Dyslexieprotocol
Het Westeraam
Document Dyslexieprotocol Auteur M.Cleuren
Status datum
Voorgen. besluit ter instemming MR
10 september 2013 Besluit MR
Definitief besluit MT
Publicatie Vademecum ja/ nee
Publicatie ja/ nee
Dyslexieprotocol Het Westeraam
Definitie dyslexie
In Nederland worden er in het algemeen twee definities van dyslexie gehanteerd. De definitie van Stichting Dyslexie Nederland (SDN, 2008) is als volgt:
‘Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door een hardnekkig probleem met het aanleren en/of vlot toepassen van het lezen en/of spellen op woordniveau’
(Stichting Dyslexie Nederland, 2008, p. 11).
Het Protocol Dyslexie Diagnostiek & Behandeling (Blomert, 2006) heeft de volgende definitie van dyslexie:
‘Dyslexie is een specifieke lees- en spellingstoornis met een neurobiologische basis, die wordt veroorzaakt door cognitieve verwerkingsstoornissen op het raakvlak van fonologische en orthografische taalverwerking. Deze specifieke taalverwerkings - problemen wijken proportioneel af van het overige cognitieve, en m.n.
taalverwerkingsprofiel en leiden tot een ernstig probleem met het lezen en spellen van woorden ondanks regelmatig onderwijs. Dit specifieke lees- en spellingprobleem beperkt in ernstige mate een normale educatieve ontwikkeling, die op grond van de overige cognitieve vaardigheden geïndiceerd zou zijn’ (Blomert, 2006, p. 5).
Binnen Het Westeraam wordt een leerling als dyslectisch gezien als de school in het bezit is van een dyslexieverklaring, afgegeven door een GZ-psycholoog of een Orthopedagoog-Generalist.
Beschrijving van de geboden ondersteuning
Signalering en onderzoek
• Na zes lesweken wordt het Signaleringsinstrument Protocol Voortgezet Onderwijs gebruikt om leerlingen uit de brugklas met mogelijke dyslexie op te sporen. Binnen de lessen Nederlands worden het zinnendictee Het
wonderlijke weer en de stilleestoets Hoe gevaarlijk is een tekenbeet
afgenomen. Deze toetsen worden vervolgens nagekeken door de docenten Nederlands.
• De Remedial Teacher analyseert deze resultaten, vergelijkt ze met andere leerprestaties en bepaalt welke leerlingen in aanmerking komen voor verder onderzoek. De ouders van deze leerlingen worden hiervoor om toestemming gevraagd.
• Bij deze leerlingen worden er nog een aantal andere toetsen afgenomen, de Een-Minuut-Test, de Klepel en het PI-dictee.
• Van de leerlingen die ook op deze toetsen achterstanden laten zien (DLE’s onder de 45) wordt er door de Remedial Teacher onderzocht of zij in het verleden RT hebben gehad.
• De leerlingen die in het verleden geen RT hebben gehad krijgen een half jaar lang een half lesuur per week RT spelling en/of technisch lezen. Vervolgens worden de Een-Minuut-Test, de Klepel en het PI-dictee weer afgenomen om vast te stellen of de leerling vooruit is gegaan.
• Voor de leerlingen die niet vooruit zijn gegaan na RT (DLE’s nog onder de 45) en de leerlingen die in het verleden al RT hebben ontvangen wordt er een
dyslexieonderzoek aangevraagd bij het Quadraam Diagnostiek & Advies. Alle bevindingen tot dan toe plus een intakevragenlijst voor ouders en mentor worden opgestuurd. Zij doen vervolgonderzoek, stellen vast of er sprake is van dyslexie en stellen een dyslexieverklaring op.
Begeleiding en ondersteuning in de klas Tijdens de lessen:
• De dyslectische leerling hoeft niet klassikaal voor te lezen.
• De leerling krijgt voldoende leestijd als hij/zij de tekst zelf in stilte moet lezen.
• Opgaven voor een schriftelijke overhoring of proefwerk worden niet gedicteerd of op het bord geschreven, maar staan op papier.
• Opgaven worden afgedrukt in een schreefloos lettertype (zoals Arial), de lettergrootte is minimaal 12.
• De lay-out van opgaven is overzichtelijk, er is een overzichtelijke indeling met voldoende tussenruimte.
• De leerling heeft bij schriftelijke opdrachten recht op verlenging van tijd. Als dit niet mogelijk is volstaat het ook om de leerling minder opgaven van dezelfde soort te laten maken.
• De leerling mag een schriftelijke opdracht op de computer doen (als dit mogelijk is) en gebruik maken van spellingscontrole.
• Het huiswerk wordt ruim voor het einde van de les overzichtelijk op het
(digi)bord genoteerd. De leerlingen moeten gelegenheid krijgen dit zorgvuldig in hun agenda te noteren.
Tijdens toetsmomenten:
• De leerling zet een D boven zijn toetsen, om aan te geven dat hij/zij dyslectisch is.
• De leerling heeft recht op tijdsverlenging bij alle toetsen. Als dit niet mogelijk is volstaat het ook om de leerling minder opgaven van dezelfde soort te laten maken. Het is in principe niet de bedoeling dat een leerling tijdens de pauze door moet werken.
• De leerling mag als het mogelijk is gebruik maken van een
tekstverwerkingsprogramma met spellingcontrole. Tijdens het centraal examen is dit altijd het geval.
• De leerling mag gebruik maken van voorleessoftware op zijn of haar laptop, genaamd Claroread. Digitale documenten kunnen met dit programma door een computerstem voorgelezen worden. De school kan digitale boeken voor de leerling aanschaffen die ook met Claroread gelezen kunnen worden.
Daarnaast staat Claroread ook op alle computers op school.
• De toetsen zijn in het lettertype Arial, de lettergrootte is minimaal 12.
Aangepast correctiemodel spelling voor Nederlands en moderne vreemde talen:
Voor toetsen waarbij ook de spelling meeweegt in de beoordeling geldt voor dyslectische leerlingen een aangepast correctiemodel.
Per taal wordt hieronder aangegeven welke fouten meetellen en welke fouten niet meetellen voor dyslectische leerlingen.
N.B: De onderstaande aangepaste spellingsbeoordeling geldt niet tijdens schoolexamens en het centrale examen. Leerlingen mogen (bij het
schoolexamen als het mogelijk is) dan wel gebruik maken van een tekstverwerkingsprogramma met spellingscontrole.
Nederlands:
1. Fouten m.b.t. letterverdraaiingen in vaste lettercombinaties (duer) worden niet fout gerekend.
2. Fouten m.b.t. (mede) klinkerverdubbeling worden niet meegerekend (koopen, verekt).
3. Fouten m.b.t. werkwoordspelling ( -d,-t,-te(n),-de(n),-tte(n), -dde(n) worden wel meegerekend.
Engels:
1. Als een woord fonetisch wordt geschreven, wordt dit goed gerekend. Dit met uitzondering van grammaticale fouten.
2. Fouten m.b.t. letterverdraaiingen in vaste lettercombinaties (huose) worden niet fout gerekend.
3. Als een woord door verkeerde spelling een andere betekenis krijgt, gelden de bovenstaande regels niet.
Frans:
1. Als een woord fonetisch wordt geschreven, wordt dit goed gerekend.
2. Fouten m.b.t. accenten worden niet meegerekend.
3. Fouten (m.b.t.) (mede) klinkerverdubbeling worden niet meegerekend. Bijv.
comencer i.p.v. commencer of sooleil i.p.v. soleil wordt niet fout gerekend.
4. Fouten m.b.t. letterverdraaiingen in vaste lettercombinaties (puor, juene) worden niet fout gerekend.
5. Als een woord door een verkeerde spelling een andere betekenis krijgt, gelden de bovenstaande regels niet.
Duits:
1. Als een woord fonetisch wordt geschreven, wordt dit goed gerekend. Dit met uitzondering van grammaticale fouten.
2. Als een Umlaut in de grammatica behandeld en foutief wordt toegepast geldt dat als een halve fout. ( bijv. fahrt is fout als het fährt moet zijn)
3. Fouten m.b.t. letterverdraaiingen in vaste lettercombinaties (bijv. Huete) worden niet fout gerekend.
4. Fouten m.b.t. (mede) klinkerverdubbeling worden niet meegerekend. Bijv.
Monaat of Monnat wordt niet fout gerekend.
5. Als een woord door verkeerde spelling een andere betekenis krijgt, gelden de bovenstaande regels niet.
- Aan een dyslectische leerling mag bij Nederlands en de Moderne Vreemde Talen bij een spellingtoets géén cijfer lager dan een 4 worden gegeven.
De dyslectische leerling mag tijdens het centrale examen gebruik maken van de compenserende en dispenserende maatregelen waarvan hij/zij ook gebruik heeft gemaakt tijdens de schoolexamens.
Voor alle maatregelen geldt, als de leerling er misbruik van maakt kan zijn recht op de faciliteit worden ingetrokken door de afdelingsleider.
Begeleiding en ondersteuning buiten de klas
Alle dyslectische leerlingen die nieuw op school komen hebben in het begin van het schooljaar een gesprek met de Remedial Teacher, waarin zij worden voorgelicht over de begeleiding met betrekking tot dyslexie op hun school.
De leerlingen krijgen tijdens dit gesprek hun dyslexiepas, waarop staat van welke faciliteiten zij gebruik kunnen maken.
Als ouders vragen hebben over dyslexie is er de mogelijkheid om een afspraak te maken met de Remedial Teacher (e.helmers@hetwesteraam.nl). Dit geldt ook voor leerlingen.
De dyslectische leerlingen die eindexamen gaan doen ontvangen een examentraining van de Remedial Teacher. Deze training bestaat uit twee bijeenkomsten. Tijdens de eerste bijeenkomsten krijgen ze uitleg over welke
faciliteiten ze tijdens het examen mogen gebruiken en mogen ze hiermee oefenen.
Tijdens de tweede bijeenkomst krijgen ze tips over hoe ze het leerwerk het beste aan kunnen pakken, hoe ze planningen kunnen maken en hoe ze om kunnen gaan met de stress. Deze training is verplicht.
De leerlingen geven ieder schooljaar aan hun mentor door van welke faciliteiten zij gebruik willen maken tijdens de toetsen. Deze keuze wordt vastgelegd. Wijzigingen kunnen schriftelijk worden doorgegeven.
