aangeschaft met een noodsubsidie van het ISF. Tegen medio januari zou hierdoor in de hotspotgebieden moeten zijn voorzien in het benodigde aantal scanners, waardoor voor vingerafdrukken geen gebruik meer hoeft te worden gemaakt van papier en inkt, wat tot vertraging leidt bij het invoeren in de Eurodac-database. Om aan de extra behoeften op het vasteland en de vervangingsbehoeften te kunnen voldoen, hebben de Griekse autoriteiten op 10 december een verzoek om noodfinanciering ingediend voor de aanschaf van nog eens 90 Eurodac-vingerafdrukscanners. Daarnaast is ook via de regeling geïntegreerde politieke crisisbestrijding (IPCR) op 9 december nog een oproep voor vingerafdrukapparatuur ingediend.
10. Frontex, EASO en eu-LISA hebben een proefproject afgerond om de verwerkingscapaciteit in de hotspotgebieden te verbeteren door de procedures te stroomlijnen. De bevindingen ervan worden aan de autoriteiten en andere partners voorgelegd. Europol heeft een speciale functionaris gestationeerd bij de regionale EU- taskforce in Piraeus, naast de functionarissen die al door Frontex en EASO zijn uitgezonden.
11. De Commissie erkent de maatregelen die de Griekse autoriteiten hebben genomen om de problemen aan te pakken in verband met de vingerafdrukken van irregulier het land binnenkomende migranten. Zij heeft de Griekse autoriteiten niettemin om 10 december een ingebrekestelling gestuurd met het verzoek nadere informatie te verstrekken over de huidige situatie. De Commissie heeft opgemerkt dat er verschillen optreden tussen het aantal aan de Griekse buitengrenzen geconstateerde illegale grensoverschrijdingen en het aantal personen wier vingerafdrukken zijn genomen. Volgens de gegevens van Frontex zijn 492 744 onderdanen van derde landen in de periode van 20 juli 2015 tot en met 30 november 2015 irregulier Griekenland binnengekomen. De Eurodac-statistieken voor Griekenland geven aan dat bij slechts 121 325 personen vingerafdrukken zijn genomen.
Nog te nemen maatregelen
1. Griekenland moet de aanleg van de hotspots op Lesbos, Leros en Chios afronden volgens het geplande tijdschema. De bouwwerkzaamheden op Kos moeten onmiddellijk beginnen en op Samos moet een locatie worden aangewezen waar tegen eind januari de aanleg van de hotspot kan worden voltooid.
7
2. Griekenland moet in samenwerking met de Europese Commissie, de EU-agentschappen en de UNHCR zorgen voor een optimale organisatie van de hotspots, op basis van een raming van de behoeften per eiland en de bevindingen van het interdepartementale proefproject. In dit verband moet er een gestructureerd systeem komen voor ontscheping op officiële ontschepingspunten en vervoer naar de hotspotgebieden.
3. Op basis van een bijgewerkte behoefteraming moeten de lidstaten de noodzakelijke expertise leveren, opdat de hotspots volledig operationeel kunnen worden gemaakt zodra de bouwwerkzaamheden zijn afgerond. Griekenland moet er op zijn beurt voor zorgen dat een voldoende aantal teamleiders wordt ingezet en dat in de hotspotgebieden voldoende beveiligingspersoneel aanwezig is.
4. Griekenland moet de noodzakelijke extra vingerafdrukscanners aanschaffen, zonder verdere vertraging en met gebruikmaking van de versnelde/vereenvoudigde procedures voor (dwingende) spoed van de Richtlijnen 2004/18/EG en 2014/24/EU.
5. De IT-systemen moeten worden bijgewerkt met in de eerste plaats een volledig geautomatiseerd identificatiesysteem voor vingerafdrukken en daarna worden aangepast om de verbinding tussen de nationale databases en de internationale en EU-databases te garanderen, zodat arriverende migranten volledig kunnen worden geverifieerd aan de hand van het Schengeninformatiesysteem van de tweede generatie (SIS II) en de Interpoldatabase van gestolen en verloren reisdocumenten (SLTD).
6. Griekenland moet met steun van de Europese Commissie en de EU-agentschappen bepalen hoeveel cultuurbemiddelaars/tolken nodig zijn en zorgen voor een sterkere aanwezigheid van dergelijke specialisten in de hotspotgebieden.
7. De coördinatie moet verder worden verbeterd door systematisch en effectief gebruik te maken van de coördinatiemechanismen die al bestaan. De voor de eilanden benoemde coördinatoren moeten met specifieke taakopdrachten de bevoegdheid krijgen om de activiteiten van alle relevante overheids- en niet-overheidsinstanties op de hotspotlocaties te coördineren.
8. Europol moet zijn aanwezigheid in Griekenland versterken en met de Griekse autoriteiten operationele overeenkomsten sluiten ter ondersteuning van hun strijd tegen smokkel. De steun moet inhouden dat financiële onderzoeken worden geopend, dat wordt opgetreden tegen documentfraude en dat beter gebruik wordt gemaakt van netwerken van verbindingsfunctionarissen inzake migratie in derde landen als bronnen van relevante informatie.
9. De Griekse politie moet de in de hotspots gestationeerde politieagenten opleiden om vervalste documenten te kunnen identificeren.
8 II. HERPLAATSING – STAND VAN ZAKEN
1. Op 4 november 2015 vertrok de eerste herplaatsingsvlucht van Griekenland naar Luxemburg met dertig asielzoekers aan boord. Het herplaatsingsproces versnelde in december 2015: herplaatsingsvluchten vonden plaats op 10 december naar Finland, op 14 december naar Duitsland en op 15 december naar Litouwen. De volgende vluchten zijn gepland voor 17 december (Portugal) en begin januari (Letland). Op 17 december 2015 zullen in totaal 76 asielzoekers vanuit Griekenland zijn herplaatst.
2. Er zijn momenteel 370 herplaatsingskandidaten geregistreerd als verzoekers om internationale bescherming. Op 11 december hadden de Griekse autoriteiten voor 297 personen een aanvraag voor herplaatsing in andere lidstaten ingediend.
3. Er zijn momenteel meer herplaatsingskandidaten dan er plaatsen beschikbaar zijn. In slechts negen lidstaten zijn in totaal 305 plaatsen beschikbaar gesteld voor herplaatsingskandidaten, terwijl veertien lidstaten verbindingsfunctionarissen hebben benoemd. Op 27 november 2015 werd een eerste bijeenkomst van verbindingsfunctionarissen in Griekenland gehouden en op 9 december vond de tweede bijeenkomst plaats.
4. Alleen in de hotspot Lesbos (waar het EASO, de UNHCR en de Griekse asieldienst aanwezig zijn) wordt momenteel aan vluchtelingen informatie verstrekt over het herplaatsingsprogramma. Het EASO heeft hiervoor zes deskundigen ingezet, en er zijn plannen om dit aantal de komende dagen tot tien uit te breiden.
5. Het EASO heeft tien extra mobiele eenheden met uitrusting aangeschaft om het herplaatsingsproces op de eilanden te ondersteunen. De mobiele eenheden zijn al in Griekenland aangekomen en kunnen elk moment op de vijf hotspoteilanden worden ingezet.
6. Bij de Griekse asieldienst zijn momenteel nog slechts weinig medewerkers op het gebied van herplaatsing actief. De beschikbare capaciteit is echter aanzienlijk hoger (per dag kunnen 40 tot 50 personen worden geregistreerd) dan het aantal personen dat belangstelling heeft om zich te laten registreren (ca. 10 per dag). Het EASO zal de Griekse asieldienst in de registratiefase steun verlenen door experts op het gebied van nationaliteitsbepaling en uitsluitingsclausules uit te zenden.
7. De Commissie zal weldra via het desbetreffende nationale AMIF-programma de overeengekomen steun voor herplaatsing (500 EUR per herplaatste persoon) in het kader van de herplaatsingsregeling aan Griekenland beschikbaar stellen. De Griekse asieldienst heeft de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) gevraagd om zich bezig te houden met de operationele aspecten van het herplaatsingsprogramma. De IOM heeft ermee ingestemd voorfinanciering te verstrekken voor de huidige overbrengingen, in afwachting van de sluiting van een aanvullende noodsubsidieovereenkomst met de Commissie voor 20 miljoen EUR, die uiterlijk eind december 2015 moet zijn ondertekend.
8. Een werkgroep waarin de Griekse autoriteiten, de Europese Commissie, de EU- agentschappen, de IOM en de UNHCR zijn vertegenwoordigd, is opgericht om het herplaatsingsproces te optimaliseren.
9. De Europese Commissie ondersteunt het herplaatsingsproces door de nodige financiering beschikbaar te stellen en Griekenland technische steun te verlenen via haar team ter plaatse.
9 Nog te nemen maatregelen
1. De informatieverstrekking aan de vluchtelingen over het herplaatsingsprogramma moet worden verbeterd, onder andere door meer medewerkers van de Griekse asieldienst en het EASO in de hotspots in te zetten en door informatiemateriaal te vervaardigen en te verspreiden om potentiële herplaatsingskandidaten in te lichten over het herplaatsingsproces en hun rechten en plichten in dat verband. De verbindingsfunctionarissen van de lidstaten moeten herplaatsingskandidaten informatie verstrekken over hun land van bestemming.
2. De capaciteit voor de registratie en behandeling van asielverzoeken moet aanzienlijk worden vergroot. De Griekse asieldienst heeft daarom het voornemen om uiterlijk medio februari 40 extra medewerkers aan te nemen, waardoor de registratiecapaciteit tot 100 à 120 aanvragen per dag wordt verhoogd. Om de registratiecapaciteit nog verder uit te breiden moet nog meer personeel worden aangeworven.
3. De lidstaten moeten veel sneller reageren op herplaatsingsverzoeken die de Griekse autoriteiten indienen (en afzien van buitensporige ad-hoccontroles in Griekenland).
4. De lidstaten moeten het aantal toegezegde plaatsen voor het herplaatsingsprogramma sterk uitbreiden.
5. Het herplaatsingsproces moet verder worden geoptimaliseerd op basis van de aanbevelingen van de werkgroep.
6.
III. TERUGKEER – STAND VAN ZAKEN
1. Griekenland beschikt nog steeds niet over een brede, gestructureerde strategie voor de terugkeer van illegaal verblijvende derdelanders naar hun land van herkomst, met name wat betreft gedwongen terugkeer en de mogelijkheid om betrokkenen zo nodig in detentie te nemen.
2. Volgens de gegevens die de Griekse autoriteiten hebben verstrekt, zijn er sinds begin 2015 16 131 personen gedwongen teruggekeerd, voor het merendeel naar Albanië. Meest recente vertrok op 2 december een door Frontex georganiseerde en gecoördineerde chartervlucht met aan boord 49 terugkeerders met Pakistaanse nationaliteit. De Pakistaanse autoriteiten lieten echter maar 19 van de terugkeerders tot Pakistan toe. De overige 30 mochten het vliegtuig niet verlaten en moesten terug, hoewel zij beschikten over geldige reisdocumenten die door de Pakistaanse ambassade in Athene waren afgegeven.
3. Voor terugkeer zijn 5 400 detentieplaatsen beschikbaar, wat voor de onmiddellijke korte termijn voldoende wordt geacht, gezien de momenteel beperkte capaciteit om gedwongen terugkeerinterventies uit te voeren. Wat de detentieomstandigheden betreft, zijn ernstige gebreken geconstateerd, met name op het gebied van de voedselvoorziening. Hier moet onmiddellijk verbetering in komen.
4. Volgens de cijfers van de IOM zijn dit jaar 3 460 personen onder begeleiding vrijwillig teruggekeerd. Het aantal vrijwillige terugkeerders is sinds juli aanzienlijk gedaald als gevolg van acute financieringsproblemen.
5. De Europese Commissie heeft (voor ca. 2,5 miljoen EUR) noodhulp beschikbaar gesteld aan de Griekse politie en de IOM zodat het programma voor gedwongen terugkeer en
10
begeleide vrijwillige terugkeer snel kan worden hervat. Het programma voor begeleide vrijwillige terugkeer is inmiddels inderdaad weer van start gegaan.
6. De Europese Commissie heeft speciale missies ondernomen, bijvoorbeeld naar Pakistan, om overname te faciliteren.
7. De Europese Commissie zal in Griekenland een speciale missie voor de terugkeerregeling uitvoeren om de situatie te beoordelen en in overeenstemming met de Europese regelgeving operationele oplossingen voor te stellen.
Nog te nemen maatregelen
1. De Griekse autoriteiten moeten een duidelijke strategie voor gedwongen terugkeer formuleren, waarin de prioritaire derde landen worden aangeduid en gebreken in het Griekse detentiestelsel worden verholpen. Griekenland moet de administratieve procedures stroomlijnen om snelle terugkeer mogelijk te maken.
2. Griekenland moet het aantal gevallen van gedwongen en vrijwillige terugkeer opvoeren en de nodige stappen zetten voor de onmiddellijke absorptie van de beschikbare financiering van het nationale AMIF-programma.
3. De activiteiten van de Griekse autoriteiten op het gebied van terugkeer moeten zich sterker richten op personen met de nationaliteiten die in de hotspots het meest relevant zijn (Pakistanen, maar ook Afghanen, Iraniërs en Bengalezen) in plaats van op Albanezen en Macedoniërs, op wie het beleid momenteel is gericht.
4. Migranten moeten al in de hotspots informatie krijgen over begeleide vrijwillige terugkeer. Er moet ook worden overwogen een voorlichtingscampagne te organiseren in gebieden bij de grens met de voormalige Joegoslavische republiek Macedonië.
5. De Europese Commissie moet, met de steun van de lidstaten, het overleg met derde landen verder opvoeren, om de overname van migranten die niet in aanmerking komen voor internationale bescherming te bevorderen. Dit betekent in het bijzonder dat verdere inspanningen moeten worden geleverd om te zorgen dat onderdanen van derde landen door Turkije worden overgenomen.
6. Frontex moet erop toezien dat de gezamenlijke terugkeervluchten regelmatig tussenlandingen maken in Griekenland voor de uitvoering van terugkeeroperaties.
7. De omstandigheden in de detentiecentra moeten met spoed worden verbeterd.
8.
IV. VERBETEREN VAN HET GRENSBEHEER – STAND VAN ZAKEN
1. Op verzoek van Griekenland zal Frontex bijstand verlenen bij de registratie van migranten in de noordelijke grensregio. Er is een gezamenlijke technische missie van Frontex en de Griekse politie uitgevoerd om de technische behoeften vast te stellen. Frontex heeft al een beperkt aantal medewerkers in de regio Idomeni gestationeerd en dat aantal wordt in de loop van januari naar verwachting uitgebreid.
2. De EU is met Turkije een gezamenlijk actieplan overeengekomen dat ertoe moet leiden dat er duidelijk minder vluchtelingen vanuit Turkije Griekenland binnenkomen.
3. Griekenland heeft met Turkije gezamenlijke werkgroepen opgezet om de samenwerking inzake grensbeheer te intensiveren.
11
4. Griekenland heeft op 3 december 2015 verzocht om activering van snelle- grensinterventieteams (RABIT) voor het Egeïsche Zeegebied. De uitvoerend directeur van Frontex heeft op 10 december besloten om de RABIT te activeren. De RABIT-operatie leidt tot versterking van de gezamenlijke zeeoperatie Poseidon, die hetzelfde operationele gebied bestrijkt.
5. De lidstaten hebben tot dusver 23 698 mandagen toegezegd naar aanleiding van de oproep van Frontex om 75 489 mandagen ter beschikking te stellen (daarmee is 31% gedekt).
Nog te nemen maatregelen
1. De Griekse autoriteiten en Frontex moeten snel de operationele details voor de inzet van Frontex-functionarissen aan de Griekse noordgrens vastleggen.
2. Naar aanleiding van de activering van de snelle-grensinterventieteams moeten de lidstaten onverwijld personeel en uitrusting ter beschikking stellen om aan de door Griekenland en Frontex vastgestelde behoeften te kunnen voldoen.
3.
V. OPVANGCAPACITEIT
1. De Europese Commissie en de UNHCR hebben op 14 december 2015 een gezamenlijke verklaring getekend over een huurregeling waarmee de opvangcapaciteit in Griekenland wordt vergroot met 20 000 plaatsen op het vasteland en nog eens 7 000 plaatsen in de hotspots. De UNHCR zal in dit verband naar verwachting op 18 december zijn uitvoeringspartners kiezen. De UNHCR kan dan onmiddellijk accommodatie bieden voor asiel- en herplaatsingskandidaten. De Commissie heeft ermee ingestemd om hiervoor 80 miljoen EUR steun te geven uit het Fonds voor asiel, migratie en integratie en het Fonds voor interne veiligheid.
2. Uiterlijk begin januari 2016 worden er 4 500 tijdelijke plaatsen ingericht in het kader van de lopende bouwwerkzaamheden op Lesbos, Leros en Chios. Dat aantal wordt verhoogd tot 7 000 plaatsen (voor eerste opvang) wanneer de hotspots op Kos en Samos gereed zijn.
3. De Griekse autoriteiten hebben momenteel capaciteit voor tweedelijnsopvang van ten hoogste 2 900 personen in Athene (Eleonas, Elliniko en Palio Fairo). Griekenland heeft met de Ontwikkelingsbank van de Raad van Europa een subsidieovereenkomst gesloten voor de uitbreiding van de locatie Eleonas (bij Athene) met 500 tot 700 plaatsen.
4. Bij Eidomeni is er capaciteit voor de opvang van ten hoogste 1 500 personen in grote en kleine tenten.
5. De capaciteit voor de opvang van terugkeerders bedraagt momenteel 5 400 plaatsen.
6. Op 3 december 2015 heeft Griekenland verzocht om activering van het EU-mechanisme voor civiele bescherming. Het is de bedoeling dat de lidstaten via dit mechanisme bijstand in natura aanbieden om de opvangomstandigheden te verbeteren.
Nog te nemen maatregelen
1. Griekenland moet de bouw van faciliteiten met 7 000 opvangplaatsen op alle hotspoteilanden snel voltooien.
2. De opvang van kwetsbare groepen, en met name niet-begeleide minderjarigen, moet worden verbeterd.
12
3. Er moeten meer structurele oplossingen worden gevonden voor de voedselvoorziening en de verstrekking van andere basisbehoeften in de opvangfaciliteiten.
4. Griekenland moet de opvangcapaciteit blijven uitbreiden, overeenkomstig de toezeggingen die zijn gedaan op de bijeenkomst van leiders inzake de Westelijke Balkan.
5. De lidstaten moeten onverwijld reageren op het bijstandsverzoek in het kader van het mechanisme voor civiele bescherming.
