Cover Page
The handle http://hdl.handle.net/1887/20312 holds various files of this Leiden University dissertation.
Author: Coebergh-van der Marck, Marie-Anne
Title: In de ban van het incestverbod : analyse van een historische omslag in de verbeelding van erotiek tussen broer en zuster
Date: 2012-12-19
In de ban van het incestverbod
De productie en distributie van dit proefschrift is tot stand gekomen met steun van LUCAS, Leiden University Centre for the Arts in Society.
Omslagillustratie: Gummbah.
Dit proefschrift heeft geen eigen ISBN.
Het ISBN van de handelsuitgave is 978-90-8704-335-3.
Literatoren is een imprint van Uitgeverij Verloren.
© 2012 Marie-Anne Coebergh-van der Marck & Uitgeverij Verloren Torenlaan 25, 1211 JA Hilversum
www.verloren.nl
Boekverzorging: Rombus, Hilversum
No part of this publication may be reproduced in any form without written permission from the publisher.
9789087043353.pinn.Coebergh-van der Marck.pdf 2 19-11-12 13:53
LR 9789087043353.pinn.Coebergh-van der Marck.pdf 2 19-11-12 15:01
In de ban van het incestverbod
Analyse van een historische omslag in de verbeelding van erotiek tussen broer en zuster
Proefschrift
ter verkrijging van
de graad van Doctor aan de Universiteit Leiden, op gezag van Rector Magnificus prof.mr. P.F. van der Heijden,
volgens besluit van het College voor Promoties te verdedigen op woensdag 19 december 2012
klokke 11.15 uur
door
MARIE-ANNE COEBERGH-VAN DER MARCK
geboren te Roermond in 1940
Promotoren: Prof.dr. F.W.A. Korsten Dr. J. Lam-Hesseling Promotiecommissie: Prof.dr. J.L. Goedegebuure
Dr. E. Peeren
Prof.dr. T.L.Vaessens Dr. P.W.J. Verstraten Prof.dr. C.J.M. Zijlmans
9789087043353.pinn.Coebergh-van der Marck.pdf 4 19-11-12 13:53
LR 9789087043353.pinn.Coebergh-van der Marck.pdf 4 19-11-12 15:01
Inhoud
Dankwoord 7
Inleiding 9
1 Incestueus verlangen: fantasme en/of lust? 16
De hang naar het Ene 16
Lust of fantasme 21
Aversie 22
Lust en fantasme 25
2 Mijn zuster de negerin 29
Inleiding 29
Zwartheid en aanhankelijkheid 31
Het gezamenlijke huis 36
Mijn zuster de negerin 40
3 Het satijnen hart 50
Inleiding 50
Droom en werkelijkheid 51
Kunst en leven 55
Het onbenaderbare in twee benaderingen 59
Een surrealistisch point suprême 62
Mise en abyme 66
4 Ultramarijn 69
Inleiding 69
Een principiële onbepaaldheid 70
Iets daartussenin 72
Gedreven door verlangen en gemis 77
De taal van het lichaam 80
Het sublieme begrijpen 83
Een verhaal dat niet verteld mag worden 86
Inhoud
6
5 Grimm 92
Inleiding 92
De taal van het sprookje 94
De taal van de roadmovie 103
De unheimliche tweespalt van de horror 107
Een antidualistische, vervreemdende western 113
De beweeglijkheid van de paradox 115
6 Een paradigmawisseling: van repressie naar interactie 119
Repressie van verlangen als sleutel tot cultuur 119
“Is niet de grootte van deze daad te groot voor ons?” 120
Een dubbele lezing van de wet 124
Ontheemding 127
Ik wil naar huis 131
Conclusie 134
Samenvatting 137
Summary 143
Literatuur 148
Curriculum Vitae van Marie-Anne Coebergh-van der Marck 153
9789087043353.pinn.Coebergh-van der Marck.pdf 6 19-11-12 13:53
LR 9789087043353.pinn.Coebergh-van der Marck.pdf 6 19-11-12 15:01
Dankwoord
Met hun kameraadschappelijke, scherpzinnige en onverplichtende begeleiding hebben mijn beide promotoren, prof.dr. Frans-Willem Korsten en dr. Janneke Lam-Hesseling, mij bo- venmatig geïnspireerd en gaandeweg ook voor tal van dwalingen behoed. Mede door hun toedoen is het schrijven van dit proefschrift een groot en onverwacht genoegen geworden.
Elisabeth de Bièvre nam de vertaling van de samenvatting voor haar rekening. Gummbah stelde mij zijn fascinerende cartoon over het raadsel van incest ter beschikking. Mijn lieve zoon en mijn lieve dochter, Piet Hein en Arabella, negeerden de dubieuze implicatie van mijn onderwerp en verklaarden zich bereid als paranimfen te fungeren. En Hein: jij bent het licht van mijn leven. Mijn dank is groot.
9789087043353.pinn.Coebergh-van der Marck.pdf 8 19-11-12 13:53
LR 9789087043353.pinn.Coebergh-van der Marck.pdf 8 19-11-12 15:01
