Tilburg University
Alleen sterk samenspel van regio’s, sectoren en Rijk kan mensen snel naar ander werk
helpen
Wilthagen, Ton
Published in:
Het Financieele Dagblad
Publication date:
2020
Document Version
Publisher's PDF, also known as Version of record
Link to publication in Tilburg University Research Portal
Citation for published version (APA):
Wilthagen, T. (2020). Alleen sterk samenspel van regio’s, sectoren en Rijk kan mensen snel naar ander werk
helpen. Het Financieele Dagblad, 24.
General rights
Copyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright owners and it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights. • Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research. • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain
• You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal Take down policy
If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim.
ARBEIDSMARKT
Alleen sterk samenspel van regio’s, sectoren en
Rijk kan mensen snel naar ander werk helpen
ILLUSTRATIE: HEIN DE KORT VOOR HET FINANCIEELE DAGBLAD
d
Ton Wilthagen is hoog-leraar Arbeidsmarkt, Tilburg University. Reageer via expert@fd.
D
e noodmaatregelen die het kabinet tot nu treft om de coronacrisis te bestrijden zijn huzaren-stukjes, ook als het om de arbeidsmarkt gaat. Maar het financieren van het behoud van bestaande banen is een stuk een-voudiger dan de uitdaging waar we de komende tijd voor staan. Namelijk het ondersteunen van mensen naar een andere of nieuwe baan, na verlies van werk. Hierbij is het cruciaal dat de no-dige maatregelen tijdig worden ingezet en ook werkelijk effect wordt bereikt.Maatregelen die te laat komen hebben uiteraard weinig effect. Wat dat betreft zijn de ervaringen met de sectorplannen uit de vorige crisis een waarschuwing. In de evaluatie van deze plannen merkte SEO Economisch On-derzoek fijntjes op dat er grote vertra-ging was opgetreden in de uitvoering van plannen, waardoor veel maatrege-len pas na afloop van de crisis zijn uit-gevoerd. Daardoor hadden ze per de-finitie geen rol in het overbruggen van de crisis en waren ze minder effectief in het bereiken van de doelstellingen van de sectorplannen.
In deze evaluatie werd ook geadvi-seerd om bij een volgende crisis al vóór de grote stijging van de werkloosheid een regeling als die van de sectorplan-nen in te voeren. Bovendien zouden de verschillende sectoren en de verschil-lende regio’s in Nederland eerder de mogelijkheid moeten krijgen om na te denken over de knelpunten op hun specifieke deel van de arbeidsmarkt. Zodat zij ook eerder kunnen meeden-ken over de mogelijke maatregelen en de bijbehorende financieringsbron.
Het effectief faciliteren van de over-stap naar ander en nieuw werk kan de rijksoverheid niet alleen. Sectoren en regio’s zullen ook een hoofdrol moeten spelen en doen dat ook al. Middelen en voorzieningen om die overstap te bespoedigen, moeten zo snel moge-lijk aan elkaar worden gekoppeld zo-dat een vorm van ketenmanagement ontstaat. Nederland kent een enorme dichtheid van betrokken organisaties. Dat maakt samenwerking tegelijk ook razend ingewikkeld. En er bestaat ook impliciet een soort non-interventie-pact: samenwerken met andere orga-nisaties is goed, maar dat mag niet ten koste gaan van de structuren en positie van de eigen organisatie.
De prangende vraag luidt dan wat de optimale rolverdeling is tussen de betrokken partijen, nu er in Nederland geen standaard infrastructuur bestaat om van werk naar werk te gaan en alge-meen beleid voor
scholingsvoorzienin-gen voor iedereen ontbreekt. Dit is de achilleshiel van de verdere crisisaan-pak, zo blijkt ook uit recente adviezen van de Denktank Coronacrisis van de Sociaal-Economische Raad en uit een waarschuwing van wethouders van de vier grote steden (G4) in NRC.
OVERHEID ALS AANJAGER
De rijksoverheid heeft om te beginnen een systeemverantwoordelijkheid. Dat ligt vast in de Grondwet. Zij moet voor voldoende werkgelegenheid zorgen. De overheid kan niet zomaar zelf banen creëren, maar kan dat wel faciliteren en als aanjager fungeren. De rijksoverheid beschikt ook over de meeste middelen, maar die moeten dan wel daarvoor voorhanden zijn. In het politieke debat wordt er nu terecht op gewezen dat het door het kabinet voorgestelde bedrag van €50 mln voor scholing naar ander werk, veel te weinig is.
De rijksoverheid kan ook andere fouten maken, zo weten we uit ervaring met de sectorplannen bij de vorige cri-sis. De rijksoverheid kan bijvoorbeeld te veel bureaucratie veroorzaken, te weinig vertrouwen uitstralen, of te eenzijdig alleen nieuwe plannen van
de regio’s steunen, wat onverstan-dig is. Ook moet de overheid waken voor verkokering. Zij moet niet steeds verschillende doelgroepregelingen aanbieden, terwijl sectoren en regio’s juist baat hebben bij ontschotting en lumpsumfinanciering.
De rijksoverheid kan essentiële re-gelingen naar voren halen. Denk aan het Stap-budget (Stimulans Arbeids-marktpositie), waarbij werkenden en niet-werkenden een persoonlijk ontwikkelbudget krijgen. De invoe-ring hiervan staat nu nog voor 2022 gepland.
De landelijk georganiseerde sec-toren, dus werkgevers en vakbonden met hun scholingsfondsen, hebben uitgebreide ervaring en kennis in het scholen van mensen en het omgaan met reorganisaties. Zij kunnen in deze crisis ook een bijdrage leveren aan de overstap naar nieuw werk buiten de eigen sector, als dat aan de orde is.
Daartoe moeten zij hun menskracht en middelen inzetten voor nauwe sa-menwerking met de (arbeidsmarkt) regio’s. Er zijn goede voorbeelden van zo’n samenspel, zoals de Techniek-coalitie Limburg en Leve(n)lang Gel-ders Vakmanschap. Soortgelijke
initia-Laten we in
Nederland zorgen
dat er in korte
tijd verschillende
‘werkhubs’ ontstaan
-.nl.tieven staan op stapel in het kader van-het programma Perspectief op Werk, of online zoals bij Brabantleert.nl.
De regio’s staan het dichtst bij in-dividuele mensen en bedrijven. Zij kennen vaak meerdere sectoren en hebben een enorm belang om alle mensen aan het werk te houden. Toch zijn arbeidsmarktregio’s nog steeds een soort ecosystemen zonder formele status, met te weinig bevoegdheden en op verschillende wijzen georganiseerd.
REGIO ALS REGISSEUR
Niettemin zou het voor de hand liggen om juist de infrastructuur van de re-gio’s — compleet met leerwerkloketten, werkgeversservicepunten en onderwijs-instellingen — als uitgangspunt te ne-men voor de overstap naar ander werk, en deze te versterken vanuit de rijks-overheid en de sectoren. Zo kan in korte tijd een ‘werkhub’ ontstaan. Ook uitke-ringsinstantie UWV heeft regionaal een cruciale functie, maar moet daartoe dan wel landelijk de ruimte krijgen. En van-zelfsprekend kunnen private partijen ook hun rol pakken.
Met de crisis is er geen tijd te verlie-zen. Het adagium is: Rijk faciliteer, sec-toren participeer en regio’s regisseer.
