Antwoord op Statenvragen PS2018-77 Arnhem, 6 maart 2018 zaaknr. 2018-001912
De leden van Provinciale Staten
Beantwoording schriftelijke Statenvragen statenlid Daisy Vliegenthart-Goedhart (CDA), Fokko Spoelstra (PvdA, Celine Blom (D66) over recreatie en toerisme in Gelderland
Ingevolge het bepaalde in artikel 39 van het Reglement van Orde van Provinciale Staten doen wij u hieronder het antwoord van ons college op de vragen van de statenleden Daisy Vliegenthart-Goedhart (CDA), Fokko Spoelstra (PvdA), Celine Blom (D66) toekomen.
Inleiding
Recreatie en toerisme is een belangrijke economische drager in Gelderland. Het gaat om meer dan 61.000 banen, 6,3% van de Gelderse werkgelegenheid. De besteding aan de vrijetijdseconomie lag in 2016 op €3,2 miljard. We kunnen daarmee concluderen dat recreatie en toerisme zeer belangrijk voor onze provincie is.
Begin dit jaar is bekend geworden dat de Veluwe op de eerste plaats staat als meest bezocht binnenlandse vakantieregio. Ook is de provincie Gelderland dé fietsprovincie van Nederland.
Om deze koppositie te behouden vinden wij het belangrijk dat er een helder beleid is op het gebied van recreatie en toerisme. Het valt ons op dat dit op dit moment versnipperd is over meerdere beleidsthema’s en aandachtsgebieden. Denk aan Vitale Vakantieparken, diverse gebiedsopgaven, leefbaarheid, herinneringstoerisme, cultuur, natuur, beleidskader economie, etc.
De Veluwe staat sinds dit jaar weer op 1. Dat is mooi! Maar hoe staat het met onze andere Gelderse streken? Ook de Achterhoek, Rivierenland en de regio Arnhem-Nijmegen zijn prachtige streken, die door toeristen niet mogen worden overgeslagen. Wij menen dat het goed is dat er een heldere visie en vervolgens integraal beleid komt voor de hele provincie met een aandacht voor de diversiteit van de verschillende gebieden.
Vandaar dat wij de volgende vragen hebben:
Vraag 1:
Kunt u een actueel overzicht geven van de data op het gebied van recreatie en toerisme en de trend van de afgelopen jaren. Graag in ieder geval een uitsplitsing per regio, doelgroep, de verhouding tussen binnenlandse en buitenlandse toerisme en een ontwikkeling van de directe en indirecte werkgelegenheid in deze sector.
Antwoord:
Ja. In bijlage 1 treft u deze informatie aan. Zie verder het antwoord op vraag 3.
Vraag 2:
Kunt u overzicht geven van wat er op het gebied van recreatie en toerisme wordt gedaan door de Provincie Gelderland en hoe dit verspreid is over de diverse kerntaken?
Antwoord:
Voor toerisme en recreatie geven we in de Begroting specifiek bij ‘kerntaak 3: vitaal platteland’ aan wat we voor toerisme en recreatie willen bereiken en doen. Daarnaast dragen de plandoelen van andere kerntalen bij aan de beleving van onze provincie voor bezoekers en recreanten. Veel van wat wij bij natuur, landschap, cultuur, gebiedsopgave Veluwe op 1, evenementen en sport doen, draagt bij aan de kwaliteiten van Gelderland en maakt onze provincie interessant voor binnenlandse en
buitenlandse bezoekers.
Kortom, in de Begroting zien we expliciete doelen voor recreatie en toerisme terug bij kerntaak 3:
Kerntaak 3 / Vitaal Platteland
Doel is op maatschappelijk verantwoorde wijze het verdienvermogen stimuleren voor toerisme en recreatie. Daarvoor doen we het volgende:
Inzet voor toeristische marketing en promotie ('Gelderland levert je mooie streken' en 'HollandCity metrolijnen')
Versterken van routenetwerken
Ondernemerschap meer ruimte geven en ondersteunen
Herinneringstoerisme en herdenken uitbouwen
Veluwe als topgebied voor natuur en erfgoed én als beste toeristisch-recreatieve centrum van Nederland
Via LEADER Achterhoek stellen we subsidie beschikbaar voor lokale initiatieven en goede ideeën die de leefbaarheid op het platteland verbeteren.
In de Begroting zien we bij de doelen van andere kerntaken dat deze bijdragen aan de doelen van recreatie en toerisme. Dit is in elk geval aan de orde bij.
Kerntaak 1 / Duurzame ruimtelijke ontwikkeling / Gebiedsopgaven
Inzet Veluwe op 1 (Veluwe-agenda, Icoonstrategie, Vitale Vakantieparken) Kerntaak 3 / Vitaal Platteland: natuurbeheer en ontwikkeling natuurgebieden
Nieuwe natuur verwerven en inrichten; burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties betrekken bij de uitvoering van het natuurbeleid.
Het Natuurbeleidsplan, de Agenda Landschap en het Uitvoeringsprogramma voor de Wet Natuurbescherming ontwerpen.
Kerntaak 5 / Regionale Economie/Sport
De waarde van de routes voor lopen, fietsen, paardrijden door de Gelderse natuur zijn bijzonder en interessant voor recreatie en toerisme, voor sport en bewegen en voor natuurbeleving. Onze regierol op dit terrein vullen we in door het aanjagen, stimuleren en ondersteunen van ondernemerschap van partijen op het gebied van sport, toerisme en natuur.
Met communicatie en promotie zetten we Gelderland als aantrekkelijke (sport)provincie op de kaart. We ondersteunen sportevenementen van nationaal en internationaal niveau en zetten in op de organisatie van goede side-events. Denk bijvoorbeeld aan de Nijmeegse Vierdaagse.
Kerntaak 6 / Cultuur en erfgoed
Het ontwikkelen van erfgoed en de beleving van cultuur en erfgoed versterken.
Het zichtbaar, beleefbaar en toegankelijk maken van de Nieuwe Hollandse Waterlinie (NHW) en verder werken aan de Unesco-nominatie van de NHW als uitbreiding van werelderfgoed Stelling van Amsterdam.
Met Europese partners actief naar mogelijkheden zoeken voor samenwerking en
kennisuitwisseling, zoals de nominatie van de Romeinse Limes waarin we samenwerken met Nordrhein-Westfalen en Rijnland-Paltz.
Zorgen dat kleine en grote musea het verhaal van Gelderland kunnen vertellen.
Laten onderzoeken hoe de geschiedenis van onze provincie beter in beeld kan worden gebracht.
Vraag 3:
Bent u het met ons eens dat het goed is om te komen tot een integraal beleid op het gebied van recreatie en toerisme voor de hele provincie Gelderland waarbij duidelijk wordt aangegeven hoe daar voor de verschillende Gelderse Streken invulling aan wordt gegeven? Zo ja, wanneer kunnen wij dit verwachten?
Antwoord:
Wij hebben op dit moment integraal beleid, zoals aangegeven bij het antwoord op vraag 2. Met het aflopen van het Actieplan Vrijetijdseconomie 2012-2015 stellen wij nu in overleg met diverse partners de vraag hoe het beleid beter kan en geactualiseerd kan worden. Op 9 februari 2018 vond daartoe de netwerkbijeenkomst Toerisme & Recreatie plaats met als titel: “een tandje erbij?” Alle betrokkenen in de toeristische sector in Gelderland zijn hiervoor uitgenodigd. Tijdens deze bijeenkomst was de centrale vraag “Hoe kunnen we de komende jaren al het moois dat Gelderland biedt nóg beter tot zijn recht laten komen? Welke ontwikkelingen zijn kansrijk en welke kansen kunnen de komende twee jaar worden benut met inzet van alle partijen?”
Naar verwachting stellen we in april 2018 een Koersnotitie Toerisme en Recreatie vast. In de notitie belichten we welke zaken kunnen bijdragen aan het versterken en benutten van de kansen voor Gelderse toerisme en recreatie om zo bij te dragen aan een gezond, veilig, schoon en welvarend, Gaaf Gelderland.
Vraag 4:
Kunt u aangeven waar de komende jaren kansen liggen voor groei op het gebied van de vrijetijdseconomie? En waar een rol van de provincie Gelderland is weggelegd om deze groei te stimuleren?
Antwoord:
Gelderland is sinds lang binnenlandse vakantieprovincie nummer 1. In 2017 staat de Veluwe op 1 als vakantieregio. Deze regio is voor het eerst populairder dan de Noordzeebadplaatsen die vele jaren het meest populair waren als binnenlandse vakantieregio.
Het is de kunst om dit vast te houden. De concurrentie is groot. Wij zien kansen voor het verder versterken en benutten van de binnenlandse vrijetijdseconomie. Bijvoorbeeld voor de groeiende groep vitale senioren op zoek naar een bijzonder kwalitatief verblijf. Daarnaast zien we groeimogelijkheden voor bezoekers uit het buitenland. Met name uit België, Duitsland en Groot-Brittannië.
Ondernemers en marktpartijen zijn de primaire spelers in de toerisme en recreatie. Als provincie stimuleren, faciliteren en soms initiëren we. Om onze rol nader te bepalen voor de komende jaren, stellen we in april naar verwachting een Koersnotitie Toerisme en Recreatie vast. Zie ook het antwoord op vraag 3.
Vraag 5:
Met welke partners werken we samen op het gebied van recreatie en toerisme? En hoe verhoudt onze rol zich tot die organisaties (zoals VisitVeluwe en de regionale bureaus voor toerisme)?
Antwoord:
We werken met een grote diversiteit aan partners samen. In de vrijetijdssector zien we de combinatie en samenhang van toeristische dag- en verblijfsrecreatieve bedrijven, horeca, Regionale Bureaus voor Toerisme (RBT’s), NBTC Holland Marketing, aanbieders van routes en cultuur en cultuurhistorie en gemeenten.
Zoals in het Actieplan Vrijetijdseconomie 2012-2015 staat, hebben de vier Regionale Bureaus voor Toerisme (RBT’s) in de afgelopen jaren de marketing en de promotie van Gelderland op zich genomen. De vier RBT’s: Visit Veluwe, Stichting Achterhoeks Toerisme, Regionaal bureau voor Toerisme Arnhem Nijmegen en het Regionaal bureau voor Toerisme Rivierenland zijn de
uitvoeringspartners. Deze RBT’s doen de promotie op provinciale en regionale schaal. Wij stellen middelen beschikbaar voor bovenregionale marketing en promotie en productontwikkeling.
Hoe deze rolverdeling van de provincie en anderen zich de komende periode verder ontwikkelt, werken we nader uit in de op te stellen Koersnotitie Toerisme en Recreatie.
Vraag 6:
Afgelopen week vond er in de Tweede Kamer een rondetafelgesprek plaats over de druk van het toerisme op Amsterdam en hoe dit meer verspreid kan worden. Wij menen dat dit grote kansen biedt voor Gelderland. Zeker als er een goede samenwerking is met de gemeente Amsterdam en andere grote toeristische trekkers.
Bent u het met ons eens dat een betere verspreiding van toerisme over Nederland en het ontlasten van Amsterdam kansen biedt voor Gelderland?
Antwoord:
Het gaat om het vinden van een goede balans tussen benutten van mogelijkheden en koesteren van kwaliteiten in Gelderland. In de Veluwe-agenda is recent de noodzaak van focus, verbinden en het prioriteren van mogelijkheden verwoord. In de agenda wordt in dat kader gesproken over een recreatief basisnetwerk. Deze dient een optimale Veluwe-beleving met een gezonde balans tussen natuurwaarden en recreatief gebruik. Om de recreant de veelzijdigheid van de Veluwe te laten beleven en de aanwezige waarden van het stamkapitaal te behouden en te versterken. Wij kunnen ons goed in vinden in het vinden van die balans.
In overleg met onder meer NBTC Holland Marketing zien we kansen voor versterking van het buitenlands toerisme, zeker vanuit Amsterdam. Daar zetten we op in tijdens campagnes. Via inhoudelijke thema’s zoals 'Hanzesteden', 'Mondriaan en Dutch design’ en ’Castles and
countryhouses’ worden thematische verhaallijnen als denkbeeldige metrolijnen door Nederland voorgesteld. Zo brengt de lijn ‘Castles and countryhouses’ bezoekers van Amsterdam via Muiden naar Apeldoorn voor een bezoek onder meer aan het Loo. Aan de hand van verhaallijnen wordt spreiding van toeristen over Nederland beoogd. Ze verbinden plekken via een thema of interesse aan elkaar. Ze laten zien dat ons land en Gelderland veel te bieden heeft. Sommige verbindingen worden nog verder verkend. Als voorbeeld hiervan zijn te noemen: reclame op bussen en busverbindingen tussen Amsterdam en Gelderland.
Ook het herinneringstoerisme speelt een rol in het aantrekken en spreiden van buitenlandse toeristen.
De belangstelling voor het thema vrijheid en vrijheidsbeleving blijft groeien. We spelen op deze groeiende belangstelling in en zetten Gelderland goed op de kaart. Op het gebied van herdenken zoeken wij mogelijkheden voor het vergroten van het publieksbereik. Herdenken en besef van vrijheid vormen een belangrijke voedingsbodem voor herinneringstoerisme.
Directe samenwerking met de gemeente Amsterdam ligt op dit moment minder voor de hand. Wel zijn partners en ondernemers in Gelderland, zoals hierboven verwoord, goed in verbinding met diverse partijen in en om Amsterdam.
Vraag 7:
Bent u hierover in gesprek met bijvoorbeeld de gemeente Amsterdam, hoe we hierin kunnen
samenwerken? Zo ja, hoe lopen deze gesprekken? Zo nee, bent u bereid om dit op korte termijn op te pakken?
Antwoord:
Zie hiervoor het antwoord op vraag 6.
Gedeputeerde Staten van Gelderland
C.G.A. Cornielje - Commissaris van de Koning P.G.G. Hilhorst - secretaris
Bijlage 1: Informatie recreatie en toerisme Gelderland Binnenlands toerisme
Gelderland blijft net als de afgelopen jaren de meest populaire vakantieprovincie van Nederland.
Nederlanders hielden in 2017 zo’n 2,9 miljoen vakanties in Gelderland. Hiervan wordt het grootste deel in gehuurde accommodaties doorgebracht. Dit is als volgt over de regio’s verdeeld: Veluwe 57%, Achterhoek 19%, Arnhem/Nijmegen 20% en Rivierenland 4%. De Veluwe en Veluwerand was vorig jaar het meest in trek bij Nederlandse vakantiegangers. Daarmee is de Gelderse regio populairder dan de Noordzeebadplaatsen die vele jaren de ranglijst aanvoerde van populaire binnenlandse
vakantieregio’s. Voor 2018 wordt een lichte stijging van het aantal binnenlandse vakanties verwacht in Nederland (+1%).
Buitenlands toerisme
In 2016 bezochten ongeveer 493.000 buitenlanders Gelderland. De verwachting is dat de stijgende lijn van internationaal toerisme de komende jaren door zal zetten. Voor 2018 wordt in Nederland een groei van het aantal internationale bezoekers van 5% verwacht. Het grootste deel van de gasten komt uit de ons omringende landen (Duitsland 35%, België 25% en 9% Verenigd Koninkrijk). Cijfers per Gelderse regio zijn niet beschikbaar.
In 2017 steeg vooral het aantal Duitse bezoekers, met 27% tegenover een groei van 15% landelijk.
Ook het aantal Belgische bezoekers steeg harder dan landelijk: 11% ten opzichte van 5%. Ten slotte bezochten meer Aziaten Gelderland. Doordat hun verblijf korter was dan in 2016 leidde dat niet tot meer overnachtingen.
* Trendbreuk i.v.m. verbeterde registratie Bron: CBS
356 370 349
307 308 344 398 386 408
477 493
0 100 200 300 400 500 600
Aantal buitenlandse gasten in Gelderland (x 1.000)
Gelderland staat op de zesde plek van alle provincies als vakantiebestemming voor buitenlandse gasten. De onderstaande figuur illustreert dit.
Bron: Statistiek Logiesaccommodaties CBS
Doelgroepen
Als we kijken naar de leefstijl van vakantiegangers in Gelderland dan zoeken groepen bezoekers relatief veel rust en ontspanning met het gezin. Vakantiegangers die van sportieve en actieve vakanties houden en tevens gesteld zijn op luxe en gemak treffen we in Gelderland relatief minder vaak aan t.o.v. Nederland.
Meerdaagse binnenlandse zakenreizen van Nederlanders
In 2016 werden bijna een half miljoen (496.000) meerdaagse binnenlandse zakenreizen gemaakt in Gelderland. Ruim de helft (51%) van de zakenreizen vindt op de Veluwe plaats en ruim een kwart (27%) in de regio Arnhem/Nijmegen. De regio’s Achterhoek en Rivierenland nemen gezamenlijk 10%
voor haar rekening. Van 11% van de zakenreizen is de regio niet bekend.
Dagrecreatie, vooral Gelderse inwoners
Er worden in Gelderland in 2015 circa 170 miljoen vrijetijdsactiviteiten ondernomen. Dit zijn recreatieve activiteiten buiten de eigen woning van meer dan twee uur. Het grootste deel hiervan (78%) vindt door de eigen inwoners plaats. De verdeling van in Gelderland ondernomen
vrijetijdsactiviteiten over de regio’s is als volgt: Veluwe 37%, Achterhoek 20%, Arnhem-Nijmegen 34%
en Rivierenland 9%.
Economische betekenis
De sector levert een substantiële bijdrage aan de werkgelegenheid en zorgt ervoor dat een gebied aantrekkelijk is om in te wonen en te werken. Het vrijetijdsaanbod bepaalt mede de aantrekkelijkheid van een gebied. In sommige gemeenten zorgt het toerisme ervoor dat voorzieningen, zoals een supermarkt, kunnen blijven bestaan. Verder zijn toerisme en recreatie belangrijk voor een gezonde samenleving. Mensen hebben in deze drukke tijden tijd nodig om te ontspannen, om letterlijk te recreëren. Ook is de vrijetijdssector belangrijk voor schoolverlaters en lager opgeleiden en heeft de sector betekenis voor natuur en cultuur(historisch) behoud.
De economische betekenis van de vrijetijdssector kan worden weergegeven op basis van de bestedingen en de werkgelegenheid.
Onderstaand zijn de totale bestedingen aan de vrijetijdseconomie van Gelderland samengevat. De totale bestedingen bedragen momenteel op basis van de beschikbare bronnen (zo ontbreekt het inkomend dag-bezoek vanuit Vlaanderen) naar schatting circa € 4,4 miljard euro. Hiervan heeft bijna € 3,2 miljard betrekking op dag recreatieve vrijetijdsactiviteiten in Gelderland.
Economische betekenis vrijetijdseconomie in Gelderland
Bestedingen x miljoen € Binnenlandse toeristische vakanties van Nederlanders in Gelderland 1) 462
Binnenlandse vaste standplaats vakanties van Nederlanders in Gelderland 1) 52 Vakanties en zakelijk bezoek van buitenlanders in Gelderland 2) 214
Uitstapjes van Nederlanders in Gelderland 3) 3.161
Inkomend dagbezoek vanuit Noord-Rhijn Westfalen en Niedersachsen 4) 308 Binnenlands zakelijk verblijfsbezoek van Nederlanders in Gelderland 5) 189
Totaal 4.386
Bronnen: 1) CVO 2017 2) SIT/SLA 2015; 3) CVTO 2015; 4) Inkomend dag bezoek vanuit Duitsland 2015/2016; 5) CZO 2016 (incl. vervoers- en vaste kosten)
De toeristisch recreatieve sector levert een substantiële bijdrage aan de werkgelegenheid. Ongeveer één op de zestien arbeidsplaatsen hangt in Gelderland in 2016 samen met recreatie en toerisme.
Bijna 61.400 banen van de totale werkgelegenheid zijn gelieerd aan toerisme en recreatie (6,3% van de totale werkgelegenheid). In de onderstaande grafieken wordt dit verbeeld.
De sector heeft zich de afgelopen tien jaar, met uitzondering van 2013, gunstiger ontwikkeld ten opzichte van de totale Gelderse werkgelegenheid. Sinds 2014 is het verschil met de groei (t.o.v.
voorgaand jaar) van de totale werkgelegenheidsontwikkeling toegenomen tot circa twee
procentpunten. De regio’s Veluwe en Arnhem/Nijmegen nemen respectievelijk ruim 35 en 37% van de banen in de vrijetijdsector voor haar rekening. De Achterhoek heeft een aandeel van bijna 18% en het Rivierenland een kleine 10%. Van het totaal aantal banen in de vrijetijdseconomie van Nederland is 11,2% te vinden in Gelderland. Binnenkort komen de cijfers van 2017 beschikbaar.
